استارتاپ های بلاک چین در ایران

بلاکچین را فناوری قرن می‌نامند. یک تکنولوژی جدید و پویا که قرار است دنیا را تغییر دهد. بسیاری از افراد فکر می‌کنند بلاکچین همان بیت کوین و یا ارزهای دیجیتال هستند. اما باید گفت که ارزهای دیجیتال تنها بخش کوچکی از سیستم بزرگ بلاکچین را تشکیل می‌دهند. اما بلاک چین یعنی چه؟ فناوری بلاک چین چیست و چگونه قرار است دنیا را تغییر دهد؟ آیا در ایران هم فناوری بلاک چین وجود دارد؟ ما در این مطلب ابتدا به شما خواهیم گفت بلاک چین چیست و چه کاری انجام می‌دهد و استارتاپ های موفق بلاک چین ایرانی را به شما معرفی خواهیم کرد.

بلاک چین یعنی چه؟

بلاک چین از دو کلمه‌ی Block و Chain تشکیل شده است. بلاک به معنای بلوک یا بخش است و Chain هم همان زنجیر یا شبکه است. در حقیقت وقتی از بلاکچین صحبت می‌کنیم در مورد شبکه بلاک چین صحبت می‌کنیم.

این سیستم دو  مزیت مهم دارد:

• اگر کسی بخواهد شیر بخرد حالا دقیقا می‌داند از چه کسی باید بخرد و چه کسی قیمت مناسب‌تری دارد.
• اگر کسی بخواهد کتابی را از کتابخانه امانت بگیرد می‌داند که کتاب را چه کسانی خوانده‌اند و یا اگر در کتابخانه موجود نیست از چه کسی می‌تواند بگیرد.

این یک شبکه بلاک چین ساده است. در دنیای مدرن و با تکنولوژی‌های جدید تمام این اطلاعات به شیوه‌ای دیگر زندگی انسان‌ها را تغییر می‌دهند.

مثلا وقتی تمام افراد سیستم اطلاعاتی هستند هیچ کلاهبرداری صورت نمی‌گیرد. چون تمام اطلاعات در اختیار تمام افراد هستند و فرد خاطی به راحتی از سیستم حذف می‌شود و مردم دیگر با او معامله نمی‌کنند. رشوه و سایر موارد اتفاق نمی‌افتد و تمام افراد در یک بستر سالم داد و ستد می‌کنند.

یک مثال ساده از بلاکچین نقشه‌های ترافیکی هستند. هر کسی در هر خیابانی حضور دارد به عنوان یک سیگنال برای بقیه ارسال می‌شود (اسم شخص ارسال نمی‌شود و تنها حضور او مشخص است.) در این حالت اگر شما بخواهید از خیابانی عبور کنید اول چک می‌کنید که تعداد ماشین‌های خیابان چقدر است و سرعت حرکت هر کدام را هم می‌بینید. می‌دانید که آیا در این نقطه ترافیک وجود دارد یا نه.

به عبارت ساده‌تر بلاکچین یک بایگانی برای ثبت اطلاعات است. ما همین الان هم سیستم بایگانی در تمام کشورها داریم اما حالا وقت آن رسیده که این سیستم بایگانی به شکلی جدید و به صورت غیرمتمرکز ارائه شود. این چیزی است که ما از فناوری بلاکچین انتظار داریم.

یک مثال زنده از قدرت بلاک چین

ویروس کرونا تمام کشورهای جهان را مختل کرده است اما کره جنوبی به کمک فناوری بلاک چین نرخ رشد این بیماری در کشورش را به طرز جالبی کنترل کرد. آن‌ها اطلاعات کاربران و مکان‌های آلوده و رفت و آمد کاربران را به عنوان سیگنال‌ها و بلوک‌های آنلاین در نظر می‌گرفتند.

هر کس یک شناسه دارد و عبور و مرور او کنترل می‌شود. مثلا اگر یک نفر اخیرا از مرکز خرید آلوده خرید کرده باشد تمام مردم می‌دانند که ممکن است مبتلا باشد. جاهای آلوده به صورت آنلاین به روز می‌شوند. حتی صندلی‌های اتوبوس که احتمالا آلوده هستند در سیستم نرم‌افزاری غیرمتمرکز نشان داده می‌شوند و نرخ ابتلای افراد به شدت کاهش پیدا کرده است. این قدرت فناوری بلاک چین است.

