باید قبل از نقطه بحرانی زمین را حفظ کنیم
گفت‌وگو با امین شجاعی، بنیانگذار آپام
آپام یک استارتاپ در حوزه محیط زیست با ارائه راهکارهای زیست‌بوم‌محور به دنبال کاهش ردپای کربن در زندگی انسان معاصر است و از طریق رویکردهای مختلف از قبیل کاشت درخت، استفاده از تکنولوژی‌های نو، انرژی‌های تجدید‌پذیر و کاهش مصرف انرژی در روستاها و شهرها به دنبال بازگرداندن بالانس ماده و انرژی به زندگی انسان‌ها‌ست. یکی از مهم‌ترین راهکارهای آپام درختکاری است و می‌خواهند برای آیندگان میراثی از طلای سبز باقی بگذارند.
بیشتر بخوانید: استارت آپ چیست؟
ایده شکل‌گیری آپام چطور بود؟
ایده آپام از اینجا شکل گرفت که من همیشه به فکر روشی برای عملیاتی‌کردن تعادل ماده و انرژی در زندگی انسان معاصر بودم . و اینکه چطور می‌توان طبیعت را به اقتصاد و زندگی روزمره وصل کرد. ببینید وقتی یک لیوان چای را می‌نوشیم، چطور به طبیعت وصل می‌شویم. دنبال این بودم بتوانیم همان‌طور زندگی شهری را به طبیعت وصل کنیم. در اروپا این تعادل با تعریف معادل کربنی دارد رشد می‌کند و به نوعی گاز دی‌اکسید‌کربن می‌تواند مبنایی برای اندازه‌گیری حیات باشد. چون پایه‌ای‌ترین عمل طبیعت بر پایه فتوسنتز با گاز کربنیک است و درختان موجودات عجیبی هستند از این نظر که می‌توانند بی‌نظمی دنیا را کم کنند.
یعنی هر‌قدر انسان با مصرف و ایجاد آلودگی باعث انتشار گازها و افزایش بی‌نظمی(آنتروپی) جهان می‌شود، گیاهان می‌توانند با چرخه فتوسنتز و جذب کربن این بی‌نظمی را کاهش دهند. گیاهان شاهکار خلقت هستند که زمین را خنک می‌کنند و ناظم حیات در زمین هستند. ما هم کار خودمان را با جنگل‌کاری و ترمیم جنگل‌های آسیب‌دیده شروع کردیم. ما گونه‌های بومی را در جنگل‌ها می‌کاریم و سطح جنگل‌هایمان را از زباله پاکسازی می‌کنیم و درختانمان را مراقبت و آبیاری می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: بهترین ایده های پولسازی در ایران
هدفتان از شکل‌گیری آپام چه بود؟
هدف از راه اندازی استارتاپ در حوزه محیط زیست آپام به وجودآوردن بستر اقتصادی بخش خصوصی برای ایجاد اقتصاد کم‌کربن بود. و اینکه چطور بتوانیم از حیات و تولید زندگی، اقتصاد ایجاد کنیم است. بازار خرید و فروش جهانی کربن در حال فعالیت است و نرخ هر تن کربن در دنیا هر روز در حال صعود است، لذا بسترهای اقتصادی این امر در دنیا وجود دارد و ما با هدف اینکه بتوانیم فروش اعتبار کربنی را در ایران عملیاتی کنیم، کارمان را شروع کردیم.
ما با ایجاد محاسبه‌گر کربن در وب‌سایتمان و همچنین استفاده از شبکه‌های مجازی از قبیل اینستاگرام aapaam.group@ فعال هستیم و با ایجاد بروشور‌های الکترونیک سعی در آگاهی‌رسانی در این حوزه داریم.
در خصوص شرکت‌های صنعتی با توجه به اینکه تبلیغات به سمت آگاهی‌رسانی و مشارکت در مسئولیت اجتماعی(CSR) شیفت پیدا کرده. فکر می‌کنیم همراه‌شدن صنایع بتواند باعث افزایش مخاطب آنها شود. هر صنعتی زودتر به سبز بودن نزدیک شود، برای مشتریانش جذاب‌تر خواهد بود.
