شتابدهنده های استارتاپی بخشی حیاتی از اکوسیستم نوآوری مدرن هستند و نقش محوری در حمایت از رشد و توسعه شرکت‌های نوپای نوآور ایفا می‌کنند. انواع شتابدهندهها یک دوره فشرده شامل مشاوره، دسترسی به شبکه تخصصی و همچنین تامین مالی را برای تیم‌های استارتاپی فراهم می‌کنند و به این ترتیب، شانس موفقیت این شرکت‌های نوپا را در بازارهای رقابتی افزایش می‌دهند.
در هر اکوسیستم استارتاپی، انواع شتابدهنده ها با هدف حمایت از کسبوکارهای مقیاس‌پذیری که پتانسیل خوبی برای خلق ارزش افزوده بالا دارند فعالیت می‌کنند و با توانمندسازی بنیانگذاران و اعضای تیم‌های استارتاپی، آنها را برای ورود به بازار و رقابت جدی با رقبا آماده می‌سازند.
در اکوسیستم استارتاپی ایران نیز سال‌هاست انواع شتابدهنده ها با ماموریت‌ها و تخصص‌های مختلف به فعالیت مشغولند و نگاهی به فهرست برترین استارتاپهای ایرانی نیز نشان می‌دهد بسیاری از آنها در واقع جزو خروجی‌های موفق این شتابدهندهها هستند.
حالا در این مقاله قصد داریم نگاهی بیندازیم به انواع شتابدهنده ها، نحوه کارکرد آنها و البته مزایا و معایب حضور استارتاپ در این مراکز و در نهایت نیز به بررسی چند شتابدهنده سرشناس ایرانی می‌پردازیم.
شتابدهنده چیست؟
برای شروع بحث در زمینه انواع شتابدهنده ها، در ابتدا باید شتابدهنده را تعریف کنیم. شتابدهنده برنامه‌ای است که منابع، مشاوره و ارتباطات مورد نیاز استارتاپ‌ها برای رشد را به آنها ارائه می‌دهد و به این ترتیب، به آنها در شتاب بخشیدن به توسعه و موفقیت‌شان کمک کند. شتابدهندههای استارتاپی اغلب توسط کارآفرینان باتجربه یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر راه‌اندازی و اداره می‌شوند و استارتاپ‌ها، خدماتی گوناگونی را در طول یک دوره زمانی مشخص، معمولاً ۳ تا ۶ ماه، ارائه می‌دهند.
کمک به رشد سریع شرکت‌های نوآور تازه‌کار که پتانسیل رشد بالایی دارند، از طریق فراهم کردن ابزارها، راهنمایی و پشتیبانی مورد نیاز برای عرضه محصول به بازار، جذب مشتری و تأمین مالی، اصلی‌ترین کارکرد هر شتابدهنده است. این خدمات در قالب ترکیبی از کارگاه‌های آموزشی، مشاوره‌های فردی، فراهم کردن ارتباط مستقیم با سرمایه‌گذاران و در بسیاری موارد، ارائه مقدار اندکی سرمایه اولیه در ازای دریافت سهام استارتاپ‌ها محقق می‌شود.
مطالب پیشنهادی:معرفی سرمایه گذار
هدف کلی شتابدهنده استارتاپی، کمک به استارتاپ‌ها در غلبه بر چالش‌های جدی در مراحل اولیه رشد مانند تدوین مدل کسبوکار، ساخت محصول، بازاریابی و فروش و جذب سرمایه است. شتابدهندهها با ارائه یک برنامه ساختارمند، منابع و ارتباطات به استارتاپ‌ها، به دنبال کاهش دوره زمانی تبدیل ایده استارتاپ به یک کسبوکار جدی و آماده جذب سرمایه برای توسعه بیشتر است.
مفهوم شتابدهندههای استارتاپی در اوایل قرن ۲۱ ظهور کرد. با راه اندازی «وای کامبینیتر» (Y Combinator) در سال ۲۰۰۵، اولین شتابدهنده استارتاپی مدرن دنیا شکل گرفت. وای کامبینیتر مدلی را پایه‌گذاری کرد که شامل ارائه سرمایه‌گذاری اولیه، مشاوره و ارتباطات به گروهی از استارتاپ‌ها در دریافت ازای سهام کوچکی از آنها بود.
پیش از وای کامبینیتر، چند برنامه محدود وجود داشتند که برخی مشخصات شتابدهندههای مدرن را داشتند که برای نمونه می‌توان به آیدیالب (Idealab) اشاره کرد که در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد و علاوه بر تأمین مالی، فضای اداری و سایر منابع را به استارتاپ‌ها ارائه می‌کرد. با این حال، وای کامبینیتر با ارائه برنامه ساختارمند و جامع خود، الگویی برای شتابدهندههای بعدی ایجاد کرد.
