امروزه اهمیت نقش استارتاپ‌ها در اقتصاد محلی کشورهای مختلف بر کسی پوشیده نیست. آن‌ها همین‌طور می‌توانند نیروهای متخصص بسیاری را به کشور میزبان جذب کنند. بنابراین کشورهای مختلفی برنامه‌های گوناگونی را برای اقامت موقت اجرا می‌کنند تا بتوانند کارآفرینان را از سراسر جهان به کشور خود جذب نمایند.
مقررات، شرایط و نیازمندی‌های درخواست اقامت استارتاپی یا کارآفرینی در بین کشورهای مختلف متفاوت است. نقطه‌ی تشابه آن‌ها در این است که همه، راهی را پیش روی شما می‌گذارند تا بتوانید سفر کارآفرینی خود را با مزایای گوناگونی آغاز کنید.
در این مسیر، قوانین مهاجرتی که برای جذب کارآفرینان مستعد وضع شده‌اند، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت کسب‌وکارها خواهد بود. هرچند سال‌هاست که بسیاری از کشورها راه‌حل‌هایی برای مهاجرت کاری درنظر گرفته‌اند، اما اغلب آن‌ها برای کارآفرینان استارتاپی (اغلب نسبتاً جوان و کم‌تجربه) چندان مناسب نیستند. در آن سوی دیگر ماجرا ویزاهایی هستند که تحت عنوان «ویزای استعداد» به افرادی با توانایی‌های ویژه در رشته‌ی خود اعطا می‌شوند و می‌توانند منجر به حمایت از کارآفرینان مستعد گردند، اما این نوع از ویزاها نیز بیشتر بر موفقیت‌های سابق آکادمیک و حرفه‌ای تمرکز دارند. به همین دلیل برای افرادی که کسب‌وکار خود را به‌خوبی شکل داده‌اند مناسب هستند، اما معمولاً کارآفرینان جوان در این دسته نمی‌گنجند.
در سال‌های اخیر، به‌ویژه از ۲۰۱۵ کشورهای بسیاری از ویزاهای استارتاپی خود رونمایی کرده‌اند که بتوانند این شکاف را پر کنند. بسیاری از این ویزاها توسط کشورهای اروپایی صادر می‌شوند اما به کشورهایی از سراسر جهان نیز راه یافته‌اند. ازجمله شیلی (۲۰۱۰)، کانادا (۲۰۱۳)، کره جنوبی (۲۰۱۳)، نیوزیلند (۲۰۱۴)، تایوان (۲۰۱۵)، استرالیا (۲۰۱۶) و ژاپن (۲۰۱۹). ویزاهای استارتاپی با هدف توازن میان دو اولویت مهم شکل گرفته‌اند: ریسک کردن بر روی افرادی که پتانسیل کارآفرینی دارند اما در ابتدای مسیر حرفه‌ای خود هستند، و نیز کاهش این ریسک از راه‌های مختلفی مانند گزینش، پایش و مکانیزم‌های حمایتی. قانون‌گذاران برای طراحی مدل‌های استارتاپ ویزا باید موارد زیر را درنظر بگیرند:
- ایجاد برنامه‌های مدون، منعطف، و مناسب برای کارآفرینان استارتاپی
- برآورد کردن احتمال موفقیت پروژه‌ها در حوزه‌های جدید و یا درحال‌رشد
- فراهم کردن رویه‌های نظارتی پس از ورود متخصصان صنایع به کشور
- پایش رشد استارتاپ‌ها در مقایسه با بنچمارک‌های معتبر، در عین حال فراهم کردن زمان و محیطی منعطف برای رشد و توسعه‌ی آن‌ها
ویزاهای استارتاپی در زمینه‌ی جذب و نگهداری کارآفرینان خارجی عملکرد ناهمگنی داشته‌اند. برنامه‌های حمایتی شهرت بیشتری کسب کرده‌اند و درخواست‌های بسیاری داشته‌اند، اما گاه پس از موفقیت کسب‌وکارها در حفظ کارآفرینان مهاجر در کشور ناموفق عمل کرده‌اند. در آن سو برنامه‌های سخت‌گیرانه‌تر شروع آهسته‌ای دارند اما نتایج موفقیت‌آمیزتری برای کشورهای میزبان به همراه می‌آورند.
استارتاپ چیست؟
از ابتدای قرن حاضر تا کنون، مفهوم «کسب‌وکارهای استارتاپی» همواره در حال گسترش بوده است. سوال اینجاست که «استارتاپ» دقیقاً چیست و دولت‌ها چگونه تصمیم می‌گیرند کدام کسب‌وکار در این تعریف جای می‌گیرد؟ اغلب متخصصان بر این تعریف توافق نظر دارند که استارتاپ، شرکتی نسبتاً نوپا است که پتانسیل رشد زیادی داشته باشد. البته فاکتورهای متعددی در این مورد دخیل هستند (مانند سن شرکت، تعداد کارکنان، نرخ رشد، سوددهی و قابلیت توسعه)
نقش ویزاهای استارتاپی در نظام‌های مهاجرتی چیست؟
در اکثر اقتصادهای پیشرفته، استارتاپ ویزا ها در قلب برنامه‌های مهاجرتی قرار دارند و جهت افزایش مزیت رقابتی اقتصاد آن کشور طراحی می‌شوند. اکثر کشورها نوعی از ویزاهای تجاری را ارائه می‌کنند که با هدف جذب کارآفرینان، افراد مستقل و سرمایه‌گذاران توسط کارفرماهای مشخصی حمایت می‌شوند. از طرفی راه‌هایی نیز برای جذب نیروی کار متخصص وجود دارد (مانند ویزاهای استعداد و ویزای نیروی کار ماهر). کارآفرینان استارتاپی در جایی میان این دو دسته قرار می‌گیرند؛ به این معنا که آن‌ها اغلب کم‌تجربه هستند و یا طرح تجاری آن‌ها ریسک بالایی دارد و کسب‌وکارشان در مراحل اولیه‌ی رشد خود است. همچنین گاهی فاقد مدارک تحصیلی و حرفه‌ای معتبر موردنیاز برای ویزای استعدادی هستند. در جدول زیر هرکدام از انواع ویزاهای تجاری به اختصار شرح داده شده اند.
