سرفصل های این مطلب:

• فین تک چیست؟
• مزایای استفاده از فین تک
• فین تک و بانکداری
• چند نوع فین تک می‌شناسیم؟
• وضعیت فین تک در ایران چگونه است؟
• پنج فین ­تک مطرح جهان در سال ۲۰۱۸
• چهره­ های فین ­تکی ایران

فین تک چیست؟

از کلمه فین تک برای توصیف فناوری‌های روزی که در پی ارتقاء و خودکارشدن خدمات مالی و مبتنی بر تکنولوژی هایی مانند اینترنت، کامپیوتر و سیستم های هوشمند هستند استفاده می‌شود. فلسفه به‌وجود‌آمدن حوزه فین تک کمک‌رسانی به شرکت­‌ها و صاحبان مشاغل در زمینه مدیریت بهتر امور مالی و تراکنش‌های‌شان بوده است.

اصطلاح فین تک (FinTech) یا فناوری مالی  از ترکیب دو عبارت لاتین «Financial Services» به‌معنای خدمات مالی و «Digital Technology» به‌معنای فناوری دیجیتال حاصل شده است. به زبان ساده، کسب و کارهای نوپای حوزه فین تک، فناوری دیجیتال را درجهت تولید محصولات و ارائه خدمات نو­­­آورانه‌ای ازقبیل پرداخت‌های موبایلی، امور مالی جایگزین (مانند بیت کوین)، بانکداری آنلاین، کلان‌داده و مدیریت مالی به‌ کار می‌گیرند.

فین تک در ابتدا به‌عنوان فناوری مورداستفاده در سیستم‌های سمت سرور (back-end) بانک‌ها و مؤسسات مالی معرفی شد؛ با این وجود‌، تعریف فین تک با گذر زمان تغییر کرده است. امروزه فین تک برنامه‌های کاربردی مشتری‌مدار متعددی را در بر می‌گیرد. در آینده‌ای نزدیک، این فناوری امکان مبادله سهام، مدیریت سرمایه و پرداخت حق بیمه و هزینۀ غذا را برای افراد فراهم می‌کند.

یکی از انواع فناوری مالی که امروزه به وفور از آن‌ها استفاده می‌شود، ارزهای دیجیتال است که روند کار با آنها کاملاً نسبت به ارزهای فیزیکی و سنتی متفاوت است. ارزهایی مانند بیت کوین از جمله این موارد است که در حال حاضر بسیاری از معاملات بین المللی بر اساس این ارزها انجام می‌گیرند. کار با ارز دیجیتال و فناوری‌های جدید بسیار راحت و سریع است.

فین تک تأثیر قابل‌توجهی روی برنامه‌های کاربردی حوزه بانکداری داشته و نحوه دسترسی مشتریان به خدمات مالی را متحول کرده است. بسیاری از فرایندها، از برنامه‌های کاربردی پرداخت با تلفن همراه مثل برنامه‌های آپ، ایوا و ۷۸۰ تا مؤسسات سرمایه گذاری و بیمه، تحت‌تأثیر این تحول قرار گرفته‌اند. قدرت اثرگذاری فین تک و تغییرات حاصل از آن می‌تواند تهدیدی بالقوه برای سیستم بانکداری سنتی باشد. در دنیای دیجیتال امروز، مشتریان تمایل چندانی به دریافت خدمات مالی سنتی ندارند. دریافت خدمات به شیوه‌ای مدرن، سریع و ایمن، جذابیت بیشتری برای مشتریان دارد. همین مسئله موجب افزایش محبوبیت فین تک در میان مشتریان و کاهش گرایش به بانک‌ها و خدمات مالی سنتی می‌شود.

تعداد افرادی که حساب بانکی ندارند کم نیست. فین تک راهکار آسانی است که برای چنین افرادی، امکان دسترسی به خدمات مالی و استفاده از آن، بدون نیاز به داشتن حساب بانکی را فراهم می‌کند. فین تک بهترین گزینه برای اجرایی‌کردن «شمول مالی» (financial inclusion) در کشور است؛ چراکه دسترسی مستقیم مشتریان به حساب‌های بانکی‌شان ازطریق نوعی فناوری ساده اما پیشرفته را ممکن می‌سازد.

مزایای استفاده از فین تک

همان‌طور که از تعریف فین تک پیداست، نمی‌توان آن را به یک بخش خاص محدود کرد و دارای طیف وسیعی از فناوری‌های جدید است که می‌توان از آن‌ها بهره برد.

مهم‌ترین امری که در فناوری‌های جدید مورد انتظار است، سرعت انجام کار با آن‌هاست. به عنوان مثال انتقال پول از حسابی به حساب دیگر در روش‌های سنتی مستلزم ایستادن در صف‌های طولانی بانک بود ولی امروزه به کمک همراه بانک موجود در سیستم مالی فرد به راحتی این کار با یک گوشی هوشمند و در کمتر از یک دقیقه قابل انجام است.

همچنین استفاده از ارز دیجیتال در معاملات تجاری بین المللی برگشت پول را که در گذشته ممکن بود حتی هفته‌ها هم به طول بیانجامد امروزه در عرض چند دقیقه انجام می‌دهد و این امر سبب شده تا بتوان با سرعت بسیار بیشتری کسب و کارهای تجاری و بین المللی را پیش برد.

بهبود تجارت و سرکار آمدن کسب و کارهای جدید از جمله مواردی است که این نوع فناوری به آن پرداخته است. استفاده از کیف پول در انجام معاملات و رد و بدل کردن اینترنتی پول و ارز امروزه بسیار سریع‌تر انجام می‌گیرد. همچنین پرداخت آنلاین وجوه محصولات خریداری شده سبب می‌شود تا بتوان به راحتی کسب و کارهایی مبنی بر اینترنت و به صورت غیرحضوری راه انداخت که همگی نشان دهنده مزایای استفاده از فناوری‌های مالی جدید است.

