از آنجا که برای درک یک زمینه علمی، به درک واژگان و مفاهیم مرتبط با آن حیطه نیازمند هستیم، لازم است که به‌تدریج واژگان پرکاربرد و مهم حوزه بلاکچین و کریپتو را مورد بررسی قرار دهیم. وایت‌پیپر( Whitepaper) از مفاهیم پایه‌ای و اساسی در مبحث بلاکچین است ولی خاستگاهی گسترده‌تر و قدیمی‌تر از حوزه کریپتو دارد. اولین‌بار از واژه وایت‌پیپر در انگلستان حدود 100سال پیش برای معرفی مجموعه‌ای از تصمیمات دولت استفاده شد. پس از آن وارد دنیای علم شد و به گزارشی اطلاق شد که در مورد مسئله پیچیده‌ای توضیح داده و نظریه نگارنده در مورد موضوع را تشریح می‌کند.
در حوزه بلاکچین و کریپتو، وایت‌پیپر(Whitepaper) اهداف و تکنولوژی‌های یک پروژه را با ارائه آمار، نمودار و اطلاعات تشریح کرده و سرمایه‌گذاران را به خرید ارز دیجیتال آن پروژه ترغیب می‌کند.
مطالعه وایت‌پیپر یکی از بهترین منابع برای شناخت پروژه‌های کریپتو چه برای سرمایه‌گذاران و چه برای توسعه‌دهندگان در این حوزه است. البته درک بسیاری از وایت‌پیپرهای پروژه‌های معتبر، پیچیده و دشوار است. به همین خاطر باید به صورت هدفمند به دنبال اطلاعاتی مشخص بگردید. در ادامه پرسش‌هایی مطرح می‌شوند که رسیدن به پاسخ برای هر کدام، بخش‌های ناشناخته وایت‌پیپر را برای شما روشن می‌کند.
شناسنامه وایت‌پیپر(Whitepaper)
چه کسی و در چه تاریخی وایت‌پیپر را نوشته است؟ آخرین نسخه پروژه‌های کریپتو را می‌توانید در وب‌سایت www.whitepaper.io پیدا کنید. پرسش‌های متعددی در ارتباط با وایت‌پیپر مطرح است. پرسش‌هایی چون تیم و شرکت پشت پروژه کدامند و در کدام کشور مستقر هستند؟ قوانین آن کشور چه تأثیراتی بر پروژه دارد؟ سرمایه‌گذاران چه کسانی هستند؟ شرکا و همکاران چه شرکت‌هایی هستند؟ مؤسسان پروژه چه کسانی هستند؟
کارکرد وایت‌پیپر
در مورد کارکرد وایت‌پیپر هم سوالات زیادی می‌توان مطرح کرد: هدف پروژه چیست؟ چه مزایایی نسبت به رقبای خود دارد؟ محصول نهایی پروژه چیست و چه نیازی از این حوزه را مرتفع می‌کند؟
معماری پروژه چیست؟ بلاکچین یا قرارداد هوشمند؟ در صورتی‌که بلاکچین است، لایه اول یا لایه دوم محسوب می‌شود؟ اگر قرارداد هوشمند است، بر بستر چه بلاکچینی نشسته است؟ مکانیسم اجماع آن چگونه است؟ تا چه حد غیرمتمرکز است؟
توکن‌شناسی (Tokenomics)
ساختار عرضه و تقاضای توکن/کوین پروژه چیست؟ نحوه تخصیص کوین‌های ضرب‌شده و کاربرد آنها در اکوسیستم پروژه چگونه است؟ و… با طرح این سوالات و یافتن پاسخ‌شان، آشنایی شما با وایت‌پیپر بیشتر می‌شود.
نقشه راه (Roadmap)
شبکه آزمایشی، شبکه اصلی، والت مربوط به شبکه، لیست‌شدن در صرافی‌ها، به‌روزرسانی‌ها و همکاری با پروژه‌های موجود با چه زمان‌بندی و چگونه انجام می‌شوند؟ نحوه عمل به وعده‌های مطرح در نقشه راه تاکنون چگونه بوده است؟
مأخذ و منابع
در صورت نبود مأخذ یا مشاهده منابع غیرمعتبر احتیاط کنید. با مطالعه وایت‌پیپر و بررسی موارد بالا می‌توانید نسبت به قابلیت‌های پروژه برای فعالیت و توسعه یا حتی سرمایه‌گذاری روی آن پروژه به دیدگاهی نسبی دست پیدا کنید. البته باید در نظر داشته باشید که لزوما ادعاهای مطرح‌شده در وایت‌پیپر حقیقی نیستند و برخی با ارائه اطلاعات نادرست قصد فریب سرمایه‌گذاران را دارند. بنابراین لازم است منابع دیگری نیز برای مطالعه و بررسی در نظر بگیرید. به‌عنوان مثال، حساب آنها در شبکه‌های اجتماعی، نحوه عملکرد پروژه‌های اجراشده روی آنها، تعداد دفعات احتمالی اختلال در شبکه و وب‌سایت‌هایی که تحلیل فنی در این حوزه ارائه می‌کنند، از منابع مفید در این زمینه هستند.
