نیکولا تسلا، مخترع و دانشمند بزرگ در زمینه برق یا کارآفرین؟

برای بیشتر ما نام نیکولا تسلا، دانشمند صرب، با داستان‌هایی که از رقابت میان او و توماس ادیسون شنیده‌ایم، گره خورده است. شاید به همین دلیل است که مایکل آلمریدا داستان فیلم تسلا را از شروع به کار تسلا در کارخانه ادیسون آغاز کرد. کارخانه‌ای که با توصیفات ادیسون بی‌شباهت با بسیاری از کسب‌وکارهای جهان امروز نیست. جایی که همیشه پول و تعداد نیروی کار کم است و کارهایی که باید انجام شوند، بسیار! تمام آنچه فیلم زندگینامه تسلا پیش از ملحق‌شدن او به کارخانه ادیسون به بیننده ارائه می‌کند، در قالب فلش‌بک‌هایی مختصر از زبان تسلا‌ست.

معرفی فیلم زندگینامه تسلا

نکته‌ای که درباره فیلم تسلا نباید فراموش شود، این است که اطلاعات مستند بسیار کمی درباره زندگی تسلا وجود دارد. به همین علت بخش زیادی از داستان این فیلم بر مبنای اطلاعات کاملا مستند نیست بلکه از افسانه‌ها و شایعاتی که سینه به سینه نقل شده‌اند، ریشه گرفته و شاخ و برگ پیدا کرده است.

روند روایت داستان و صحنه‌های سوررئال فیلم که گاهی به صحنه‌های تئاتر شبیه می‌شود هم سرنخ محکم دیگری است که به ما می‌فهماند با یک فیلم مستند مواجه نیستیم. این فیلم حتی در بخش‌هایی رنگ و بوی طنز به خود می‌گیرد. در صحنه‌های مربوط به رویارویی ادیسون و تسلا 2 بار شاهد خیال‌پردازی نویسنده از ملاقات‌هایی که این دو می‌توانستند داشته باشند، هستیم. پس از اینکه این خیال‌پردازی به قدر کافی بیننده را متعجب کرد، صدای راوی یعنی آن مورگان به داد بیننده‌ای که گیج شده، می‌رسد و توضیح می‌دهد که البته چنین ملاقاتی هرگز رخ نداده است.

ردپای این صحنه‌های سوررئال با بک‌گراندی تئاترگونه از لحظه‌ای که آن مورگان با آن لباس‌ها و ظاهر قدیمی در نقش راوی پشت لپ‌تاپش می‌نشیند و از نتایج سرچ گوگل برای کاراکترهای مختلف قصه برایمان می‌گوید، شروع می‌شود و در صحنه‌های انتهایی فیلم وقتی که تسلا شروع به خواندن آهنگ Everybody wants to rule the world از گروه Tears of fear می‌کند، به اوج خود می‌رسد.

در رابطه با دوست صمیمی تسلا، سیگه‌تی مجارستانی، هم شاهد صحنه‌های سوررئال فراوانی هستیم که برای بیننده این تردید را ایجاد می‌کند که آیا این فرد وجود خارجی دارد یا داستان او در ذهن تسلا رخ می‌دهد. این تردید زمانی از بین می‌رود که سیگه‌تی سرخورده از شکست اختراعش از تسلا جدا می‌شود. جدایی‌اي که مانند کلیشه‌ رایج میان نوابغ و دوستانشان است. دوستان وفاداری که هوش و توانمندی آنها در سایه نبوغ دوست نزدیکشان دیده نمی‌شود و بالاخره روزی با سرخوردگی اندکی آمیخته با حسادت آنها را ترک می‌کنند.

کدام یک کارآفرین بودند؟ تسلا یا ادیسون

در نبرد میان دوستداران تسلا و دوستداران ادیسون، عده‌ای ادیسون را بیش از آنکه یک مخترع و دانشمند بدانند، یک کارآفرین می‌دانند. کارآفرینی که به اصول کار و بازار زمان خود به‌خوبی مسلط بود. به همین میزان هم واضح است که همان‌طور که در فیلم اشاره می‌شود، تسلا در این موارد بی‌تجربه بود و به نظر هم نمی‌رسید به آن علاقه‌مند باشد. چه ادیسون را کارآفرین بدانیم و چه یک مخترع، واضح است که همان‌طور فیلم زندگینامه تسلا اشاره می‌کند، تسلا به یک انسان باهوش و زیرک در کنار خود نیاز داشت.

در این حالت ممکن بود تاریخ جور دیگری رقم بخورد و بسیاری از اختراعات تسلا که بسیار جلوتر از زمانه خودش بود، روند رشد و توسعه دانش بشر را تسریع کند. اما این دو نفر هرگز بعد از نبردی که بر سر جریان متناوب و مستقیم داشتند، با یکدیگر آشتی نکردند. تسلا هرگز نتوانست نظر توماس ادیسون را به موتور خود جلب کند و همان‌طور که شایعات می‌گویند به نظر می‌رسد بر سر پاداشی که قرار بود دریافت کند اما هرگز نکرد، از شرکت ادیسون خارج شد.

