کارخانه تک‌شاخ‌سازی اروپا

همه چیز از وب‌‌سامیت شروع شد؛ یک رویداد استارتاپی جهانی با رویکردهایی نو و تکنولوژی‌محور. این رویداد در حقیقت یک اکران بزرگ از ظرفیت‌های کشور پرتغال است برای جذب منابع انسانی برجسته از سراسر جهان، جلب توجه سرمایه‌گذاران خارجی، شتابدهی به پوش ملی کارآفرینی در این کشور و… بعد از این رویداد بود که وضعیت استارتاپ‌های پرتغال به‌طور کلی تغییر کرد. حالا افرادی از سراسر جهان به این کشور کوچک به عنوان ببر فناوری اروپا نگاه می‌کنند.

کشوری که آن را با آب‌وهوای خوبش و فوتبالیست‌های مشهورش می‌شناختند اما حالا به دلایل متعددی یک نوآوردگاه استارتاپی تبدیل شده است. دلایلی همچون حمایت تمام‌قد دولتی از فضای کارآفرینی، راه‌اندازی پویش ملی کارآفرینی، راه‌اندازی صندوق ملی استارتاپی و حمایت‌های مالی گسترده‌، جذب سرمایه‌های خارجی، جذب منابع انسانی از سراسر جهان و… مطالعه مسیر کشور پرتغال در راه تبدیل‌شدن به یک هاب استارتاپی در اروپا و جهان، می‌تواند کمک‌های بزرگی به رشد و توسعه کسب‌وکارها در داخل کشورمان بکند. همچنین نمونه بارزی از نوع نگاه سودمند مسئولان دولتی را نمایندگی می‌کند که می‌تواند سرلوحه قرار گیرد.

دلایل رشد روزافزون اکوسیستم نوآوری

کشوری رویدادمحور: سالانه چندین رویداد بزرگ و بین‌المللی استارتاپی در پرتغال برگزار می‌شود. به همین دلیل، اکوسیستم استارتاپی پرتغال به سرعت در حال گسترش است و با توجه به استقبال جهانی از رویداد جهانی وب‌سامیت (web summit) که نخستین دوره‌اش در سال 2016 برگزار شد، به یک مقصد جذاب برای استارتاپ‌ها تبدیل شده است. این کشور طی چندین سال گذشته با تولید تک‌شاخ‌ها یا همان یونیکورن‌های استارتاپی در مقیاس جهانی بسیار موفق بوده‌ و در صحنه فناوری اروپا خوش درخشیده است و با اینکه اکوسیستمی کوچک دارد ولی از استعداد بالایی برخوردار است و با جذب افرادی از سراسر جهان طی 6سال گذشته رشد ویژه‌ای داشته است.

یک موقعیت به‌خصوص: در بخش سرمایه‌گذاری، ظهور چند صندوق سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی (به‌ویژه صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایندیکو و آرمیلار) با شرکای باتجربه خارجی خود مسیری را در پرتغال تعریف کرده‌اند که از سال2019 تاکنون با جدیت هرچه تمام‌تر پیش رفته است.

این رویکردها و برقراری ارتباط با سرمایه‌گذارانی در دیگر کشورها موجب شده تا رفته‌رفته این کشور اروپایی چشم‌انداز روشنی پیش روی سرمایه‌گذاران بگذارد. طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذارانی از دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا به صورت مداوم به اکوسیستم پرتغال رفت‌وآمد کرده‌ و بازار این کشور و ظرفیت‌های آن را پایش کرده‌اند.

تسلط به زبان انگلیسی: پرتغال دارای کیفیت بسیار بالایی از استعدادهای مهندسی با هزینه‌های رقابتی است و در مقایسه با اسپانیا، فرانسه و ایتالیا اکثرشان به زبان انگلیسی مسلط هستند و اشتیاق فراوانی برای راه‌اندازی محصول در سطح جهانی دارند. 28درصد از جمعیت این کشور که بین 25 تا 64 سال دارند، تحصیلات عالی دارند. همچنین رهبران استارتاپ‌ها در این کشور که بین 25 تا 34 سال دارند، دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند.

