متاورس به تعبیری نسل بعدی اینترنت است که جهان‌های فیزیکی و دیجیتال را به‌طور کامل در هم می‌تند. کاربرد متاورس مشابه چیزی است که در حال حاضر از اینترنت این نسل سراغ داریم. متاورس می‌تواند برای بازی، خرید و فروش، هنر، رسانه، تبلیغ، ساخت و تولید هوشمند، درمان و بیمه، جوامع مجازی و یادگیری مشارکتی (در کسبوکارها یا سیستم آموزشی) مورد استفاده قرار گیرد. اینها قابلیت‌های پیش‌بینی‌شده و بعضا محقق‌شده متاورس است. اما این جهان مجازی به‌واقع چگونه ساخته خواهد شد؟ مولفه‌هایش چیست و چه پیش‌بینی‌هایی در مورد سازوکارهای مالی این جهان، ابزارهایی که نیاز دارد،جمعیتی که خواهد داشت، دسترسی‌هایی که ایجاد می‌کند و به طور کلی امور مالی متاورس و ..در این گزارش به بررسی و توضیح همه این موارد می‌پردازیم.
متاورس چقدر رشد خواهد کرد؟
تخمین زده می‌شود که در آینده، میزان کل بازار در دسترس متاورس بین ۸ تا ۱۳تریلیون دلار خواهد شد. متخصصانی که با CITI GPS همکاری می‌کنند، بر این باورند که متاورس پتانسیل رشد تا ۵میلیارد نفر کاربر را دارد؛ البته این تعداد به افرادی مربوط می‌شود که به‌طور کل از اینترنت استفاده می‌کنند نه افرادی که از ابزار واقعیت مجازی و واقعیت افزوده استفاده می‌کنند. تعداد افراد دسته دوم تا1میلیارد نفر تخمین زده می‌شود.
آیا متاورس همان واقعیت مجازی است؟
یکی از پرسش‌هایی که برای طرفداران ایده متاورس وجود دارد، این است که آیا متاورس را می‌توان همان واقعیت مجازی دانست؟ پاسخ این است که خیر؛ متاورس صرفا فضایی مجازی نیست. در آینده نزدیک تقریبا تمامی کاربران از طریق تلفن‌های همراه خود به اینترنت دسترسی خواهند داشت و فقط جامعه کوچکی از کاربران متاورس از دستگاه‌های واقعیت مجازی استفاده خواهند کرد. هرچند که این تخمین هم وجود دارد که استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده به مرور زمان و تحت تاثیر افزایش میزان فروش و موفقیت عواملی مانند عینک Oculus Quest در آمریکا، بیشتر خواهد شد.
چه زیرساخت‌هایی مورد نیاز است؟
برای تحقق متاورس، سرعت اینترنت باید افزایش پیدا کند. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵ فقط ۲۵درصد از جمعیت جهان به اینترنت 5G دسترسی خواهند داشت. بنابراین لازم است پهنای باند افزایش پیدا کند و در دسترس همگان قرار بگیرد. در حال حاضر، با وضعیت قطعی‌های گاه و بی‌گاه و غیرقابل تکیه بودن دسترسی به اینترنت می‌توان گفت که زیرساخت لازم برای ساخت و ایجاد تجربه‌ای از متاورس که مورد انتظار است، فراهم نیست.
نقدینگی و امور مالی در متاورس به چه شکل خواهد بود؟
در آینده متاورس بی‌شک توکن‌های دیجیتال بیشتری را در خود جای خواهد داد؛ همچنین انتظار می‌رود که حالت سنتی‌تر پول نیز در آن باقی بماند. پول در متاورس می‌تواند به اشکال مختلفی وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال توکن‌‌هایی که در بازی‌ها هستند، استیبل‌کوین‌ها، ارز دیجیتال بانک‌هایی چون بانک مرکزی CBDC را می‌توان نام برد.
در حال حاضر پلتفرم‌های پرداخت در ابعاد ملی عملکرد خوبی دارند اما برای پرداخت‌های بین‌المللی و مبالغ بالا در اکوسیستم متاورس که مرز در آن وجود ندارد، گزینه نامناسبی هستند. این گمانه‌زنی وجود دارد که سیستم‌های مالی فعلی و سیستم امور مالی غیرمتمرکز هردو باهم در متاورس وجود خواهند داشت.
