با اینکه بازار سلامت ایران تا همین سال گذشته بیش از 150هزار میلیارد تومان گردش مالی سالانه داشت و گفته می‌شود با شیوع کرونا این رقم به دوبرابر هم رسیده است، اما بنا بر گفته‌های ابوالفضل، بازار کسب‌وکارهای فعال در حوزه سلامت دیجیتال در مجموع، ارزشی زیر هزار میلیارد تومان دارند. البته شرایط کرونا آمارها را حسابی تکان داده و حدود 100 میلیارد تومان بعد از شیوع کرونا در حوزه سلامت دیجیتال سرمایه‌گذاری شده است.
داستان استارتاپ پذیرش24
البته کرونا تاثیر زیادی روی پذیرش24 داشته و در فروردین گذشته با 90درصد افت مواجه می‌شود. هر چند طی ماه‌های اخیر این افت تقریبا جبران شده اما به قبل از کرونا نرسیده‌اند. قبل از کرونا به صورت ماهانه تا یک میلیون و 300 هزار نوبت صادر کرده‌اند. این رقم بعد از کرونا به حدود یک میلیون نوبت در ماه رسیده است.
بیش از 5 میلیون کاربر تاکنون از درگاه‌های آنلاین و آفلاین این کسب‌وکار نوبت گرفته‌اند، همچنین 35هزار خدمت در طول روز به مردم ارائه می‌دهند و تا 16هزار پزشک با آنها همکاری می‌کنند، 40درصد از سهم نوبت‌دهی در حوزه بیمارستانی را در اختیار دارند، 3 راند سرمایه جذب کرده‌اند و بیش از 450 هزار نصب فعال دارد. الان تیمی 50نفره دارند که تا پایان سال تعدادشان به 100نفر می‌رسد، اما همچنان کمبود منابع انسانی را معضل بزرگ کسب‌وکارشان می‌داند و به همین دلیل مجبور شده‌اند که بخشی از کسب‌وکارشان را به تهران بیاورند.
می‌گوید در روزهای عید نوروز همین امسال، هزینه از غرب تهران به شرق این شهر رفتن را هم نداشته اما با همان جیب خالی و برای اینکه سهم بیشتری از سهام کسب‌وکار را برای خودشان نگه دارند، ریسکی 2میلیارد تومانی می‌کنند و با گرفتن وام، سهم بیشتری برای خودشان حفظ می‌کنند.
حالا آنها به بازارهای بین‌المللی هم فکر می‌کنند؛ هرچند راه سختی پیش پای‌شان می‌بینند. پسرکی که پدرش با شغل نانوایی و ایستادن کنار آتش تنور، راه و رسم کسب رزق حلال را به او آموخته می‌گوید که یک وظیفه شخصی برای خودش تعیین کرده و آن این است که در زمان کوتاهی برای حداقل 1000 نفر شغل ایجاد کند.
ابوالفضل ساجدی در گفت‌وگو با «شنبه» از مزایا و محدودیت‌های حضور در شهرستان، آمارهایی که کسب‌وکارشان ایجاد کرده، شیوه‌های مدیریت کسب‌وکار توسط 4 هم‌بنیانگذار، روش‌های رشد شخصی، عدم استقبال پزشکان در ابتدای کار و شکست پروژه اولیه آنها، شکست‌های پی‌درپی کسب‌وکارهای‌شان و دلایل ادامه دادن، کمبود منابع انسانی و… صحبت کرده است.
اما قبل از هرچیز، بهتر است بیشتر با بنیان‌گذارن این استارتاپ سلامت ایرانی آشنا شویم.
این چهار نفر
استارتاپ پذیرش24 در یزد مستقر است. وقتی به ابوالفضل ساجدی می‌گویم که از یزد چه خبر؟ می‌گوید که آب‌وهوا عالی ولی اوضاع کرونا اصلا خوب نیست. وضعیت درمان را مناسب می‌داند اما شیوع این ویروس را بالا. وقتی با استارتاپ حوزه پزشکی حرف می‌زنیم و غول بی‌شاخ‌ودم کرونا هم در خیابان‌ها جولان می‌دهد، نمی‌توان از وضعیت سلامت مردم، چیزی نپرسید.
