آرامش در حضور دیگران
سرمقاله 35 هفته نامه شنبه به قلم اکبر هاشمی
روز سه‌شنبه حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان در مجلس شورای اسلامی مطلبی را نقل کرد که اهمیت زیادی دارد «دیشب مقام معظم رهبری در جلسه مهم مقابله با آسیب‌های اجتماعی فرمودند که برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی حتی آنهایی که به دین و اسلام اعتقادی ندارند، اگر ایران را قبول دارند باید با همه توان وارد میدان شوند.» این دومین‌باری است که در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری بر مشارکت جمعی ایرانیان در عزم ملی تاکید می‌کنند.
ایشان در ۳۰ دی ۹۴ هم در آستانه انتخابات فرمودند: «ممکن است افرادی نسبت به نظام مسئله داشته باشند اما این افراد قاعدتاً نسبت به امنیت، پیشرفت و عزت کشور مسئله‌ای ندارند و بر همین اساس اگر خواهان استمرار امنیت ملی، افزایش عزت ملی و تضمین پیشرفت و حرکت رو به رشد کشور هستند، باید در انتخابات شرکت کنند.»
آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد، طلاق، بیکاری، فقر، خودکشی و… ریشه‌ها و دلایل فردی و اجتماعی دارد که خانواده، رسانه‌ها، مسئولان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و… هر یک وظایفی دارند. اما ما استارتاپی‌ها در این فراخوان ملی چه نقشی داریم.
نتیجه محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در بهار سال جاری به ۱۰٫۸ درصد رسیده است.
برهمین اساس نرخ بیکاری مردان و زنان به ترتیب ۹ و ۱۹٫۲درصد محاسبه شده، ضمن آنکه نرخ بیکاری جوانان ۲۵درصد است که این نرخ برای مردان و زنان جوان به ترتیب ۲۰٫۹ و ۴۳٫۱ درصد اعلام شده است.
البته نرخ بیکاری مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۱۲ و ۷٫۶ درصد گزارش شده است. همچنین اعلام‌شده که تعداد بیکاران کشور معادل ۲ میلیون و ۶۴۷ هزار و ۲۳۲ نفر است که تعداد مردان یک میلیون و ۸۲۲ هزار و ۳۸ نفر و زنان ۸۲۵ هزار و ۱۹۴ نفر است. همچنین ۱۹٫۲ درصد از شاغلان در بخش کشاورزی، ۳۳درصد در بخش صنعت و ۴۷٫۹درصد در بخش خدمات فعالیت می‌کنند.
کافی است یک جست‌وجوی ساده در اینترنت بکنید. اکثر مسئولان و کار‌شناسان می‌گویند «ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی جوانان، بیکاری است.»
در این بین متولی اشتغال چه کسی است؟ براساس قانون این وظیفه مشخص هر دولتی است که اشتغال ایجاد کند. اما آیا دولت با توجه به وضعیت اقتصادی و در‌آمدهایی که دارد، می‌تواند به‌تنهایی موضوع اشتغال را حل و فصل کند.
در سال‌های گذشته شاهد شکل‌گیری جریان نوپایی در اقتصاد کشورمان بوده‌ایم؛ به‌وجود آمدن شرکت‌های استارتاپی و شرکت‌های دانش‌بنیان؛ شرکت‌هایی که در این سال‌ها نه‌تنها بار دولت نبوده‌اند، یار بوده‌اند و فراتر از حد تصور بدون آنکه از حمایت‌های دولتی برخوردار شوند، با جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی در ایجاد اشتغال سهم بسزایی داشته‌اند.
استارتاپ فلسفه‌ای است که می‌گوید خودت رئیس خودت باش؛ برخلاف فلسفه کارمندی که همواره چشم به جیب دولت دارد. از این رو نقش استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در ایجاد هزاران شغلی که ایجاد کرده‌اند، قابل تقدیر و تحسین است. از طرفی اکوسیستم استارتاپی و دانش‌بنیانی ایران در آغاز راه است و در صورت سرمایه‌گذاری در این نوع کسب‌و‌کارها که از سرعت رشد بالایی برخوردارند، شاهد ایجاد اشتغال بیشتر و کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود. بر همین اساس عقل سلیم حکم می‌کند چه دولت و چه نهادهای دیگر برای رفع مشکلات اقتصادی کشور از استارتاپ‌ها حمایت جدی کنند.
اما در حوزه سرمایه‌گذاری با سه مشکل اساسی روبه‌رو هستیم.
۱٫ سرمایه‌گذار داخلی: به دلیل ذات خطر‌پذیری سرمایه‌گذاری در این حوزه، سرمایه‌گذاران اندکی حاضر شده‌اند سرمایه‌های شخصی‌شان را وارد این اکوسیستم کنند. اما متاسفانه به دلیل عدم‌آگاهی، بخش قابل توجهی از صاحبان سرمایه داخلی ترجیح می‌دهند به جای سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر به دنبال سرمایه‌گذاری زود‌بازده و تضمین‌شده باشند. از این رو بخشی جذب بازار مسکن، طلا و ارز، بانک‌ها و… شده و بخشی هم روی به دلالی و پولشویی آورده‌اند.