چه تعداد متاورس وجود خواهد داشت؟
اگر اغلب کاربران از طریق تلفن همراه به متاورس وارد شوند، سیستم عامل نیز به همین صورت خواهد بود. تولید‌کنندگان سخت‌افزار به دروازه‌هایی برای ورود به متاورس تبدیل خواهند شد و حتی این احتمال وجود دارد که به نگهبان ورودی آن نیز تبدیل بشوند.
احتمالا مشابه وضعیت‌مان در جهان فعلی، مرزی بین آمریکا و کشورهای بین‌المللی، مانند چین و متاورس آن که براساس Firewall است، وجود خواهد داشت. علاوه بر آن، طیف گسترده‌‌ای را شاهد خواهیم بود که بر پایه تکنولوژی و الگوی کسبوکارها ایجاد شده‌اند؛ مانند متاورس متمرکز و غیرمتمرکز.
بلاکچین و وب۳ چه ارتباطی با متاورس دارند؟
وب۳ به مفهوم انتزاعی نسل سوم اینترنت اشاره دارد که اساس آن مالکیت و تمرکززدایی است و با بهره‌گیری از تکنولوژی بلاکچین، استفاده از آن تسهیل می‌شود. با این حال بسیاری از پلتفرم‌های متمرکز وب۲ هم نقش مهمی در متاورس ایفا خواهند کرد. در وب۳ فعلی هم از عناصر متمرکز استفاده شده است.
وب۳ خواسته کاربران است یا سرمایه‌گذاران؟
هدف از ایجاد وب۳، غیرمتمرکز و دموکراتیک کردن اینترنت است. این موضوع برای افراد زیادی نکته‌ا‌ی حائز اهمیت است؛ اما مشکل اصلی پیاده‌سازی و اجرای این ایده است. اغلب کاربران خواستار تجربه کاربری UX، رابط کاربری UI و محتوای بهتری هستند. راه‌حل‌های فعلی وب۳ بسیار ضعیف‌تر از راه‌حل‌های ارائه‌شده و بی‌نقص وب۲ است. بسیاری از کاربران اینترنت، از جمله گیمرها، علاقه‌ای به اضافه‌‌شدن توکن‌ها به مدل کسبوکارها و به طبع آن مالی‌گرا شدن فعالیت‌های آنلاین ندارند.
نقش NFTها در متاورس چیست؟
هدف از توکن‌های غیرمثلی یا به اختصار انافتی( NFT)، صرفا جمع‌آوری تصاویر بامزه و فخرفروشی در فضای مجازی نیست. دارایی‌های دیجیتال، مانند ان‌اف‌تی‌ها، در متاورس باعث شکل گرفتن نوعی مالکیت مستقل برای کاربران و صاحبان آنها می‌شوند. همچنین امکان معامله، ترکیب، عدم تغییرپذیری و از همه مهم‌تر قابلیت همکاری را به کاربران ارائه می‌کند. طی ماه‌های اخیر افراد زیادی از جوامع گیمرها، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها به فضای ان‌اف‌تی‌ها علاقه بیشتری نشان داده‌اند. ان‌اف‌تی‌ها در متاورس اشیای مجازی هستند که در کیف پول مجازی ذخیره می‌شوند و می‌توان آنها را در دنیای متاورس با خود به همه جا برد.
آیا قوانین و مقررات فعلی برای متاورس به میزان کافی آماده هستند؟
موارد بسیاری هستند که باید به آنها پرداخت. در صورتی که متاورس به شکل جدید اینترنت رایج تبدیل شود، قانونگذاران و سیاستگذاران در سطح جهان آن را مورد بازبینی و بررسی جدی قرار خواهند داد. ممکن است همه چالش‌هایی که وب۲ با آن مواجه است، در وب۳ تشدید شوند؛ به‌عنوان مثال نظارت بر محتوا، آزادی بیان و حریم خصوصی. علاوه بر موارد ذکر شده، این احتمال وجود دارد که قوانین مربوط به رمزارزها و امور مالی غیرمتمرکز در متاورس که بر پایه بلاکچین ایجاد شده‌اند، در کشورهای مختلف متفاوت باشند.
