در کمتر از ۵ سال این فرصت استثنایی را به دست آوردیم که دوران شکوفایی و وفور سرمایه و‌دوره رکود و بحران منابع مالی در اکوسیستم استارتاپی ایران را نظاره گر باشیم.حالا باور داریم که پدیده های اقتصادی نسبی هستند. وقتی شکوفایی و سرمایه لازم از راه می رسد با تقویت و رونق بخشی از کسب و‌کارها بخشی دیگر از استارتاپ ها از میدان خارج می شوند. زمانی هم که بحران اقتصادی و مصیبتی مثل کرونا نازل می شود با اینکه جریان ورود سرمایه به حداقل ممکن می رسد و بیزنس های متعدد متاثر و زیان می بینند اما باز هم بخشی از کسب و‌کارها اوضاع بهتری پیدا می کنند.
نتیجه اینکه در هر فرصتی تهدیدی و در هر تهدیدی فرصتی نهفته است. اینک زمانه تهدید است. بیشتر کسب و کارها آسیب دیده اند و‌حال روز خوبی ندارند. حال سوال این است فرصت این تهدید کجاست؟
برای رسیدن به این پاسخ بیایید استارتاپ ها را در سه سطح بررسی کنیم:
۱- استارتاپ های بزرگ: شرکت های بزرگ سه دسته هستند آنهایی که بخاطر شرایط کرونا کاهش شدید مشتری را تجربه می کنند( مانند استارتاپ های حوزه گردشگری و…) این دسته از شرکت ها چاره ای جز در پیش گرفتن صبر، کاهش هزینه ها، تعدیل نیرو، مدیریت نقدینگی، استفاده از وام، جذب سرمایه حداقلی، بازسازی شرکت و… تا زمان از بین رفتن قرنطینه و از سرگیری روند گذشته ندارند.
آینده این شرکت ها فرج بعد از شدت است در صورت مدیریت درست می توانند بازگشت نسبتا باشکوهی داشته باشند. برخی دیگر از شرکت های بزرگ (مثل تاکسی های انلاین و…) در میانه قرار دارند نه مثل گردشگری ها زمین گیر شده اند و‌نه مانند فروشگاه های انلاین رشد قابل توجهی دارند. این شرکت ها نیز با سیاست کنترل نقدینگی بیش از توسعه بایستی به نگاهداشت و بالا بردن رضایت مندی مشتریان، تمرکز بیشتر در بهبود فرایند و‌خدمات و…بیندیشند.
دسته سوم شرکت هایی هستند که تهدید پیش آمده برای آنها تبدیل به فرصت شده است. با توجه به رشد خرید آنلاین بایستی در کنار توسعه و رشد سریع با راضی نگه داشتن مشتریان تجربه خرید آنلاین را برای آفلاینی ها چنان آسان و لذت بخش کنند که پس از برطرف شدن بحران کرونا بازهم حاضر به تکرار خرید آنلاین شوند.
در این مقطع جذب سرمایه و تسهیلات برای رشد و ارائه خدمات با کیفیت مهمترین اصل برای این شرکت هاست. ضمن انکه با توجه به بحران مالی پیش آمده اکنون بهترین زمان برای سرمایه گذاری های کوچک بر روی برخی استارتاپ ها و الحاق آنها به پرتفو شرکت های بزرگ است.
۲- استارتاپ های متوسط: شاید اصل بقا برای این شرکت ها مهمترین مسئله باشد. کاهش هزینه، تعدیل نیرو، نگاهداشتن مشتریان قدیمی و فعلی،کنترل و‌مدیریت نقدینگی، پیووت، کوچک سازی یا ادغام می تواند این شرکت ها را از این دوره سخت عبور دهد. برخی از شرکت ها نیز با واقع بینی باید پیش از انباشته شدن بدهی ها تصمیم به تعطیلی بهنگام بگیرند.این پایان کار نیست باتوجه به تجربه گرانبهای شکست، تاسیس یک کسب و‌کار جدید می تواند راه حل بهتری باشد تا ادامه دادن مسیری بی سرانجام، هزینه زا و حتی مخاطره آمیز.
۳- استارتاپ های کوچک یا بذری: اگر چه درختان این باغچه( اکوسیستم استارتاپی ایران) گرفتار باد و بوران شده اند اما این پایین این خاک مستعد کاشت بذر است. بذرهایی که پس از آرام و آفتابی شدن هوا همه متوجه حضور و رشد آنها خواهند شد. در این دوره ایده پردازی و راه اندازی یک کسب و کار کوچک فرصتی بزرگ است. این فرصت بزرگ بیش از آنکه نیاز به سرمایه داشته باشد آینده نگری می خواهد و امید.
امید به اینکه این بذر جواب خواهد داد و با هزینه کم ولی کار شبانه روزی و تیمی نتیجه بخش خواهد بود.
برای درک این موضوع رجوع کنید به تاریخچه شرکت های بزرگی مثل اپل، اوبر،درآپ‌باکس و…رجوع کنید که همگی در دوره بزرگترین بحران های مالی جهان به آرامی و از صفر بذری کاشتند و شروع کردند.
اگرچه دولت و صندوق های مالی وابسته، به درستی به کمک شرکت های بزرگ و متوسط رفته اند تا تلاش کنند نهال ها و درختان جوان در زیر این تندباد خم نشوند و نشکنند اما باید حواسشان و حواسمان بیشتر به بذرهای باغچه باشد.
امروز اگر بذری کاشته نشود و امید جوانان نا امید شود فردا که طوفان و بحران بخوابد این باغچه دیگر باغ نخواهد شد و ما باید به سایه چند تک درخت اکتفا کنیم.
حرف آخر: انگیزه دادن، ایجاد جریان امید بخشی و راه اندازی استارتاپ های جدید برای توسعه و بقا اکوسیستم استارتاپی ایران حیاتی است. اگر در ابتدای دهه ۹۰ شاهد ایده پردازی و شکل گیری ۱۰۰ استارتاپ و صد ایونت بودیم امروز محصولش استارتاپ های بزرگ و‌متوسطی است که درگوشه کنار ایران عزیزمان قد علم کرده اند.
از اینرو سرمایه گذاری در تیم های پیشا بذری و استارتاپ های بذری ضرورت و فرصت بزرگ و‌حیاتی برای اقتصاد کشور است. در انتهای دهه نود برای توسعه اکوسیستم استارتاپی ایران نیاز به راه اندازی کمپین هزار استارتاپ هزار ایونت داریم.