مقایسه‌ی استارتاپ ویزا و سایر انواع ویزا درمورد کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و افراد متخصص
|
نوع ویزا |
گروه هدف | ملزومات رایج |
|
استارتاپ ویزا Start-up Visas |
افراد حقیقی و تیم‌هایی که قصد راه‌اندازی یک استارتاپ را دارند | ایده‌ی تجاری نوآورانه، قابل توسعه و دارای پتانسیل رشد، نقشه تجاری مدون، مهارت‌های تجاری مناسب، در برخی موارد ضمانت یک شرکت ثالث معتبر، حداقل میزان سرمایه (نسبتاً پایین) |
|
ویزای کارآفرینی Entrepreneur visas |
کارآفرینان باتجربه | حداقل میزان سرمایه (در بازه‌ِی متوسط و در حدود ۱۰۰ – ۵۰۰ هزار دلار)، اشتغالزایی، نقشه تجاری کامل، سابقه‌ِی فعالیت کارآفرینی موفق و اثبات شده |
|
ویزای خوداشتغالی Self-employment visas |
افرادی که قصد دارند بدون استخدام نیروی کار به‌طور مستقل کار کنند (مانند فریلنسرها) | برنامه مالی و درآمدی، بهره‌مندی از تخصص با مدارک معتبر (درصورت نیاز)، اثبات سودمندی اقتصادی فرد در کشور/منطقه‌ای که قصد فعالیت در آن را دارد |
| ویزای سرمایهگذاری
Investor visas |
سرمایه‌گذاران باتجربه در تمام بخش‌های اقصادی (به‌طور کلی در مدیریت آن کسب‌وکار نقشی نداشته باشند) |
حداقل میزان سرمایه مالی (به مقدار زیاد و معمولاً بیش از یک میلیون دلار آمریکا)، سابقه‌ی ثبت‌شده در زمینه‌ی سرمایهگذاری موفق |
| ویزای نیروی کار متخصص
Skilled worker visas |
نیروی کار بامهارت با مدرک تخصصی |
معمولاً پیشنهاد کاری و مهارت‌های موردنیاز و تجربه، در مواردی مانند تحصیلات، تجربه کاری، سن، زبان ضوابط مختلفی وجود دارد |
| ویزای استعداد
Talent visas |
قابلیت رهبری در بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی محدود |
دستاوردهای قابل توجه آکادمیک و یا حرفه‌ای در بخش‌های اقتصادی مشخص، پیشنهاد و ضمانت توسط متخصصان و یا سازمان‌های معتبر در آن رشته |
| ویزای فناوری
Tech visas |
شامل بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها، افراد متخصص، سرمایه‌گذاران و در موارد محدودی مدیران ارشد کسب‌وکارهای نوآورانه‌ی فناورانه |
شرایط موردنیاز نسبت به مشاغل مختلف متفاوت خواهد بود. برای بنیان‌گذاران کسب‌وکار: ایده‌ی تجاری نوآورانه، قابل توسعه و دارای پتانسیل بالا، برنامه تجاری مدون، مهارت‌های موردنیاز، ضمانت شرکتهای معتبر. برای متخصصان و مدیران ارشد: قرارداد استخدامی مناسب با شرکتهای نوآورانه و معتبر کشور مقصد، تجربه و تخصص بالا، و درآمد مشخص. برای سرمایه‌گذاران: سرمایهگذاری در کسب‌وکارهای نوآورانه، فناورانه و قابل رشد، حداقل میزان سرمایه (در حدود متوسط ۳۰۰ الی ۵۰۰ هزار دلار) و سابقه‌ی سرمایهگذاری موفق |
چارچوب‌های یک برنامه‌ی استارتاپ ویزا
قانون‌گذاران در هنگام طراحی برنامه‌های استارتاپ‌ویزای کشور خود، باید به ضوابط متعددی توجه داشته باشند. اما درنهایت ویژگی‌های برنامه طراحی شده اغلب به پرسش‌های اساسی معدودی بستگی دارند: آن کشور چه میزان قصد ریسک دارد؟ چه مدت زمانی برای سوددهی صبر می‌کنند؟ حد و مرز فعالیت بین‌المللی کارآفرینان استارتاپی چطور تعیین می‌شود؟
اولویت‌های استارتاپ ویزا در زمینه‌ی مفاهیم تجاری
کشورها برای اعطای ویزای استارتاپی به شرکتهای حوزه‌ی فناوری تمایل بیشتری دارند. اما اغلب درمورد حوزه‌ی کاری شرکت‌ها وسواس بیشتری به خرج می‌دهند. به‌طور مثال کسب‌وکارهایی مانند رستوران‌ها، خرده‌فروشی‌ها و کسب‌وکارهای وابسته به واردات و صادرات از اقبال کمتری برای دریافت استارتاپ‌ویزا برخوردارند. هرکدام از کشورها حوزه‌های تجاری-صنعتی مشخصی را برای استارتاپ ویزا درنظر می‌گیرند اما در مجموع گرایش بیشتری به حوزه‌های فناوری وجود دارد.
یکی دیگر از معیارهای مهم درمورد ویزای کارآفرینی میزان سرمایه‌ی مالی است. البته اهمیت آن در موارد مختلف، متفاوت خواهد بود. از آنجایی که یکی از اهداف اصلی استارتاپ ویزا جذب کارآفرینان در مراحل اولیه رشد است، معمولاً استارتاپ‌ویزاها برای سرمایه اولیه سقف پایین‌تری را درنظر می‌گیرند. به‌طور مثال برای دریافت استارتاپ ویزای کشور استونی نیازی به سرمایه اولیه نیست درصورتیکه در روش‌های دیگر مهاجرت تجاری ممکن است به ۶۵۰۰۰ یورو سرمایه نیاز باشد. در سال‌های اخیر کشورهایی مانند ایرلند، سنگاپور و استرالیا سقف سرمایه اولیه موردنیاز برای اعطای ویزای استارتاپی را کاهش داده‌اند.