دارایی‌ها در متاورس
با توسعه و بزرگ‌تر شدن متاورس، طیفی از خدمات مالی برای حمایت از فعالیت‌های درونی آن مورد نیاز خواهند بود. امور مالی متاورس یا همانMetaFi احتمالا با استفاده از ترکیبی از امور مالی غیرمتمرکز(به اختصار DeFi)، امور مالی متمرکز (به اختصار CeFi)، امور مالی سنتی (به اختصار TradeFi) و محصولات خاصی که منحصرا برای این اکوسیستم جدید ایجاد شده‌اند، اداره خواهد شد. خدمات مالی در این پروسه تکاملی، نقشی کلیدی را ایفا می‌کنند و از مواردی از قبیل شکل‌گیری اولیه سرمایه، تا مالیات از تجارت در متاورس را شامل می‌شوند.
حق مالکیت در متاورس
حق مالکیت انحصاری در متاورس در بعضی حوزه‌های قضایی به رسمیت شناخته می‌شود؛ به‌عنوان مثال، NFTها می‌توانند برای کاربر سطحی از مالکیت دیجیتالی فراهم کنند. چنین حقوق مالکیتی در نهایت در بهره‌بری و تجارت مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این باور وجود دارد که MetaFi( امور مالی متاورس) باید بتواند در جهت تسهیل اموری مانند خرید، فروش و تامین وجوه لازم برای حقوق مالکیت مفید باشد.
پلتفرم‌های پرداخت در متاورس
از مهم‌ترین زیرساخت‌های اقتصادی متاورس، زیرساخت اقتصادی یکپارچه و با تراکنش‌های بالاست که توانایی انجام پیاده‌سازی تک‌به‌تک (همتا به همتا) در بین پلتفرم‌های متمرکز و غیرمتمرکز را دارا باشد. انتظار می‌رود که میکروپرداخت‌ها به روش اصلی پرداخت در متاورس تبدیل شوند و به صورت ۲۴ساعته فعال باشند.
رمزارزها، استیبل‌کوین‌ها و ارز دیجیتال بانک مرکزی همگی با هم در متاورس وجود خواهند داشت اما با این حال پیش‌بینی می‌شود که موسسه‌های مالی، به‌ویژه آنهایی که در تبادل رمزارز دست دارند و به خرید و فروش کمک بزرگی می‌کنند، نقش مهمی را ایفا خواهند کرد.
امور مالی در متاورس
احتمالا DeFi و TradeFi با قابلیت‌هایی که دارند، می‌توانند در متاورس به بقای خود ادامه دهند. پروتکل‌های ییلد فارمینگ فرآیندی است که در آن کاربران نقدینگی پروتکل‌های دیفای را تامین می‌کنند و معمولا به‌صورت توکن پیشنهادی پلتفرم پاداش می‌گیرند. TradeFi با قابلیت‌های منحصربه‌فرد در مدیریت ریسک به روش‌های مختلفی مانند ارائه وام‌های وثیقه‌ای، بررسی سوابق تبادلات مالی در داخل و خارج از بلاکچین، سرمایه‌گذاری جمعی و تامین مالی خرد به کاربران خدمات می‌دهد. این موضوع باعث شده که نقاط قوت دیفای مورد استفاده قرار بگیرد و در عین حال TradeFi و CeFi و اعتبارسنجی، باعث افزایش توانمندی و تقویت آن شوند.
فراهم‌آوردن زیرساخت‌های کیف پولی مشترک، ثابت و ارتجاعی
با بهره‌گیری از رمزارزهای مختلف، کیف پول‌های متنوع و گزینه‌های مرتبط مدیریت کلید خصوصی، موسسه‌های مالی قادر به تسهیل پیچیدگی‌های مدیریت کیف پول و محیط‌های چند زنجیری و جریان‌های مالی، متاورس را منظم می‌کنند. این موسسه‌ها به کسب‌و‌کارهایی که از اشخاص ثالث برای افزایش امنیت و مقاومت و تسهیل دسترسی و پیوستگی آن کمک می‌گیرند، خدمات ارائه می‌کنند.
فراهم‌کنندگان نقدینگی و ساخت بازارهای خودکار
از موسسه‌های مالی این انتظار می‌رود که در تامین نقدینگی برای بازارها و بعضی پروتکل‌های دیفای، نقش ایفا کنند. بازیگران موسسه‌ای نیز احتمالا نقدینگی مازاد را فراهم کرده، کشف قیمت را تسهیل می‌کنند و پروتکل‌های دیفای را تقویت خواهند کرد. ضمن اینکه پیش‌بینی می‌شود که میزان خالص دارایی‌های در دسترس برای تبادل به صورت نمایی افزایش پیدا کند. نقدینگی زیاد در موسسه‌های مالی، موجب ثبات بازار شده و بهره‌وری را افزایش می‌دهد.