علاوه بر موارد ذکر شده نیاز به نیروی کار در فناوری‌های جدید به مراتب نسبت به گذشته کمتر شده است و این امر سبب می‌شود تا بتوان با هزینه‌های جانبی کمتری فعالیت‌های اقتصادی خود را به انجام رساند. بسیاری از فعالیت‌هایی که در گذشته با خطای زیاد و توسط نیروی انسانی زیادی انجام می‌گرفت، امروزه توسط تکنولوژی‌های جدید و بدون خطا قابل انجام است.

فین تک و بانکداری

فناوری تراشه‌های هوشمند

استفاده از کارت‌های مدار مجتمع یا کارت‌های هوشمند تراشه‌دار، امنیت تراکنش‌های مالی را افزایش می‌دهد و موجب کاهش خسارت‌های مالی ناشی از کلاهبرداری‌ها خواهد شد. فناوری EMV به‌کاررفته در این تراشه‌ها امنیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند. این فناوری برای هر تراکنش از یک رمزعبور یک‌بارمصرف استفاده می‌کند. ازآنجاکه در این کارت‌ها کد مربوط به هر تراکنش فقط در همان تراکنش اعتبار دارد و امکان استفاده مجدد از آن کد وجود ندارد، این روش موجب افزایش امنیت تراکنش‌های مالی می‌شود؛ بنابراین درصورت سرقت کارت اعتباری، امکان سوءاستفاده از آن بسیار کم است. بانک‌ها و مؤسسات مالی همواره به‌دنبال افزایش امنیت برای مشتریان خود بوده‌اند. کارت‌های مغناطیسی برخلاف کارت‌های هوشمند در تمام تراکنش‌ها از پین یکسان استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل، این کارت‌ها، در مقابل سوءاستفاده، آسیب‌پذیرتر هستند.

حسگرهای بیومتریک

فین تک سبب ظهور نوآوری‌های فراوانی در صنعت بانکداری شده است. حسگرهای بیومتریک یکی از این نوآوری‌ها هستند. حسگرهای بیومتریک و اسکنرهای عنبیه دو فناوری مهم برای به‌کارگیری در دستگاه‌های خودپرداز هستند. با استفاده از این فناوری‌ها، به حمل کارت بانکی یا به‌خاطرسپردن رمزعبور برای احراز هویت نیازی نخواهید داشت.

استفاده از روش‌های احراز هویت بیومتریک، علاوه برافزایش سهولت دسترسی، امنیت دستگاه‌های خودپرداز را نیز افزایش می‌دهد؛ چراکه مشتریان برای دسترسی به حساب بانکی خود نیازی به رمزعبور نخواهند داشت. خودپردازهای بیومتریک با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی، حسگر اثر انگست، اسکن کف دست و عنبیه چشم، هویت صاحب حساب را شناسایی می‌کنند. برای افزایش دقت و امنیت، دستگاه‌های خودپرداز می‌توانند از شناسایی مویرگ‌های دست نیز برای کاهش خطای تشخیص استفاده کنند. با استفاده از حسگرهای بیومتریک در دستگاه‌های خودپرداز، خیال مشتریان بابت مسائلی مثل گم‌شدن کارت بانکی و رمزعبور راحت می‌شود؛ زیرا با استفاده از این حسگرها، مشتریان حتی درصورت گم‌شدن کارت می‌توانند به حساب بانکی خود دسترسی داشته باشند.

تراکنش‌های آنلاین

امروزه بسیاری از پرداخت‌ها و عملیات‌های مالی به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. پرداخت حقوق و بیمه، پرداخت قبوض و پرداخت اقساط وام از نمونه‌های رایج پرداخت‌های آنلاین هستند. هر سال میزان تراکنش‌های آنلاین نسبت به سال‌های قبل افزایش می‌یابد و با استقبال بیشتری ازطرف مشتریان روبه‌رو می‌شود. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در ایران، رقم پرداخت‌ها و تراکنش‌های اینترنتی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

بانکداری بدون شعبه

با توسعه خدمات مالی فین تک، سیستم بانکداری یک فرایند محدود به شعبه‌های بانک نخواهد بود و ازطریق کانال‌های دیجیتال متعددی مثل شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های همراه در دسترس مشتریان قرار می‌گیرد. این پیشرفت میزان وابستگی بانک‌ها به شعبه‌های سنتی را کاهش خواهد داد؛ درنتیجه، با گرایش به بانکداری بدون شعبه، تعداد ساختمان‌ها و شعبه‌های سنتی بانک‌ها کم خواهد شد.

بات‌های مکالمه خدمات مشتریان

چت‌بات‌ها یا بات‌های مکالمه خدمات مشتریان یکی دیگر از محصولات مهم فین تک در صنعت بانکداری هستند. این بات‌ها نرم‌افزارهایی هستند که به‌کمک یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی با مشتریان تعامل می‌کنند. چت‌بات‌ها با ارائه خدماتی ازقبیل هدایت مشتری به دپارتمان موردنظر یا رسیدگی به درخواست‌ها‌، تعامل با مشتریان را ساده‌تر می‌کنند. ارائه مشاوره سرمایه‌گذاری، جست‌وجوی سریع در ایمیل مشتریان و کمک به پیداکردن اطلاعات موردنظر در وب‌سایت از دیگر خدماتی هستند که چت‌بات‌ها می‌توانند به مشتریان ارائه کنند. چت‌بات‌ها در بسیاری از کشورها به بخش مهمی از بانک‌ها تبدیل شده‌اند. استفاده از بات‌های مکالمه، صرفه‌جویی در زمان و افزایش سطح رضایت مشتریان را به دنبال دارد.