برخلاف ویزاهای کارآفرینی، در ضوابط اکثر ویزاهای استارتاپی قانونی برای اشتغالزایی فوری وجود ندارد. زیرا بسیاری از استارتاپ‌ها در ابتدای مسیر رشد خود توانایی استخدام نیروی کار را ندارند. همچنین فشاری که برای تامین امنیت شغلی کارکنان وجود دارد از ریسک‌پذیری کارآفرینان می‌کاهد. علاوه‌بر این‌ها، استارتاپ‌ها برای استخدام نیروی کار جدید احتیاط زیادی به‌خرج می‌دهند زیرا فعالیت‌های کاری آن‌ها وابستگی زیادی به کیفیت کار کارکنان آن‌ها دارد.
هرچقدر سرمایه اولیه و اشتغالزایی اهمیت کمتری دارند، از آن سو اهمیت نوآوری بسیار بیشتر است. تقریباً برای تمام ویزاهای استارتاپی اثبات نوآوری کسب‌وکار اهمیت زیادی دارد. هرچند لزوماً تعریف دقیق و واحدی از واژه‌ی «نوآوری» و همچنین مقیاس اندازه‌گیری آن وجود ندارد.
علاوه‌بر نوآوری، کسب‌وکار درخواست‌دهنده‌ی ویزای استارتاپی باید قابل توسعه باشد. قابلیت گسترش فعالیت‌های تجاری در بازارهای جدید و در عین حال کاهش قیمت تمام‌شده سودآوری کسب‌وکارها را افزایش می‌دهد.
اولویت‌های برنامه‌های استارتاپ ویزا درمورد موسسان کسب‌وکار
دولت‌ها به هنگام طراحی برنامه‌ی استارتاپ ویزا باید درنظر داشته باشند که با چه معیارهایی افراد مهاجر را انتخاب کنند که مهارت‌های لازم برای ایجاد یک کسب‌وکار موفق را داشته باشند. تخصص فنی لازم برای هر نوع از کسب‌وکار، مهارت در کار تیمی، تسلط به اصول مدیریت، بازاریابی و روابط عمومی ازجمله این موارد هستند.
استارتاپ‌ویزاها اهمیت زیادی برای سرمایه انسانی قائل می‌شوند. استارتاپ‌ویزاها نسبت به سایر ویزاها درمورد منابع انسانی انعطاف بیشتری دارند. به‌طور مثال داشتن مدرک دانشگاهی اهمیت چندانی ندارد (هرچند کمک کننده است). بیشتر کشورها مهارت‌ها و تجربیات درخواست‌کنندگان ویزا را به‌طور مورد به مورد ارزیابی می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که حتی بر سر راه مستعدترین کارآفرینان هم وجود دارد این است که برای موفقیت باید با محیط کسب‌وکار کشور میزبان آشنایی کافی داشته باشند و یا روابط موردنیاز برای جذب سرمایه را داشته باشند.
چه کسی درخواست‌کنندگان را گزینش می‌کند؟
اگرچه به‌طور معمول سازمان‌های دولتی متولی امر اجرای برنامه‌های استارتاپ ویزا هستند، اما ممکن است برای ارزیابی طرح‌های تجاری و یا معیارهای مربوط به کارآفرینی در صنایع مختلف تخصص کافی نداشته باشند. معمولاً سازمان‌های غیردولتی (مخصوصاً در بخش خصوصی) در امر ارزیابی و گزینش درخواست‌کنندگان استارتاپ ویزا نقش عمده ایفا می‌کنند.
حمایت شخص ثالث: در این روش، پیش از درخواست برای کسب استارتاپ ویزا پروژه‌ی پیشنهاد شده باید به تأیید یک سازمان معتبر در آن حوزه از کسب‌وکار (مانند مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها) برسد. ممکن است کسب‌وکارهای متقاضی مورد حمایت مالی و حرفه‌ای این سازمان‌ها نیز قرار بگیرند.
کمیته‌های ارزیابی چند ذی‌نفعی: در این روش در ابتدای فرایند گزینش، یک کمیته‌ی ارزیابی متشکل از نمایندگان وزارت‌خانه‌های مختلف دولت و همچنین متخصصان مربوط به بخش خصوصی، معیارهای هرکدام از متقاضیان را ارزیابی می‌کنند. درصورت تأیید، متقاضی می‌تواند برای دریافت ویزا درخواست دهد.
سازمان تأییدکننده (Endorser) چیست؟
در سیستم‌های ارزیابی که مبتنی بر تأیید صلاحیت هستند، سازمان‌های مختلفی به‌عنوان سازمان تأییدکننده فعالیت می‌کنند. بسته به نوع سازمان، حمایت ارائه شده توسط آن‌ها از کمک‌های غیرپولی تا سرمایهگذاری تغییر می‌کند.
- مراکز رشد:
از استارتاپ‌هایی که در مراحل اولیه رشد خود هستند حمایت می‌کنند؛ یعنی زمانی که کارآفرینان یک ایده‌ی تجاری جدید دارند و قصد دارند آن را به کالا یا خدمات قابل عرضه در بازار تبدیل کنند. کارآفرینان ممکن است در این مرحله در برنامه‌ریزی عملی به کمک احتیاج داشته باشند. استارتاپ‌ها در محدوده زمانی معینی (گاه بیش از یک سال) در مراکز رشد باقی می‌مانند تا بتوانند به‌طور مستقل به فعالیت خود ادامه دهند. مراکز رشد (انکوباتورها) به‌طور معمول سرمایه‌ی مالی ارائه نمی‌کنند.
- شتاب‌دهنده‌ها:
با استارتاپ‌هایی همکاری می‌کنند که یک طرح تجاری آماده در دست دارند و به آن‌ها در بازه‌ی زمانی کوتاهی (معمولاً سه یا چهار ماه) برنامه‌های ساختارمندتری ارائه می‌دهند. آن‌ها ارزش شرکتهای نوپا را افزایش می‌دهند تا در آینده بتوانند سرمایه‌گذار پیدا کرده و روی پای خود بایستند. بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها مقادیر محدودی در شرکتهای استارتاپی سرمایهگذاری و درصورت موفقیت شرکت درصدی از سهام آن را در اختیار می‌گیرند.
