جهان ناشناخته متاورس

متاورس اصطلاحی است که به‌ویژه پس از پروژه تغییر نام فیسبوک بر سر زبان‌ها افتاد؛ نامی که تعاریف آن بیش از هر تکنولوژی دیگری شبیه فیلم‌های علمی-تخیلی است. اما جهان متاورس چگونه دنیایی است و ما آن را چگونه تجربه خواهیم کرد و چقدر به تحقق این جهان نزدیک شده‌ایم؟

رویای دوره نوجوانی

زاکربرگ می‌گوید متاورس یکی از رویاهایی است که از دوره نوجوانی داشته و همیشه می‌خواسته راهی برای عملی‌کردنش بیابد. وقتی دبیرستانی بود، دفترچه‌ای داشت که در آن، ایده‌های خلاقانه‌ مختلفی را که به ذهنش می‌رسید، یادداشت می‌کرد و هر بار، با دانش محدود برنامه‌نویسی که داشت، آنها را اجرایی می‌کرد. خودش می‌گوید چند تا از ایده‌هایش هرگز اجرایی نشد که یکی از مهم‌ترین آنها، ایجاد محیطی برای حضور تمام‌عیار کاربر بود. به نظر می‌رسد اکنون زاکربرگ به دنبال اجرایی‌کردن این ایده جذاب دوران نوجوانی‌اش باشد.

متاورس (Metaverse) چیست؟

هرچقدر در مورد متاورس بیشتر توضیح بدهیم، انگار باز با اصطلاحاتی مواجه می‌شویم که معنای آن را گنگ‌تر و پیچیده‌تر می‌کنند. به این دلیل که هنوز اجماعی بر سر تعریف متاورس وجود ندارد. کارشناسان مختلف هر کدام به‌زعم خود و با استدلال‌های گوناگون به تعریف آن پرداخته‌اند. اما آنچه که می‌توان بر سر آن توافق کرد، این است که جهان متاورس برای شکل‌گرفتن به مکانیسم‌هایی از جنس تکنولوژی نیاز دارد.

بنابراین می‌توان گفت که متاورس، محیط یا فضای دیجیتال شبیه‌سازی‌‌شده‌‌ای است که با استفاده از تکنولوژی‌های واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، بلاکچین و مفاهیمی از شبکه‌های اجتماعی و… ایجاد می‌شود؛ محیطی که با الگوبرداری از دنیای واقعی جهت برقراری ارتباط مجازی بین کاربران به وجود می‌آید؛ جهانی که کاربران در آن حضور دارند اما نه با خود واقعی‌شان، بلکه با آواتارهای‌شان.

دنیایی سه‌بعدی را تصور کنید که در آن شما، یا به‌طور دقیق‌تر آواتار شما، در آن به فعالیت‌های گوناگونی مانند گشت‌و‌گذار، بازی‌کردن، ارتباط‌گیری با دیگران در محیط‌های گوناگون، کار کردن در دفتر کار مجازی یا حتی خرید و فروش کالای مجازی با استفاده‌ از رمزارزها می‌پردازید. این همان دنیای متاورسی است.

دنیای متاورس چگونه خلق می‌شد؟

برای ساخت دنیای متاورس شرکت‌ها باید از تکنولوژی‌های به‌روز استفاده کنند. بلاکچین و رمزارز، واقعیت مجازی VR و واقعیت افزوده AR، هوش مصنوعی، بازسازی سه‌بعدی،‌ وب۳ (تکنولوژی نسل بعدی اینترنت)، اینترنت اشیا، پردازنده‌های فوق قدرتمند، رایانش لبه‌ای و زیرساخت‌های اینترنتی، همه و همه تنها بخشی از لیست بلندبالای تکنولوژی‌های لازم برای ساخت این جهان هستند. همه این تکنولوژی‌ها، تکنولوژی‌های جدید، شگفت‌انگیز و جذابی هستند که به صورت پیوسته رشد می‌کنند و با پیشرفته‌ترشدن آنها، متاورس هم توسعه پیدا می‌کند.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای فیسبوک؟

تشویق مردم به خرید و استفاده از عینک‌های واقعیت مجازی یکی از گام‌های ضروری برای افزایش تعداد کاربران پروژه متاورس فیسبوک است. در این میان، ظاهرا فیسبوک قرار است برای این کار، دست به کار بی‌سابقه‌ای بزند که آن‌هم ایجاد یک‌سری فروشگاه‌ زنجیره‌ای برای معرفی و فروش محصولاتش است. 

نیویورک‌تایمز که چندی پیش این خبر را منتشر کرد، می‌گوید فیسبوک هنوز به صورت رسمی این موضوع را اعلام نکرده است، ولی تصمیماتی جدی طی یک سال اخیر در سطوح بالای مدیریتی این شرکت برای ایجاد این فروشگاه‌ها گرفته شده است. همچنین زمان آغاز به کار این فروشگاه‌ها نیز هنوز مشخص نشده است.

پلتفرم چند‌لایه‌ای

زاکربرگ متاورس را یک پلتفرم چند‌لایه‌ای می‌خواند و در توضیح آن می‌گوید که قرار نیست یک شرکت به‌تنهایی اقدام به ساخت متاورس کند. در واقع، ظاهرا قرار است زمینه‌ای فراهم شود که شرکت‌های مختلف بتوانند از امکان توسعه برنامه‌های خود در متاورس برخوردار باشند. البته او بر این نکته تاکید دارد که متاورس از نظر ساختار عملیاتی شباهت زیادی به فیسبوک امروزی دارد؛ به این ترتیب که پلتفرم اصلی توسط فیسبوک ارائه می‌شود و شرکت‌ها می‌توانند در آن حضور یافته و حتی اقدام به توسعه اپلیکیشن‌هایی برای کاربران‌شان کنند. 