پس از موفقیت وای کامبینیتر، تعداد دیگری از شتابدهندهها چه در ایالات متحده و چه در سراسر جهان پدیدار شدند که برای نمونه می‌توان به تک‌استارز (TechStars)، پلاگ اند پلی (Plug and Play)، استارتاپس ۵۰۰ (startups 500) و انگلپد (Angelpad) اشاره کرد. این شتابدهندهها به تدریج مدل اولیه‌ای که وای کامبینیتر ارائه کرده بود را بهبود بخشیدند و به این ترتیب، برنامه‌هایی مثل شتابدهی با محوریت برخی صنایع مشخص یا مناطق خاص نیز شکل گرفت.
امروزه، شتابدهندههای استارتاپی به بخشی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم کارآفرینی تبدیل شده‌اند و نقش مهمی در رشد نوآوری و استارتاپ‌ها بازی می‌کنند.
ظهور شتابدهندههای استارتاپی با رشد صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر همزمان بوده و توانسته به رشد این صنعت کمک شایانی کند، زیرا شتابدهندهها به عنوان کانال مهمی برای شناسایی و رشد استارتاپهای مستعد رشد که البته فرصت‌هایی جذاب برای سرمایه‌گذاری هستند، عمل می‌کنند.
علاوه بر تأثیر مستقیم بر استارتاپ‌ها، شتابدهندهها همچنین به ایجاد جوامع کارآفرینی نیز کمک می‌کنند و فرصت‌های شبکه‌سازی، منابع آموزشی و محیطی حمایتی را برای بنیانگذاران فراهم می‌آورند که به رشد آنها کمک می‌کند.
با تکامل اکوسیستم استارتاپی، شتابدهندهها نیز تغییر کردهاند، به طوری که اکنون به طیف وسیعی از استارتاپهای فعال در صنایع گوناگون و در مراحل مختلف رشد خدمات ارائه می‌دهند. برخی شتابدهندهها نیز از شتابدهی اولیه فراتر رفته و تأمین مالی پس از خروج استارتاپ از شتابدهنده را نیز ارائه می‌دهند.
انواع شتابدهنده ها
همان طور که گفتیم، مراکز شتابدهی با هدف تسریع سرعت رشد و توسعه استارتاپ‌ها در اکوسیستم‌های نوآوری فعالیت می‌کنند. اما شتابدهندهها انواع گوناگونی دارند. برخی از رایج‌ترین انواع شتابدهندهها عبارت هستند از:
۱. شتابدهنده بذری (seed accelerator)
شتابدهندههای بذری یکی از رایج‌ترین برنامه‌های حمایتی از استارتاپ‌ها هستند که به شرکت‌های نوپا در مراحل اولیه، ترکیبی متمرکز از مشاوره، منابع و اغلب مقداری سرمایه بذری در ازای سهام ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها معمولاً برای یک بازه زمانی ۳ تا ۶ ماهه اجرا می‌شوند در نهایت نیز در یک «دمو دی»، این استارتاپ‌ها به شبکه‌ای از سرمایه‌گذاران ارائه می‌شوند.
هدف شتابدهندههای بذری، شتاب‌بخشی به توسعه و رشد یک استارتاپ است و به آنها در دستیابی به نقاط عطف کلیدی در فرآیند رشد و آماده‌سازی برای جذب سرمایه بیشتر کمک می‌کند. شتابدهندههای بذری با ارائه دسترسی به مشاوران با تجربه، کارگاه‌های آموزشی و ارتباطات با سرمایه‌گذاران بالقوه، به دنبال سرعت دادن به رشد استارتاپ‌ها هستند تا هر چه سریع‌تر یک ایده را به یک کسبوکار قابل اجرا تبدیل کنند.
۲. شتابدهنده شرکتی (corporate accelerator)
شتابدهندههای شرکتی نوعی برنامه حمایت از استارتاپ هستند که توسط شرکت‌های بزرگ و معمولا با سابقه اجرا می‌شوند. هدف این نوع شتابدهنده، شناسایی و حمایت از استارتاپهای نوآور و دارای پتانسیل بالای رشد برای همکاری در آینده یا سرمایه‌گذاری بالقوه است. این شتابدهندهها دسترسی استارتاپ‌ها به منابع، تخصص و شبکه‌های ارتباطی شرکت را فراهم می‌کنند و در مقابل هم، شرکت امکان پایش بهتر فناوری ها و مدل‌های نوظهور کسبوکار را می‌یابد.