به هر حال بعد از مقدمه گفت‌وگو که حول محور کرونا چرخید، به سراغ آشنایی بیشتر با مدیرعامل پذیرش 24 رفتیم. در این گزارش کوتاه، با این جوان یزدی بیشتر آشنا می‌شویم. ابوالفضل متولد سال 1366 در یزد است. از ابتدای دوران دانشجویی مشغول به کار بوده.
دوره کارشناسی در رشته مدیریت تحصیل کرده و مقطع ارشد را در رشته مدیریت فناوری اطلاعات به پایان رسانده است. هر دو مقطع را در دانشگاه علم و هنر یزد بوده است. پدرش نانوا و مادرش خانه‌دار است. حالا پدر بازنشسته شده.
مطلب پیشنهادی: گزارش شش ماه نخست ۱۴۰۰ استارتاپ پذیرش۲۴ منتشر شد
کارکردن در نوجوانی
ابوالفضل می‌گوید از سنین نوجوانی، پدرم من را تشویق می‌کرد که شغل‌های مختلف را امتحان کنم تا تجربه به دست بیاورم، اما هیچگاه در نانوایی کار نکرده است. می‌گوید تنورش خیلی داغ بود و حتی تنور خاموش را هم من نمی‌توانستم تحمل می‌کنم. می‌گوید هر چه دارم از پدرم است چون در مقابل چنین تنوری ایستاده و رزق حلال جمع کرده و هزینه‌های زندگی ما را پرداخت کرده است.
می‌گوید از همان 18 سالگی که وارد دانشگاه شده، کارکردن را هم شروع کرده و کارمند بوده است. تا حدود 20 سالگی عضو هیات مدیره شرکتی می‌شود که به‌عنوان کارمند واردش شده بود. این شرکت در حوزه شبکه‌های کامپیوتری و زیرساخت شبکه و… فعالیت می‌‌کرده است.
تجربه‌های شکست
در ادامه چندین تجربه ناموفق در راه‌اندازی کسب‌وکار داشته است. نخستین کسب‌وکار رسمی‌اش را در سال 88 با چند نفر دیگر راه‌اندازی می‌کند. این شرکت‌ها هم اغلب در زمینه زیرساخت شبکه بوده‌اند. ابوالفضل از سال 88 تا اوایل سال 94، 11 شرکت ثبت می‌کند که 8 شرکت ورشکسته می‌شوند و خودش با لحن طنزآمیزی می‌گوید توانستم این 8 شرکت را با موفقیت ورشکست کنم! و ادامه می‌دهد که 2شرکت دیگر را هم خودم سرشان را بریدم تا بتوانم روی پذیرش 24 تمرکز کنم.
وقتی از او می‌پرسم که چه کسانی در مسیری که پیش آمده، بیشترین کمک‌ها را به او کرده‌اند، علاوه بر اشاره به خانواده، می‌گوید: از شخصی که دستم را گرفت و به مسجد محل برد تا رویدادهای مذهبی برگزار کنم گرفته تا فردی که در دوره دبیرستان به من کمک‌های زیادی کرد، افرادی هستند که در مسیر رشدم تاثیرگذار بوده‌اند.
ما چهار نفر
پذیرش 24 متولد سال 1394 است؛ استارتاپی که 4هم‌بنیانگذار دارد و به گفته ابوالفضل، همه 11 شرکت را با هم راه‌اندازی کردند و با هم شکست خوردند و الان هم با هم در حال اداره پذیرش 24 هستند. او خودش را سخنگوی 3نفر دیگر می‌داند. هم‌بنیانگذاران پذیرش 24، محمدابراهیم قانع cmo، حامد صادقی‌نژاد cto و محمدرضا طباطبایی که مسئول مذاکرات و امور مالی پذیرش 24 است، هستند و خود ابوالفضل مدیریت استراتژی‌های کسب‌وکار را بر عهده دارد. می‌گوید هر کدام از ما در یک حوزه به صورت عمیق کار کرده‌ایم تا بتوانیم بخش‌های مختلف کسب‌وکار را با هم مدیریت کنیم.