دستاوردهای رویداد وب‌سامیت یکی از استارتاپ‌های پرتغال

اگر قرار باشد از پرتغال حرف بزنیم، نمی‌توان از رویداد تاثیرگذاری به نام وب‌سامیت چشم‌پوشی کرد. وب‌سامیت رویدادی استارتاپی است که از سال 2016 آغاز شده و شهر لیسبون سالانه 4روز میزبان 40هزار شرکت‌کننده از سراسر جهان است. این رویداد برای ترویج کارآفرینی و ایجاد یک جامعه استارتاپی پویا با حمایت‌های دولتی برگزار می‌شود.

تلاش برای برقراری روابط پایدار و پیوسته با سهامداران، صاحبان استارتاپ‌ها، کارشناسان و سرمایه‌گذاران از سراسر جهان، موجب شده تا بی‌اغراق بتوان گفت که وب‌سامیت بزرگ‌ترین میدانی است که استارتاپ‌های پرتغالی، مؤسسات حمایتی و خود این کشور برای تحقق برنامه‌های‌شان برای آینده‌ای روشن‌تر در اختیار دارند. در حقیقت، تمام تلاش‌هایی که برای ایجاد صحنه ملی استارتاپ‌ها، با جدیت و بسیار پرجنب‌و‌جوش، جذاب و مرتبط با دنیای کسب‌‌وکارهای مدرن در پرتغال انجام می‌شود، در طول این رویداد به ثمر می‌نشیند.

هدف اصلی پرتغال این است تا اطمینان حاصل کند که استارتاپ‌های پرتغالی در اهداف‌شان برای جذب سرمایه، یافتن مشتریان جدید و گسترش کسب‌وکارشان به بازارهای جدید خارج از کشور موفق عمل کنند و در این مسیر از حمایت کامل بخش‌های مختلف برخوردار باشند. وب‌سامیت فرصتی عالی برای تماشای اقداماتی است که دیگر کشورها برای حمایت از اکوسیستم استارتاپی خود انجام می‌دهند. پرتغال در این رویداد به جهان پیوند می‌خورد و زمینه‌ها را برای جذب سرمایه‌های کلان خارجی فراهم می‌کند.

 حمایت دولتی از استارتاپ‌ها

اگرچه شیوع کرونا به رشد کسب‌‌وکارهای آنلاین کمک کرد اما چالش‌های زیادی را هم سر راه‌شان قرار داد و دولت‌ها سعی کردند که حامی کسب‌وکارهای نوآور باشند. دولت پرتغال هم برای بازگرداندن اکوسیستم کارآفرینی به سطوح قبل از کووید-19، سرمایه‌گذاری 125میلیون یورویی را در نظر گرفت. دلیلش هم روشن است؛ آنها آینده اقتصادی خود را در حوزه نوآوری تعریف کرده‌اند.

کما‌اینکه از رکود اقتصادی سال‌2008، با پناه‌بردن به دامن استارتاپ‌ها عبور کردند، چون رشد این کسب‌وکارها موجب بهبود وضعیت اقتصادی این کشور شد. همچنان‌ که دولت پرتغال کارزار ملی کارآفرینی را راه‌اندازی کرده و بیشترین سهم را برای کسب‌‌وکارهای نوآور در نظر گرفته است.

پرتغال در پی کسب تجربه در ایجاد ارتباطات قوی‌تر با دیگر مراکز استارتاپی جهان است و بسیاری از موفقیت‌هایش از تلاش برای بهبود روندهای اجتماعی جامعه‌اش به دست آمده است. مسئولان پرتغالی دائما تلاش کرده‌اند تا با استفاده از تجربیات سایر کشور، اطلاعات بیشتری را در اختیار بگیرند و از اشتباهاتی که دیگران مرتکب شده‌اند، دوری کنند. آنها در پی تقویت ساختار کارآفرینی بر پایه تکنولوژی در این کشور هستند.