شرکت‌های بزرگ با راه‌اندازی و میزبانی یک مرکز شتابدهی شرکتی می‌توانند با کمترین میزان ریسک، به ارزیابی و آزمایش ایده‌های جدید بپردازند و استارتاپ‌ها نیز از مشاوره، تأمین مالی و اعتبار ناشی از انتخاب شدن توسط یک شرکت بزرگ بهره‌مند می‌شوند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ در حوزه‌های مختلف چنین شتابدهنده‌هایی دارند که در میان آنها نام‌های بزرگی مثل سیسکو (Cisco) یا بارکلیز (Barclays) به چشم می‌خورد.
۳. شتابدهندههای صنعت خاص (Industry-specific accelerator)
شتابدهندههای صنعت خاص که با نام شتابدهندههای موضوعی هم شناخته می‌شوند، همان طور که از نامشان هم پیداست، بر استارتاپ‌هایی در یک صنعت یا بخش خاص، مانند فینتک، بهداشت و درمان یا کشاورزی تمرکز دارند. این شتابدهندهها با هدف‌گذاری بر یک حوزه خاص می‌توانند مشاوره، منابع و فرصت‌های شبکه‌سازی دقیق‌تری را به استارتاپهای شرکت‌کننده ارائه دهند. تمرکز بر یک صنعت مشخص به چنین شتابدهنده‌هایی این امکان را می‌دهد که از تخصص خود در آن حوزه نهایت بهره ببرد و استارتاپ‌ها را به شرکای صنعتی، مشتریان و سرمایه‌گذاران مرتبط متصل کند. این رویکرد تخصصی به معنای یک مزیت جدی برای استارتاپ‌ها در برابر رقبایشان باشد، زیرا به شکلی موثرتر با چالش‌ها و فرصت‌های خاص حوزه فعالیت خود مواجه می‌شوند.
۴. شتابدهنده با تاثیرگذاری اجتماعی (Social impact accelerator)
هدف شتابدهندههای با تاثیرگذاری اجتماعی (که گاهی با عنوان شتابدهنده اجتماع محور نیز شناخته می‌شوند)، یاری‌رسانی به استارتاپ‌هایی است به دنبال حل مشکلات جدی اجتماعی یا محیط زیستی هستند. این شتابدهندهها علاوه بر تأمین مالی استارتاپ‌ها، به آنها در حوزه فعالیت‌شان مشاوره داده و در شبکه‌سازی به آنها کمک می‌کنند. به این ترتیب، این استارتاپ‌ها می‌توانند محصول یا خدمتی موثرتر را طراحی کرده و به طیف گسترده‌تری از جامعه هدف خود ارائه دهند. این شتابدهندهها با حمایت از استارتاپهای اجتماع‌محور، نقشی حیاتی در هدایت توان و منابع کارآفرینی به سوی مقابله با چالش‌های جهانی و منطقه‌ای مانند فقر، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش ایفا می‌کنند. این برنامه‌ها اغلب کارگاه‌های تخصصی، ارتباط با کارشناسان مربوطه و فرصت‌هایی برای آزمایش محصول یا خدمت توسعه‌یافته توسط استارتاپ‌ها در جوامع مرتبط را ارائه می‌دهند.
۵. شتابدهندههای وابسته به دانشگاه (university-affiliated accelerator)
شتابدهندههای وابسته به دانشگاه (یا شتابدهندههای دانشگاهی) برنامه‌های حمایت از استارتاپ هستند که از منابع و شبکه‌های موسسه‌های آموزش عالی برای کمک به رشد شرکت‌های نوپای نوآور بهره می‌برند. این شتابدهندهها یا مستقیماً توسط دانشگاه‌ها اداره می‌شوند و یا همکاری نزدیکی با آنها دارند. همین امر به استارتاپ‌ها امکان بهره‌گیری از تخصص، امکانات و فرصت‌های تأمین مالی موجود در اکوسیستم آکادمیک را می‌دهد.
شتابدهندههای وابسته به دانشگاه با ارتباط با دانشگاه‌ها می‌توانند دسترسی به پژوهش‌های پیشرفته، اساتید و دانشجویان مستعد، تجهیزات و آزمایشگاه‌های تخصصی و طیف متنوعی از سرمایه‌گذاران و شرکای بالقوه را به تیم‌های استارتاپی ارائه دهند. ارتباط با دانشگاه همچنین اعتبار خوبی به استارتاپ‌ها می‌بخشد و به آنها در جذب استعدادهای برتر و تأمین مالی بیشتر کمک می‌کند.