هوش مصنوعی

سال‌هاست که هوش مصنوعی نقش مهمی در خدمات بانکداری فین تک ایفا می‌کند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در کشف تخلفات و کلاهبرداری‌های مالی نقش بسزایی دارد. نرم‌افزارهای کشف تخلف بانک‌ها می‌توانند با تشخیص تراکنش‌های مشکوک به کلاهبرداری، پیام هشدار تولید کنند؛ در مرحله بعد، با بررسی اطلاعات موجود، نیروی انسانی مشخص می‌کند که آیا حمله‌ای صورت گرفته است یا خیر.

با گذشت زمان، روش‌های حمله و کلاهبرداری پیچیده‌تر می‌شوند و تشخیص حمله و کشف تخلف نیز روزبه‌روز دشوارتر می‌شود. کشف تخلف نیازمند صرف زمان و هزینه است؛ علاوه‌براین، خطر ازدست‌دادن اطلاعات مشتریان همواره در کمین است.

برای مقابله با این مشکلات، بانک‌ها به استفاده از هوش مصنوعی روی آورده‌اند. مدل‌های آماری به‌دست‌آمده از یادگیری ماشین، پلتفرم‌های جمع‌آوری اطلاعات و اتوماسیون فرایندها می‌توانند تحول مثبت و چشمگیری در عملیات مقابله با پول‌شویی به وجود بیاورند؛ مثلا پلتفرم‌های جمع‌آوری اطلاعات می‌توانند با گزارش داده‌ها و داده‌کاوی روی تراکنش‌ها بدون ساختار، یک نمای کامل از رفتار مشتری ارائه دهند و اعتبارسنجی تراکنش‌ها را سرعت ببخشند. با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین، بانک‌ها می‌توانند با مطالعه تاریخچه داده‌ها، الگوی حملات کلاهبردارانه هکرها را تشخیص دهند و پیش‌بینی کنند.

کیف پول الکترونیکی

رواج کیف پول الکترونیکی یکی دیگر از نشانه‌های رشد استفاده از خدمات مالی فین تک است. پی‌پال، اندروید پی، سامسونگ پی و اپل پی نمونه‌هایی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده کیف پول الکترونیکی در سطح جهان هستند. کیف پول الکترونیکی همراه پلاس بانک ملت نمونه‌ای از کیف پول‌های الکترونیکی در ایران است که جایگزین مناسبی برای پول خرد در تراکنش‌های مالی روزمره است. پرداخت قبوض، خرید بلیط، حواله پول و نمونه‌هایی از کاربردهای کیف پول الکترونیکی هستند.

سیاست‌هایی ازقبیل پیشنهادهای جذاب به کاربران، پاداش‌های نقدی و امتیازات ویژه می‌تواند موجب گرایش کاربران به‌سمت کیف پول‌های الکترونیکی شود. موفقیت کیف پول الکترونیکی باعث می‌شود که بسیاری از بانک‌ها به اهمیت کیف پول الکترونیکی پی ببرند و آن را معیاری مشترک برای پذیرش پیشرفت‌های فناوری بدانند.

بانکداری موبایلی (همراه بانک)

استفاده روزافزون از گوشی‌های هوشمند موجب شده است که بانک‎‌ها خدمات بانکداری فین تک را با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل به مشتریان خود ارائه کنند. امروزه تقریبا تمام بانک‌ها اپلیکیشن‌هایی با محیط کاربرپسند دارند. اپلیکیشن‌های تشخیص اثرانگشت نیز یکی از برنامه‌های کاربردی ارائه‌شده توسط بانک‌ها هستند. این اپلیکیشن‌ها، بدون استفاده از سخت‌افزار یا نرم‌افزارهای بیومتریک، عمل تشخیص اثرانگشت را انجام می‌دهند.

اپلیکیشن‌های موبایلی بانک‌‌ها امکان دسترسی سریع به حساب بانکی را برای مشتریان فراهم می‌کنند. با استفاده از این برنامه‌ها مشتریان می‌توانند عملیات‌های بانکی مختلف ازقبیل پرداخت سریع قبوض، کنترل سپرده، مشاهده مانده حساب و دریافت صورت‌حساب را انجام دهند.

تقارن ظهور فناوری‌های نوین با نیاز مشتریان به بانکداری ایمن و کاربرپسند، بانک‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات مالی را مجاب کرده است که به‌سمت تکنولوژی فین تک گام بردارند. فین تک، تا امروز، رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته و ابعاد گستردۀ آن بسیاری از صنایع مالی را در بر گرفته است. در سال‌های پیشِ‌رو با توسعه نرم‌افزارهای بانکداری خُرد و نرم‌افزارهای بانکداری متمرکز، فین تک بیش‌ازپیش گسترش خواهد یافت. فقط گذشت زمان مشخص می‌کند که فین تک جهان را تا چه حد تحت‌تأثیر خود قرار خواهد داد.

چند نوع فین تک می‌شناسیم؟

امروز، دیگر فناوری دیجیتال کسی را شگفت‌زده نمی‌کند و بسیاری از کارها به کمک اینترنت انجام می‌شود و پاره‌ای از نیازها را نرم‌افزار برطرف می‌کند. استفاده از این فناوری‌ها کاری روزمره است. عمر ظهور فین تک‌های جهانی بسیار بیشتر از عمر آن در ایران است. تلاش مقاله بر این است که مهم‌ترین آنها را از نظر بگذرانیم.

