در وضعیت کنونی اقتصادی که اکوسیستم کارآفرینی و استارتاپی مانند گذشته پویا نیست و روند طبیعی و رو به رشدی را تجربه نمی‌کند، زنده‌ماندن و ادامه‌دادن برای هر یک از بازیگران این زیست‌بوم به‌شدت سخت می‌شود. یکی از اجزای مهم اکوسیستم استارتاپی، شتاب‌دهنده‌ها هستند که فعالیت‌های آنها به وضعیت کلی اقتصادی کشور وابسته است. در عین‌حال وظایف شتاب دهنده استارتاپ ها نیز این است که در این شرایط برای بقا هوشمندانه‌تر و سخت‌تر فعالیت کنند.
اکنون این سوال پیش می‌آید که چرخه صنعت شتابدهی چگونه در اکوسیستم کارآفرینی تکمیل و باعث بقای آن می‌شود؟ بر همین اساس ابتدا مروری می‌کنیم بر صنعت شتابدهی.
صنعت شتابدهی و شتابدهنده چیست و چه‌کار می‌کند؟
شتابدهی صنعتی است که کسب‌و‌کارهای نوپا (استارتاپ‌ها) را که معمولا برای تغییر بازار سنتی به وجود آمده‌اند، پرورش می‌دهد تا وارد بازار شوند و برای توسعه قدرت استارتاپ در بازار، آنها را به سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها وصل می‌کند.
به همین ترتیب بعد از سال‌ها که محصول استارتاپ از سمت مشتریان و جامعه پذیرفته شد و ارزش بالایی کسب کرد، اصطلاحا اگزیت می‌کند (یا خارج می‌شود) و سهمی که ابتدا از استارتاپ گرفته بود را می‌فروشد. وظایف شتاب دهنده استارتاپ این است که از درآمد حاصل شده، مجددا روی استارتاپ‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کند و پرورش‌شان می‌دهد تا این چرخه کار کند و تکمیل شود.
مطلب پیشنهادی: کدام ایده‌های استارتاپی برای راه‌اندازی به جذب سرمایه نیاز دارند؟
نکته حائز اهمیت آگاهی از دیربازده‌بودن این صنعت و همچنین داشتن دانش مدیریت یک شتابدهنده است که می‌تواند به بقای یک شتابدهنده کمک کند. در غیر این صورت شرکت‌ها، ارگان‌ها و حتی افراد مستقل بسیاری با خیال بازدهی سریع و کلان، بدون مشاوره‌گرفتن از باتجربه‌های این صنعت در ایران و جهان، وارد می‌شوند یا صرفا با حمایت‌های مالی دولت کار را شروع می‌کنند، ولی پس از مدتی توان ادامه‌دادن را از دست می‌دهند. به‌خصوص که در شرایط دشواری‌های اقتصادی کنونی، تکمیل‌کردن این چرخه و بقای شتاب‌دهنده‌های با‌تجربه هم به‌سادگی اتفاق نمی‌افتد.
مطلب پیشنهادی: ۵ اشتباه رایج استارتاپ‌ها هنگام جذب سرمایه
معرفی شتابدهنده دیموند
شتابدهنده دیموند به عنوان اولین شتابدهنده ایران، با ایده‌گرفتن از شتاب‌دهنده‌های مطرح دنیا، در سال92 سازوکار شتابدهی استارتاپ‌ها را در ایران پایه‌گذاری کرد که از آن پس شتاب‌دهنده‌های دیگری نیز با کمک گرفتن از همین سیستم، شتابدهنده خود را بنا نهاده و وارد دنیای صنعت شتابدهی شدند.
وظایف شتاب دهنده استارتاپ دیموند
وظایف شتاب دهنده استارتاپ دیموند را می‌توان به 5بخش کلی تقسیم کرد: جذب استارتاپ، پیش‌شتاب‌دهی، شتابدهی، جذب سرمایه و اتصال به شرکت‌های بزرگ (نوآوری سازمانی).
- جذب استارتاپ:
آمار جالب 50 درصد موفقیت‌های استارتاپ‌های شتابدهنده دیموند در شرایطی که در جهان نرخ موفقیت استارتاپ‌ها کمتر از 10 درصد است، به توانایی آنها در تشخیص کیفیت استارتاپ و آینده آن برمی‌گردد.
از همین رو شتابدهنده دیموند مهم‌ترین معیار خود برای جذب یک استارتاپ را تیم آن در نظر می‌گیرد. از جمله ویژگی‌های تیم می‌توان به این موارد اشاره کرد: روحیه کار تیمی، تخصص‌های مختلف جهت پیشبرد بیزینس، کار تمام‌وقت برای استارتاپ، تعهد، استقامت و تلاشگر بودن در کار.
در اولویت‌های بعدی ایده، ارزش پیشنهادی، حجم بازار، امکان پیاده‌سازی در ایران و… بررسی می‌شود. از طرف دیگر دیموند استارتاپ‌هایی را جذب می‌کند که امکانات لازم برای وارد‌کردن آنها به بازار را داشته باشد. بنابراین جذب استارتاپ صرفا مربوط به کیفیت تیم‌ها نیست، به امکانات و زیرساخت‌های شتابدهنده دیموند برای کمک به استارتاپ هم وابسته است.