البته مدتی است فیسبوک با چند شرکت دیگر در قالب یک کنسرسیوم، فعالیت برای کار مشترک روی متاورس را آغاز کرده است. در یکی از این کنسرسیوم‌ها شاهد حضور مایکروسافت در کنار فیسبوک برای توسعه متاورس هستیم. 

هنوز جزئیات چندانی از این همکاری‌ها منتشر نشده است. آیا این شرکت‌ها قرار است در کنار فیسبوک و به عنوان مالک بخشی از این پروژه حضور داشته باشند ‌یا اینکه صرفا زمینه توسعه سریع‌تر آن را فراهم می‌سازند؟ شاید در چند ماه آینده، پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها ارائه شود.

ایده متاورس از چه زمانی متولد شد؟

هرچند که تکنولوژی متاورس نوپا و در حال توسعه است، اما شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید ایده‌ آن به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. این مفهوم اولین‌بار در سال‌۱۸۳۸ توسط چارلز ویتستون، فیزیکدان و مخترع انگلستانی، مطرح شد. ایده‌ او ترکیب‌کردن دو تصویر مجزا برای هر یک از چشم‌ها و ایجاد تصویری سه‌بعدی بود. ویتستون نام «دید دوچشمی» را برای طرح خود انتخاب کرد. این طرح بعدها برای ساخت استریوسکوپ مورد استفاده قرار گرفت. جالب است بدانید که تکنولوژی مورد استفاده در عینک‌های واقعیت مجازی امروزی هم به همین شکل عمل می‌کند و به نوعی دنباله‌رو ایده ویتستون هستند.

در سال‌۱۹۳۵، این ایده توسط نویسنده‌ای آمریکایی به نام استنلی وینباوم، نویسنده کتاب‌های علمی-تخیلی، در کتاب عینک پیگمالیون مطرح شد. در این داستان شخصیت اول به اکتشاف دنیایی تخیلی می‌پردازد که آن را با استفاده از عینکی خاص می‌بینید، صداها را می‌شوند و حس‌های لامسه، بویایی و چشایی‌اش هم در آن فعال هستند.

در سال‌۱۹۵۶ مورتون هیلیگ اولین دستگاه واقعیت مجازی را ساخت و نام آن را Sensorama Machine گذاشت. این دستگاه شبیه‌ساز موتورسواری در مناطق خاصی از بروکلین بود که در آن فرد تصاویر سه‌بعدی، صدا، بو و لرزش شبیه‌سازی‌شده را تجربه می‌کرد. علاوه بر این، هیلیگ در سال‌۱۹۶۰ اولین نمایشگر سربند را که در آن تصاویر استریوسکوپی سه‌بعدی را با صدا ترکیب می‌کرد، اختراع و ثبت کرد.

در سال‌۱۹۷۰ دانشگاه MIT با ساخت نقشه‌ سینمایی اسپن که به کاربر امکان گشت‌وگذار در شهر اسپن در ایالت کلرادو را می‌داد، تکنولوژی واقعیت مجازی را یک گام دیگر به پیش برد و برای اولین‌بار، تجربه‌ دیدن مکانی دوردست با استفاده از واقعیت مجازی را فراهم کرد.

اما خود واژه‌ متاورس اولین‌بار در سال‌۱۹۸۲ و در داستان سقوط برف، نوشته‌ نیل استیونسون، به کار برده شد. متاورس استیونسون مکانی مجازی بود که شخصیت‌های داستان به آن پناه آورده و از واقعیت جهان دیکتاتوری به آن فرار می‌کردند.

در اوایل دهه90 میلادی شرکت سگا، دستگاه‌های آرکید (Arcade) واقعیت مجازی را معرفی کرد و کاربران در آرکیدها تجربه کار با واقعیت مجازی را به‌دست آوردند. آرکید به سبکی از بازی‌های ویدئویی گفته می‌شود که در ساده‌ترین شکل ممکن تلاش می‌کنند تا مخاطبان خود را سرگرم کنند.

پالمر لاکی ۱۸ ساله، کارآفرین و مخترع، در سال‌۲۰۱۰ نمونه‌ اولیه‌ هدست‌های واقعیت مجازیOculus Rift را ساخت. همین محصول بود که به خاطر داشتن دامنه‌ دید ۹۰درجه‌ای و قدرت پردازش کامپیوتری، بار دیگر نام هدست‌های واقعیت مجازی را بر سر زبان‌ها انداخت.

ارنست کلینه با انتشار کتاب Ready Player One، نمونه‌ای دیگر از غرق‌شدن در دنیایی مجازی را به ما نشان داد و استیون اسپیلبرگ هم در سال‌۲۰۱۸ نمونه سینمایی آن را با نام «بازیکن شماره یک آماده» ‌روی پرده‌ نقره‌ای سینما برد.

شرکت فیسبوک در سال‌۲۰۱۴ امتیاز Oculus VR را خریداری ‌و زاکربرگ اعلام کرد که در آینده‌ با همکاری Oculus از ساخت بازی‌های واقعیت مجازی حمایت خواهد کرد. البته بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که زاکربرگ، متاورس را به عینک‌های واقعیت مجازی و به‌طور کلی VR و AR فروکاسته است و دیوایزها یا دستگاه‌هایی چون عینک‌های واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده تنها گوشه کوچک و ابزارهایی در دنیای متاورس به‌شمار می‌روند.

در سال‌۲۰۱۴ شرکت‌های سونی و سامسونگ هر دو تولید هدست‌های واقعیت مجازی خود را شروع کردند و گوگل هم ساخت Google Glass را آغاز کرد.

در سال‌۲۰۱۶ برای اولین‌بار شرکت مایکروسافت با ساخت هدست‌ HoloLens توانست با تلفیق واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، تجربه‌ جدیدی را برای کاربران خلق کند. در این سال بازی Pokemon GO هم منتشر شد. در این بازی با استفاده از واقعیت افزوده، افراد به گرفتن‌ هیولاهای Pokemon مشغول می‌شدند.