استارتاپ های بلاک چین در ایران

بلاکچین در ایران آنطور که باید رشده نکرده است. تنها چیزهایی که ما می‌بینیم به ارز دیجیتال مربوط می‌شوند و سایر حوزه‌ها غافل مانده‌اند که البته قانو‌ن‌ها و مشکلات اطلاعاتی در ایران اجازه‌ی ایجاد سیستم‌های غیرمتمرکز را نمی‌دهند. اما چندین استارت آپ در سال‌های اخیر فعالیت‌هایی در این زمینه داشته‌اند که تا حد زیادی موفقیت آمیز بوده‌اند. در ادامه چند مورد را به شما معرفی خواهیم کرد.

۱. والکس

والکس بازار خرید و فروش بیت کوین است. البته سایر ارزهای مجازی هم در آن رد و بدل می‌شوند. هم حکم کیف پول را دارد و هم مطابق با سیستم امنیتی بیت کوین عمل می‌کند. معاملات زیادی هم به صورت لحظه‌ای در این سیستم انجام می‌شوند.

والکس به صورت حرفه‌ای در این زمینه کار می‌کند و تمام نمودارها و چارت‌های موردنیاز را هم در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این استارت آپ در شهر تهران و زیر نظر دانشگاه شریف فعالیت می‌کند. هدف این استارت آپ حذف کلاهبرداری و توزیع عادلانه سود بدون نیاز به واسطه است و تا حد زیادی در این زمینه موفق عمل کرده است.

۲. مسافرز

خارج از حوزه‌ی بیت کوین هم استارتاپ‌های ایرانی فعالیت خوبی دارند اما همچنان به حوزه‌ی مالی مرتبط هستند. مسافررز یک سیستم دریافت ارز در مقصد است.  فرقی ندارد که شما در کدام کشور هستید می‌توانید ریال پرداخت کنید و در مقصد ارز موردنظرتان را دریافت کنید. در این سیستم هم صرافان داخلی و خارجی حضور دارند و هم کاربران عادی و مسافران می‌توانند در آن ثبت نام کنند. با هر درخواست تمام صرافان و حتی کاربران می‌توانند درخواست‌های شما را ببینند و در مقصد موردنظر ارز در اختیار شما قرار بدهند.

البته نیازی به مراجعه حضوری نیست. کاربران می‌توانند ارز را در کیف پول مجازی‌شان داشته باشند و در هر لحظه آن را به کارت اعتباری‌شان اضافه کنند. مسافرز یک شبکه‌ی غیرمتمرکز بین مسافران و صرافان است. البته همچنان نقش واسطه در آن حذف نشده است اما به عنوان یک استارت‌آپ حوزه‌ی فینتک توانسته است این ارتباط غیرمتمرکز را در ابعاد کوچکی پیاده کند.

۳. لوکان

Locon در حوزه ترافیک شهری فعالیت دارد. سرویس مسیریابی و ناوبری که بیشتر با نام Ride Sharing شناخته می‌شود می‌تواند به عنوان یک سیستم غیرمتمرکز عمل کند. فرض کنید شما قصد دارید از یک شهر به شهر دیگری بروید و ماشین‌هایی هم هستند که قرار است این مسیر را بروند شما از این طریق می‌توانید این ماشین‌ها را پیدا کنید. اشتباه نکنید. این سیستم مثل تاکسی‌های آنلاین نیست. ممکن است حتی هزینه‌ای هم گرفته نشود.

این استارتاپ می‌تواند تعداد ماشین‌های تک سرنشین را کمتر کند و مشکل آلودگی هوا و ترافیک شهری هم تا حد خوبی حل می‌شود. جالب اینجاست که اطلاعات در اختیار تمام افراد عضو قرار دارند و خطرات این سفر هم به مراتب کمتر است.