ما مراقبت ۱۰ساله و ۴۰ساله از نهال‌هایی که غرس می‌کنیم را بر عهده می‌گیریم و کلیه عملیات کاشت، آبیاری، واکاری و مراقبتی به عهده ما‌ست. سازمان منابع طبیعی به عنوان ناظر بر عملیات درختکاری عمل می‌کند و در موارد فنی با مشورت ایشان عمل می‌شود. ما آماده‌ایم زمین‌هایی در جنگل‌های هیرکانی را که در اختیار سازمان‌های دولتی یا خصوصی است و رها‌افتاده و قابل درختکاری است، جنگل‌کاری کنیم.
از خودتان، دغدغه‌ها و سوابق کاری‌تان مختصر بگویید.
من این کسب‌و‌کار را با حمایت مجموعه یکتا‌تهویه اروند و همکاری دوستان خوب و شرکای دغدغه‌مندم ایجاد کردم. و حیطه فعالیتم به عنوان یک هنرمند محیط زیستی و مدیر توسعه کسب‌و‌کار در مجموعه اروند بوده است. در زمینه هنر وارد نقشی به عنوان یک رابط بین اقتصاد و زیست انسان کار می‌کنم. ایجاد این ارتباط را به عنوان یک پروژه جدی هنری-زیستی پیش می‌برم.
فکر می‌کنم نقش هنرمند به جای جایگاه انتقادی می‌تواند در راستای عملگرایی محیط‌زیستی باشد. زیرا ما در جامعه فعلی نیاز به عملگرایی بیشتری داریم و در حوزه محیط زیست در عصر اضطرار محیط زیستی به سر می‌بریم که دیگر فرصتی برای انتقاد‌کردن نیست و باید آستین بالا زد. زیرا تنها ۱۰سال فرصت داریم تا بتوانیم تمدن بشری را از گرمایش شدید و رسیدن به نقطه بحرانی حفظ کنیم.
بیشتر بخوانید: چالش های استارتاپ های حوزه بیوتکنولوژی گیاهی
استارتاپ در حوزه محیط زیست آپام دقیقا چه فعالیتی می‌کند؟
ما لیبل‌های کربن خنثی را به شرکت‌های مختلف غذایی، حمل‌و‌نقل، پوشاک و کالاهای مصرفی و سوپرمارکتی می‌فروشیم. و با داشتن یک محاسبه‌گر کربن میزان تولید دی‌اکسید کربن را محاسبه می‌کنیم و آن میزان را تبدیل به گونه‌های درختی می‌کنیم.
همچنین محصول نقطه سبز ما قرار است در کلیه گل‌فروشی‌ها به‌عنوان جایگزین دسته گل قرار بگیرد که نشان کاشت یک درخت در جنگل‌های هیرکانی است.
بیزینس‌پلن آپام چطور شکل گرفت؟
ما از الگوهای اروپایی استفاده کردیم. با توجه به اینکه خاستگاه این امر قاره سبز است، این روش و رویکرد را مدیون این قاره سبز هستیم. اساسا اوراسیا ابر‌قاره متصلی است که همیشه با هم در حال داد‌و‌ستد بوده است. نشریه فوربس اقتصادهای بزرگ عصر جدید را اقتصادهای محیط‌زیستی ارزیابی کرده است.
ما فکر می‌کنیم نباتات بزرگ‌ترین بانک کره زمین است. زیرا به طور متوسط هر گیاه می‌تواند بالغ بر چند‌هزار برابر زایایی داشته باشد. این زایایی بزرگ‌ترین سرمایه بشریت است که هنوز نتوانسته آن را مدیریت کرده و تبدیل به ارزش کند.
طلا و نفت ارزش‌های مناسبی برای کره زمین نیستند. من آینده‌ای را می‌بینم که درختان و نباتات و زایش جایگزینشان شوند.
آیا برای راه‌اندازی این استارتاپ در حوزه محیط زیست جذب سرمایه صورت گرفت؟ به‌لحاظ اداری چه چالش‌هایی داشتید؟
بله با سرمایه اولیه بخش خصوصی کار پیش می‌رود. به‌لحاظ اداری دریافت زمین‌های دولتی بزرگ‌ترین چالش ما‌ست. زیرا ترکیب کربن در همه جای دنیا برای ۴۰ سال انجام می‌شود و در ایران قوانین درستی وجود ندارد. ما با قراردادهای ۱۰ساله این کار را پیش می‌بریم. طبعا اگر بتوانیم برای ۴۰سال تفاهم‌نامه امضا کنیم، کارمان از نظر اقتصادی سودده‌تر می‌شود. ما هم‌اکنون خودمان را آماده می‌بینیم برای اقتصاد پیش‌روی بشریت تا بتوانیم در آن پیشرو باشیم.