شرکت سوئدی ایکیا که در حوزه‌ فروش لوازم خانگی فعالیت می‌کند هم با ساخت اپلیکیشن Place به متاورس وارد شد. Place به کاربران این امکان را می‌دهد که با استفاده از واقعیت افزوده، لوازم خانگی را درون اتاق یا دفتر خود شبیه‌سازی کنند تا راحت‌تر بتوانند لوازم مناسب مورد نیاز خود را خریداری کنند.

شرکت اپل با افزودن تکنولوژی LIDAR به آیفون و آی‌پد توانست به عمق تصاویر و قابلیت واقعیت افزوده دوربین‌های خود بیفزاید و از این طریق زمینه را برای ساخت هدست واقعیت مجازی در آینده فراهم کند.

تغییر نام شرکت فیسبوک به متا در سال‌۲۰۲۱ نیز نشان‌دهنده‌ برنامه‌ریزی و تمرکز این شرکت بر متاورس است. دو شرکت Ray-Ban و HTC  هر یک با ساخت محصولاتی جدید، ورود خود را به حوزه‌ متاورس و محصولات واقعیت مجازی اعلام کردند.

VR چیست؟ AR چیست؟

واقعیت مجازی یا VR یک تکنولوژی است که برای کاربران تجربه‌ای کاملا شبیه‌سازی شده از دنیایی دیجیتال ایجاد می‌کند. با استفاده از تکنولوژی VR افراد می‌توانند حس‌هایی مشابه دنیای فیزیکی را تجربه کنند. ساخت این تکنولوژی به نسبت واقعیت افزوده AR پیچیدگی بیشتری دارد و برای استفاده از آن به تجهیزاتی مانند نمایشگر سربند یا صفحه نمایش چندوجهی نیاز است.

از طرف دیگر واقعیت افزوده یا AR با استفاده از سه تکنیک پایه عمل می‌کند؛ تعامل در لحظه یا Real-time، تصویرسازی سه‌بعدی از اشیا و کنار هم قراردادن فضاهای واقعی و مجازی.

از تکنولوژی ای‌آر می‌توان ‌روی هر دستگاهی که به دوربین تصویر و عکسبرداری مجهز است، استفاده کرد و از این رو نسبت به وی‌آر برتری دارد. اپلیکیشن‌های ای‌آر به سرعت به مرحله‌ بهره‌برداری می‌رسند و عموم مردم به راحتی به آنها دسترسی خواهند داشت. علاوه بر این، برای استفاده از ای‌آر به تجهیزات مازاد، نیازی نیست.

وی‌آر و ای‌آر در متاورس چه نقشی دارند؟

تا اینجای کار، دو تکنولوژی وی‌آر و ای‌آر ستون‌های اصلی متاورس محسوب می‌شوند و در حال حاضر برای دسترسی به متاورس به هر دو نیاز است. برای بهره‌وری از وی‌آر به تجهیزاتی از قبیل هدست نیاز خواهید داشت. این در حالی‌ است که برای استفاده از ای‌آر الزامی به داشتن ابزار مازاد نیست و صرفا با داشتن دوربین در دستگاه، می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.

هنگام استفاده از وی‌آر، کاربر وارد جهانی مجازی و شبیه‌سازی‌شده می‌شود اما کارکرد ای‌آر به شکلی است که تصاویر و اجسام در دنیای واقعی شبیه‌سازی‌شده و دیده می‌شوند. این موضوع امتیاز بزرگی محسوب می‌شود و ای‌آر را نسبت به وی‌آر تبدیل به گزینه‌ای بسیار ایده‌آل‌تر می‌کند. لازم به ذکر است که در آینده به احتمال زیاد، دسترسی به متاورس بدون استفاده از وی‌آر امکان‌پذیر خواهد بود؛ اما تا زمانی که قدرت تکنولوژی ای‌آر به مقدار کافی نباشد و نتوانیم آن را کاملا جایگزین وی‌آر کنیم، چنین امکانی وجود ندارد.

نقش رمزارزها در متاورس چیست؟

متاورس و ارزهای دیجیتال هر دو بر پایه‌ تکنولوژی بلاکچین ساخته شده‌اند. اگر متاورس را معادل دیجیتال و مجازی دنیای فیزیکی در نظر بگیریم، آنگاه رمزارزها در این دنیا حکم پول را خواهند داشت. در متاورس با استفاده از ارزهایی مانند Etherium، AppCoin و Sand می‌توان به خریداری زمین، اشیا یا NFT پرداخت. Non-fungible token یا به اختصار NFT، نوعی دارایی دیجیتال محسوب می‌شود که بر پایه‌ بلاکچین شکل گرفته است. این دارایی‌ها همیشه خاص، تقسیم‌ناپذیر و غیرقابل تغییر و تبدیل هستند.NFTها می‌توانند نشان‌دهنده‌ دارایی‌های دیجیتالی که روی بلاکچین قرار دارند، باشند و مالکیت افراد بر آنان را اثبات کنند.

آیا متاورس جایگزین اینترنت خواهد شد؟

با توجه به اینکه متاورس، گام بعدی در تکامل اینترنت و شیوه‌ بهره‌بری جدید ما از آن است، ممکن است چنین برداشتی ایجاد شود که متاورس در آینده به‌طور کامل جایگزین اینترنت خواهد شد؛ اما واقعیت این است که متاورس در نهایت نسخه کامل‌تر و گستره‌تری از اینترنت فعلی است و جایگزین آن نخواهد شد. برای درک بهتر این موضوع باید به خاطر سپرد که برای ورود به متاورس به اینترنت پرسرعت نیاز است.