ان‌اف‌تی‌ها و دارایی‌های دیجیتال؛ وثیقه‌های متاورسی
انتظار می‌رود به مرور زمان تعداد موسسه‌های مالی با دارایی‌های دیجیتال ذاتی که از انافتی و توکن‌های مثلی به‌عنوان وثیقه استفاده می‌کنند، بیشتر شود.NFTها و توکن‌ها شدیدا ناپایدار هستند و در نتیجه ارزش آنها به‌عنوان وثیقه در شرایط امروز پایین می‌آید. پیش‌بینی می‌شود که این بازار تکامل پیدا کند و ماهیت دیجیتالی آن، باعث ایجادشدن مدل‌های ریسک جدید و ساخت دسته‌بندی‌های مختلفی از سبد دارایی شود.
بررسی اجمالی MetaFi (امور مالی متاورس)
اخیرا از عبارت MetaFi بیشتر برای اشاره به ترکیب دو تکنولوژی که نام‌شان همه‌جا به گوش می‌رسد، استفاده می‌شود؛ این دو تکنولوژی متاورس و دیفای هستند. MetaFiعبارت است از ابزارهای غیرمتمرکز مالی متاورس که باعث رشد بخش اعظم دیفای می‌شود.
چرا دیفای؟(امور مالی متاورس از نوع غیرمتمرکز)
جهان مجازی به شکلی که آن را در محیط بازی Roblox دیده‌ایم، هنوز در دسترس نیست. برای بازگشایی این جهان، لازم است که دارایی‌های دیجیتالی تحت مالکیت افراد قرار بگیرند و این موضوع مستلزم پیاده‌سازی انحصاری آنهاست. با استفاده از بلاکچین‌هایی مانند اتریوم است که می‌توان چنین کاری را انجام داد. اتریوم با استانداردهای خود که بر پایه بازار هستند، این امکان را به افراد می‌دهد که مالکیت اشیای دیجیتال را به‌طور کامل در اختیار داشته باشند و آن را در متاورس پیاده‌سازی کنند. پس از مشخص‌شدن حق مالکیت است که راه‌های مالی‌سازی دارایی‌ها مشخص می‌شود. این امر مشابه اجاره‌کردن، قرض‌گرفتن و معامله‌کردن در دنیای فیزیکی است. سیستم قدیمی اینترنتی که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم، هنوز قابلیت کارکردن با تکنولوژی آزاد و استانداردهای متاورس را ندارد.
بی‌نیازی ازاعتماد و خدمات غیرمتمرکز
انتظار می‌رود که متاورس آزاد به‌طور کلی روی سیستم‌های عمومی بدون نیاز به اعتماد و به صورت غیرمتمرکز راه‌اندازی شود. در حال حاضر این سیستم برای معاملات غیرمتمرکز (DEXها)، قرض‌کردن و قرض‌دادن، شرط‌‌بندی یا ذخیره برای ییلد فارم مورد استفاده واقع می‌شود. به مرور زمان، انتظار می‌رود که قابلیت‌های دیفای با شکل‌های مختلفی از دارایی‌ها قابلیت کارکردن داشته باشد؛ از دارایی‌های تجاری سنتی مانند سهام و اوراق بهادار گرفته تا آیتم‌های کلکسیونی و توکن‌های داخل بازی.
دسترسی خودمختار به اموال و دارایی
«وقتی کلید مال تو نیست، پس صاحب رمزارز هم نیستی» این اصطلاح را عموما در مورد رمزارزها به کار می‌برند؛ اما این عبارت در مورد مالکیت دارایی‌های دیجیتال هم صادق است. چنین انتظار می‌رود که تعداد افرادی که دسترسی خودنگه‌دار به رمزارز دارند، به مرور بیشتر شود. با بهبود UX در فرانت اند کیف پول‌ها، انتظار می‌رود که خودنگه‌داری و مدیریت کلید در کریپتو به مرور آسان‌تر و رایج‌تر شود. دسترسی خودمختار در کنار ورود یک‌باره که توسط وب۳ فراهم می‌شود، به کاربران متاورس قابلیت دسترسی تمام و کمال به جهان‌های مجازی و بردن دارایی‌های دیجیتال خود به آنها را می‌دهد.
