برای یک استارتاپ تازه تأسیس، پذیرفته شدن در یک شتابدهنده دستاورد مهمی محسوب می‌شود. این طرح‌ها مشاوره و سرمایه موردنیاز برای استارتاپ‌های نوپا را فراهم می‌کنند، تیم‌های جدیدی را تشکیل می‌دهند تا در اکوسیستم روبه‌رشد استارتاپی و فرصت‌های آموزشی آن فعالیت کنند.
شتابدهنده استارتاپ چیست؟
شتابدهنده استارتاپ، یک برنامه رشد کوتاه‌مدت است که می‌تواند استارتاپ را در یک بازه چند ماهه، چند سال جلو بیندازد. می‌توان آن‌ها را به یک اردوگاه آموزشی برای آمادگی برای بازار و توسعه سرمایه‌گذاری تشبیه کرد. یک شتابدهنده استارتاپ مزایای مختلفی دارد. از جمله:
- سرمایه‌گذاری بذر: بیشتر شتابدهندهها به شرکت‌هایشان سرمایه‌گذاری بذر ارائه می‌کنند. در سال ۲۰۲۱ متوسط سرمایه‌گذاری شتابدهندهها در استارتاپ‌ها ۵۳,۶۲۰ دلار بوده است. منبع درآمد استارتاپ‌ها همین مبادله سرمایه اولیه با درصدی از سهم شرکت‌ها است.
- همکاری و کار خصوصی: بر کسی پوشیده نیست که راه موفقیت سخت‌کوشی و تعهد است. شتابدهندهها زمان کاری قابل توجهی را صرف استارتاپ شما می‌کنند. اغلب آن‌ها برای استارتاپ‌ها فضای کاری اختصاصی نیز فراهم می‌کنند.
- کارآموزی: بسیاری از شتابدهندهها فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای کارآموزی فراهم می‌کنند. آن‌ها طرح‌های مشاوره رسمی دارند که مشاوران آن‌ها را بنیان‌گذاران استارتاپ‌های موفق، سرمایه‌گذاران و متخصصان کسب‌وکارهای روبه‌رشد تشکیل می‌دهند. در خلال یک برنامه شتابدهنده، استارتاپ‌ها سمینارها، کارگاه‌ها و جلسات مشاوره‌ای را نیز تجربه می‌کنند.
- شبکه‌سازی: برنامه‌های شتابدهنده به هم‌دوره‌ای‌های خود متکی هستند. پس هر چند ماه، استارتاپ‌ها می‌توانند با سایر شرکت‌های نوپا ملاقات داشته باشند. آن‌ها با دوستان نوآور خود تبادل نظر می‌کنند و با همکاری یکدیگر موفقیت خود در آینده را شکل می‌دهند. استارتاپ‌های منتخب حتی می‌توانند در یک شبکه اختصاصی با بنیان‌گذاران شرکت‌های موفق کار کنند.
- روز رونمایی: اوج تأثیر شتابدهندهها در روز ارائه پروژه است. هر کدام از تیم‌ها پس از مقیاس‌گذاری استارتاپ‌هایشان می‌توانند آن‌ها را به سرمایه‌گذاران بالقوه ارائه کنند.
مطلب پیشنهادی: لیست شتابدهنده های ایرانی
معایب استفاده از شتابدهنده
پیش از درخواست برای همکاری در یک شتابدهنده، بهتر است هم‌خوانی برنامه آن با اهداف خود را بررسی کنید. استفاده از شتابدهندهها برای استارتاپ‌ها معایبی نیز دارد.
- از دست دادن سهم شرکت: اغلب شتاب‌دهنده‌های استارتاپ، در ازای ارائه خدمات خود درصدی از سهم شرکت‌ها را در اختیار می‌گیرند.
- الزام به رشد سریع: ممکن است در برخی از شرکت‌ها، رشد آهسته برای موفقیت در بلندمدت راه مناسب‌تری باشد. توسعه در کوتاه‌مدت برای همه استارتاپ‌ها مناسب نیست.
- عوامل حواس‌پرتی: حضور اجباری در جلسات و رویدادهای اجتماعی ممکن است در تمرکز و کار سخت بعضی از استارتاپ‌ها اختلال ایجاد کند. البته همه استارتاپ‌ها شما را مجبور به حضور در این جلسات نمی‌کنند.