ریسک‌ها و نگرانی‌ها در مورد دنیای متاورسی

با وجود تمام امکانات خارق‌العاده و پیشرفته‌ متاورس، در حال حاضر کمبودها و مشکلاتی دامان آن را گرفته‌اند و مانع بی‌نقص بودن این تجربه می‌شوند. به‌عنوان مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) حریم شخصی و اطلاعاتی: مسلما هیچ‌کس علاقه‌ ندارد که دسترسی همه‌جانبه‌ای نسبت به تمامی اطلاعات و دیتای شخصی خود به شرکت‌ها و تولید‌کنندگان در حوزه‌ متاورس بدهد؛ اما این موضوعی این است که در دنیای متاورس ممکن است، رخ دهد.

۲) تاثیر متاورس بر سلامت روان کاربران: امکان دورشدن افراد از جهان واقعی و فرار آنها به دنیای متاورس در کنار احتمال بالای اعتیاد به این تکنولوژی، موارد خطرناکی هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

۳) گرانی تجهیزات و لوازم مورد نیاز برای اتصال به متاورس: بی‌شک مردم کشورهای مختلف به‌راحتی توانایی تهیه لوازم لازم و دسترسی به متاورس را در اختیار ندارند. گران بودن این امکانات، شرایط را برای افراد در طبقات مختلف اجتماعی پیچیده‌تر هم می‌کند. این موضوع می‌تواند به شکاف‌ها و بحران‌های طبقاتی و اجتماعی منجر شود.

۴) قانون در دنیای متاورس: لازم است برای حضور در متاورس و منظم نگه‌داشتن این فضا، قوانینی وضع شوند تا از ایجاد آشوب، تخلف افراد و تعرض به حقوق سایر کاربران جلوگیری شود. البته قانونگذاری برای این دنیا بدون شناخت دقیق آن، کاری ناممکن است.

۵) عادی‌شدن رفتارهای خشن و مخرب: بازی‌های کامپیوتری بخش مهمی از متاورس را تشکیل می‌دهند. با توجه به خشن بودن بعضی از این بازی‌ها و تجربه‌ این خشونت توسط کاربران، این نگرانی وجود دارد که آسیب رساندن در دنیای واقعی هم رفته‌رفته به موضوعی معمولی تبدیل شود. نگرانی دیگر این است که انسان‌ها تحت تاثیر شرایط خاص تغییر کنند و این فضا باعث رواج خشونت شود. خصوصا که متاورس علی‌رغم حقیقی نبودن، احساس تجربه‌ای واقعی را به فرد القا می‌کند.

۶) جعل هویت و هک‌کردن آواتار دیگران: هر کاربر در متاورس می‌تواند آواتار خود را داشته باشد و با استفاده از آن در آن دنیا گشت‌و‌گذار ‌کند. در صورتی که این آواتار هک شود، کنترل او از دست کاربر اصلی خارج شده و به‌دست هکرها خواهد افتاد. بنابراین ممکن است هکرها از هویت کاربر اصلی سوءاستفاده کرده و باعث به‌خطرافتادن اعتبار و نام آن کاربر شوند.

5 پروژه شناخته‌شده در دنیای متاورس

بازار متاورس طی چند سال اخیر رشد بسیار زیادی داشته است. در حال حاضر بیش از ۱۶۰ شرکت مختلف در حال توسعه‌ پروژه‌های متاورسی خود هستند. در ادامه، با 5 مورد از پروژه‌های شناخته‌شده و مطرح متاورس آشنا می‌شوید:

۱- Gala : پلتفرمی برای بازی بر پایه‌ بلاکچین است. کاربران می‌توانند به‌راحتی در این پلتفرم به تبادل آیتم‌های بازی بپردازند، آواتار خود را خلق کنند و آن را شخصی‌سازی کنند.

۲- Decentraland: در این پروژه‌ متاورسی، کاربران امکان ارتباط‌گیری و ملاقات با همدیگر را دارند و می‌توانند به امور مختلفی مانند بازی کردن، خرید و راه‌اندازی کسب‌و‌کار بپردازند.

۳- Sandbox : این پروژه را می‌توان معادل نسخه‌ پیشرفته و تکامل‌یافته‌ بازی محبوب Minecraft به حساب آورد. در این پروژه می‌توان به خرید و فروش و توسعه‌ زمین پرداخت و با استفاده از ابزاری که در دسترس کاربر قرار می‌دهد، به ساخت دارایی‌های مربوط به این پروژه پرداخت.

۴- Axie Infinity: علت محبوبیت این پروژه در بین کاربران، شخصیت‌های بامزه و دوست‌داشتنی آن است. همچنین این پروژه به کاربران شانس درآمدزایی حین بازی را می‌دهد. این موضوع باعث قرارگرفتن این پروژه در بین مهم‌ترین پروژه‌های متاورسی شده است.

۵- My Meta MMO : در این پروژه که بر پایه‌ هوش مصنوعی ساخته شده، کاربران می‌توانند کشاورزی کنند، به استخراج منابع بپردازند و با یکدیگر بجنگند!

ورود کمپانی‌های بزرگ به جهان متاورس

برای ورود به دنیای متاورس لازم است علاوه بر داشتن تجهیزات و سخت‌افزار مورد نیاز، به وب‌سایت‌های هر یک از این جهان‌های دیجیتالی مراجعه کرد و پس از گذر از چند مرحله به آن وارد شد. این مراحل شامل مواردی مانند ساخت حساب کاربری، واردکردن اطلاعات شخصی و سپس ساختن آواتار و شخصی‌سازی آن طبق سلیقه‌ خود می‌شود. لازم به ذکر است که بدون داشتن تجهیزات وی‌آر هم می‌توان به متاورس وارد شد اما صرفا آن را در صفحه‌ نمایشگر خود خواهید دید و در آن حکم مهمان را خواهید داشت.