نحوه کارکرد انواع شتابدهنده ها
کل فرآیند شتابدهی را که در انواع شتابدهنده ها صورت می‌گیرد، می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
۱. فرآیند گزینش
در گام اول، شتابدهنده فراخوانی برای جذب استارتاپ‌ها اعلام می‌کنند. این فراخوان‌ها اغلب یک یا دو بار در سال صورت می‌گیرد که در آن استارتاپ‌ها می‌توانند درخواست خود برای پیوستن به برنامه شتابدهی را ارائه دهند.
فرآیند درخواست شامل ارسال اطلاعات درباره بنیانگذاران، مدل کسبوکار، محصول/فناوری و برنامه های رشد است. گفتنی است شتابدهنده فرآیند انتخاب رقابتی دارند و تنها درصد کمی از متقاضیان (اغلب کمتر از ۱۰ درصد) را در هر گروه قبول می‌کنند.
در نهایت، گزینش نهایی بر اساس معیارهایی مانند توانمندی تیم، قابلیت اجرای ایده کسبوکار، پتانسیل رشد استارتاپ و انطباق با حوزه فعالیت شتابدهنده انجام می‌شود.
۲. برنامه شتابدهی
استارتاپهای پذیرفته شده به صورت گروهی در یک برنامه که معمولا ۳ تا ۶ ماه به طول می‌انجامد، حضور می‌یابند. در طی این مدت، استارتاپ‌ها مقداری سرمایه بذری دریافت می‌کنند و در ازای آن بخشی از سهام (اغلب بین ۵ تا ۱۰ درصد) را به مرکز شتابدهنده واگذار می‌کنند. در این برنامه، استارتاپ‌ها در مشاوره فشرده، کارگاه‌ها و جلسات آموزشی در موضوعاتی مانند توسعه محصول، جذب مشتری، تأمین مالی و رهبری شرکت می‌کنند.
شتابدهنده دسترسی استارتاپ‌ها به شبکه گسترده خود از متخصصان صنعت، کارآفرینان موفق و سرمایه‌گذاران بالقوه را فراهم می‌کنند. استارتاپ‌ها از نزدیک با مشاوران اختصاصی خود کار می‌کنند تا مدل کسب‌و‌کارشان را تکمیل کرده، محصولات‌شان را بهبود داده و برای رشد آماده شوند.
۳. روز ارائه یا دمو دی
در پایان برنامه، استارتاپ‌ها کسب‌و‌کارشان را به مجموعه‌ای شامل سرمایه‌گذاران و شرکای تجاری ارائه می‌کنند. این برنامه در رویدادی به نام «روز ارائه» یا «دمو دی» صورت می‌گیرد. این رویداد فرصتی است برای استارتاپ‌ها تا پیشرفت خود را به نمایش بگذارند و در صورت امکان، سرمایه بیشتری را از شبکه سرمایه‌گذاران شتابدهنده جذب کنند. تکمیل موفقیت‌آمیز یک برنامه شتابدهی می‌تواند به استارتاپ‌ها اعتبار قابل‌توجهی ببخشد که به آنها در جذب تأمین مالی، مشتریان و استعداد بیشتر کمک کند.
۴. دوره پسا شتابدهی
بسیاری از شتابدهندهها حتی پس از پایان برنامه رسمی، همچنان به حمایت و ارائه فرصت‌های شبکه‌سازی به استارتاپهای خروجی ادامه می‌دهند. این حمایت‌ها می‌تواند در قالب رویدادهای ویژه بنیانگذاران، پیگیری برای جذب سرمایه و کمک به تیم بنیانگذار برای شبکه‌سازی گسترده‌تر صورت گیرد.
مزایا و معایب همکاری با انواع شتابدهنده ها
بسیاری از بنیانگذاران استارتاپ‌ها علاقه دارند مراحل اولیه رشد شرکت نوپای خود را در یک شتابدهنده طی کنند. اما باید توجه داشت که حضور در دوره‌های شتابدهی صرفا یکی از شیوه‌های رشد اصولی یک استارتاپ است و البته مزایا و معایبی به همراه دارد. اما مهم‌ترین نکات مثبت و منفی حضور در انواع شتابدهنده چیست؟
مزایای همکاری با انواع شتابدهنده ها
تأمین مالی ارائه شده توسط انواع شتابدهنده ها را می‌توان اصلی‌ترین مزیت آنها برای استارتاپ‌ها دانست. این سرمایه اولیه به استارتاپ‌ها امکان می‌دهد که زمان و انرژی خود را بیشتر به ساخت محصول یا خدمات مورد نظر اختصاص دهند، بدون اینکه دیگر نگران تأمین هزینه‌های اولیه کار خود باشند. تأمین مالی شتابدهنده همچنین تعهدات کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری سنتی ریسک‌پذیر یا سرمایه‌گذاری فرشته دارد، زیرا به استارتاپ‌ها انعطاف بیشتری در استفاده از پول بر اساس نیازشان را می‌دهد.