نمونه‌هایی از شتاب‌دهنده‌های مشهور جهان
تعداد شتابدهندهها از آغاز به طور فزاینده‌ای روبه‌افزایش بوده و هزاران استارتاپ مورد پشتیبانی آن‌ها قرار گرفته‌اند. نمونه‌هایی از شتاب‌دهنده‌های موفق در آمریکا عبارت‌اند از:
- Y Combinator
- AngelPad
- Launchpad LA
- Amplify LA
- AlphaLab
- ۵۰۰ Startups
- RevUp
بهترین شتاب‌دهنده‌های ایران
- شتابدهنده شریف: شتابدهنده شریف اولین شتابدهنده دانشگاهی کشور است که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۳ آغاز کرده است. این شتابدهنده یکی از نهادهای زیرمجموعه پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف است و از استارتاپ‌های فناورانه حمایت می‌کند.
- شتابدهنده دیموند: دیموند یک شتابدهنده عمومی است که از سال ۱۳۹۳ آغاز به کار کرده و در زمینه‌های سلامت، گردشگری، حمل‌ونقل، خرده‌فروشی و اینترنت اشیا فعالیت می‌کند.
- شتابدهنده تریگ آپ: این شتابدهنده نیز در سال ۱۳۹۳ تأسیس شده و علاوه بر حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، در فناوری سلامت، مالی، آموزشی، مدیریت منابع طبیعی و راهکارهای سبک زندگی نیز فعالیت می‌کند.
- شتابدهنده فردوسی: این شتابدهنده از سال ۱۳۹۶ در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد آغاز به کار کرد. تمرکز این شتابدهنده بر استارتاپ‌هایی است که در زمینه اطلاع‌رسانی و رسانه‌های جدید، بازی و سرگرمی، آموزش و تولید محتوا، خدمات شهری و گردشگری فعالیت دارند.
- شتابدهنده سیمرغ: یک شتابدهنده عمومی وابسته به مرکز نوآوری یاس است. شتابدهنده سیمرغ حمایت از استارتاپ‌های محلی‌جات، هنرانه، دانشکار و مهره را در کارنامه خود دارد.
کار شتابدهندهها چقدر طول می‌کشد؟
شتابدهندهها موعد زمانی ثابتی را مشخص می‌کنند. در طول برنامه شتابدهنده، استارتاپ‌ها زمان خود را صرف رشد شرکت می‌کنند و هر شتابدهنده روش کار و زمان‌بندی منحصربه‌فردی را ارائه می‌کند.
فرآیند ثبت درخواست برای شتابدهنده چگونه است؟
راه‌یابی به شتاب‌دهنده‌های درجه یک کار ساده‌ای نیست. آن‌ها کمتر از ۵ درصد از استارتاپ‌های متقاضی را قبول می‌کنند. اغلب آن‌ها پیش‌نیازهای مشخصی را نیز تعیین می‌کنند که در هر شتابدهنده متفاوت است.
فرآیند ثبت درخواست برای شتابدهنده به تحقیقات و آماده‌سازی بسیاری احتیاج دارد. شرکت‌های شتابدهنده پس از انجام مصاحبه معمولاً به سرعت درباره متقاضیان تصمیم‌گیری می‌کنند. هر شتابدهنده فرآیند بازبینی مخصوص به خود را دارد اما به طور کلی از سه مرحله تشکیل می‌شود:
- پر کردن پرسش‌نامه: در هنگام جواب دادن به پرسش‌های شتابدهندهها دقت کنید. شما باید بتوانید اثبات کنید که درباره شرکت و تیم خود تحقیقات و دانش قابل توجهی را کسب کرده‌اید.
- مصاحبه سریع: مصاحبه متقاضیان با شتاب‌دهنده‌های برتر معمولاً چیزی در حدود ده، پانزده دقیقه طول می‌کشد. اگر موفق شدید به مرحله مصاحبه برسید، مصاحبه‌های آزمایشی می‌توانند به شما کمک کنند.
- پذیرفته شدن همراه گروهی از استارتاپ‌های دیگر: اگر در مصاحبه پذیرفته شوید، استارتاپ شما به همراه گروهی از شرکت‌های دیگر وارد برنامه شتابدهنده می‌شود.
شتابدهندهها به دنبال چه هستند؟
معمولاً هر شتابدهنده در حوزه‌های مشخصی تمرکز می‌کند. آن‌ها به دنبال شرکت‌های تازه‌تأسیس و کوچکی هستند که سرمایه‌گذاران اندک و پتانسیل رشد سریع داشته باشند. برخی از آن‌ها در بخش صنعتی مشخصی فعالیت می‌کنند. تعدادی از پیش‌نیازهای کلی شتابدهندهها عبارت‌اند از:
- طرح تجاری قابل اجرا
- حداقل محصول قابل قبول (MVP)
- توانایی بالا در کار گروهی
- قابلیت رشد (مقیاس‌پذیری)
- آموزش‌پذیری
- عزم و روحیه کارآفرینی
انواع شتابدهنده
هرکدام از شتاب‌دهنده‌های استارتاپ از طرح تجاری بخصوصی تبعیت می‌کنند و تفاوت اصلی آن‌ها در همین است. در ادامه سه مورد از مهم‌ترین انواع شتابدهنده را معرفی می‌کنیم.