۲٫ سرمایه‌گذار خارجی: سرمایه‌گذاران خارجی به‌خاطر شرایط سیاسی و بین‌المللی پس از برجام تمایل به سرمایه‌گذاری در اکوسیستم دارند. اما دو مانع مهم بر سر راه آنهاست. یکی موانع و کار‌شکنی‌های آمریکایی‌ها و برخی هم‌پیمانانشان و دیگری کارشکنی گروه‌های داخلی سیاسی که در همه دوره‌ها کوشیده‌اند هر موفقیت را به نام خودشان ثبت کنند و هرجا که حضور سرمایه‌گذار خارجی با منافع سیاسی‌شان در تضاد بوده است، اقدام به جوسازی و شانتاژ کرده‌اند و با زدن انگ‌های متعدد باعث عدم ورود سرمایه‌گذاران خارجی شده‌اند.
این در حالی است که رهبر انقلاب به صراحت در دیدار با «یوهان اشنایدر آمان» رئیس‌جمهوری سوئیس می‌فرمایند: «حجم مبادلات تجاری ایران و سوئیس کم و نامتوازن است و تجّار و سرمایه‌گذاران سوئیسی با آگاهی از ظرفیت‌های فراوان ایران می‌توانند این تراز را بهبود بخشند.» اینکه یک عده‌ای به اصطلاح دغدغه‌مند با ایجاد جو رعب و وحشت و انگ نفوذی، مانع از سرمایه‌گذاری شوند، حرکت‌شان برخلاف مصالح عالی کشور و نظام و فرمایشات مقام معظم رهبری است.
۳٫ از طرفی این یک واقعیت است که دشمن به هر وسیله‌ای درصدد ضربه‌زدن به کشور است و نمی‌شود گفت نفوذ در دستور کار دشمنان نیست. در این سال‌ها حتی شاهد حضور سرمایه‌برانی بوده‌ایم که بدون آنکه دانش فنی را به نیروهای نخبه و توانمند ایرانی منتقل کنند، فقط سرمایه‌های کشور را با خود بردند وهنوز هم به دلیل همسویی با برخی جریان‌های سیاسی حضور بدون حاشیه‌ای در کشور دارند.
با همه اینها کسی بر ضرورت سرمایه‌گذار اعم از داخلی و خارجی تردیدی ندارد. اگر هم تنها نگرانی بحث نفوذ است، اولا نهادهای نظامی و امنیتی که نشان داده‌اند در این سال‌ها از توانمندی، اقتدار و تجربه کافی برخوردارند، می‌توانند بسترهای لازم را برای شرکت‌هایی که می‌خواهند جذب سرمایه خارجی کنند، فراهم کنند و استارتاپ‌ها نیز با ایجاد شفافیت امور را تسهیل کنند. از طرفی مخالفان سرمایه‌گذاران خارجی و دغدغه‌مندان می‌توانند سرمایه‌گذاران داخلی محترمی که اتفاقا داعیه ایران، اسلام و انقلاب را دارند، حاضر به قبول ریسک در این حوزه کنند تا پول‌های تنبلشان را بیرون بکشند.
نکته دیگر آنکه سرمایه‌گذار خارجی به یک بیزینس درآمد‌زا می‌اندیشد و نه خدمت به جمهوری اسلامی ایران و طبیعی است که استارتاپ‌های خدماتی برای آنها جذاب‌تر است تا استارتاپ‌های تولید‌محور و دانش‌بنیان کم‌سود. از این رو سرمایه‌گذاری با دو رویکرد بیزینسی و خدمت به نظام جمهوری اسلامی ایران از سوی سرمایه‌گذاران سنتی و دغدغه‌مند حالا پیش از هر زمان دیگری ضروری است.
حرف آخر:
هفته گذشته نام بنیانگذاران دیجی‌کالا را در کنار نام سردار سلیمانی آوردم. یکی سرباز و دیگری سردار، چراکه بر این باورم آنکه در خط مقدم جبهه می‌جنگد و جنگی تمام‌عیار را مدیریت می کند و آن کسانی که در داخل کشور با همه مشکلات و محدودیت‌ها بدون آنکه باری بردوش دولت باشند و با راه‌اندازی فقط یک شرکت برای نزدیک به ۱۸۰۰ جوان ایرانی شغل ایجاد می‌کنند و ایجاد اشتغال هم مساوی است با کاهش آسیب‌های اجتماعی و… هر دو به این مملکت خدمت می‌کنند.
دیجی‌کالا، کافه بازار، نت‌برگ، آپارات، مامان‌پز و… نماد و مثال‌هایی هستند از میان هزاران شرکت استارتاپی و دانش‌بنیان ایرانی که با ایجاد اشتغال برای هزاران نفر به این آب و خاک خدمت می‌کنند.
استارتاپی‌ها و دانش‌بنیان‌ها با ایجاد شرکت‌هایشان عملا وارد میدان شده‌اند برای حضور پر‌رنگ‌تر ، فقط نیاز به حمایت و فضای آرام و بدون رعب و وحشت دارند تا بتوانند به کسب‌و‌کارشان با شتاب و رونق بیشتری ادامه دهند و ایران را آبادتر کنند و آنچه مقام معظم رهبری مد نظر دارند «مبارزه با آسیب‌های اجتماعی» محقق شود. اما یادمان باشد سرمایه جایی می‌رود که امنیت باشد.