این واقعیت که یک استارتاپ توسط یک برنامه شتابدهنده معتبر انتخاب و تأمین مالی شده است، می‌تواند به خودی خود، یک سیگنال خوب برای سایر سرمایه‌گذاران بالقوه باشد. پذیرفته شدن در یک شتابدهنده را می‌توان همانند یک «مُهر تأیید» از سوی یک مرکز تخصصی دانست که می‌تواند درهای زیادی را در آینده بر روی استارتاپ‌ها باز کند و به آنها در جذب سرمایه بیشتر در آینده کمک کند.
علاوه بر تأمین مالی، یکی دیگر از مهم‌ترین خدمات انواع شتابدهنده ها این است که استارتاپ‌ها را با کارآفرینان با تجربه، متخصصان صنعت و سرمایه‌گذارانی که به عنوان مشاور در شتابدهنده حضور دارند مرتبط می‌سازد. این مشاوران با تجربه ارائه مشاوره‌های خصوصی در قالب کارگاه‌های گروهی و جلسات انفرادی، به بنیانگذاران در تکمیل مدل کسبوکار، بهبود محصولات، تدوین و اصلاح استراتژی‌های بازاریابی و تقویت مهارت‌های رهبری کمک می‌کنند.
بهره گیری از مشاور به ویژه برای کارآفرینان تازه‌کار که هنوز در حال یادگیری اصول هستند، بسیار سودمند است. مشاوران می‌توانند از تجربیات خود (از جمله اشتباهات قبلی‌شان) استفاده کنند تا به استارتاپ‌ها در اجتناب از دام‌های رایج کمک کنند. مشاوره‌ها در یک مرکز شتابدهی همچنین بنیانگذاران را به تفکر انتقادی درباره فرضیات و تصمیم‌هایشان وامی‌دارد.
انواع شتابدهنده ها همچنین ارتباطات بین استارتاپ‌ها و شبکه گسترده‌تر از همکاران، مشاوران و مشتریان بالقوه آنها را تسهیل می‌کنند. این دسترسی گسترده به متخصصان و منابع مرتبط به ویژه زمانی که استارتاپ‌ها با مسائل پیچیده مواجه هستند و به دنبال مقیاس دادن به کسب و کارهای خود هستند، می‌تواند بسیار سودمند باشد.
فرصت‌های شبکه‌سازی که توسط انواع شتابدهنده ها ارائه می‌شود، از دیگر جذابیت‌های این مراکز هستند. استارتاپ‌ها به اکوسیستمی متنوع از سایر کارآفرینان، رهبران صنعت و سرمایه گذاران دسترسی پیدا می‌کنند. «دمودی» شتابدهنده و سایر رویدادها به بنیانگذاران استارتاپ‌ها امکان می‌دهد تا کسب‌و‌کارشان را ارائه دهند و با مخاطبان موثر خود، به ویژه سرمایه‌گذاران بالقوه و یا مشتریان شرکتی ارتباط برقرار کنند. این ارتباطات می‌تواند به فرصت‌های ارزشمند، از تأمین مشتریان اولیه و پروژه‌های پایلوت گرفته تا جذب هم بنیانگذاران یا حتی کارکنان کلیدی کمک کند.
حضور یک استارتاپ در برنامه‌های شتابدهی همچنین می‌توانند اعتبار و مشروعیت قابل توجهی برایشان به ارمغان آورد. پذیرفته شدن در یک شتابدهنده شناخته شده، از نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران بالقوه، به عنوان نشانه‌ای از کیفیت و پتانسیل بالای تلقی می‌شود، که می‌تواند به استارتاپ‌ها در جذب استعدادهای برتر، تأمین مشتریان و جذب تأمین مالی بیشتر کمک کند.
بسیاری از انواع شتابدهنده ها یک برنامه آموزشی ساختارمند شامل کارگاه‌ها، سمینارها و محتوای آموزشی را ارائه می‌دهند تا به تیم‌های استارتاپی در توسعه مهارت‌ها و دانش ضروری برای ادامه مسیر کمک کنند. این رویکرد ساختارمند می‌تواند به ویژه برای بنیانگذاران تازه‌کار که نیاز دارند هر چه سریع‌تر تخصص‌های متنوعی درباره کسبوکار را کسب کنند، ارزشمند باشد.