در مسیر رشد فردی
وقتی از او در مورد اقداماتش برای رشد فردی می‌پرسم، می‌گوید: حتما ماهانه تا 2جلد کتاب می‌خوانم، فیلم زیاد می‌بینم و همه ما 4نفر هم‌بنیانگذار، راهنمای شخصی داریم و 15 نفر از پرسنل شاخص کسب‌وکار هم از راهنمای شخصی بهره می‌برند. برای ما 4نفر و این 15 نفر نقشه راه رشد فردی تعیین شده و در این مسیر جلو می‌آییم و آموزش‌های لازم و مهارت‌های نرم مورد نیاز را فرامی‌گیریم.
البته عوامل خیلی زیاد دیگر هم در مسیر رشد ما موثر بوده و این عوامل در طول زمان شکل گرفته است. ما 4ذهن هستیم که روی یک هدف متمرکز شده‌ایم. خانواده‌های ما هم کنارمان هستند. ما هم در مقابل مشکلات کسب‌وکار کم می‌آوریم ولی همراهی خانواده خیلی کارساز بوده است.
همه‌چیز درباره استارتاپ پذیرش24
شما در استارتاپ پذیرش24، 4 هم‌بنیانگذار هستید که تا قبل از این استارتاپ، 10 کسب‌وکار راه‌اندازی کردید و هر بار شکست خوردید. دلیل این همه شکست چه بود؟
ما 4نفر همیشه یک ظرفیت رشد داشتیم و آدم‌های تلاشگری بودیم. ولی متاسفانه اکوسیستم شهرمان به اندازه کافی ظرفیت‌ها را برای رشد ما فراهم نکرده بود. ما آدم‌های پلتفرمی و آی‌تی‌منی بودیم اما در یک اکوسیستم بومی حضور داشتیم و نمی‌توانستیم رشد کنیم.
بنابراین یا کسب‌وکارهای نادرستی را انتخاب می‌کردیم مثل شبکه و زیرساخت و… . یا اگر پلتفرمی طراحی می‌کردیم، دو دوتا چهارتای بازی پلتفرم را بلد نبودیم. حتی وقتی استارتاپ پذیرش24 را هم راه‌اندازی کردیم، یک پلتفرم سازمانی و بیمارستانی بود و تا 2سال به فروش این پلتفرم پرداختیم. بعد از این 2سال بود که به اصالت این پلتفرم و ظرفیتی که برای کمک به حوزه سلامت دارد، پی بردیم و از سال97، شکل فعلی استارتاپ پذیرش24 را آغاز کردیم.
در واقع مهم‌ترین دلیل عدم آموزش بود، چون بین سال‌های 88 تا 94، هنوز فضای استارتاپی و ادبیات این حوزه به خوبی شکل نگرفته بود و ما هم مهارت‌های لازم را نداشتیم.
بیشتر بخوانید: گفت‌وگو با آرمین کریمی، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل نبض
الان وضعیت اکوسیستم یزد به چه صورت است؟
ما از کسب‌وکارهای پیشرو در یزد هستیم ولی راه زیادی در پیش است و سعی داریم این اکوسیستم ساخته شود. با شتاب‌دهنده‌ها، دانشجویان، دانشگاه‌ها، آکادمی‌های کسب‌وکار و… در ارتباطیم اما برای ساختن اکوسیستم عوامل مختلفی دخیل هستند. بخشی مربوط به ماست و بخش‌های زیادی را عوامل دولتی و سرمایه‌گذاران و… باید برای ساختنش اقدام کنند.
ما هم در کسب‌وکارمان نیاز داریم که اکوسیستم شهرمان پخته و بزرگ شود. در آن صورت مثلا منابع انسانی در دسترسمان خواهد بود که نیاز بزرگ هر کسب‌وکار است. الان ما 50 نفر نیروی کار داریم و طبق برآوردهایی که کرده‌ایم، تا پایان سال تعدادشان به 100 نفر می‌رسد.
متاسفانه تامین این میزان از منابع انسانی در شهر یزد امکان‌پذیر نیست و به همین دلیل مجبور شده‌ایم که بخشی از کسب‌وکار را به تهران منتقل کنیم.اینکه برای شکل‌گیری اکوسیستم یزد تلاش می‌کنید، به لحاظ هزینه‌ای هم به نفع شماست.