به همین دلیل، رضایت مردم وقتی فراهم می‌شود که تراکنش‌هایشان به آسانی و باسرعت انجام شود. در ادامه مهمترین تقسیم ­بندی­‌های فین تک را ذکر می‌کنیم. خاطرنشان می‌شود که وقتی پلتفرمی می‌سازیم، اولین قدم سفر با مشتری آغاز می‌شود و در این مسافرت توقفی وجود ندارد. حال، انواع این سفرها را از نظر می‌گذرانیم:

• فین تک از نوع وام‌دادن: (Lending)

اعطای وام دیجیتال یکی از اصلی‌ترین روش­های توسعه نرم‌افزاری فین ­تک است. سازمان‌های فناوری مالی قادرند که فرآیند وام‌گرفتن را به صورت آنلاین انجام دهند و لازم نیست که مشتری به بانک مراجعه کند.

پلتفرم‌های اعطای وام به سازمان‌های مالی اجازه می‌دهد که فرایند وام‌­دهی را با استفاده از فناوری و به صورت خودکار انجام دهند. به این ترتیب هم هزینه‌­ها کاهش می‌یابد و هم از راه­های منعطف‌تری بهره برده می‌شود. شرکت­های کاباگ (Kabbage) و بوروول (Borowell) دو نمونه بزرگ و شناخته‌شده از فین­‌تک‌های وام‌دهنده‌اند. نمونه ­های مشابه ایرانی این دسته از فین ­تک ها «وام‌یار» و «تسهیلات» هستند.

یکی دیگر از استارتاپ­‌های فعال در زمینه لندینگ «ایران رنتر» است. شرکت مزبور بزرگترین پلتفرم فروش اقساطی در ایران است و خرید از آن بدون ضامن و چک و تنها با اعتبارسنجی افراد انجام می‌­گیرد. برای خرید وسیله مورد نیازتان در ایران رنتر مبلغی به عنوان کرایه پرداخت می­‌کنید که نهایتاً اولین قسط خرید آن محصول محسوب می­شود.

• بانکداری (BankTech)

بانک‌داری دیجیتال به مشتریان امکان می‌دهد که قسمت اعظم کارهایشان را به صورت آنلاین و تنها با استفاده از اینترنت انجام دهند. در بانک‌داری دیجیتال از فناوری‌ روز استفاده می‌شود. تقریباً تمامی بانک‌های عضو شتابِ ایران از این قابلیت برخوردارند. از نمونه‌های مشابه و ایرانی این دسته فین­­‌تک‌ها می‌­توان به همراه بانک ملت، سامانک، موبایلیت، همراه بانک صادرات و  … اشاره کرد.

• مدیریت مالی (Personal finance):

مدیریت مالی یعنی توسعه نر‌‌‌‌ م­افزارهایی که اطلاعات مالی اشخاص را ذخیره می‌کنند. برخی ‌فین ­تک های ایرانی حاضر در این حوزه عبارتند از نرم­افزار حسابداری شخصی هلو، حسابداری شخصی نیوو و ساختمان‌یار.

• انجام امور مربوط به بیمه یا اینشورتک (InsureTech)

وقتی مسائل و درگیری­‌های ذهنی مربوط به بیمه در ذهن پیش می‌­آید، همه ما مراجعه حضوری به یکی از شعب بیمه گذاری را در خاطر میآوریم. فرآیند انجام کارهای بیمه­ ای از گذشته تاکنون بر همین منوال بوده است.

وقتی اعتبار نامه اتومبیل­مان رو به پایان است دنبال فرصتی می­گردیم که بتوانیم بیمه نامه را حضورا یا تلفنی تمدید کنیم، استارتاپ­ های بیمه ­ای اینجا دست به کار می­شوند، به شرکت‌های بیمه‌ای که از تکنولوژی برای اتجام کسب و کارشان بهره می­ گیرند InsureTech می‌گویند.

استارتاپ­ های اینشورتک تمام خدمات بیمه ای اعم از بیمه اتومبیل، شخص ثالث، بیمه تکمیل درمان، بیمه مسافرتی، بیمه عمر را ارائه می­کند. تمامی این خدمات آنلاین صورت می­گیرد و ضرورتا نیازی به حضور فرد متقاضی نیست.

ایران در زمینه اینشورتک قدم­هایی برداشته است که برخی نمونه ­های آن عبارتند از بیمیتو، از کی، بیمه بازار، ایران اینشورنس، آپ، بیمه ملت و بیمیلاین.

پیش تر هفته‌نامه شنبه در این باره با محمدرضا فرحی، بنیانگذار «بیمه ­بازار»، مصاحبه مفصلی کرده بود. فرحی در آن مصاحبه اظهار کرده بود:

«در یک استارتاپ بیمه‌ای سه عنصر مهم وجود دارد: زیرساخت فنی، زیرساخت لجستیک و پشتیبانی و بازاریابی. اگر نمره مجموع این سه عنصر را در نظر بگیریم، قطعاً بیمه بازار با اختلاف از سایر رقبا پیش است. من این حرف را از سرمایه‌گذارانی می‌شنوم که ما و رقبایمان برای جذب سرمایه‌ به آنها مراجعه کرده‌ایم. با این شرایط معتقدم که الان بیمه بازار در بازار رقیبی ندارد.»

• سرمایه‌گذاری (WealthTech)

راه ­حل ­های سرمایه­ گذاری به افراد امکان می‌دهد که همه دارایی­ هایشان را در یک مکان نگه دارند و حسابشان را مدیریت کنند. مشتری‌ها می‌توانند با استفاده از تلفن‌های همراه‌ هوشمند ابزار مالیشان را خریدوفروش کنند. هجبل (Hedgeable) و اد پار(Addepar) دو نمونه مشهور و موفق این حوزه هستند.

ایران در حوزه سرمایه­ گذاری فین ­تکی هنوز به اندازه انواع دیگر پیشرفت نکرده است و در این زمینه تنها با نام استارتاپ «تحلیل­گران امید» آشناییم.