تکمیل موفقیت‌آمیز یک برنامه شتابدهندهی می‌تواند استارتاپ‌ها را در موقعیتی قرار دهد تا به راحتی سرمایه مورد نیاز در مراحل بعدی را از شبکه سرمایه‌گذاران مرتبط با شتابدهنده جذب کنند. بسیاری از انواع شتابدهنده ها روابطی قوی با سرمایه‌گذاران خطرپذیر، سرمایه‌گذاران فرشتگان و سایر منابع تأمین مالی دارند و می‌توانند به استارتاپ‌هایی که دوره حضور چند ماهه را با موفقیت به اتمام رسانده‌اند، در معرفی این سرمایه‌گذاران بالقوه کمک کنند.
معایب همکاری با انواع شتابدهندهها
در حالی که انواع شتابدهنده ها مزایای بسیاری برای استارتاپ‌ها دارند، نباید از برخی معایب بالقوه آنها نیز غافل شویم. اگر بنیانگذار یک استارتاپ هستید و می‌خواهید در یک برنامه شتابدهی شرکت کنید، حتما به موارد زیر دقت کنید:
۱. رقیق‌سازی سهام
یکی از اقدامات اولیه برای پیوستن به یک شتابدهنده این است که بنیانگذاران استارتاپ باید درصدی از سهامشان (اغلب بین ۵-۱۰ درصد) را واگذار کنند. این واگذاری سهام در ازای دسترسی به تأمین مالی، مشاوره و شبکه شتابدهندهی صورت می‌گیرد و به عبارت دیگر، بهایی است که یک استارتاپ بابت خدمات دریافتی از یک شتابدهنده پرداخت می‌کند. برای بنیانگذارانی که نگران مالکیت و راهبری کلان شرکت خود هستند، این رقیق‌سازی سهام شاید چندان خوشایند نباشد. به همین دلیل، بنیانگذاران استارتاپ‌ها باید ارزش بلندمدت حمایت شتابدهنده را در برابر هزینه کوتاه‌مدت واگذاری سهام بسنجند.
۲. تعهد زمانی
برنامه‌های شتابدهی به طور کلی مستلزم تعهد فشرده ۳-۶ ماهه از استارتاپهای شرکت‌کننده هستند. در طول این زمان، از بنیانگذاران انتظار می‌رود که کاملاً به برنامه مشخص‌شده متعهد باشند و در کارگاه‌ها، رویدادهای ارائه و جلسات ویژه با مشاوران شرکت کنند. این تعهد می‌تواند به ویژه برای کارآفرینان تازه‌کار که شاید تعهداتی دیگر هم داشته باشند، بسیار دشوار باشد. این برنامه سختگیرانه می‌تواند بنیانگذاران را از زندگی روزمره و حتی انجام برخی امور ضروری ولی غیر کاری خود دور کند.
۳. عدم ارائه برنامه‌ای کاملا ویژه استارتاپ‌ها
انواع شتابدهنده ها اغلب از یک برنامه آموزشی و رویکرد واحد برای همه استارتاپهای پذیرفته‌شده استفاده می‌کنند که هدفش ارائه محتوایی استاندارد برای همه استارتاپهای شرکت‌کننده است. با این حال، شرکت‌های مختلف شاید چالش‌ها و مراحل رشد کاملاً متفاوتی داشته باشند. ماهیت عمومی (و نه اختصاصی) بسیاری از برنامه‌های شتابدهنده بدان معناست که استارتاپ‌ها ممکن است از پشتیبانی بسیار تخصصی و سفارشی که مورد نیاز آنها است برخوردار نشوند. بنیانگذاران باید به دقت ارزیابی کنند که آیا محتوای آموزشی یک شتابدهنده واقعاً با نیازهای منحصر به فرد استارتاپ آنها همسو هستند یا خیر.
۴. محدودیت پشتیبانی پس از پایان برنامه
در حالی که انواع شتابدهنده ها حمایت‌هایی متنوع به استارتاپ‌ها ارائه می‌کنند، بسیاری از این کمک‌ها محدود و کوتاه‌مدت است. پس از خروج یک استارتاپ از شتابدهنده (که اصطلاحا «فارغ التحصیلی» استارتاپ هم نامیده می‌شود)، شاید بنیانگذاران استارتاپ‌ها احساس کنند که رها شده‌اند و از مشاوره و ارتباطات مداومی که به آن عادت کرده بودند، محروم هستند. این وضعیت می‌تواند انتقال به مرحله پسا شتابدهی را به ویژه برای بنیانگذارانی که بیش از حد به منابع برنامه وابسته شده‌اند، دشوار کند،
۵. فرایند دشوار ورود
ورود به یک برنامه شتابدهنده بسیار معتبر و پیشرو می‌تواند بسیار رقابتی باشد، به طوری که نرخ پذیرش اغلب در محدوده تک رقمی قرار دارد. استارتاپ‌هایی که انتخاب نمی‌شوند شاید احساس کنند که از یک فرصت حیاتی محروم شده‌اند. این رد شدن می‌تواند تاثیری منفی بر روحیه استارتاپ‌ها بگذارد؛ به ویژه برای بنیانگذارانی که امید داشتند که شتابدهنده می‌تواند کسبوکار آنها را به جلو سوق دهد. ماهیت رقابتی برنامه‌های شتابدهی به این معناست که بسیاری از استارتاپهای دارای ظرفیت بالای رشد، فرصت حضور در آنها را پیدا نمی‌کنند.