قابلیت همکاری ان‌اف‌تی‌ها و دیفای
با استفاده از ارزش ان‌اف‌تی‌ها به‌عنوان وثیقه، دیفای می‌تواند منجر به آزادشدن ارزش آن شود. این موضوع به‌ویژه بیشتر در مورد ان‌اف‌تی‌هایی صادق است که در حال حاضر نمی‌توان بدون فروش تمام و کمال، آنها را باز کرد. خردکردن ان‌اف‌تی‌ها هم باعث افزایش نقدینگی از طریق دیفای می‌شود. این کار را می‌توان از طریق ترکیب‌کردن انافتی با توکنی که مبتنی بر DEX در استخرهای نقدینگی است، به انجام رساند. ادغام‌کردن توکن‌های مثلی و غیرمثلی باعث آزادشدن موارد کاربری جدید می‌شود.
ترکیب‌پذیری در دیفای
اپلیکیشن‌های قرارداد هوشمند را که از آنها به‌عنوان پول لگو استفاده می‌شود، می‌توان روی هم و به شکلی عمومی و بدون نیاز به اعتماد بنا کرد و در نتیجه، خدماتی ترکیب‌پذیر با قابلیت همکاری ارائه کرد. کاربران می‌توانند توکن‌ها را از طریق صرافی‌های غیرمتمرکز انتقال دهند، آنها را به شکل سپرده درآورند و با پروتکل‌های قرض‌دهی از آنها برای ییلد فارمینگ استفاده کنند. همچنین می‌توان با استفاده از پل‌های ارتباطی، توکن‌ها را با بلاکچین‌های دیگر مبادله کرد. در حوزه متاورس، با بهره‌بری از ترکیب‌پذیری و قابلیت همکاری می‌توان جهان‌های مجازی و ان‌اف‌تی‌ها را با استفاده از پروتکل‌های دیفای برای انتقال یا تبادل، کاملا تحت کنترل گرفت.
پیچیدگی‌های دنیای دیفای
با وجود اینکه در حال حاضر در مراحل کاملا ابتدایی این تکنولوژی قرار داریم، اما این مفهوم برای عده زیادی به شدت پیچیده و غیرقابل درک است. این موضوع می‌تواند مشکلاتی را در همه‌گیرشدن استفاده از این تکنولوژی ایجاد کند. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که پیش‌بینی می‌شود بخش اعظم جمعیت با میانجی‌گری و انتزاعی‌کردن پیچیدگی‌های اکوسیستم دیفای، احساس راحتی بیشتری برای استفاده از این تکنولوژی داشته باشند.
تعداد خالص توکن‌ها، ارزها و همچنین مدیریت دارایی‌های گوناگون می‌تواند برای کاربر عادی کاری دشوار باشد.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که رابط‌ها در آینده تکامل خواهند یافت. از جمله این رابط‌ها می‌توان به خدمات مالی متمرکز اشاره کرد. کنارآمدن با این پیچیدگی‌ها برای کاربر متاورس یا کسب‌و‌کارهای کوچک دشوار است.
بازار دارایی‌های جهان واقعی
همپوشانی دارایی‌های دنیای واقعی و ان‌اف‌تی‌ها به راه‌های منحصر‌به‌فردی برای آزادشدن ان‌اف‌تی‌های با پتانسیل بالا منجر می‌شود. در حال حاضر، انتظار جنبشی دو حرکتی وجود دارد؛ دارایی‌ها هم از دنیای واقعی به بلاکچین آورده خواهند شد (مانند رهن و اجاره منزل در دنیای واقعی که به صورت توکن درخواهند آمد) و دارایی‌های موجود از بلاکچین به جهان واقعی (مانند خرید انافتی در جهانی مجازی و انتقال و استفاده از آن به‌عنوان محصول تجارت الکترونیکی در جهان واقعی) انتقال می‌یابند.
چرا متاورس؟
همیشه این سوال اساسی وجود دارد که چرا متاورس؟ شرکت مایکروسافت در اظهار نظر خود درباره دنیای متاورس می‌گوید: «متاورس فضای دیجیتالی است که توسط نماینده‌های اینترنتی افراد و اشیا پر شده است.»