با وجود این محدودیت‌ها برای کاربران، در حال حاضر شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ دنیا به این حوزه وارد شده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های خود را آغاز کرده‌اند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

حضور متا در متاورس

در آبان سال گذشته، مارک زاکربرگ، مدیرعامل اجرایی و موسس فیسبوک اعلام کرد که این شرکت به‌طور رسمی نام خود را به متا تغییر داده است. در ادامه زاکربرگ به این موضوع پرداخت که تغییرات ایجاد شده در این شرکت صرفا به عوض شدن نام آن محدود نمی‌شود و سیاست‌های کلی شرکت را هم در برمی‌گیرد. زاکربرگ اعلام کرد که متا در حال تشکیل تیمی مجزا برای کار روی پروژه‌ متاورس است. 2ماه پس از آن اندرو بزورث که سابقا سرپرستی تیم سخت‌افزاری این شرکت را برعهده داشت، به مقام مدیر ارشد فناوری شرکت ارتقا یافت و از ابتدای سال ۲۰۲۲ شروع به کار کرد.

زاکربرگ تغییر نام شرکت و جهت دادن سیاست‌های کلان شرکت به سمت متاورس را به‌عنوان نمادی از پیشگامی خود در پیشرفت و رشد متاورس و گسترش فعالیت‌های خود در این زمینه معرفی کرد. او آینده‌ جهان را چنین توصیف می‌کند: افراد علاوه بر زندگی در دنیای فیزیکی/واقعی، زندگی دیگری را هم در دنیای مجازی تجربه خواهند کرد؛ زندگی‌ای که روز‌به‌روز امکانات آن بیشتر می‌شود و بهره‌برداری از آن افزایش می‌یابد. پروژه‌ متاورس شرکت متا با نام Horizon Worlds فعالیت می‌کند و در حال حاضر بیش از ۳۰۰هزار نفر در آن مشغول به کار هستند.

اندازه بازار متاورس

جنبه‌های مختلفی از متاورس وجود دارد که پتانسیل درآمدزایی و سودآوری را برای افراد مختلفی فراهم می‌کنند. از فروش سخت‌افزار و سرویس‌های اینترنتی و تکنولوژی VR، AR، XR گرفته تا خرید و فروش کالاهای دیجیتال، همگی جنبه‌های مختلفی از درآمدزایی متاورس محسوب می‌شوند. به اطلاعات جدول زیر توجه کنید:

مجموعه مبالغ موجود در بازار متاورس در سال۲۰۲۰ معادل ۳۶.۵۸میلیارد دلار بوده است و این رقم طی ۱۰سال آینده می‌تواند تا ۹۴۷میلیارد رشد کند. انتظار می‌رود که بخش اعظم سرمایه موجود در بازار متاورس از آمریکای شمالی تامین شود زیرا:

• تعداد کاربران در این منطقه بیش از هر جای دیگری رشد دارد.
• استارتاپ‌های بیشتری در این منطقه با آوردن ایده‌های نو برای بازاریابی در متاورس باعث رشد بازار آن می‌شوند.
• حضور غول‌های بازی‌سازی و متاورسی مانند Nvidia، Epic Games و the Sandbox زمینه را برای رشد هرچه بیشتر فراهم می‌کنند و باعث گسترش بازار آن می‌شوند.

بنیانگذاران ابرشرکت‌ها و متاورس

هر یک از بنیانگذاران شرکت‌های بزرگی مانند متا، مایکروسافت، ام‌وی‌ام، سافت‌بانک، تسلا، علی بابا و آمازون در مقابل متاورس سیاست خود را در پیش گرفته و با توجه به تغییرات ایجاد شده در بازار، نسبت به آن واکنشی نشان داده‌اند.

• Amazon: جف بزوس با اعلام خبر ساخت پروژه‌ فوق سری خود که نوعی هدست واقعیت مجازی است، زاکربرگ و سایر رقبا را در حوزه‌ متاورس به چالش فراخوانده است. این کمپانی به استخدام کارشناسان و متخصصانی در حوزه‌ XR، که ترکیبی از تکنولوژی VR و AR است، مشغول است و خود را برای رقابت با سایر توسعه‌دهنده‌های متاورس آماده می‌کند.
• Tesla: ایلان ماسک، موسس و مدیرعامل شرکت‌های اسپیس‌ایکس و تسلا در مصاحبه‌ای با وب‌سایت The Babylon Beeاز ناکارآمدی تکنولوژی متاورس سخن گفت و استفاده از دوربین‌های واقعیت مجازی به‌عنوان راهی برای ورود به متاورس را به تمسخر گرفت. او معتقد است پروژه‌‌ شرکت Neuralink، که تمرکزش بر ایجاد ارتباط بین اعصاب و تکنولوژی از طریق کاشت‌های مغزی است، به مراتب تکنولوژی مفیدتر و کارآمدتری نسبت به متاورس خواهد بود.
•  Microsoft : ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت با اشاره‌ به پاندمی کووید-۱۹ و تبعات آن برای جامعه و شیوه‌ کارکردن در خانه، متاورس را به‌عنوان راه‌حلی برای جلوگیری از پاندمی‌های بعدی و مشکلاتی مشابه آن معرفی کرد. او معتقد است که در آینده‌ نه‌چندان دور و به لطف متاورس، شیوه‌ کارکردن در دفاتر و ادارات نسبت به قبل متفاوت خواهد بود؛ حتی ممکن است افراد تمایل خود را به حضوری یا غیرحضوری کارکردن به جزئی از رزومه‌ کاری خود تبدیل کنند.

وی همچنین متاورس را به بازی‌های ویدئویی تشبیه می‌کند و خود را هم‌عقیده با سازندگان و کاربران این بازی‌ها نشان می‌دهد و معتقد است که متاورس مانند فضای یک بازی ویدئویی افراد و مکان‌ها و اشیا را در یک فضای فیزیکی شبیه‌سازی‌شده قرار می‌‌دهد و می‌گوید احتمالا اغلب ما به زودی با آواتارهای خود در این جهان حضور خواهیم داشت و مثلا نشست‌های خبر و کنفرانس‌های خود را در این فضا برگزار خواهیم کرد.