- سرمایه‌گذاران فرشته:
معمولاً افراد حقیقی و ثروتمند هستند که در ازای درصدی از سهام، در شرکتهای نوپا و آینده‌دار سرمایهگذاری می‌کنند. کمک آن‌ها غالباً شامل حمایت مالی است (معمولاً کمتر از یک میلیون دلار) و جذب آنان نسبتاً ساده‌تر و سریع‌تر از سایر سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد.
گروهی از سرمایه‌گذاران متخصص (شامل شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف) هستندکه از استارتاپ‌هایی حمایت می‌کنند که نسبتاً رشد یافته و محصول یا خدمات قابل توجهی داشته باشند. آن‌ها ممکن است تا مبلغ ۱۰ میلیون دلار در یک شرکت سرمایهگذاری کنند و همچنین در سایر زمینه‌های تجاری و مدیریتی حامی شرکت باشند.
ویزای استارتاپی چه خدماتی به کارآفرینان ارائه می‌دهد؟
برای دولت‌ها ضرورت دارد که درمورد خدماتی که تحت ویزای استارتاپی به کارآفرینان ارائه می‌دهند تصمیم‌گیری نمایند (خدماتی چون کمک در شناخت بهتر بازار منطقه، شبکه‌سازی و جذب سرمایه). اکثر برنامه‌های استارتاپ ویزا بر اساس میزان خدماتی که به کارآفرینان ارائه می‌دهند در دو دسته‌ی کلی قرار می‌گیرند:
- برنامه‌های سهل‌گیرانه (Lean Schemes):
فرآیند اعطای آن‌ها به سرعت صورت می‌گیرد اما معمولاً مزایایی مانند حمایت سرمایه‌گذاران محلی و شتاب‌دهنده‌ها را شامل نمی‌شوند. در برخی موارد از متقاضیان درخواست یا توصیه می‌شود ضمانت یک شرکت شتاب‌دهنده، مرکز رشد و یا سازمان‌های تحقیقاتی را کسب نماید. برنامه‌های استارتاپ ویزای کشورهایی همچون استرالیا، کانادا، قبرس، دانمارک، استونی، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، هلند، سنگاپور و انگلستان در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرند.
- برنامه‌های سخت‌گیرانه (Thick Schemes):
این برنامه‌ها بر اساس فعالیت‌های مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها طراحی و اجرا می‌شوند و طرح‌های تجاری نوپا را هدف می‌گیرند. به آن‌ها علاوه‌بر اعطای ویزا، مجموعه خدمات وسیعی نیز ارائه می‌دهند تا ایده‌های ناب را به کسب‌وکارهای موفقی تبدیل نمایند. این ویزاها با وسواس بیشتری اعطا می‌شوند و ضرب‌العجل‌های دوره‌ای دارند.
استارتاپ ویزای کشور شیلی شامل یک دوره برنامه شتاب‌دهنده‌ی شش ماهه است و فضای کاری، کمک‌هزینه‌ای در حدود ۸۰ هزار دلار و مزایای دیگری همچون بسته‌های نرم‌افزاری و مشاوره‌ای را نیز ارائه می‌دهد. برنامه‌ی Tech Ticket کشور فرانسه نیز تا مبلغ ۴۵ هزار یورو، برنامه شتاب‌دهنده‌ی یک ساله و کمک به جابجایی شرکت در کشور را ارائه می‌دهد. ویزای استرالیای جنوبی و نیوزیلند نیز مبتنی بر خدمات مشاوره‌ای و رشد است و سرمایه‌ای ارائه نمی‌دهد.
مدت اعتبار ویزاهای استارتاپی چقدر است؟
برنامه‌های استارتاپ ویزا در تمام کشورها جواز اقامت موقت نیز ارائه می‌کنند. کانادا تنها کشوری است که اقامت دائم نیز اعطا می‌کند. به‌طور معمول مدت‌زمان اعتبار ویزاهای استارتاپی کمتر از ویزاهای کارآفرینی معمولی و ویزاهای سرمایهگذاری است و تنها به چند سال محدود می‌شود. در برخی از کشورها در صورت موفقیت استارتاپ، به کارآفرینان اجازه‌ی تغییر نوع ویزای خود از استارتاپ‌ویزا به ویزای کارآفرینی داده می‌شود که اعتبار زمانی بیشتری دارند.
موفقیت استارتاپ‌ها چگونه سنجیده می‌شود؟
با توجه به محدودیت زمانی ویزای استارتاپی، تعریف و شیوه‌ی اندازه‌گیری «موفقیت» در استارتاپ‌ها اهمیت زیادی برای دولت‌های اعطاکننده‌ی استارتاپ ویزا دارد. برنامه‌های ویزای کارآفرینی معمولی با مقیاس‌های کمّی مانند ایجاد شغل و نرخ رشد کسب‌وکار موفقیت آن‌ها را اندازه می‌گیرند اما ویزاهای استارتاپی در این زمینه انعطاف بیشتری دارند. به‌طور مثال در ایتالیا، دارندگان ویزای استارتاپی تنها با اثبات رشد شرکت خود نسبت به معیارهای تعیین‌شده‌ی دولت می‌توانند ویزای خود را تمدید کنند.
ویزاهای استارتاپی درزمینه‌ی جذب و توسعه استعدادها چقدر موفق عمل می‌کنند؟
تنها چند سال از عمر بسیاری از برنامه‌های ویزای استارتاپی می‌گذرد. به همین دلیل ارزیابی میزان موفقیت آن‌ها کار ساده‌ای نیست. با درنظر داشتن پیچیدگی ارزیابی آن‌ها، می‌توان گفت ویزاهای استارتاپی سه هدف کلی و مشخص دارند:
- تأثیرات اقتصادی: تمام دولت‌های اعطاکننده‌ی ویزای استارتاپی در درجه‌ی اول به تأثیرات آن در اقتصاد کشور خود اهمیت می‌دهند. این تأثیرات شامل مواردی همچون فعالیت اقتصادی، رشد اقتصادی، اشتغالزایی، جذب سرمایه‌های خارجی، افزایش صادرات و رقابت بین‌المللی می‌شود. برای مثال استارتاپ‌ویزای کشور شیلی، میزان سودی در حدود ۱۸ برابر بودجه‌ی سرمایهگذاری شده توسط دولت به‌همراه آورده است. هرچند تأثیری که بر بهبود فرهنگ کارآفرینی کشور شیلی داشته قابل چشم‌پوشی نیست.