معاون بخش تکنولوژی شبیه‌سازی شرکت NVIDIA پیچیدگی‌ها و واکنش‌های مردم به این دنیا را به این شکل توصیف می‌کند: «درست مانند سال ۱۹۹۳ که نمی‌توانستیم بفهمیم که اینترنت چقدر بزرگ بوده و اساسا چیست، حال نیز واکنشی مشابه نسبت به چیزی داریم که آن را متاورس می‌نامیم. متاورس به نوعی ادامه‌‌دهنده همان مسیر است و انتظار می‌رود بسیار بزرگ‌تر از هر چیزی باشد که تا به حال دیده‌ایم.»
Mike Wadhera، موسس Teleport، در سال ۲۰۱۶ به این موضوع اشاره کرد که عصر اطلاعات در حال گذر و تغییر به عصر تجربه است. متاورس چشم‌اندازی متقاعدکننده از این تغییر مسیر با مقصد تجربه است. با اینکه اغلب نام متاورس در کنار وی‌آر و ای‌آر می‌آید، می‌توان گفت که الزامی برای وجود این دو برای تجربه جهانی متاورسی وجود ندارد.
متاورس می‌تواند نسل جدیدی از اینترنت تلقی شود و این پتانسیل را دارد که زندگی ما را بیش از پیش به پلتفرم‌های دیجیتال مرتبط کند. متاورس می‌تواند جهان‌های فیزیکی و دیجیتال را در ابعاد بسیار بزرگ با هم ترکیب کند. این کار اغلب با استفاده از وی‌آر و ای‌آر صورت می‌گیرد. متاورس باعث مطرح‌شدن سوال‌های زیادی در حوزه تکنولوژی، مدل‌های کسب‌وکار و مسائل اجتماعی می‌شود.
انسان در روزهای آغازین سفر به سوی اقتصاد متاورسی قرار دارد. مولفه‌های زیادی برای ایجاد جهان متاورسی ضروری هستند و باید ساخته شوند.
TAM در متاورس چیست؟ جمعیت جهان متاورس چقدر است؟
در حال حاضر نمی‌توان اندازه کل بازار در دسترس (یا به اختصار «کبد» یا TAM) متاورس را مشخص کرد. علاوه بر این، اندازه متاورس به تعریف‌مان از این تکنولوژی هم بستگی دارد؛ آیا صرفا نسل بعدی اینترنت است که گسترده‌تر می‌شود و با تلفن‌های همراه خود به آن دسترسی پیدا می‌کنیم یا واقعیت مجازی است که از طریق ابزار VR به آن دسترسی پیدا می‌کنیم؟
با توجه به تعریف کلی متاورس، در حال حاضر تخمین زده می‌شود که دنیای متاورس حدود ۵میلیارد نفر کاربر خواهد داشت. این تخمین براساس اطلاعات در ارتباط با کاربران خاص اینترنت و رشد ۴درصدی سالانه این کاربران خاص محاسبه شده است. از عدد نهایی به‌دست آمده از این تخمین، ۲۵درصد را حذف می‌کنند. این ۲۵درصد که حذف می‌شوند به افرادی اختصاص داده شده‌اند که به اینترنت 5G دسترسی ندارند، پهنای باندشان کم است یا مشکلات وای‌فای دارند. هر سه این موارد برای متاورس الزامی هستند. بر همین اساس است که به عدد ۵میلیارد کاربر دست یافته و اندازه کل بازار در دسترس را محاسبه می‌کنند.
اگر قرار باشد که با توجه به استفاده از هدست‌های وی‌آر برای متاورس تعریفی فرعی و نیمه‌دقیق ارائه شود، اندازه کل بازار در دسترس آن تا سال۲۰۳۰ حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰میلیون کاربر خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که با توجه به میزان کمتر درگیرشدن کاربر با این دنیای جدید از طریق تکنولوژی ای‌آر، استفاده از وی‌آر همه‌گیرتر خواهد بود. تعداد کاربران این تکنولوژی بین ۷۰۰ تا ۷۷۵میلیون پیش‌بینی می‌شود. تخمین شده می‌شود که تا سال۲۰۳۰ تعداد کل کاربران ای‌آر و وی‌آر، بین ۹۰۰میلیون تا 1میلیارد نفر باشد.