• خدمات پرداخت (PayTech)

بزرگترین بخش فین ­تک خدمات پرداخت است و شاید به همین دلیل در بسیاری از کشورها، بالاخص ایران، فین ­تک را مترادف خدمات پرداخت می­ دانند؛ اما همانطور که تاکنون متوجه شده‌ایم، خدمات پرداخت تنها دریاچه­ای کوچک از اقیانوس فین ­تک است.

شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت به افراد امکان می‌دهند که بدون نیاز به سیستم سنتی سابق بانکداری کار انتقال وجه را هم انجام دهند. شرکت‌هایی که از خدمات پرداخت بهره می‌برند برای مقرون‌به‌صرفه‌بودن عملیات در مقایسه با بانکداری سنتی از اثر انگشت و بلاکچین بهره می‌برند.

بدون شک، پی­پال (PayPal) رکورددار استفاده از خدمات پرداخت آنلاین است.

خدمات پرداخت تلفن همراه بخش جدایی‌ناپذیر پرداخت دیجیتال است. مردم بیش از آنکه تمایل به استفاده از کارت اعتباری داشته باشند علاقه‌مند به استفاده از تلفن همراهند.

نمونه‌­های موفق این حوزه در ایران عبارتند از زرین پال، آپ، فون پی، مای ایرانسل، پی پینگ، با همتا، ارمغان، مهربانانه، گندم، جیرینگ‌­پی، ریالو و مانییار.

گفتگوی شنبه با علی و مصطفی امیری بنیان‌گذاران زرین‌پال:  خودمان را آماده کرده‌ایم تا بتوانیم روزانه ۱۰۰ هزار تراکنش داشته باشیم. ب حدود ۲/۲ میلیارد تومان در روز می‌شود و این چشم‌انداز آینده زرین‌پال است.

• رگ‌تک (RegTech)

در مسیر کسب و کارها همیشه قوانینی وجود دارد، اجرا و رعایت این دست قوانین مستلزم قبول هزینه های متعددی برای شرکت­هاست. در سال ۲۰۰۸ بحران مالی­ای اتفاق افتاد. با توجه به اینکه در آن سالها بر تعداد فین‌تک ها افزوده می­شد و مجموع این فین ­تک ها موجب در گردش بودن حجم زیادی از داده ­های دیجیتال بود قوانینی شکل گرفت تا در عین ثبات کارآمدی هزینه ­ها را تحت کنترل در بیاورد.

رگ­تک ها در کمترین زمان ممکن کسب و کارها را منطبق بر قانون شکل می ­دهند و در نهایت هزینه را کاهش می دهند.

سازمان­ها در عین حفظ کارآمدی و کنترل قیمت­­ها سعی می‌کنند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشترین تطابق را با قوانین داشته باشند.

کمپانی‌های رگ‌تکی چون Suade به بانک‌ها امکان می‌دهند تا بر اجرای قوانین نظارت کنند و آنالیز و تحلیل‌های دقیقی ارائه دهند.

• رمیتنس (Remittance):

با استفاده از ابزار رمیتنس یک نیروی کار خارجی می‌تواند درآمد خود را به حساب فردی دیگر در وطنش منتقل کند. گفته می‌شود پولی که مهاجران به وطنشان می‌فرستند یکی از بزرگ‌ترین جریان‌های مالی واردشده به کشورهای درحال‌توسعه می‌باشد و با کمک‌های بین‌المللی به این کشورها قابل مقایسه است. در ایران استارتاپ پیمنت ۲۴ در این حوزه فعالیت می‌کرد که متأسفانه با توجه به اختلالات بازار ارز شکست خورد.

• ارزهای رمزنگاری‌شده (Cryptocurrency):

ارز دیجیتال یکی از واقعیت‌های قرن جدید است. شاید اگر ۵۰سال پیش حرف از بیت‌کوین می‌زدیم همه از تعجب شاخ درمی‌آوردند. کریپتوکارنسی­ها در حقیقت پول اینترنتی یا آنلاین هستند که با استفاده از فناوری رمزگردانی شده ­اند و جز وجود فیزیکی همه خصوصیات پول عادی را دارند. این ارزهای رمزنگاری‌شده نوع نهم فین ­تک ها هستند. رایج‌ترین ارز دیجیتال بیت­کوین است.

در ایران روی حوزه فین ­تک کار گسترده­ای نشده است و در این زمینه تنها می‌توان از خانه نوآوری نام برد.

وضعیت فین تک در ایران چگونه است؟

قطعاً کشورهایی که قصد دارند رشد سریع‌تری در حوزه‌های مالی و اقتصاد داشته باشند تا بتوانند با سایر کشورهای جهان ارتباط اقتصادی بیشتری داشته باشند، باید از این فناوری‌ها نهایت بهره را ببرند. وضعیت فین تک در ایران نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است و در سال‌های اخیر به این مقوله توجه ویژه شده است.

در بازارهای سرمایه به مقدار زیادی از این تکنولوژی بهره می‌برند و روز به روز کسب و کارهای بیشتری از آن‌ها استفاده می‌کنند. بخش مالی در ایران سال‌های زیادی است که بسته به ضوابط و شرایط موجود و همین طور وجود تحریم‌های محدود کننده تغییرات چندانی نداشته است. از این رو در سال‌های اخیر تقاضا برای خدمات مبتنی بر فناوری‌های جدید مورد استقبال قرار گرفت و روز به روز رشد آن‌ها افزون می‌شود. وضعیت فین تک در ایران شاید به نسبت کشورهای پیشرفته کمی عقب باشد اما سرعت رشد آن مورد قبول است. برخی از معروف‌ترین فینتک های ایرانی که ممکن است شما هم بارها با آن‌ها کار کرده باشید شامل موارد زیر است:

• پی پینگ یا خدمات پرداخت آنلاین
• ایزی پی یا مرکز توسعه تجارت الکترونیکی
• پی دات آی آر: ارائه دهنه خدمات آنلاین مالی، کیف پول الکترونیک و درگاه پرداخت
• زرین پال: ارائه دهنده کیف پول و درگاه پرداخت آنلاین
• پی پرس: درگاه پرداخت آنلاین، ایجاد و صدور فاکتور، درگاه پرداخت شخصی و صفحه پرداخت آزاد
• دنگی پال: ارائه خدمات پرداخت گروهی
• آیدی پی: درگاه پرداخت شخصی و سامانه و پوز مجازی برای تبدیل شماره کارت و حساب بانکی به یک آیدی مشخص

پرداخت‌یار چه تفاوتی با فین‌­تک دارد؟

با گسترش فضای کسب‌وکار و نیاز این حوزه به بستر امن پرداخت، بانک مرکزی نهاد جدیدی به نام پرداخت‌یار را به‌منظور تسهیل پرداخت‌های الکترونیک تعریف کرده است.