چالش‌های استارتاپ‌‌داری در پرتغال

پرتغال نمی‌تواند در انزوا زنده بماند. بخشی از جذابیت انجام تجارت در این کشور این واقعیت است که پرتغال ارزش‌های اتحادیه اروپا از جمله همکاری و ایجاد اعتماد را به اشتراک می‌گذارد. این کشور باید برای انطباق با نیازهای استارتاپ‌ها در سراسر اتحادیه اروپا و رقابت موثرتر با بازارهای ایالات متحده و چین، به همتایان اروپایی خود نزدیک‌تر شود.

سیستم مالیاتی غیرجذاب: هرچند اکوسیستم استارتاپی در پرتغال بهبود یافته است، اما بدون نقص نیست. داشتن یک شرکت در پرتغال بسیار دشوار است و مالیات‌ها بسیار بالا هستند. برای شکوفایی واقعی استارتاپ‌ها باید محیط مالیاتی بهتری وجود داشته باشد. البته با توجه به تغییراتی که در اکوسیستم پرتغال به‌وجود آمده است، بسیاری از مخالفان بریتانیایی برگزیت در حال نقل‌مکان به آنجا هستند زیرا لیسبون سواحل زیبایی دارد و مهم‌تر اینکه مالیات مناسبی برای استارتاپ‌ها در نظر گرفته و این چیزی است که سرمایه‌داران به دنبال آن هستند.

بوروکراسی‌های اداری: هوگو کاسترو، مدیرعامل ushowme.tv تاکید می‌کند که دولت پرتغال هنوز راه درازی در پیش دارد تا خود را از بوروکراسی‌ها رها کند و چابک‌تر شود. علاوه بر این، او به نگرش محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان اشاره کرده که سرعت نوآوری در پرتغال را کاهش می‌دهد. این دیدگاه در جامعه پرتغال وجود دارد که آنچه پرتغالی است، خوب نیست مگر اینکه در خارج از کشور هم به رسمیت شناخته شود. این ذهنیت باید تغییر کند و اعتماد و اطمینان نسبت به کسب‌وکارهای پرتغال در جامعه این کشور افزایش یابد.

بازار کوچک: جمهوری پرتغال در جنوب غربی اروپا واقع شده و حدود 10میلیون و 500هزار نفر جمعیت دارد. شاید چیزی که در ابتدا خیلی توی چشم می‌آید، جمعیت اندک این کشور باشد. جمعیت کوچک یعنی بازار کوچک. همین امر می‌تواند محلی برای تردید جهت راه‌اندازی  کسب‌وکاری باشد که مقیاس‌پذیری بخشی از مراحل حیات آن است.

توماس کاستا، مدیرعامل شرکت دیوسکوپ، می‌گوید: پرتغال یک بازار فوق‌العاده برای استارتاپ‌هاست زیرا ما می‌توانیم به سرعت پروژه‌های آزمایشی خود را در مقیاس کوچک اما متمایز اجرا کنیم. کاستا توضیح می‌دهد که استارتاپ‌ها می‌توانند به صورت مستقیم با شرکایی که می‌توانند تأمین مالی کنند، تماس داشته باشند. با این حال، جنبه منفی یک بازار کوچک زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت‌ها سعی در افزایش مقیاس دارند و سخت‌ترین مرحله این است که ثابت کنید کاری که اینجا در پرتغال انجام می‌دهید، می‌تواند به کشورهای دیگر گسترش یابد و مدل کسب‌‌وکارتان را در مکانی دیگر تکرار کنید.

راهکارهای استارتاپ‌داری در پرتغال

حمایت دولتی: مسئولان و کارشناسان پرتغالی چاره کار را در این دیده‌اند که اکوسیستمی بسازند که محل آزمایش ایده‌ها باشد. دولت این کشور با حمایت‌های مالی خود سعی دارد که چراغ این اکوسیستم را روشن نگه دارد. در سال 2019، 285میلیون یورو روی کسب‌وکارهای نوآور سرمایه‌گذاری کرد.