ما امید داریم با همکاری بخش خصوصی بتوانیم ساختار مناسبی برای رسیدن به اقتصاد کربنی و جاانداختن محصولات کربن خنثی داشته باشیم. اجباری‌شدن مالیات کربنی برای صنایع در آینده می‌تواند تاثیر عظیمی بر اقتصاد ما داشته باشد. امید داریم بتوانیم بخشی از این اقتصاد بزرگ باشیم زیرا اکثر کشورهای دنیا به این اقتصاد پیوسته‌اند و امید داریم بورس کربن نیز در ایران اجرایی شود و زیرساخت‌هایش شکل بگیرد تا ما بتوانیم اعتبار کربنی خود را در داخل بفروشیم.
اقتصاد کربن بر این مدل است و کل دنیا شبیه یک کشتی دیده می‌شود که با داشتن اقتصادهای مجزا، کربن فصل مشترک تمام این اقتصادها‌ست و شبیه یک پول جهانی مشترک در آینده عمل خواهد کرد.
رادیو شنبه: چطور جذب سرمایه کنیم؟
کدام منطقه برای کاشت درخت انتخاب شده و آیا نهال‌ها با آن اقلیم سازگاری دارند؟
ما بر منطقه هیرکانی تمرکز کردیم. زیرا منطقه‌ای با پوشش غنی است که متاسفانه به دلیل چرای بی‌رویه در بسیاری عرصه‌ها آسیب‌دیده است.
ما یک پروژه درختکاری ۵۰۰۰ درختی را در ۲۰هکتار از اراضی آسیب‌دیده بیمارستان سجاد رامسر داشتیم و تجربه بسیار خوبی به عنوان اولین پروژه بود. هم‌اکنون درختان در وضعیت خوبی به‌سر می‌برند و مراقبت‌های دوره‌ای نیز به‌درستی انجام می‌شود.
پروژه پیش‌روی ما ۲۵۰ هکتار عرصه سوته‌پشته در خط اکوتن است با جنگل‌کاری حدود ۲۵۰ هزار نهال.
بیشتر بخوانید: با این اپلیکیشن کشاورزی، هوشمند بکارید!
اگر ۲۰۳۰ میزان کربن موجود در جو زمین به حد نصاب استاندارد نرسد، چه اتفاقی می‌افتد؟
ما امید داریم که بتوانیم با رشد آگاهی روند کاهش گاز کربن را به حد زیر ۱.۵ درجه افزایش دما طبق توافق پاریس برسانیم. اگر بالای ۱.۵ درجه برسد، گرمایش زمین تبعات فاجعه‌باری خواهد داشت. با عبور از ۲ درجه به نابودی حیات بسیاری از گونه‌های زیستی و جانوری می‌‌رسیم. افزایش ۲درجه میانگین دمای کره زمین از ابتدای قرن صنعتی تا سال۲۰۳۰ یعنی افزایش چند درجه‌ای در خاورمیانه و رسیدن به حد بحرانی. که اثر آن به‌صورت تصاعدی در مناطق دیگر قابل مشاهده است
مثلا با ۲ درجه افزایش دما که تا سال ۲۰۲۰ زیاد بعید نیست، دمای جنگل‌های پرمافراست تا ۱۰ درجه بالا می‌رود. همچنین منطقه جنوب روسیه و آسیای مرکزی بیشترین تاثیر را از افزایش دمای کره زمین خواهند داشت که به کشور ما بسیار نزدیک است.
امیدوارم که آگاهی در سطح جامعه ایجاد شود و از محیط زیستمان به طور صحیح محافظت کنیم.
بیشتر بخوانید: معرفی استارتاپ در حوزه محیط زیست بهماند؛با تفکیک زباله‌ها امتیاز جمع کن
ایده و کاری صحیح، به جا و به موقع.
بسیار جالب بود. موفق باشید.