کار پرداخت‌یار ارائه خدمات پرداخت و نظارت بر عملکرد پذیرندگان پشتیبانی‌شده، پس از اتصال آنها به شبکه الکترونیکی پرداخت، است.

پنج فین ­تک مطرح جهان در سال ۲۰۱۸

• استرایپ (Stripe)

فین ­تک استرایپ توسط دو برادر به نام‌های پاتریک و جان کولیسون تأسیس شد و رقیبی برای «پی پال» محسوب می­شود. این فین‌تک اتریشی در ۲۵ کشور فعالیت دارد و به افراد و سازمان­ها امکان می‌دهد که کارهای مالیشان را از طریق اینترنت انجام دهند.

• یاپ استون (YapStone )

فین ­تک یاپ استون سال ۱۹۹۱ تأسیس شده است و هدفش ارائه راه‌حل‌های صفر تا صدی برای تراکنش­های میلیارد دلاری است. هدف یاپ استون تسخیر بازارهای عظیم و بزرگ است.

• برین‌تری (Braintree)

 برین‌تری یکی از شاخه‌های پی پال، واقع در شیکاگو، است که بر پرداخت موبایلی و تحت وب تمرکز دارد. از فناوری برین‌تری برای پردازش سایت‌های الکترونیکی هم استفاده می­شود.

• آدین (Adyen)

آدین فین ­تکی واقع در آمستردام هلند است که در هر جای جهان برنامه‌ای برای کسب‌وکارها طراحی می­کند تا کار پرداختشان را انجام دهند.

• ادپار (Addepar)

ادپار یکی از شرکت‌های مدیریت فناوری است که به ارائه نرم‌افزار مالی جامعی مبادرت می‌کند. نرم‌افزار ادپار در شرکت‌های تک‌شعبه‌ای، چندشعبه‌ای، صاحبان مشاغل، مؤسسات عظیم مالی و بنیادهای اقتصادی قابل استفاده است.

عموماً افراد علاقه‌مند به حوزه استارتاپ تلاش می‌کنند که اطلاعات خود را در این باره به‌روز نگه دارند. اگر از این افراد بپرسید که اولین قدم­های استارتاپ را به یاد دارند یا نه، احتمالاً تاریخی ۱۵ساله را در ذهن مرور می‌کنند.

تا اینجا که در کوچه‌پس‌کوچه‌های فین‌تک قدم زدیم به این نتیجه رسیدیم که فین­تک برادر دو قلوی استارتاپ است. پس با یک حساب‌وکتاب ساده به این نتیجه می‌رسیم که فین‌تک هم عمری حدوداً ۱۰ساله دارد.

متولی فین ­تک در ایران کدام مجموعه بوده است؟

شاید اگر ۱۵سال پیش به کسی می­گفتی که می­تواند در منزل خرید کند یا بدون مراجعه به عابر بانک وجه را منتقل کند با تعجب نگاهت می‌کرد، انگار به زبان دیگری صحبت می‌کنی.

اما امروز نه تنها عجیب نیست که توقعات هم بیشتر شده است. زمانی که پرداخت آنلاین نوپا بود، استارتاپی به نام زرین پال متولد شد که فعالیت خود را به ساده‌ترین و کاربردی‌ترین شکل ممکن شروع کرد. زرین پال علی‌رغم اتفاقات و نوسانات مالی اخیر به کارش ادامه داده است و ماندگاری این شرکت در بازار موجب شده که قابل‌اعتماد باشد.

زرین‌پال را به جرات می‌توان پیشگام خدمات پرداخت فین‌تک دانست. زرین‌پال در آغاز ظهور اینترنت و در ادامه قابلیت خرید اینترنتی زرین‌پال اولین درگاه پرداخت را معرفی کرد و اولین پرداخت‌یار شد.

چرا با شنیدن عبارت فین­تک فقط خدمات پرداخت را به یاد می ­­آوریم؟

همانطور که در لیست بالا می‌بینیم، ایران قدم‌هایی ولو کوچک در مسیر توسعه و پیشرفت در زمینه فین­تک برداشته است.

یکی از انتقاداتی که به بازار فین‌تک ایران می‌شود فروکاستن آن به قابلیت پرداخت است. در ایران فین­تک را معادل پرداخت آنلاین می­دانند  و از سایر قابلیت‌های آن غافل مانده ­اند.

اگر به لیست بالا نگاه کنیم، درمی‌یابیم که اگر هم قدمی در این راه برداشته شده دیده نشده است. ورود استارتاپ­های نوپا به زمینه­هایی نظیر رگ­تک یا رمیتنس فرصت­های شغلی مناسبی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد و گاه همین اولین‌بودن ضامن موفقیت در اکوسیستم است.