ضمن اینکه به ساختن اکوسیستم شهرتان کمک می‌کنید و می‌توان امیدوار بود که بچه‌ها در شهرهای دیگر هم همین رویه را دنبال کنند. نه اینکه همه رشد و پیشرفت را مستلزم در تهران‌بودن بدانند.
بله هزینه‌ها که واقعا کمتر است. مثلا دفتری که در تهران تا 50 میلیون تومان در ماه برای اجاره‌اش باید بپردازیم، در یزد هزینه‌اش کمتر از یک دهم این رقم است. حتی منابع انسانی هم هزینه کمتری دارد و دستمزد نیروهای انسانی در یزد تا 40درصد کمتر از تهران است. بنابراین همیشه هسته اصلی استارتاپ پذیرش24 در یزد خواهد بود.
چرا در حوزه سلامت استارتاپ راه‌اندازی کردید؟
در یکی از کسب‌وکارهایی که داشتیم، محصولی آماده کرده بودیم به نام تله‌باکس که یک سیستم تلفنی تحت شبکه بود. یکی از دوستان‌مان که مدیر بیمارستانی در تهران است، با ما تماس گرفت و از مشکل‌شان در نوبت‌دهی و تماس تلفنی گفت و خواست سیستم تلفنی‌مان را برای آن بیمارستان نصب کنیم. بعد از آن خواست که مشکل نوبت‌دهی آن بیمارستان را هم حل کنیم.
من یک هفته در آن بیمارستان حاضر شدم و مسئله را از نزدیک بررسی کردم و متوجه شدم که در کشور به‌شدت مشکل نوبت‌دهی داریم. شرکت‌هایی هم که خدماتی در این حوزه ارائه می‌دادند، بسیار ضعیف و تکنولوژی خیلی قدیمی داشتند. همین مشکل را من به‌عنوان یک فرصت بیزینسی دیدم و در سال94، تصمیم گرفتیم که همین کار را انجام بدهیم و از 94 تا 96، همه شرکت‌های دیگرمان را تعطیل کردیم و روی استارتاپ پذیرش24 تمرکز کردیم.
به آمار و ارقام کسب‌وکارتان بپردازیم؛ کماکان بخشی از کسب‌وکارتان در زمینه همکاری با بیمارستان‌هاست. الان با چند بیمارستان همکاری دارید؟
در سطح ایران بیش از 1000 بیمارستان داریم که 400 بیمارستان تحت پوشش خدمات استارتاپ پذیرش24 هستند. این عدد سهم 40درصدی ما از این حوزه را نشان می‌دهد.
چند پزشک با شما همکاری می‌کنند؟
نزدیک به 16هزار پزشک فعال در سامانه ما حضور دارند.
در طول هر روز چه میزان نوبت‌دهی روی پذیرش24 انجام می‌شود؟
به‌طور میانگین روزانه تا 35هزار نوبت توسط کاربران گرفته می‌شود. این عدد در برخی از روزها حتی از 50هزار هم عبور می‌کند.
کل نوبت‌دهی که تاکنون روی پلتفرم شما انجام شده، چقدر است؟
نوبت‌دهی‌های ما به دو صورت آفلاین و آنلاین انجام می‌شود. ابزارهای آفلاین ما از سال 94 فعال بوده‌اند و ابزارهای آنلاین از سال97 فعال شدند؛ یعنی از سال97 براساس مدل پلتفرمی عمل کردیم. نوبت‌های آنلاین را نوبت‌هایی می‌دانیم که از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن ما انجام شده باشد. نوبت‌های آفلاین را هم نوبت‌هایی می‌دانیم که از طریق درگاه‌های تلفنی کیوسک‌های نوبت‌دهی یا وب‌سایت خود بیمارستان که آن را هم ما برای‌شان تامین کرده‌ایم و خدمتی است که از دل پذیرش24 به آنها ارائه شده است. بنابراین عدد 35هزار نوبت‌دهی در طول هر روز، آمار بیمارستان‌ها را هم در‌بر‌می‌گیرد و کل نوبت‌دهی آنلاین و آفلاین را شامل می‌شود.