- تأثیرات اکوسیستمی: دومین هدف اساسی ویزاهای استارتاپی ایجاد یک شرایط مناسب برای کارآفرینی و نوآوری است. موفقیت در این مورد با اندازه‌گیری فعالیت استارتاپ، گسترش بازار آن و کسب اعتبار در سازمان‌های تجاری مرتبط ارزیابی می‌شود. کشورهایی همچون سنگاپور، شیلی، قبرس و پرتغال هدف اصلی برنامه‌ی استارتاپ ویزای خود را بهبود اکوسیستم تجاری کشور خود عنوان کرده‌اند.
- حسن شهرت: در آخر، یکی از مهم‌ترین اهداف استارتاپ‌ویزا، افزایش جذابیت هر کشور برای مقاصد تجاری و کارآفرینی است. کشورها به‌وسیله‌ی برنامه‌های استارتاپ ویزای خود در جذب کارآفرینان مستعد با یکدیگر رقابت می‌کنند. کشورهای مختلف موفقیت در این زمینه را با ارزیابی رسانه‌های بین‌المللی و تعداد درخواست‌های ثبت‌شده‌ی خود می‌سنجند.
استارتاپ ویزاها چقدر محبوب هستند؟
ویزاهای استارتاپی به‌علت اهمیتی که برای کیفیت و گزینش قائل هستند، به‌طور طبیعی به تعداد پایین اعطا می‌شوند. با در نظر گرفتن این مسئله، برای ارزیابی میزان تقاضای استارتاپ ویزا مقایسه‌ی تعداد درخواست‌های ثبت‌شده، از تعداد ویزاهای صادر شده شاخص بهتری است. کشورهایی با برنامه‌های اصطلاحاً «سهل‌گیرانه» تعداد درخواست پایین‌تری داشته اند. در مقابل، کشورهایی همچون کانادا، ایرلند، استرالیا و هلند جذابیت بیشتری در جامعه‌ی استارتاپی دارند. با وجود این که دولت‌ها اهداف عددی برای استارتاپ ویزاها تعیین نمی‌کنند، اما برخی از آن‌ها در سال‌های نخستین عملکرد ضعیفی داشته‌اند.
برخی از کشورها که استارتاپ ویزای محبوب‌تری دارند نیز به تجربه متوجه این حقیقت شده‌اند که سخت‌گیری بیش‌ازحد در مواردی مانند سرمایه اولیه محبوبیت ویزای آن‌ها را کاهش می‌دهد. به‌طور مثال ویزای کارآفرینی استرالیا تقریباً به ۱۴۰ هزار دلار سرمایه‌ی اولیه احتیاج دارد. این مسئله باعث شده تا در طول دو و نیم سال تنها ۲۵ درخواست و ۸ ویزای اعطا شده داشته باشد. از طرف دیگر استارتاپ‌ویزای کشورهایی که برنامه‌های «سهل‌گیرانه» دارند (مانند استونی و لیتوانی) محبوبیت بیشتری از سایر کشورها داشته است.
آینده‌ی ویزاهای استارتاپی چگونه خواهد بود؟
به مرور زمان کشورهای بیشتری به حوزه‌ی ویزاهای استارتاپی وارد می‌شوند و این مسئله رقابت بر سر جذب مهاجران بااستعداد را تشدید می‌کند.
استارتاپ ویزا یا ویزای کارآفرینی چیست؟
ویزای استارتاپی یا کارآفرینی نوعی جواز اقامت موقت است که توسط کشورهای مختلفی به کارآفرینانی که قصد شروع و اداره‌ی یک کسب‌وکار جدید (و یا موجود) در آن کشورها دارند اعطا می‌شود تا بتوانند کسب‌وکار خود را در سطح بین‌المللی توسعه ببخشند. به‌طور کلی این نوع ویزا مناسب کارآفرینانی است که قصد جذب سرمایه و یا اقامت دائم دارند.
بله! درصورت برخورداری از شرایط معین، ویزای کارآفرینی می‌تواند به اقامت دائم تبدیل شود.
این بدین معناست که کارآفرینان از فرصت باارزشی برای شروع یک کسب‌وکار در خارج از کشور برخوردارند. به‌طور ساده، برای انجام این کار باید یا در یک کسب‌وکار موجود در آن کشور سرمایهگذاری کنید و یا در آن‌جا کسب‌وکار خود را راه بیاندازید. پس می‌توان گفت صاحبان کسب‌وکارهای سودده می توانند به کمک این نوع ویزا، کسب‌وکار خود را در محیط بهتر و مناسب‌تری اداره کنند. ممکن است نقل مکان بین‌المللی یکی از بهترین تصمیم‌های زندگی‌تان باشد. با این روش صاحبان کسب‌وکار می‌توانند با گروه‌های سرمایهگذاری همکاری کنند که قادر به تأمین مالی محصولات و خدمات نوآورانه‌ی آن‌ها باشند.
امروزه ۴۶ نوع ویزای استارتاپی، کارآفرینی و کوچ‌گردی دیجیتال (Digital Nomad) در ۳۹ کشور مختلف جهان وجود دارد. ویزاهایی که به دنبال صاحبان کسب‌وکارهای فناورانه هستند لزوماً منحصر به کشورهای کم‌شناس نیستند. درواقع از میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، ۱۶ مورد از آنان نوعی ویزا مختص کارآفرینان درنظر گرفته‌اند؛ خواه کسب‌وکار ثابت و یا فقط طرح کسب‌وکار مشخصی داشته باشند. کشور کانادا نیز ویزای استارتاپی اعطا می‌کند. ویزای استارتاپی ایالات متحده آمریکا در دوران ریاست جمهوری اوباما تصویب اما پیش از اجرا توسط دولت ترامپ لغو شد. در دولت بایدن، تا سال ۲۰۲۲ پیشرفت خاصی در روند اعطای این ویزا حاصل نشده است.