ویزای استارتاپی: ساکنان کشورهایی غیر اتحادیه اروپا می‌توانند ویزای طلایی دریافت کنند و کارآفرینان فناوری می‌توانند ویزای راه‌اندازی استارتاپ بگیرند.

جذب منابع انسانی از سراسر جهان: در طول 5 سال گذشته، تعداد دانشجویان خارجی که در پرتغال تحصیل کرده‌اند به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. اکثرشان برزیلی هستند و دانشجویان زیادی هم از آلمان و ایتالیا به پرتغال رفته‌اند. جذب منابع انسانی در سطح دانشگاهی از دیگر کشورها، موجب شده تا فقر منابع انسانی در بسیاری از حوزه‌های این کشور پوشش داده شود.  

بفرمایید ایده‌ خود را آزمایش کنید: ضمن اینکه پرتغال برای شرکت‌هایی که با ذهنیت جهانی متولد شده‌اند، بازار آزمایشی خوبی به‌شمار می‌رود. دولت هم دائما این دیدگاه را ترویج می‌کند؛ مارتا فلیکس، مدیرعامل و موسس Biocosmos به EURACTIV می‌گوید: صحنه فناوری در پرتغال در 5سال گذشته به دلیل حمایت زیاد دولت در حال بهبود بوده است.

به گفته شهردار شهر لیسبون یعنی کارلوس موداس، لیسبون قرار است کارخانه‌ای برای تولید تک‌شاخ‌ها باشد. همچنین نیکلاس گورمن، مدیرعامل SafeScore، ارائه‌دهنده اطلاعات سفر آنلاین، می‌گوید: پرتغال همه مولفه‌های کلیدی برای پیشبرد فرهنگ نوآوری را دارد. از جمله حمایت از کارآفرینان، هزینه کم، مالیات کم، سهولت کسب‌وکار و… .

افزایش استانداردهای زندگی: یکی دیگر از دلایل مهاجرت استارتاپ‌ها به پرتغال این است که آب‌و‌هوای معتدل و استانداردهای زندگی خوب برای نیروی کار فناوری جذاب است. چنین ویژگی‌هایی در هر جایی یافت نمی‌شوند.

میشل پائولوچی، کارشناس توسعه کسب‌وکار می‌گوید: از توسعه‌دهندگان‌مان پرسیدیم که کجا می‌خواهند زندگی کنند، آنها گفتند در پرتغال! بنابراین ما به اینجا آمدیم. فراتر از جذب شرکت‌ها و استعدادها، خود پرتغالی‌ها به‌طور فزاینده‌ای در بخش فناوری فعال هستند، شرکت‌های خود را راه‌اندازی می‌کنند یا زبان‌های برنامه‌نویسی را یاد می‌گیرند.

داستان‌های موفقیت‌آمیز و کیفیت عالی زندگی در این کشور همچون یک نیروی مغناطیسی بنیانگذاران را از سایر کشورها به سواحل زیبای پرتغال می‌کشاند. همچنین اگزیت‌های موفقی که استارتاپ‌های پرتغالی طی یکی دو سال آینده خواهند داشت، چرخه سرمایه را به سمت اکوسیستم این کشور برمی‌گرداند و دور جدیدی از سرمایه‌گذاری روی ایده‌ها و کسب‌وکارها شروع می‌شود.  

سرمایه‌گذاری برای پرورش تک‌شاخ

پرتغال طی چند سال گذشته با تولید تک‌شاخ‌هایی مانند Farfetch، Outsystems، Talkdesk، Feedzai، Anchorage، Remote و Sword Health که در مقیاس جهانی موفق بوده‌اند، به صحنه فناوری اروپا تبدیل شده است. شرکت‌های آمریکایی درحالی به این اکوسیستم سرازیر شده‌اند که این کشور بازار کوچکی دارد اما به خاطر فرایندهایی که دولت در پیش گرفته، یک محیط امن ایجاد کرده تا استعدادها از سراسر جهان به این کشور بیایند و ایده‌های خود را آزمایش کنند.