داستان اعتقادات و اختراعات عجیب و غریب تسلا

بخشی از افسانه‌هایی که به زندگی تسلا می‌پردازند، او را فردی عجیب و غریب نشان می‌دهد که به آزمایش‌هایی ماورایی دست می‌زده و حتی برخی اعتقاد دارند که او هنوز زنده است. این جنبه‌‌های زندگی او و اعتقادات عجیب و غریبش در فیلم به‌خوبی نمایش داده شده‌اند. اعتقادات و باورهایی که در فرهنگ دراماتیک اروپای بالکان غریب و دور از ذهن نیست. در بخش‌های مختلف فیلم به الهامات تسلا اشاره می‌شود. الهاماتی که همان‌طور که به اختراع موتور القایی معروف او منجر شدند، پس از مرگ مادرش هم او را تحت تاثیر قرار دادند. مادری که به گفته عده زیادی، تسلا نبوغش را از او به ارث برده است. هرچند که نخواهیم برای آزمایش‌های تسلا جنبه ماورایی که داستان‌های عوامانه می‌دهند، قائل شویم. اما همچنان بخش زیادی از آزمایش‌های او درک نشده و تکرار نشده باقی ماندند.

روایت روابط عاطفی تسلا در فیلم او

در بیشتر داستان‌هایی که از تسلا نقل می‌شود، او را بی‌توجه و بی‌تفاوت نسبت به زنان می‌دانند. واقعیتی که با مرگ او در تنهایی و تجرد او تا پایان عمر در تطابق است. تسلا خود مجرد ماندن را بزرگ‌ترین فداکاری خود در راه علم می‌داند اما در فیلم این موضوع به شکل دیگری روایت می‌شود. به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین اغراق‌های فیلم تسلا در رابطه با روابط عاطفی او بوده است. در فیلم آن مورگان بسیار نزدیک به تسلا دیده می‌شود و به نظر می‌رسد که او به شدت به تسلا دلباخته است. در شایعاتی که در آن دوران رواج داشت هم گفته می‌شد که احتمالا او علاقه‌ای نهانی نسبت به تسلا دارد.

علاقه‌ای که هرگز به سرانجام نرسید و نهایتا با ازدواج و مهاجرت آن به فرانسه پایان یافت. زن دیگری که به نظر می‌رسد کارگردان فیلم در رابطه با داستان او اغراق زیادی به خرج داده، سارا برنهارت، هنرپیشه فرانسوی است که به عنوان مشهورترین بازیگر زن تاریخ شناخته می‌شد. در شایعاتی که از آن زمان باقی مانده گفته می‌شود که یکبار سارا دستمالش را برای تسلا به زمین انداخته اما تسلا بدون آنکه او را بشناسد و به او توجهی کند دستمالش را به او می‌دهد و به راه خود ادامه می‌دهد. ملاقات سارا و ادیسون که در فیلم نمایش داده شده به نظر می‌رسد ریشه در واقعیت دارد اما ملاقات آخر سارا و نیکولا تسلا در کلرادو در واقعیت هرگز رخ نداده است.

در واقع هنگامی که سارا برای تور خداحافظی خود به کلرادو سفر کرد، سال‌ها از پایان آزمایش‌ها و حضور تسلا در آنجا می‌گذشت. همان‌طور که فیلم با دوران جنجال‌برانگیزی از زندگی تسلا شروع می‌شود، در زمانی مشابه هم به داستان خود پایان می‌دهد و برای روایت مرگ و سالیان آخر عمر او به چند جمله مختصر اکتفا می‌کند. موضوع دیگری که فیلم به آن اشاره می‌کند، وسواس‌ها و عادات عجیب تسلا‌ست که در روند فیلم با گذر زمان شدت بیشتری پیدا می‌کردند و در ابتدای فیلم  چندان ملموس نبودند.

مشخصات فیلم تسلا

این فیلم در IMDB رتبه 5 از 10 را به خود اختصاص داده که می‌تواند به روایت عجیب و پایبند نبودن به مستندات زندگی تسلا ربط داشته باشد؛ اما اگر از دیدن فیلمی تئاترگونه در رابطه با کاراکتری مرموز که زندگی‌اش در هاله‌ای از ابهام است و به سختی می‌توان روایت مستند معتبری از آن یافت لذت می‌برید و انتظار یک مستند دقیق را از آن ندارید، از تماشای فیلم زندگینامه تسلا لذت خواهید برد.

• کارگردان: مایکل آلمریدا
• مدت زمان: 102 دقیقه
• ارائه‌دهنده: آی‌اف‌سی فیلمز
• تاریخ انتشار: 27 ژانویه 2020