چطور استارتاپ ویزای مناسبی را انتخاب کنیم؟
درست است که امروزه تأسیس و انجام کسب‌وکارها در سراسر جهان بسیار ساده‌تر از گذشته است، اما همه‌ی کشورها منابع لازم برای حمایت از تمام انواع کسب‌وکار را ندارند. از آن گذشته، حتی اگر منابع کافی داشته باشند، ممکن است شرایط کاری مناسب شما را نداشته باشند و کسب‌وکار شما را با شکست مواجه کنند. بنابراین باید در انتخاب ویزای کارآفرینی مناسب خودتان آگاهانه و هوشمندانه عمل کنید.
هرکدام از کشورها خدمات متفاوتی به بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها ارائه می‌کنند. به همین دلیل باید موقعیت شخصی خود را به‌خوبی ارزیابی کنند تا بتوانند مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند. بنابراین بهتر است پیش از درخواست ویزا به‌خوبی تحقیق کنید تا بتوانید تصمیم‌گیری کنید که کدام کشور برای توسعه‌ی کسب‌وکار شما مناسب‌ترین بازار را دارد. اطمینان حاصل کنید که کشور مقصد از فناوری و نیروی متخصص بهتری برخوردار است.
در ادامه‌ی این مطلب به فهرستی از کشورهای ایده‌آل برای استارتاپ‌ها می‌پردازیم. همچنین پیشنیازها و شرایط هرکدام را بررسی می‌کنیم تا به کمک آن بتوانید تصمیم بگیرید کسب‌وکار خود را در کجا گسترش دهید.
کدام کشورها ویزای استارتاپی ارائه می‌دهند؟
ویزای استارتاپی کانادا
اگر بنیان‌گذار یک استارتاپ هستید می‌توانید برای ویزای استارتاپی کانادا درخواست بدهید. این ویزا یکی از کارآفرین‌پسندترین برنامه‌های مهاجرتی است که اقامت دائم نیز ارائه می‌دهد. البته برای دریافت حمایت از سرمایه‌گذاران، نیاز دارید که اثبات کنید کسب‌وکار شما واجد شرایط است. این امر معمولاً توسط یک سازمان مشخص انجام شود.
شرایط
- یکی از مهم‌ترین شرایط مهاجرت و تبعیت در کانادا، تسلط نسبی فرد درخواست‌کننده به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و یا هر دو است.
- هر کسب‌وکار می‌تواند تا پنج صاحب داشته باشد، اما هر کدام باید حداقل صاحب ۱۰ درصد از سهام شرکت باشند. به‌عبارت دیگر، حداقل ۵۰ درصد از سهام شرکت باید در اختیار صاحبان کسب‌وکار باشد.
- فرد درخواست کننده باید اثبات کند که منابع مالی کافی برای حمایت خود و اعضای خانواده‌اش در کانادا را دارد. در این مورد مجاز به دریافت وام نخواهید بود.
- کسب‌وکار شما باید نوآورانه باشد تا بتواند در بازار صنعت این کشور رقابت کند و قادر به استخدام کانادایی‌ها باشد.
- فرد درخواست کننده باید از شرکتهای سرمایهگذاری معتبر حداقل ۲۰۰ هزار دلار کانادا و یا ۷۵ هزار دلار از یک گروه سرمایهگذاری فرشته سرمایه دریافت کند. البته اگر کسب‌وکار شما در فهرست برنامه‌های شرکتهای رشددهنده و شتاب‌دهنده‌ی کسب‌وکارهای نوپا باشد به تهیه‌ی این مبالغ سرمایه‌ای نیاز نخواهید داشت.
شیوه‌ی درخواست
- درصورت رعایت پیش‌نیازهای فوق، باید پکیج درخواست ویزا (شامل راهنما و چک‌لیست مدارک) را دریافت و مدارک را تکمیل کنید.
- از صحت مدارک و اطلاعات خود اطمینان حاصل کنید.
- مدارک ذکر شده در چک‌لیست را تهیه و پس از پرداخت هزینه‌ی درخواست، به‌همراه پرینت درخواست ویزا آن را ارسال کنید.
- پس از ۳۰ روز برای ثبت عکس و اثر انگشت اقدام کنید.
- درصورت تأیید، از اداره‌ی ویزا جهت دریافت گذرنامه برای اقامت دائم با شما تماس گرفته خواهد شد.
ویزای کارآفرینی سطح ۱ انگلستان
بنا به گزارش بانک جهانی در ماه می ۲۰۱۹ بریتانیا در میان کشورهای مناسب کسب‌وکار در جایگاه هشتم قرار دارد. به‌ویژه پس از اجرای طرح ویزای کارآفرینی سطح یک (Tier-1 entrepreneur visa) کارآفرینان بسیاری برای تأسیس کسب‌وکار خود به انگلستان مهاجرت کرده‌اند. این طرح به سرمایهگذاری بالایی احتیاج ندارد. اعتبار این ویزا به مدت سه سال و چهار ماه است و می‌تواند دو سال دیگر نیز تمدید شود.کارآفرینان با کسب ویزای سطح ۱ و سرمایه‌ای در بین ۵۰ هزار الی ۲۰۰ هزار پوند می‌توانند شرکتی را در بریتانیا خریداری و یا تأسیس نمایند. از تاریخ ۲۹ مارس ۲۰۱۹ این طرح بسته شد و به‌جای آن «ویزای نوآوری» (Innovator Visa) اجرا می‌شود.
شرایط درخواست ویزای نوآوری
هر شخصی که قصد تأسیس و اداره‌ی یک کسب‌وکار نوآورانه در بریتانیا را داشته باشد می‌تواند برای کسب این ویزا درخواست دهد. برای این کار باید کسب‌وکار شما در بازار متمایز باشد. همچنین می‌بایست طرح کسب‌وکارتان توسط سازمان‌های معتبر تأیید شود. همچنین کسب پیش‌نیازهای دیگری همچون تسلط کافی به زبان انگلیسی ضرورت دارد. علاوه‌براین درصورت تأیید صلاحیت می‌توانید خانواده‌ی خود را نیز مشمول این درخواست اقامت نمایید.