• SoftBank : ماسایوشی سون، مدیرعامل سافت‌بانک، نه تنها با ایده‌ و طرح متاورس موافق است، بلکه با سرمایه‌گذاری ۱۷۰میلیون دلاری روی پلتفرم متاورس شرکت Naver Corp، به‌طور علنی به این حوزه وارد شد. پروژه‌ متاورس این شرکت که Zepeto نام دارد در سال ۲۰۲۲ در هر ماه ۲۰میلیون کاربر داشته است.
• Meta : زاکربرگ به‌طور تمام و کمال ایده‌ متاورس را پذیرفته است و در این حوزه فعالیت می‌کند. شاید بتوان گفت که متاورس با هویت جدید شرکت گره خورده و درهم‌ تنیده شده است. زاکربرگ کماکان معتقد است که رسالت فیسبوک، که نام آن به متا تغییر کرده، نزدیک‌تر کردن مردم به یکدیگر و تسهیل و تسریع روابط بین فردی در فضای دیجیتالی است.

معاملات بزرگ در دنیای متاورس

جهان با سرعت بسیار زیادی در حال حرکت به سوی دوره‌ متاورسی است و با گذر زمان دایره‌ اعمالی که انجام آن در متاورس امکان‌پذیر است، پیوسته گسترده‌تر می‌شود. این امر شامل انجام خرید کالاهای دیجیتال و انجام معاملات ملکی هم می‌شود. بازار متاورس از همین حالا بازاری پررونق محسوب می‌شود و شرکت‌ها، کسب‌وکارها و افراد زیادی از جمله سلبریتی‌ها در حال خرید زمین و دیگر دارایی‌های دیجیتال در متاورس هستند. در ادامه با 4 مورد از این معاملات قابل توجه آشنا می‌شویم:

• شرکت Metaverse Group که از زیرمجموعه‌های Token.com است مقدار ۶۸۰ هزار Mana را که مبلغی معادل ۲.۴۳میلیون دلار است، صرف خرید زمین در Decentraland کرده است. Mana نوعی توکن اتریوم است که برای خرید و فروش در دیسنترالند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• شرکت Republic Realm سال پیش برای خرید یک NFT، که معادل سند قطعه‌ای زمین در متاورس محسوب می‌شد، مبلغی بیش از ۹۱۳هزار دلار هزینه کرد. این قطعه زمین که در Decentraland قرار گرفته از ۲۵۹ پارسل(Parcel) تشکیل شده است. هر پارسل به تنهایی یک NFT محسوب می‌شود که دقیقا مشابه زمین و ملک واقعی، نمونه‌ دیگری از آن وجود ندارد و منحصربه‌فرد است.
• Axie Infinity یک پلتفرم بازی است که در آن با بازی‌کردن می‌توان به درآمدزایی رسید. مدتی پیش قطعه‌ای زمین‌ در این پلتفرم به فروش رسید که قیمت آن ۵۵۰ اتر(Ether) بود. این میزان معادل با ۲.۳میلیون دلار است.
• شرکت Digital Republic در پلتفرم The Sandboxیک یات دیجیتال را به مبلغ ۱۴۹ اتر به فروش رساند. یات، قایقی بزرگ است که برای اهداف تفریحی، سفر و مسابقات ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. معادل دلاری پرداخت شده برای این NFT لوکس برابر با ۶۵۰هزار دلار است.

متاورس از نگاه کارشناسان

مطمئنا متاورس نیز مانند هر تکنولوژی انقلابی دیگر با واکنش‌های مختلفی از طرف افراد مختلف روبه‌رو شده است. نقش تکنولوژی در تاریخ و زندگی بشر همیشه به گونه‌ای بوده که به ارتباط‌گیری بهتر و موثرتر بین انسان‌ها انجامیده است؛ از تلگراف و تلفن‌های قدیمی گرفته تا TikTokو Zoom، همگی به نزدیکی بیشتر افراد به یکدیگر کمک کرده‌اند.

تصور این امر که امروز به نقطه‌ نهایی ارتباطات انسانی از طریق تکنولوژی رسیده‌ایم، ابدا منطقی نیست و بی‌شک پیشرفت تکنولوژی در این زمینه و تاثیر و تغییرات متاثر از آن روی سبک زندگی ما اجتناب‌ناپذیر است. متاورس نیز با فراهم‌آوردن امکان حضور افراد در فضایی سه‌بعدی و به صورت دیجیتال، گامی در همین راستا به شمار می‌رود. اما دیدگاه متخصصان در این مورد چیست؟

یات سیو، از بنیانگذاران و مدیر اجرایی شرکت بازی‌سازی و بلاکچین Animoca Brands بر این باور است که در آینده، واقعیت برای انسان از دو دنیای فیزیکی و مجازی وی‌آر تشکیل خواهد شد و انسان‌ها بخش بزرگی از زمان‌ خود را با تکیه بر تکنولوژی واقعیت افزوده یا ای‌آر، بین این دو دنیا خواهند گذراند. به گفته‌ او، واقعیت افزوده به بخشی طبیعی از روال زندگی روزمره تبدیل خواهد شد.

تیمونی وست، معاون بخش ای‌آر و وی‌آر شرکت UNITY البته نظر متفاوتی دارد. او بر این باور است که درک ما از متاورس و دنیای مجازی به این شکل که تبدیل به جهانی کاملا مجزا شوند و انسان پس از ورود به آن ارتباط خود با دنیای واقعی را برای مدتی کاملا قطع کند، واقع‌بینانه نیست و صرفا به خاطر جذاب بودن ایده‌ آن است که چنین برداشت نادرستی از آن داریم. به همین دلیل او متاورس را به شکل دیگری تعریف می‌کند: ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که کامپیوترها، فارغ از کوچک و بزرگ بودن‌شان، روز‌به‌روز پیشرفت می‌کنند. این دستگاه‌ها با سرعت بالایی اطلاعات را پردازش می‌کنند و آنچه را که مورد نیازمان است، فراهم می‌آورند. در جهان امروز جایگاه کامپیوتر در پیش‌زمینه است اما جهان در آینده به سمتی خواهد رفت که کامپیوترها در پس‌زمینه قرار خواهند گرفت.