چه رسانه­ ها و نشریاتی اخبار مربوط به فین ­تک را پوشش می‌­دهند:

• هفته نامه شنبه

رسالت هفته­ نامه شنبه پوشش اخبار و حمایت از استارتاپ­هاست. این رسانه از لحظه پیدایش مفهوم فین­­‌تک درصدد بوده است که اخبار مربوط به این حوزه از زیر ذره‌بینش در نرود. هفته ­­نامه شنبه در ویژه­نامه ­ای مفصلاً فین­تک را کالبدشکافی کرده است. «شنبه» در شماره ۷۷ پای صحبت­های چهره­ های فین­تکی نشست و دغدغه­ های آنها را پوشش داد. (لینک به شاپ برای شماره ۷۷)

• نشریه راه­ پرداخت

یکی دیگر از رسانه ­هایی که اخبار مربوط به فین­تک را به صورت تخصصی منتشر می­کند و مطالعه مطالبش ما را به شناخت فین­تک رهنمون می‌شود «راه­‌پرداخت» است. راه‌پرداخت علاوه بر سایت محتوامحورش که به صورت مداوم اخبارهای مربوط به این حوزه را دنبال می­کند، ماهنامه‌ای تحت‌عنوان عصر تراکنش هم دارد که در قالب چاپی به بازار عرضه می­شود.

چهره های فین تکی ایران

شهاب جوانمردی، بنیانگذار فناپ

جوانمردی کارآفرین و مدیر ایرانی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان (فناپ) و عضو هیئت‌مدیره دوره چهارم (دوره فعلی) سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران است. یادداشتی از شهاب جوانمردی را اینجا بخوانید.

محمدرضا فرحی، بنیانگذار بیمه بازار

بیمه‌بازار سامانه جدید خرید بیمه است که شهریورماه ۱۳۹۵ شروع به کار کرد. بیمه‌بازار سامانه‌ای برای مقایسه و فروش آنلاین بیمه‌های شخص ثالث، بدنه، آتش‌سوزی و عمر است که امکان نرخ‌گیری و خرید این بیمه‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای مشتریان فراهم کرده است.

خرید بی‌دردسر و آسان بیمه و البته امکان مقایسه شرکت‌های مختلف بیمه شاید روزی فقط یک ایده بود، اما این ایده با تیم بیمه‌بازار به واقعیت تبدیل شد. محمدرضا فرحی متولد قم و تحصیلکرده دانشگاه صنعتی شریف است.

البته تحصیلاتش به همین‌جا ختم نمی‌شود و در جستجوی علم تا فرانسه و اسپانیا و ایالت کاتالونیا هم رفته و اتفاقاً با دست پر هم برگشته است. یکی از ویژگی مهم محمدرضا تسلط بر زبان و سخن است و این از کتابخوانی بسیار زیادش می‌آید.

برادران امیری (مصطفی و علی) بنیانگذاران زرین پال

برادران امیری آن اوایل که حرف پرداخت آنلاین زده می­‌شد استارتاپ زرین‌پال را تأسیس کردند. فرایند خدمات پرداخت زرین‌پال در عین سادگی تجربه کاربری خوبی دارد و همین عامل ماندنش در بازار است.

حامد منصوری و مهدی شهیدی، بنیانگذاران آپ

آپ از آن دسته پلتفرم­های خرید است که تقریباً همه نامش را شنیده‌اند. این شرکت سال ۱۳۸۸ تأسیس شد؛ اما بخش اعظم شهرت و محبوبیتش را طی سال‌های اخیر به دست آورده است. در اپلیکیشن آپ تقریباً امکان انجام همه عملیات­های پرداخت، اعم از کارت به کارت، پرداخت قبض و الخ فراهم است.

حامد ولی‌پوری، بنیانگذار بیمیتو

ولی‌پوری مؤسس استارتاپ بیمیتو است و از جوان­های این حوزه به حساب می­‌آید. از طریق بیمیتو می­توانید نیاز بیمه‌ای خود را برآورده کنید. مهم نیست به چه نوع بیمه‌ای محتاج‌ هستید؛ این استارتاپ انواع و اقسام بیمه را در لیست خدماتش قرار داده است. بیمیتو در دسته اینشورتگ جای می­گیرد.

خوشبختانه این لیست بسیار بلندبالا و در نوع خود زمینه پژوهشی جالبی است. جای بسی خوشحالی است که حوزه فین­تک را خالی از ایران و ایرانی نمی‌بینیم و هر روز هم بر تعداد استارتاپ‌های تخصصی‌ این حوزه اضافه می‌شود.

فینووا و فین ­تک­­ها؛ چه ترکیب جالبی

قبل از آنکه سر اصل مطلب برویم و ارتباط این دو را توضیح دهیم درباره فینووا صحبت کوتاهی کنیم.

فینووا جایی است برای تیم‌ها، مربیان و سرمایه‌گذاران تا قابلیت‌هایشان را با امکاناتی که فینووا برای توانمندسازی در اختیارشان قرار می‌دهد خرج کنند تا ستاره شوند.
مرکز نوآفرینی فردا « فینووا» پروژه جدید شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فرداست که زمستان ۱۳۹۳ در محل ساختمان مرکز تجارت الکترونیک تأسیس شد.

این مرکز فعالیت خود را از تاریخ ۱۲بهمن‌ماه۱۳۹۴، در برج فناوری دانشگاه امیرکبیر ادامه داد و تمرکز بر ۲ حوزه فضای همکاری مشترک و سرمایه‌گذاری ریسک پذیر را در دستور کار خود قرار داده است و در قسمت شتابدهنده، بر استارتاپ‌های مبتنی بر نوآوری‌های مالی متمرکز است؛ اما در محیط فضای همکاری مشترک خود به ترویج فرهنگ کار گروهی می­پردازد. به همین دلیل فضا را برای حضور همه تیم‌ها با تنوع بالای ایده، باز گذاشته است تا در کنار یکدیگر چالش‌های کار تیمی را تجربه کنند.