شیوه‌ی درخواست
درخواست ویزای نوآوری به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. فرآیندهای درخواست ویزا نسبت به شرایط زیر متغیر خواهد بود:
- خارج از بریتانیا باشید و قصد مهاجرت به آن‌جا را دارید
- ساکن بریتانیا باشید و قصد تمدید ویزای فعلی خود را داشته باشید
- ساکن بریتانیا باشید و قصد تغییر نوع ویزای خود را داشته باشید
در هر صورت می‌بایست اسناد و مدارک لازم را تهیه و ارسال کنید. درصورت تأیید شرایط و پیشنیازها، طی سه تا هشت هفته ویزای بریتانیای شما صادر خواهد شد.
طرح VisaTech شیلی
یکی از روش‌های کسب ویزای استارتاپی، طرح ویزاتک کشور شیلی است. در این طرح، شیلی به درخواست‌کنندگان واجد شرایط ویزای کاری ۱۲ ماهه اعطا می‌کند. فرایند صدور این ویزا بسیار سریع انجام می‌شود و حدود ۱۵ روز طول می‌کشد. همچنین فضای کاری موردنیاز برای کسب‌وکار استارتاپی شما را فراهم می‌کند. تمام شرکتهای فناوری واقع در شیلی از این طرح سود می‌برند زیرا می‌توانند به‌وسیله‌ی آن متخصصین خارجی موردنیاز کسب‌وکار خود را استخدام کنند.
شرایط
- حداقل شرایط موردنیاز برای اعطای ویزاتک این است که استارتاپ قدمتی کمتر از سه سال داشته باشد. همچنین باید تیمی کامل برای اجرای پروژه، تولید محصول کاربردی و اعتبارسنجی اولیه تشکیل شود.
- برای درخواست ویزا، شرکت شما باید مورد حمایت یک آژانس دولتی در شیلی باشد و دعوت‌نامه‌ای از سازمان InvestChile دریافت نمایید.
- همچنین درخواست‌کننده باید صاحب یک شرکت فناوری در شیلی باشد و یا در آن استخدام شده باشد. البته می‌تواند سرمایه‌گذار و یا شریک آن شرکت نیز باشد.
شیوه‌ی درخواست
اگر شهروند خارجی ساکن در شیلی باشید، شرکت‌هایی که تمایل به همکاری با شما را داشته باشند می‌توانند از طریق سیستم ویزاتک مجوز اسپانسرینگ دریافت نمایند. در غیر این صورت باید یک نامه‌ی درخواست دعوت‌نامه‌ی تجاری به شرکت موردنظر بفرستید. درصورت تأیید اجازه‌ی ورود به شیلی و تکمیل فرآیندهای استخدامی را پیدا خواهید کرد. سپس می‌توانید برای کسب ویزای کاری درخواست دهید.
استارتاپ ویزای لیتوانی
یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها برای کارآفرینان درحال رشد، کشور لیتوانی است؛ زیرا نیازی به کسب سرمایه و استخدام ندارد. علاوه‌برآن به بنیان‌گذاران کسب‌وکار و خانواده‌ی آن‌ها اقامت یک ساله اعطا خواهد شد. درصورت وجود شرایط استاندارد مهاجرتی، می‌توانند ویزای خود را تا یک سال دیگر تمدید نمایند.
شرایط
- حوزه‌ی کاری استارتاپ باید در بخش‌هایی همچون بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، فناوری اطلاعات، مکاترونیک، الکترونیک و فناوری لیزر باشد.
- درخواست‌کننده باید تأییدیه‌ی طرح کسب‌وکار خود را از اداره‌ی مهاجرت لیتوانی دریافت نماید.
شیوه‌ی درخواست
- درخواست‌کننده می‌تواند به نیابت از تیم و شرکت خود درخواست خود را به‌صورت آنلاین ثبت نماید. همچنین مصاحبه به‌صورت آنلاین انجام خواهد شد.
- می‌بایست در فرم درخواست بنیان‌گذاران، تیم، محصول و استراتژی کسب‌وکار خود را معرفی کنید.
- به‌همراه درخواست، اسناد دیگر شامل مدارک تحصیلی و رزومه‌ی خود را ارسال کنید.
- سپس درخواست و مصاحبه‌ی ضبط شده به کمیته‌ی ارزیابی ارسال خواهد شد که در حدود ۱۵ روز زمان خواهد برد.
French Tech Visa / Tech Ticket
با کسب ویزای فناوری فرانسه (فرنچ تک ویزا) بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران شرکتهای فناوری می‌توانند به مدت چهار سال در فرانسه زندگی و کار کنند. همچنین درخواست‌دهندگان می‌توانند اعضای درجه یک خانواده خود را نیز به‌همراه خود به فرانسه ببرند. علاوه‌براین، همسر فرد درخواست‌کننده‌ی ویزا نیز می‌تواند بدون نیاز به کسب هیچ مجوز اضافه‌ای در فرانسه مشغول به کار شود.
ویزای تک تیکت برای کارآفرینانی مناسب است که مایل به تأسیس کسب‌وکار هستند اما تمایلی به انجام تعهدات بلندمدت و نیازمندی‌های اسپانسرینگ ویزای تک ویزا ندارند. این ویزا یک برنامه‌ی شتاب‌دهنده‌ی ۶ ماهه و مناسب استارتاپ‌هایی است که در مراحل اولیه هستند. همچنین به هرکدام از بنیان‌گذاران استارتاپ سرمایه‌ای در بین ۱۲۵۰۰ الی ۲۵۰۰۰ یورو و فضای کار اداری رایگان تعلق خواهد گرفت.
شرایط احراز صلاحیت French Tech Visa
- بنیان‌گذار استارتاپ می‌بایست توسط مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌های مورد تأیید، انتخاب شده و مورد حمایت قرار گیرند.
- سرمایه‌ی موردنیاز می‌بایست برابر با حداقل دستمزد سالانه‌ی فرانسه و یا بیشتر از آن باشد.