رونی ابویتز، موسس شرکت Magic Leap است. این شرکت استارتاپی در زمینه‌ تولید نمایشگرهای سربند مخصوص شبکیه چشم است. رونی بر این باور است که ایکس‌آر، که ترکیبی از وی‌آر و ای‌آر است، شکلی پخته و تکامل‌یافته از اینترنت است که امروزه از آن استفاده می‌کنیم. به گفته‌ او در آینده کسی توانایی کنترل کردن و محدود کردن اینترنت را نخواهد داشت و دسترسی آن همگانی خواهد بود؛ هرچند که بی‌شک افرادی برای رسیدن به هدف کنترل اینترنت تلاش خود را خواهند کرد. او معتقد است که زندگی در آینده به شکلی درخواهد آمد که می‌توانیم در آن به اکتشاف جهان‌های مختلف بپردازیم.

نظامی‌ها در متاورس

به نظر می‌رسد که تنها شرکت‌های کوچک و بزرگ سیلیکون‌ولی و سایر شرکت‌های حوزه‌ تکنولوژی نیستند که به متاورس و پتانسیل بالای آن پی برده و از آن استفاده می‌کنند. بسیاری از استارتاپ‌های حوزه‌ نیروی دفاعی، سرمایه‌گذاران و حتی ارتش آمریکا هم از قافله عقب نمانده و خود را به این تکنولوژی مجهز کرده‌اند.

طبق اظهارات متخصصان شرکت Red 6، که در حال حاضر روی این تکنولوژی مشغول به کار است، تجربه‌ افراد از این نوع شبیه‌سازی عملیات‌های نظامی جدید به مراتب واقعی‌تر از شبیه‌سازهای معمول است و در آن علاوه بر داشتن فرصت برای تمرین با هوش مصنوعی، این امکان وجود دارد که افراد توانایی‌های خود را در برابر یکدیگر محک بزنند. ماه پیش ۲ خلبان جنگنده‌ بر فراز بیابان‌های کالیفرنیا، سوار بر جت‌های برکوت ۵۴۰ شده، این تکنولوژی را مورد آزمایش قرار داده و حتی از هواپیمای سوخت‌‌رسان مجازی، سوخت دریافت کردند!

فوتبال و متاورس

ماه گذشته یک برنامه‌نویس از بحرین با استفاده از دوربین واقعیت مجازی، در خانه‌ توانست بازی بین تیم‌های آث ‌میلان و فیورنتینا از فوتبال ایتالیا را در متاورس تماشا کند. به گفته‌ مارک زاکربرگ موسس شرکت فیسبوک که از سال پیش به متا تغییر نام داد، متاورس شکلی از اینترنت است که علاوه بر نگاه کردن، آن را به‌طور کامل تجربه می‌کنیم و می‌توان در آن به فعالیت‌های زیادی از قبیل گذران وقت با دیگران، بازی و خرید کردن پرداخت. اکنون برگزارکنندگان لیگ سری A ایتالیا این سوال را مطرح می‌کنند که چرا نتوان از آن برای تماشای مسابقات ورزشی استفاده کرد؟ برگزارکنندگان این لیگ این فرصت را برای 10هزار نفر از منطقه‌ خاورمیانه و آفریقای شمالی فراهم کردند و به آنها امکان دسترسی به اتاق‌های مجازی متاورس خود را دادند.

اختلاف نظر بین افراد برای استفاده از متاورس جهت تماشای مسابقه‌های ورزشی کماکان زیاد است و قطعا با تکمیل و بی‌نقص شدن این تکنولوژی فاصله‌ زیادی داریم، اما نمی‌توان منکر آن شد که چنین تجربه‌ای اثر خود را بر جهان خواهد گذاشت و محبوبیت استفاده از متاورس را بیش از پیش گسترش خواهد داد.

جزایر متاورسی

اگر متاورس را جهانی به حساب آوریم، هر یک از دنیاهای ساخته شده توسط شرکت‌هایی نظیر Meta و دیگران، جزیره‌ای در این دنیا محسوب می‌شوند که با سایر جزایر مشابه در ارتباط است. جهان خلق‌شده توسط شرکت Roblox هم یکی از این جزیره‌هاست. این شرکت برای کاربران خود پلتفرمی را جهت ساخت بازی‌های جدید به همراه میلیون‌ها بازی آنلاین سه‌بعدی فراهم کرده است. ارزش سهام این شرکت در چند وقت اخیر و پس از ارائه‌ گزارش 25 ساله اخیر خود، رشد و افت زیادی داشته اما به‌طور کلی، طی سال میلادی جاری تا ۶۸درصد پایین آمده است. به ‌رغم این مقدار کاهش، سرمایه‌گذاران زیادی اقدام به خرید سهام این شرکت کرده‌اند و دلیل آن پتانسیل بالای متاورس و شرکت Roblox برای همکاری با نام‌های تجاری بزرگ برای ورود به جهان متاورس است. بی‌شک سال جاری و سال پیش، درخشان‌ترین دوره‌ این شرکت نبوده و براساس آن به این نتیجه می‌رسیم که در کوتاه‌مدت نمی‌توان انتظار سود زیادی را از آن داشت، اما با توجه به افزایش ۲۳۷درصدی استفاده از تکنولوژی سه‌بعدی و واقعیت مجازی طی سال‌های آتی، Roblox فرصتی بی‌نظیر برای درآمدزایی و بالابردن ارزش سهام خود خواهد داشت.