Armilar Venture Partners: قبلا با عنوان Espírito Santo Ventures شناخته می‌شد و یک صندوق مستقل VC با بیش از 200میلیون یورو دارایی است.

Bright Pixel: از گروهی از سازندگان باتجربه، متفکران خلاق و سرمایه‌گذاران تشکیل شده که هدف‌شان تغییر دو چیز کلیدی است؛ روشی که شرکت‌ها به نوآوری می‌پردازند و نحوه چیدمان سرمایه‌گذاری‌های جدید.

Bynd Venture Capital: Bynd سرمایه‌گذاری‌های اولیه را در استارتاپ‌های مبتنی بر فناوری از بخش فناوری اطلاعات، دیجیتال و علوم زیستی انجام می‌دهد.

Indico Capital Partners: یک شرکت مستقل سرمایه‌گذاری خطرپذیر است که در شرکت‌های فناوری جهانی و پایدار سرمایه‌گذاری می‌کند. ایندیکو بر هوش مصنوعی، نرم‌افزار به‌عنوان یک سرویس، اینترنت اشیا، فین‌تک، امنیت سایبری و شرکت‌های دیجیتال تمرکز دارد و سرمایه‌گذاری‌های اولیه را در سطح سری A هدف قرار می‌دهد. 

پرتغال ونچرز: این VC متعلق به دولت است و روی استارتاپ‌ها از مراحل رشد اولیه تا مراحل رشد بالا در حوزه فناوری، علوم زیستی و سفر و اوقات فراغت سرمایه‌گذاری می‌کند.

رتبه 28 نوآوری در جهان

اکوسیستم استارتاپی پرتغال در رتبه 28 نوآوری جهان قرار دارد. شهر برتر پرتغال لیسبون با رتبه 83 در سطح جهانی است. 114 استارتاپ این کشور در حوزه خرده‌فروشی آنلاین فعالیت می‌کنند. همچنین 47 استارتاپ در زمینه انرژی و محیط زیست فعال هستند و 34 استارتاپ هم روی فناوری‌های غذایی کار می‌کنند. در مجموعه و براساس آماری که در نقشه اکوسیستم جهانی استارتاپ‌ها یعنی StartupBlink آمده است، 351 استارتاپ برجسته را در پرتغال می‌بینیم. همچنین 5 شتاب‌دهنده، 37 فضای همکاری، 9 سازمان حامی و… در این کشور به چشم می‌خورد.

برترین استارتاپ‌های پرتغال در سال 2022

تعداد استارتاپ‌های برتر پرتغال با راه‌اندازی یک برنامه جدید چند میلیون دلاری استارتاپی توسط این کشور در حال افزایش است. پرتغال مکانی است که به خاطر جاذبه‌های گردشگری و کیفیت بازیکنان فوتبالش مشهور است اما اکوسیستم استارتاپی این کشور نیز به‌سرعت در حال رشد است. پرتغال دائما در بین 50 اکوسیستم برتر جهان حضور دارد و سرمایه‌گذاری روی حوزه نوآوری در این کشور، رشد چشمگیری داشته است. در این گزارش کوتاه، به معرفی 5 استارتاپ برتر پرتغال در سال 2022 می‌پردازیم.

1. Detech.ai

سال تاسیس: 2021

محل استقرار: آلمادا، شهر لیسبون

بنیانگذاران: خوزه ولز، تیاگو مارکز

Detech.ai استارتاپی در صنعت هوش مصنوعی است و بستری را برای تبدیل داده‌های نظارتی به اطلاعات برای کمک به برنامه‌ریزی گام‌های بعدی کسب‌وکار فراهم می‌کند که مهندسی این اطلاعات در نهایت منجر به بهبود کارکرد کسب‌وکار و بهبود تجربه مشتری می‌شود. این استارتاپ تنها در یک دور سرمایه‌گذاری در ماه مارس 2021 از 4سرمایه‌گذار 400هزار دلار سرمایه جذب کرد. 