مطلب پیشنهادی: عوامل موثر در موفقیت کار تیمی چیست؟
- پیش‌شتاب‌دهی:
پس از تایید استارتاپ و ورود به شتابدهنده دیموند، به مدت 2 ماه در مرحله پیش‌شتاب‌دهی قرار می‌گیرد و از تمام خدمات شتابدهنده (به جز تزریق سرمایه نقدی) مانند فضای کار اشتراکی، منتورشیپ، آموزش تخصصی «دیموندلب»، ارتباط با شرکت‌ها به صورت رایگان استفاده می‌کند.
در این مدت دیموند استارتاپ را بررسی عملی می‌کند، که این تیم چقدر برای ادامه مسیر پرچالش استارتاپ جدی است و از نظر امکان‌سنجی اقتصادی، چقدر آن استارتاپ قابلیت رشد و توسعه دارد.
مطلب پیشنهادی: فضاهای کار اشتراکی در ایران و همه چیز درباره آنها
- شتابدهی:
در این مرحله روی استارتاپ سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و تمام امکانات شتابدهنده ازجمله سرمایه نقدی برای پرورش و ورود به بازار استارتاپ، به مدت 6 ماه به‌کار گرفته می‌شود تا به رشد و کیفیت لازم برای جذب سرمایه و همکاری با شرکت‌ها برسند. از جمله این خدمات می‌توان به مشاوره‌های حقوقی و ثبت شرکت، مالی و مالیاتی و تمام خدمات دوران پیش‌شتاب‌دهی با شدت بیشتر اشاره کرد.
مطلب پیشنهادی: چه کنیم که سرمایه‌گذار بهتری باشیم؟
- نوآوری سازمانی؛ از مهم‌ترین وظایف شتاب دهنده استارتاپ
این مرحله مهم‌ترین مرحله‌ای است که می‌تواند چرخه صنعت شتابدهنده را کامل کند تا به حیات خود ادامه دهند. در این قسمت ارتباطات شتابدهنده دیموند با شرکت‌های بزرگ در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌گیرد تا رشد مقیاس‌پذیر خود را تجربه کنند. این شرکت‌ها در 4 نوع حمایتی، خدماتی، سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های اقتصادی با استارتاپ‌ها وارد تعامل می‌شوند و انواع همکاری‌ها میان آنها با یکدیگر شکل می‌گیرد.
اجرای درست این مرحله سبب رشد مقیاس‌پذیر استارتاپ و افزایش ارزش آن می‌شود و در صورت خارج‌شدن (فروختن سهام) شتابدهنده، نقدینگی لازم برای سرمایه‌گذاری بر استارتاپ‌های جدید دیگر را فراهم می‌کند.
مطلب پیشنهادی: ۵ روش برتر رشد و مقیاس‌پذیری استارتاپ خود
استارتاپ‌های شتاب دهنده دیموند
شتابدهنده دیموند کار خود را در سال 92 در دانشگاه صنعتی شریف شروع کرده و بعد از مدتی در دانشگاه تهران مستقر شد و یک فضای پویای 1200 متری را در اختیار استارتاپ‌ها قرار داده است. تا‌کنون بیش از 4 هزار استارتاپ برای ورود، فرم درخواست شتابدهنده دیموند را پر کرده‌اند که حدود 300 استارتاپ پیش‌شتاب‌دهی دیموند را گذرانده‌اند و از بین آنها 30 استارتاپ شتابدهی شده‌اند که اکنون بعد از 8 سال، 16 استارتاپ زنده‌اند و به فعالیت‌شان ادامه می‌دهند.
این به این معناست که بیش از 50 درصد از استارتاپ‌هایی که در دیموند وارده چرخه شتابدهی می‌شوند، موفق به ورود به بازار و رشد شده‌اند. از جمله برخی استارتاپ‌های دیموند:
- آچاره: رزرو آنلاین خدمات شهری
- اوبار: رزرو آنلاین حمل‌ونقل بار بین‌شهری
- کارن‌کراد: سامانه سرمایه‌گذاری و تامین‌مالی جمعی
- نواک: پلتفرمی در زمینه کپی‌رایت موسیقی
- ویدی وود: ویدیو‌ساز و موشن‌گرافیک‌ساز آنلاین
- تگموند: فروش آنلاین پوشاک برند‌های مطرح
- لامینور: پلتفرم خدمات آنلاین آموزش موسیقی
- آقااجازه: رزرو آنلاین مدرس خصوصی و سامانه مدیریت آموزش آنلاین
- کادرو: رزرو آنلاین عکاس
- نیوو: مدیریت مالی شخصی
- ویتریننت: مشاوره، خرید و فروش آنلاین تجهیزات صنعتی
- و …
مطلب پیشنهادی: ۴ استارتاپ موفق که از فضای کار اشتراکی شروع کردند
اگزیت مرکز شتابدهی دیموند از ویتریننت
در اسفند 99 شتابدهنده دیموند بخشی از سهام خود را به سرمایه‌گذاران بعدی فروخت تا گام دیگری درجهت تکمیل چرخه صنعت شتابدهی برداشته باشد. دیموند تا‌کنون 2 بار خروج از استارتاپ‌هایش را تجربه کرده و در آینده نزدیک تعداد آنها بیشتر می‌شود تا طلایه‌دار روند اعمال استراتژی خروج در صنعت شتابدهی ایران باشد و نمونه آزموده و تجربه‌شده مناسبی برای دیگر شتاب‌دهنده‌ها برای باز‌شدن مسیر تکمیل چرخه این صنعت و در نهایت تاثیرگذاری آن در بلوغ و تکامل این اکوسیستم جوان باشد.