۶. احتمال عدم همسویی با سرمایه‌گذاران
در حالی که انواع شتابدهنده ها به دنبال کمک به استارتاپ‌ها در جذب سرمایه هستند، گاهی اوقات بین نوع سرمایه‌گذارانی که شتابدهنده با آنها همکاری دارد و نیازهای استارتاپ‌ها نوعی عدم همسویی وجود دارد. ممکن است اولویت اصلی شتابدهنده، حفظ ارتباط و همکاری با سرمایه‌گذاران خطرپذیر باشد، اما این طور نیست همه استارتاپ‌ها به تأمین مالی خطرپذیر نیاز داشته باشند. در واقع، عدم همخوانی نیازهای سرمایه‌پذیری یک استارتاپ با سرمایه‌گذاران خطرپذیری که شتابدهنده معرفی می‌کند می‌تواند دردسرهای زیادی در ادامه مسیر رشد استارتاپ ایجاد کند.
فهرستی از بهترین شتابدهنده های ایران
اکوسیستم استارتاپی در ایران میزبان مراکز مختلف شتابدهی است که توانسته‌اند طی دوره فعالیت خود، میزبان برخی از موفق‌ترین تیم‌های استارتاپی باشند. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به برخی از بهترین شتابدهنده های ایرانی:
۱. فینووا
فینووا یک شتابدهنده تخصصی در زمینه فینتک است که از استارتاپهای فعال در این زمینه حمایت می‌کند. صنعت فینتک بخش متنوعی از فعالیت‌های مرتبط به کاربردهای فناوری اطلاعات در بازارهای مالی و پرداخت که به افزایش کارآمدی این حوزه‌ها می‌انجاند را در برمی‌گیرد.
فینووا در سال ۱۳۹۷ تاسیس شد و در حال حاضر، مریم نجفی مدیرعامل این مجموعه است. این شتابدهنده رویدادهای تخصصی و فعالیت‌های دیگری را نیز در حوزه فینتک به انجام می‌رساند و همچنین دو فضای کار اشتراکی در تهران دارد. فینووا در مرحله پیشا بذری و بذری در استارتاپهای فین‌تکی پذیرفته‌شده سرمایه‌گذاری می‌کند.
فینووا در طول فعالیت خود در استارتاپهای فعال در حوزه‌های مختلف مرتبط با فینتک سرمایه‌گذاری کرده است که برای مثال می‌توان به مه‌کارت، راهت، پیک‌سل و لامینگو اشاره کرد. این استارتاپ‌ها از جمله تیم‌هایی بودند که وارد مرحله شتابدهی فینووا شده‌اند. همچنین اتاقک، وندادر، هدهد، ریفایر، پیتکت، بامارو، باگذشت و لندو از جمله استارتاپ‌هایی است که فینووا در آنها سرمایه‌گذاری کرده است.
۲. اینومکث
این شتابدهنده در سال ۱۳۹۵ با هدف ترویج مفاهیم اکوسیستم نوآوری و ارائه راهکارهای موفقیت برای استارتاپ‌ها آغاز به کار کرد. اینومکث پس از برگزاری رویدادهای مختلف در سراسر ایران در سال ۱۳۹۹ در دانشکده مکانیک دانشگاه تهران مستقر شد و علاوه بر ارائه خدمات شتابدهی، منتورینگ و جذب سرمایه، یک فضای کار اشتراکی و اختصاصی را نیز فراهم کرد. اینومکث در حوزه عمومی فعالیت می‌کند و روی طیف مختلفی از فعالیت‌های نوآوری سرمایه‌گذاری صورت می‌دهد. پپی دیگر، مبنا نانو پلیمر، مبنا توسعه سلامت و مبنا رایانش هوشمند از جمله سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط اینومکث هستند.
۳. تریگ آپ
در وب‌سایت این شتابدهنده آمده «شتابدهنده تریگ آپ در سال ۱۳۹۳ با هدف حمایت از استارتاپ‌ها و جوانان با انگیزه اکوسیستم کارآفرینی شروع به کار کرد. این مجموعه با در اختیار قرار دادن شبکه‌ای از متخصصان، سرمایه‌گذاران و افراد موفق داخلی و بین‌المللی و ارتباط با نهادهای تاثیرگذار این حوزه، کارآفرینان جوان و پویا را در مسیر پر پیچ و خم راه‌اندازی یک کسبوکار موفق همراهی می‌کند.