این استارتاپ سیستم مالی خودش را هم پیاده‌سازی کرده است و کوین Locoin را با ۶.۲ میلیارد توکن عرضه کرده است که می‌تواند یک رقیب خوب برای سایر ارزهای مجازی باشد. لوکان به عنوان اولین سیستم بلاک چین Location Based در ایران شروع به فعالیت کرده است. سیستم‌های متمرکز مکان‌محور مشکلات زیادی دارند که نوع غیرمتمرکز آن می‌تواند این مشکلات را برطرف کند.

۴. IBL

IBL یا آزمایشگاه بلاک چین ایران به عنوان یک مرکز رشد و تحقیق فناوری بلاکچین در دانشگاه شریف شروع به کار کرد. کار این مجموعه بیشتر در حوزه‌ی پژوهش و تحقیق و اجرای پروژه‌های بلاک چین است. بهترین اساتید دانشگاه شریف و سایر دانشگاه‌های ایران و جهان در این مجموعه حضور دارند.

این مجموعه پروژه‌های حوزه اینترنت اشیا و همچنین رمزارزها را اجرا کرده است و رویدادهای مختلفی را در دانشگاه‌های مختلف ایران برگزار کرده است. این مجموعه پویا آماده همکاری با مجموعه‌های مختلف است و تیم‌های بلاک چین در سراسر ایران می‌توانند با این مجموعه ارتباط داشته باشند و ایده‌های خود را اجرایی سازند. این استارتاپ با حضور اساتید و فعالان این حوزه می‌تواند نقش مهمی در گسترش بلاک چین و بکارگیری آن در ایران داشته باشد.

چرا فناوری بلاک چین در ایران مثل سایر کشورهای پیشرفته نیست؟

دلایل مختلفی وجود دارد. افراد زیادی فکر می‌کنند دلیل آن عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه است. اما این دیدگاه اشتباه است. باید گفت که سرمایه‌گذاری در این حوزه در سال‌های اخیر بسیار زیاد بوده است اما عوامل زیادی باعث شده‌اند تا این فعالیت‌ها به نتیجه نرسد. چند مورد را به اختصار خواهیم گفت:

• وجود رگولاتوری و قوانین سفت و سخت در کسب و کارهای جدید: به طور کلی در ایران با هر چیز جدیدی مخالفت می‌شود. نظام قانون‌مندی در این حوزه وجود ندارد. هر چند بلاکچین اصولا نباید با هیچ قانونی محدود شود. یکی از اصلی‌ترین دلایل همین قانون‌مند کردن فعالیت‌هاست. بیت‌کوین به عنوان سیستم غیرمتمرکز تحت نظارت هیچ دولتی نیست و همچنان در امنیت کامل رد و بدل می‌شود.
• زوم کردن روی حوزه‌ی رمزارزها: بسیاری از کسب و کارها نمی‌دانند هدف بلاک چین چیست و دقیقا چه کاری انجام می‌دهد. به همین دلیل بلاک چین را برابر با بیت کوین و رمزارزها می‌دانند در حالی که بیت کوین یک فناوری است. مثل اینترنت، مثل موتور ماشین، مثل برنامه‌نویسی. بلاک چین یک مفهوم است و باید این مفهوم به صورت واضح پی گرفته شود.
• تحقیق و توسعه در کار نیست: ما عادت کرده‌ایم که سال‌ها از دنیا عقب باشیم. اکثر کسب و کارها فکر می‌کنند حتما باید استارتاپ‌های بزرگ در جهان به نتایج قابل قبول برسند تا وارد این حوزه شوند. این تفکر باعث شده است که چندان رغبتی در این حوزه وجود نداشته باشد. هر چند استارتاپ‌های فعال هم وجود دارند که ما قدردان آن‌ها هستیم و امیدواریم که تلاش‌هایشان نتیجه بدهد.

حالا که می‌دانید بلاک چین یعنی چه و شبکه بلاک چین چگونه دنیا را تغییر می‌دهد می‌توانید حتی مثال‌های زیادی را در خانه و در مقیاس کوچکتر و حتی بدون نیاز به تکنولوژی پیشرفته اجرا کنید. امیدواریم استارتاپ های ایرانی زیادی وارد این حوزه شوند و به نتایج موفقیت‌آمیزی دست پیدا کنند.