برنامه‌های شتابدهنده نوآوری باز
منظور از اصطلاح «نوآوری باز» یک نوع طرح تجاری است که در آن از استارتاپ‌ها دعوت می‌شود خود را در مکان فیزیکی یک شرکت بزرگ‌تر جای دهند. در طی این همکاری، منابع مالی و آموزشی موردنیاز برای استارتاپ‌ها تأمین می‌شود و شرکت مادر نیز از نوآوری و تحقیقات شرکت‌های استارتاپی خود بهره‌مند می‌شود. سازمان‌های بزرگ‌تر به‌خوبی از این حقیقت آگاهند که پیشرفت در فناوری‌های جدید اگرچه هزینه راه‌اندازی استارتاپ‌ها را کاهش داده، اما متوسط طول عمر شرکت‌ها را از ۶۷ سال به ۱۵ سال رسانده است. آن‌ها در واکنش به این روند از برنامه‌های نوآوری باز استفاده می‌کنند تا از نوآوری‌ها و تحقیقات استارتاپ‌ها بهره‌مند شوند. برای مثال شرکت سامسونگ با شرکتی مانند Mobeam همکاری می‌کند که تخصص آن در پیاده‌سازی سیستم‌های پرداخت است.
برنامه‌های شتابدهنده سازمانی خارجی
همان طور که از نام آن پیداست، این برنامه‌ها با شتاب‌دهنده‌های شخص ثالث همکاری می‌کنند تا سرمایه جذب کنند. ایجاد همکاری و فرصت‌های اجرایی از مزایای این مدل هستند. شتاب‌دهنده‌های خارجی به جای آن که توسط کارکنان مدیریت شوند، با شرکت‌های شخص ثالث همکاری می‌کنند. متخصصان نوآوری سازمانی در یک شرکت شتابدهنده وظیفه فراهم کردن ارتباطات لازم برای استارتاپ‌های نوآور را بر عهده می‌گیرند.
پایگاه‌های نوآوری
پایگاه‌های نوآوری ازجمله پرطرفدارترین برنامه‌های شتابدهنده سازمانی هستند. تفاوت آن‌ها با شتاب‌دهنده‌های خارجی در این است که به جای همکاری با شرکت‌های شخص ثالث، خود مدیریت برنامه شتابدهنده را بر عهده می‌گیرند.
آن‌ها معمولاً فضای کاری فیزیکی مخصوصی را برای استارتاپ‌ها در نظر می‌گیرند که بتوانند در آن‌جا به نوآوری بپردازند. کارمندان این ادارات، متخصصان نوآوری سازمانی هستند که وظیفه اصلی آن‌ها تجزیه‌وتحلیل بازار و شناسایی روندهای جدید است. شرکت‌هایی مانند Vodafone و Nestle پایگاه‌های نوآوری خود را در سیلیکون ولی تأسیس کرده اند. این نوع از شتابدهندهها هر روز محبوب‌تر می‌شوند.
تفاوت شتابدهنده با مرکز رشد
استارتاپ‌ها در ابتدای مسیر خود زمان و انرژی محدودی دارند. آن‌ها نیاز دارند برای پیشرفت کسب‌وکار نوپای خود سرمایه جذب کنند. گزینه‌های زیادی برای جذب سرمایه استارتاپ‌ها وجود دارد. تأمین مالی جمعی (کراود فاندینگ)، وام تجاری، شتابدهندهها و مراکز رشد گزینه‌هایی برای جذب سرمایه هستند که ممکن است انتخاب از میان آن‌ها سردرگم‌کننده باشد.
پذیرفته شدن توسط یک برنامه کارآموزی و پیشرفت کسب‌وکار درجه یک رویای بسیاری از کارآفرینان استارتاپی است. گزینه‌های اصلی برطرف‌کننده این نیازها شتابدهندهها و مراکز رشد هستند. یک مرکز رشد استارتاپ (انکوباتور) به کارآفرینان کمک می‌کند ایده‌های تجاری خود را پرورش دهند و شرکتشان را از صفر بسازند. اما شتابدهندهها با استارتاپ‌هایی همکاری می‌کنند که حداقل محصول قابل قبول (MVP) را داشته باشند و با استفاده از آموزش‌ها، منابع و مشاوره شتابدهنده، در چند ماه سرعت پیشرفت خود را افزایش دهند.