2. UshowMe

سال تاسیس: 2021

محل استقرار: شهر لیریا

بنیانگذاران: هوگو کاسترو، لوئیس فریرا، سیسناندو فیلیپه

UshowMe استارتاپی در صنعت سرگرمی است. این پلتفرم به کاربران امکان دسترسی به سرگرمی‌های دیجیتال و پخش موسیقی در صورت تقاضا را می‌دهد. همچنین به هنرمندان و تولیدکنندگان کمک می‌کند تا با فعال‌کردن نمایش‌های زنده به‌عنوان یک تجربه ترکیبی با دسترسی آنلاین، دسترسی خود را افزایش دهند. این شرکت با تعاملی‌کردن موسیقی، صنعت سرگرمی را تغییر می‌دهد. این استارتاپ یک دور سرمایه‌گذاری100هزار یورویی در ماه ژوئن 2021 داشته است.

3. GoWithFlow

سال تاسیس: 2019

محل استقرار: Leça Da Palmeira، شهر پورتو

بنیانگذاران: آندره دیاس، جین هافر

GoWithFlow که با نام Flow نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از استارتاپ‌های فناوری در پرتغال است. این شرکت در صنایع اپلیکیشن، فناوری اطلاعات و نرم‌افزار کار می‌کند. این استارتاپ از فناوری استفاده می‌کند تا به کسب‌وکارها و شهرها کمک کند که ضمن چابک‌سازی به پایداری بیشتری برسند. این نرم‌افزار بر استفاده شرکت‌ها از وسایل نقلیه، اسکوترها و ایستگاه‌های شارژ نظارت می‌کند و این بدان معناست که شرکت‌ها می‌توانند نحوه برنامه‌ریزی و مدیریت خدمات حمل‌ونقلی را که ارائه می‌کنند، رصد کنند. این استارتاپ طی 3دور سرمایه‌گذاری، 5.5میلیون دلار سرمایه جذب کرده است.

4. Bloq.it

سال تاسیس: 2019

محل استقرار: شهر لیسبون

بنیانگذاران: ژائو لوپس، میهایاگودیچ، ریکاردو کاروالیو

Bloq.it استارتاپی نرم‌افزاری است. این شرکت برای ایمن نگه‌داشتن وسایل و کاهش هزینه‌های شرکت‌ها، قفسه‌های هوشمند می‌سازد. آنها کمدهای هوشمند خود را در سخت‌ترین شرایط آزمایش می‌کنند تا امکان روبه‌رویی با هر شرایط جوی را داشته باشند. Bloq.itدر رتبه‌بندی کاربران، جایگاه بسیار بالایی دارد و همچنین ادعا می‌کند که کمدهای پیشرفته آنها را می‌توان در کمتر از نیم ساعت نصب کرد. این استارتاپ هر دو نسخه داخلی و خارجی را ارائه می‌دهد که امنیت فوق‌العاده‌ای را با ویژگی‌های متعدد از جمله سیستم هشدار، سنسورها و نظارت ارائه می‌کند. این استارتاپ الان 50نفره است و توانسته 200هزار یورو سرمایه جذب کند.

5. GORODATA

سال تاسیس: 2020

محل استقرار: کاسکائیس، لیسبون

بنیانگذاران: الیزابت کروز

یکی دیگر از برترین استارتاپ‌های پرتغال که هم در صنعت هوش مصنوعی و هم در صنعت نرم‌افزار کار می‌کند، GORODATA است. این شرکت یک پلتفرم مبتنی بر ابر و مبتنی بر هوش مصنوعی را اجرا می‌کند که داده‌ها را برای یافتن اطلاعات مرتبط جهت کمک به افزایش فروش یک شرکت مرتب می‌کند. این کسب‌وکار سیگنال‌های خرید قابل تنظیمی را ارائه می‌دهد تا به کسب‌وکارها کمک کند تا بدانند چه زمانی احتمالا به خدمات آنها نیاز است. در ماه آوریل 2021، 475هزار یورو سرمایه جذب کرد.