یکی از خبرهایی که این روزها می­شنویم این است که شتابدهنده فینووا قصد دارد تمرکز خود را بر سرمایه­گذاری روی فین­تک­ها بگذارد.

از دیگر شتابدهنده‌ها و وی‌سی‌هایی راغب به سرمایه­‌گذاری در حوزه فین­تک می­توان به بانک انصار، فناپ، مجموعه جیرینگ و ای‌شاپ اشاره کرد.

نام دیجی پی را می شنویم، چه ارتباطی با دیجی کالا دارد؟

نخستین بار نام دیجی‌پی را اواخر سال ۹۷ شنیدیم و روزها گذشت و یک غول استارتاپی در حوزه فین­تک متولد شد. در اسفند ۹۷ از اولین نسخه اپلیکیشن دیجی­ کالا رونمایی شدنظیر خرید شارژ، خرید بسته اینترنتی از اپراتورهای تلفن همراه (همراه اول، ایرانسل و رایتل)، پرداخت قبض‌های خدماتی و موبایلی و کارت به کارت را به کاربر ارائه می‌دهد.

همچنین، کیف پول اپلیکیشن دیجی‌پی امکان انتقال وجه را فراهم کرده است و بازگشت وجه از خریدهای بازگردانده‌شده، در این اپلیکیشن به شکل خودکار و در کمترین زمان ممکن صورت می‌گیرد.

همکاری آپ و اسنپ را باور کنیم؟

دو مجموعه آپ و رز (مالک برندهایی چون اسنپ، اسنپ‌فود، اسنپ‌تریپ، بامیلو و غیره) می‌خواهند همکاری بیشتری داشته باشند. قرار است آپ مالک ۷۰درصد و گروه اینترنتی رز صاحب ۳۰درصد این محصول جدید باشند. این قرارداد که در سامانه کدال (متعلق به سامانه بورس و اوراق بهادار) منتشر شده نشان از این دارد که این شرکت جدید در جهت افزایش توان رقابتی و گسترش درآمدزایی آپ راه‌اندازی می‌شود.

هدف شرکت آسان‌پرداخت پرشین (صاحب اپلیکیشن آپ) این است که درآمدهایش به کارمزدهای شاپرکی منحصر نباشد و به مدل‌های جدید درآمدزایی فکر می‌کند. این شرکت خطاب به سهامدارانش نوشته که دانلود اپلیکیشن آپ از مرز ۳۰میلیون هم گذشته است.

آیا در ایران رویداد فین ­تکی داریم؟

معمولاً نمایشگاه تراکنش ایران (فابا) برگزارکننده دورهمی‌های مربوط به فین­تک است که در آن چهره­های فین­تکی ایران با هم به تبادل نظر می­پردازند. موضوع مورد بحث در این رویداد چالش­های فین­تک‌هاست.

گزارش کافه‌بازار از رشد استارتاپ‌های حوزه فین ­تک در سال ۹۷:

آنچه در ادامه می­آید گزارش اختصاصی هفته­ نامه شنبه از مجموعه کافه‌بازار است. در قسمت برنامه­ های مالی که می­توان جز فین­تک [از نوع خدمات پرداخت] به حسابش آورد اطلاعات جالبی ارائه شده است:

آپ در صدر بیشترین گیرندگان نصب

دسته امور مالی برنامه‌های خدمات بانکی، پرداخت قبوض یا خرید شارژ را پوشش می‌دهد. در پایان سال ۹۷، بیش از ۱۲۰۰ برنامه اینچنینی در دسترس کاربران بازار قرار داشت. در میان برنامه‌های امور مالی بیشترین تعداد نصب به آپ تعلق داشت که از ابتدا تا انتهای سال ۹۷، به لحاظ نصب و در مقایسه با سال قبل از آن، رشد ۵۰درصدی داشت و بیش از ۹میلیون نصب فعال را در سال ۹۷ رقم زد.

این رشد در حالی اتفاق افتاد که طی سال‌های ۹۷ و ۹۶، اپلیکیشن‌های ایرانی شانس نصب نسخه‌های آی‌.‌ا.‌اس خود را به واسطه‌ تحریم‌ها و سختگیری‌های اپ‌استور از دست دادند. اما ظاهراً این اتفاق مانع از رشد نصب اپ‌های ایرانی نشده و آنها این محرومیت را در بخش نسخه‌های اندرویدی جبران کرده‌اند. بعد از آپ، «هفت هشتاد» قرار دارد که در سال ۹۷ رشد ۱۰۰درصدی را از نظر نصب تجربه کرد و ۴میلیون نصب فعال داشت.

همراه بانک ملت و همراه بام ملی نیز به ترتیب با ۱۰۰ و ۵۰درصد رشد و کسب ۲ و یک میلیون نصب فعال در سال ۹۷ در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

تاپ برنامه دیگری از دسته امور مالی است که نسبت به سال گذشته رشد منفی ۷درصدی داشت و روی یک میلیون نصب فعال سال قبل خود باقی ماند.

طبق اعلام کافه‌بازار، برای اعلام این آمار، برنامه‌های پیش‌فرضِ تلفن‌های همراه حذف شده است و تنها نام برنامه‌هایی آمده است که تا پایان سال ۹۷ در دسترس کاربران قرار داشته‌اند.

در سال ۹۶، همراه بانک تجارت، ایوا، شصت و همراه نوین صدرنشینان دسته امور مالی بودند، تا جایی که دو گزینه نخست رشد هزاردرصدی را به خود اختصاص داده بودند و همراه نوین و شصت، هرکدام ۲۰۰درصد رشد داشتند. اما در سال ۹۷، بازیگران دیگری جایگزین آنها شدند. براساس آمار موجود، هر کاربر کافه‌بازار به‌طور میانگین ۶/۱برنامه از این دسته، یعنی دسته امور مالی، را نصب کرده است.