مطلب پیشنهادی: خروجی شتابدهی آنلاین دیموند چه بود؟
بازار اینترنتی خرید و فروش تجهیزات صنعتی ویتریننت
ویتریننت در مهر سال95 با هدف ابتدایی ارائه مشاوره تخصصی در زمینه خرید و فروش تجهیزات صنعتی به مشتریان به وجود آمد که مدل درآمدی آن در ابتدا، به صورت گرفتن حق عضویت و تبلیغات بود.
ولی بعد از 2بار تغییر مسیر، در حال حاضر ویتریننت به مرکز مشاوره خریداران ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی بدل شده و مدل درآمدی‌اش به دریافت کمیسیون از خرید و فروش‌های صورت‌گرفته، تغییر کرده است. ویتریننت پس از این پیوت سرعت رشد بیشتری را تجربه کرد، چرا‌که دادن مشاوره تخصصی به خریداران و امکان مقایسه بین دستگاه‌ها تعامل بهتری را با مشتریان برقرار می‌کرد.
ورود استارتاپ ویتریننت به شتابدهنده دیموند
در اواخر سال 95، ویتریننت اولین جذب سرمایه‌اش را از شتابدهنده دیموند انجام داد. در همان زمان با دریافت آموزش‌های تخصصی، منتورشیپ و محیط کار از شتابدهنده دیموند، سرعت رشد خودش را افزایش داد و جایگاه خود را نزد مخاطبانش پیدا کرد. با این وجود آزمون و خطاهایی در مدل درآمدی‌اش انجام داد تا در نهایت بتواند مسیر درست را انتخاب کند.
ویتریننت پس از شتابدهنده دیموند، 2 مرحله دیگر هم جذب سرمایه کرد. اکنون سرعت رشد ویتریننت پس از پذیرفته‌شدن محصول در بازار، به صورت چشمگیری درحال افزایش است و به‌تازگی به میانگین 68درصد رشد ماهیانه در مقدار فروش دست پیدا کرده است که در شرایط دشوار اقتصادی فعلی، یک اتفاق بسیار مهم محسوب می‌شود.
مطلب پیشنهادی: چه زمانی برای استارتاپمان سرمایه گذار جذب کنیم!
خدمات بازار اینترنتی تجهیزات صنعتی ویتریننت
ویتریننت بازار کوچکی را انتخاب کرده و برای ارائه خدمات کاربردی و مفید به مشتریان خود اقدامات مهمی انجام داده که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارائه به‌روزترین قیمت‌ها؛ که با وجود نوسانات سریع قیمت‌های حال حاضر، همچنان به‌روزترین قیمت‌ها را به مخاطبان می‌دهد.
- محتوا، تصاویر و ویدئوي مناسب برای تشریح و تحلیل محصول نزد مخاطب
- امکان سفارشی‌سازی محصولات برای مشتری
- ارسال سریع و سالم به سراسر ایران با ضمانت بازگشت وجه درصورت نارضایتی
- کاهش هزینه‌های تبلیغات، بازاریابی و برندینگ برای تامین‌کنندگان که باعث می‌شود برای رقابت بهتر با سایر تامین‌کنندگان، تمام تمرکز خود را متوجه بهبود محصول کنند و این امر زمینه‌ساز رضایت هرچه بیشتر مشتری در طی یک مسیر خواهد شد.
مطلب پیشنهادی: صفر تا صد راه اندازی فروشگاه اینترنتی
تکمیل چرخه صنعت شتابدهی برای کمک به استارتاپ‌ها
به طور کلی برای کامل‌شدن چرخه صنعت شتابدهی، توجه به دو مسئله اهمیت بسیاری دارد:
- اول داشتن و پرورش‌دادن استارتاپ‌های با‌کیفیت و مستعد که قابلیت رشد و آموزش داشته باشند.
- دوم اتصال استارتاپ‌ها به بازار برای تجربه رشد مقیاس‌پذیر
با این حال، به عنوان شتاب‌دهنده‌ای که در این اکوسیستم فعالیت می‌کند، می‌بایست با پذیرش وجود انواع کاستی‌ها و محدودیت‌های موجود در ایران، به راه‌حلی برای کمک به پویا‌تر‌شدن این سیستم اندیشید و برای چیره‌شدن بر دشواری‌های موجود کوشید. به امید روزهای بهتر.
مطلب پیشنهادی: ۱۰ استارتاپ که بدون سرمایه به سوددهی رسیدند