حکایت چالش سخت‌افزاری

گفتیم که برای بهره‌گیری هرچه بهتر از متاورس باید از عینک واقعیت مجازی بهره گرفت. یکی از انتقاداتی که برخی کارشناسان به پروژه متاورس می‌گیرند این است که کارکردن با یک عینک ویژه واقعیت مجازی برای ساعاتی طولانی برای کاربران چندان جذاب نیست و حتی می‌تواند آزاردهنده باشد. فرض کنید می‌خواهید از عینک کوئست۲ (Quest2) که آخرین نسخه از عینک مجازی توسعه‌یافته توسط یکی از زیرمجموعه‌های فیسبوک است، استفاده کنید. کافی است بدانید وزن این عینک 1.8‌کیلوگرم است! حتی فکر کردن به اینکه قرار است چند ساعت این وزن روی صورت‌مان باشد و با آن، در یک جلسه آنلاین شرکت کنیم، می‌تواند آزاردهنده باشد. 

البته مشکلات فقط به این وزن خلاصه نمی‌شود. شاید هنوز وضوح تصویر در این عینک‌ها به سطحی که بتوان از آن برای تجربیات تمام‌عیار در دنیای دیجیتال استفاده کرد، نرسیده باشد. برای مثال در حال حاضر، خواندن متن با این عینک‌ها تقریبا دشوار است و یک سری ایرادات اساسی دیگر در آنها وجود دارد. 

زاکربرگ این انتقاد را می‌پذیرد و در عین حال، بر این نکته تاکید دارد که فناوری‌های سخت‌افزار هنوز برای استفاده تمام‌عیار از متاورس فراهم نیست. او می‌گوید: «پیش از اینکه متاورس بتواند به صورت گسترده مورد استفاده عموم قرار گیرد، باید بتوانیم به سخت‌افزارهای مناسب دست یابیم. فکر می‌کنیم تا پایان این دهه (سال ۲۰۳۰) بتوانیم به چنین سخت‌افزارهایی برسیم.» 

اینفوگرافیک شرکت‌هایی که تا کنون پایشان به متاورس باز شده است

و اینک اکوسیستم متاورسی

متاورس، در باز کردن فضاها و ایجاد هویت جایگزین برای تجربیات انسانی در فضای مجازی، اهمیت روزافزونی در جهان مجازی و تداوم دنیای دیجیتال، پیدا کرده است.

اگرچه متاورس برای بسیاری از کاربران به عنوان یک مفهوم خیالی و یا غیرممکن شناخته شده است اما حقیقت این است که ما در حال حاضر در میان متاورس‌های اولیه زندگی می‌کنیم و آینده قبل از اینکه واقعاً برای ایجاد آن آماده باشیم، وجود دارد.

همانطور که در اینفوگرافیک اکوسیستم متاورس مشاهده می‌شود، این اکوسیستم به سرعت در حال رشد است و نوآوران و شرکت‌های بزرگ فناوری در این اکوسیستم قرار دارند.

چند شرکت برتر در دنیای متاورس

Roblox

Roblox یک شرکت بازی سازی آمریکایی است که در سال 2004 تاسیس شد. Roblox پلتفرم بازی آمریکایی و شرکت سازنده بازی روی ساخت جهان های متاورس تمرکز دارد.

Roblox دارای لیست بلندبالایی از بازی‌هایی مانند Meepcity و Bloxburg است که بازیکنان را قادر می‌سازد خانه‌های مجازی بسازند و کارهای اساسی مانند یافتن شغل و جستجوی ماجراجویی در دنیای مجازی را انجام دهند.

هدف اصلی Roblox ایجاد یک پلتفرم اجتماعی است که در آن افراد بتوانند با هم معاشرت کنند. تجربیات مجازی سه بعدی که Roblox قصد ارائه آن را دارد به یک تجربه واقعی نزدیک خواهد بود.

Epic Games

Epic Games یک شرکت آمریکایی توسعه دهنده بازی های ویدئویی و نرم افزار است که در سال 1991 تاسیس شد. این شرکت بازی های شگفت انگیزی مانند Fortnite، Unreal Engine 4 و Unreal را ارائه می دهد. Fortnite و Unreal Engine 4 چند بازی بقا برای معتادان ماجراجویی هستند.

این شرکت همچنین در رقابت متاورس پیشرو است. تمرکز آن بر ساخت یک پلتفرم متاورس است که در آن افراد می توانند با یکدیگر صحبت کنند، با برندها ارتباط برقرار کنند و حتی می توانند برای بیشتر در دنیای مجازی بمانند.

Nike

نایک یک شرکت آمریکایی است که در حال ساختن آینده کفش و پوشاک است. این برند در 26 ژانویه 1964 تأسیس شد و اکنون برندی چند سرویس است که کفش، پوشاک، تجهیزات و خدمات ارائه می کند. این به خاطر طیف کفش هایش (چه کژوال و چه ورزشی) معروف است.

برند برتر کفش با همکاری Roblox در حال آزمایش فناوری متاورس است. این دنیای مجازی خود Nikeland  را بر روی Roblox ساخته است، نیکلند یک فضای رایگان برای کاوش بازی ها است. بازیکنان فرصتی برای امتحان کفش های ورزشی جدید و دویدن ماراتن در نیکلند خواهند داشت.

Tencent

تنسنت یک شرکت چند ملیتی چینی است که محصولات و خدمات دیجیتالی را برای بهبود شیوه زندگی مردم ارائه می دهد. در سال 1998 تاسیس شد. در حال حاضر Tencent خدمات تجارت الکترونیک، تجارت الکترونیکی، اینترنت و پرداخت را ارائه می دهد.این ارائه دهنده خدمات چندگانه از طریق شرکت سازنده بازی TiMi Studio بر روی متاورس متمرکز شده است. تنسنت با داشتن برخی از شرکت‌های برتر زیر مجموعه خود، دقیقاً از طریق بخش توسعه بازی خود Tencent Games بر استراتژی متاورس تمرکز خواهد کرد.