تریگ آپ در سال ۱۳۹۶ با پیوستن به شناسا، شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر پیشرو در اکوسیستم که یکی از اولین شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور محسوب می‌شود، شکل جدیدی به خود گرفت.
دانش و تجارب ارزشمند شناسا در زمنیه‌های مدیریت منابع، سلامت، سبک زندگی، فناوری اطلاعات و اینترنت اشیا، در کنار توانمندی‌های ما در زمینه پرورش تیم‌های موفق قرار گرفت و پیمودن مسیر را برای کسب و کارهای نوپا آسان‌تر کرد.» آسانیسم، فاندوران، رایاکوین، پلازیکا، گالش، بحرالفنون و سرزمین کانگورو از جمله سرمایه‌گذاری‌های تریگ آپ هستند.
۴. پویتک
در بخشی از وب‌سایت این مرکز می‌خوانیم: «پویتک به عنوان یک هاب نوآوری از زمستان ۹۵ راه اندازی شد و با ارائه‌ی فضای کار، آموزش و تامین سرمایه، با کسبوکارهای نوپا همراه است. امروز پویتک برای توسعه‌ی كمی و كيفی اكوسيستم كارآفرينی بخش مركزی ايران تلاش می‌كند.» در فهرست استارتاپ‌هایی که توسط پویتک شتابدهی شدند نام متامنو، خانه هوشمند نوو، استودیو بازی‌سازی ریپر، بینک اپ و اپچار دیده می‌شود.
۵. آیوتیک
این شتاب دهنده به صورت تخصصی بر روی استارتاپهای فعال در حوزه فناوری اینترنت اشیا فعالیت می‌کند. برگزاری لیگ اینترنت اشیا ایران و مدرسه تابستانی اینترنت اشیا و همچنین رویدادهای متنوع در این حوزه از جمله فعالیت‌های آیوتیک است.
یکی از مشهورترین شتابدهندههای ایران، دیموند است. دیموند به مدیرعاملی احمدرضا مسرور، معتقد است که برای فعالیت و کارایی اکوسیستم کارآفرینی تمام ایران تلاش می‌کند. به این منظور، در سال ٩٤ در دانشگاه شیراز، در سال ٩٥ در بنیاد ملی نخبگان تبریز، سال ٩٦ در دانشگاه صنعتی اصفهان و سال ٩٧ در مرکز نوآوری خلیج فارس بوشهر، دفاتر دیموند تاسیس شد.
در حال حاضر، دفتر مرکزی تهران شتابدهنده دیموند خدمات حضوری خود را به تیم‌های استارتاپی ارائه می‌کند. اما اگر در هر یک از شهرستان‌های ایران حضور دارید، می‌توانید روی همکاری با دیموند حساب کنید.
بنابر اطلاعاتی که در وب‌سایت دیموند آمده است، این شتابدهنده تاکنون به بیش از ٣٥٠ تیم استارتاپی، خدمات پیش شتابدهی رایگان ارائه کرده است. تیم‌هایی که از دیموند موفق به جذب سرمایه اولیه یا سری‌های بعدی شدند و مرحله شتابدهی را تکمیل کردهاند، در وب‌سایت این شتابدهنده مشخص شده‌اند.
تکنوتجارت بازوی نوآوری بانک تجارت محسوب می‌شود. در وب‌سایت این مرکز می‌خوانیم: « شرکت توسعه کسبوکارهای نوگرای تجارت (تکنوتجارت) در پی تصمیم بانک تجارت مبنی بر ورود به اکوسیستم نوآوری، در سال ۱۳۹۸ با مأموریتی تازه و هیئت‌مدیرۀ جدید، به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بانک تجارت تغییر نام داد و درصدد ایجاد خطوط کسب‌و‌کاری جدید، راه‌اندازی مرکز نوآوری بانک تجارت و در نهایت رفع نیازهای فناوران حوزه کسبوکار برآمد.
این شرکت در نظر دارد با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فناوری‌محور و مورد نیاز بانک تجارت به تحول تجربه مشتریان بانک کمک کند. نقشۀ راه تکنوتجارت در حمایت از استارتاپ‌ها با سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی و ایجاد کارخانه/ برج فناوری و نوآوری تجارت می‌شود.» تکنوتجارت در استارتاپهای زیادی مثل ققنوس، پی‌بار، سیتتو، لامینگو، بیدک و جاده سرمایه‌گذاری کرده است.