- درخواست‌کننده باید مورد تأیید سازمان Direccte فرانسه قرار بگیرد و همچنین برنامه‌ی کسب‌وکار نوآورانه‌ی خود را ارائه دهد.
شرایط احراز صلاحیت French Tech Ticket Visa
- درخواست‌کننده باید حداقل سرمایه‌ی شخصی کافی برای زندگی در آن کشور (در حدود ۱۸ هزار یورو) در حساب بانکی خود داشته باشد.
- استارتاپ باید توسط مراکز رشد و شتاب‌دهنده مورد حمایت قرار گیرد.
- استارتاپ باید حداقل دو مؤسس داشته باشد که تنها یکی از آن‌ها شهروند فرانسه خواهد شد.
- درخواست‌کننده می‌بایست به زبان انگلیسی تسلط داشته باشد و در طول اقامت در فرانسه، تمرکز اصلی فعالیت‌های خود را معطوف به اداره‌ی استارتاپ نماید. همچنین فرد مهاجر طی مدت یک‌ساله‌ی این ویزا، اجازه‌ی استخدام در مشاغل دیگر را نخواهد داشت.
شیوه‌ی درخواست
تمام درخواست‌ها به‌صورت آنلاین انجام می‌شوند. همچنین کشور فرانسه هزینه‌ای تحت عنوان کارمزد حمایت از کارمندان درخواست نخواهد کرد. اما باید مبلغ ۳۲۴ یورو به‌عنوان کارمزد استاندارد فرآیند درخواست ویزا پرداخت نمایید.
استارتاپ ویزای دانمارک
هر شخص خویش‌فرما که خارج از اتحادیه اروپا باشد، درصورت برخورداری از ایده‌های تجاری نوآورانه، قابل توسعه و ترجیحاً فناورانه می‌تواند برای ویزای استارتاپی دانمارک درخواست دهد. این ویزا ۲۴ ماه اعتبار دارد که تا پنج سال قابل تمدید است. همچنین اعضای نزدیک خانواده‌ی فرد نیز مشمول این ویزا خواهند شد. البته این برنامه سرمایه‌ی مالی شرکت را تأمین نمی‌کند. این ویزا بیشتر به‌دلیل عدم نیازمندی به اسپانسرینگ محبوبیت رو به رشدی داشته است.
شرایط
- درخواست‌کننده باید به زبان انگلیسی مسلط باشد و بتواند از نظر مالی خود را تأمین نماید. این به‌معنای پس‌انداز حداقل ۱۳۷۰۷۶ تا ۳۱۹۲۳۶ کرون دانمارک است.
- طرح کسب‌وکار استارتاپ باید توسط انجمن استارتاپ‌ها و سازمان استخدام بین‌المللی دانمارک تأیید شود.
شیوه‌ی درخواست
درصورت تأیید طرح کسب‌وکار، می‌توانید برای اقامت و اشتغال در دانمارک درخواست مجوز نمایید. همچنین باید اسناد و مدارک مرتبط به احراز صلاحیت و منابع مالی خود را نیز ارائه نمایید.
برنامه کارآفرینی و استارتاپی ایرلند
ایرلند به اشخاصی که قصد تأسیس استارتاپ در آن کشور را داشته باشند ویزای کارآفرینی اعطا می‌کند. هرچند این ویزا به سرمایه‌ی بیشتری احتیاج دارد اما مزایای منحصربه‌فردی برای مهاجران خواهد داشت، شامل طرح‌های تشویقی مالیاتی مانند مالیات سازمانی کمتر. این ویزا اقامتی دو ساله ارائه می‌دهد که قابل تمدید تا سه سال می‌باشد.
شرایط
- کسب‌وکار می‌بایست طول عمری کمتر از پنج سال داشته باشد و اداره‌ی مرکزی آن در ایرلند واقع شود.
- شرکت نوآورانه باید پتانسیل ایجاد ده شغل را داشته باشد و در بازه‌ای ۳ تا ۴ ساله به درآمدی برابر با حداقل یک میلیون یورو برسد.
- همچنین یکی از بنیان‌گذاران شرکت می‌بایست ۵۰ هزار و سایر شرکا هرکدام ۳۰ هراز یورو سرمایه داشته باشند.
شیوه‌ی درخواست
پس از پر کردن درخواست، باید اسناد و مدارک مورد نیاز برای ویزای کارآفرینی ایرلند را فراهم کنید. همچنین می‌بایست از پلیس کشور مورداقامت خود تأییدیه ارائه دهید.
استارتاپ ویزای اسپانیا: ویزای اقامتی برای کارآفرینان
برنامه‌ی ویزای استارتاپی اسپانیا برای سرمایه‌گذاران و متخصصان خارج از اتحادیه اروپا فرصت مهاجرت فراهم می‌کند. همچنین کسب این ویزا نسبتاً ساده است و با موفقیت تأیید می‌شود. درخواست‌کننده‌ی این ویزا اقامت یک ساله دریافت خواهد کرد.
شرایط
- متقاضی در تمام مدت اقامت اجازه‌ی خروج از اسپانیا را نخواهد داشت.
- طرح کسب‌وکار باید توسط اداره‌ی بازرگانی این کشور تأیید شود.
- همچنین باید در بانک، سرمایه‌ی کافی برای حمایت مالی خود و سایر متقاضیان را داشته باشد.
شیوه‌ی درخواست
بنیان‌گذاران خارجی استارتاپ‌ها می‌توانند در کنسولگری اسپانیا برای اخذ ویزای کارآفرینی درخواست دهند. همچنین افراد مقیم در اسپانیا می‌توانند به‌صورت قانونی برای صدور مجوز کارآفرینی درخواست نمایند. پیشنهاد می‌شود برای انجام مراحل درخواست ویزا با سفارت‌خانه مشورت نمایید. تمام اسناد و مدارک باید توسط یک مترجم معتبر به اسپانیایی ترجمه شوند.
منبع:
https://nanoglobals.com/entrepreneur-startup-visas/
https://govisafree.com/start-up-visas-countries-with-entrepreneur-visas/