برای شروع استارتاپ پذیرش24 چقدر پول داشتید؟
حدود 100 میلیون تومان.
شما 4جوان متولد سال‌های بین 66 تا 67، پول‌های‌تان را روی هم گذاشتید و کسب‌وکارتان را راه‌اندازی کردید. حداقل طی یکی دو سال اخیر، انگار بچه‌ها دیگر چنین انگیزه‌هایی ندارند؛ یعنی آن روحیه هجوم به سمت راه‌اندازی یک استارتاپ و ریسک‌کردن و… کمتر دیده می‌شود. به‌نظر می‌رسد که فکر می‌کنند سرمایه‌های خیلی بیشتری نیاز است. چه عواملی را در این ناامید‌ی‌ها و کرختی‌ها دخیل می‌دانی؟
همین الان هم می‌توان با 50میلیون تومان استارتاپ راه‌اندازی کرد. اما ناامیدی که به دلایل اقتصادی و… در جامعه وجود دارد، با شرایط کرونا تشدید شده و نه‌تنها در اکوسیستم استارتاپی بلکه در کلیت جامعه این ناامیدی دیده می‌شود. من قبل از همه این مسائل، ریشه عدم روی‌آوری به کارآفرینی را در نظام آموزشی کشور می‌بینم.
اگر نظام آموزشی موثر و کارآمدی ایجاد شود، این مشکلات در سال‌های آینده کمتر می‌شود، اما مشکلات جدی این حوزه کماکان حل نشده و در سال‌های آینده هم با مسائل عمده‌ای مواجه خواهیم بود.
چه تعداد کاربر تاکنون از استارتاپ پذیرش24 نوبت گرفته‌اند؟
بیش از 5 میلیون کاربر یونیک تاکنون از طریق درگاه‌های آنلاین و آفلاین ما سرویس دریافت کرده‌اند.
چه تعداد نوبت‌دهی روی پذیرش24 صورت گرفته است؟
بیش از 10 میلیون. گستره خدماتی ما در کل کشور است و تنها چند استان مانده که خدمات ما در همه جای ایران به کاربران ارائه شود.
اپلیکیشن استارتاپ پذیرش24 چه تعداد نصب فعال دارد؟
اپلیکیشن ما تاکنون بیش از 450هزار نصب فعال داشته است.
برگردیم به بحث شکست‌های شما؛ چرا ناامید نشدید و دوباره کار راه‌اندازی می‌کردید؟
من همیشه این سوال را مطرح می‌کنم که چرا باید ناامید بشویم؟ ذات بیزینس همین است. وقتی وارد فضای کارآفرینی می‌شوید، هر چیزی ممکن است سر راه‌تان قرار بگیرد. بنابراین باید پذیرفت که بیزینس یک بازی است. اما یک بازی دارای قواعد و اگر این قواعد را بلد نباشید، می‌بازید.
اگر هم باختید، دوباره باید شروع کنید. اما این بار باید آشنایی بیشتری با قواعد بازی بیزینس داشته باشید. فضای کارآفرینی برای ما خیلی جذاب است چون احساس می‌کنیم که در حال خلق ارزشی هستیم که برای خودمان و کشورمان مفید است.
و اگر استارتاپ پذیرش24 هم شکست بخورد، عکس‌العمل‌تان چه خواهد بود؟
دوباره در حوزه دیگری وارد می‌شویم و کسب‌وکار دیگری راه‌اندازی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: گفت‌وگو با مهرداد فاخر، کارآفرین جوان ایران
از واژه مفید استفاده کردید و اینکه فکر می‌کنید در حال خلق ارزشی هستید که مفید است. حاصل این مفیدبودن، لذتی است که نصیب آدم می‌شود. می‌خواهم بگویید که طی کار، دیگر چه چیزی برای شما لذت‌بخش است؟
وقتی به این مسئله فکر می‌کنم که ما روزانه بیش از 35هزار نوبت به مردم ارائه می‌کنیم و مسئله‌ای به نام معطلی پشت در اتاق پزشکان را حل کرده‌ایم و کرامت آدم‌ها را حفظ می‌کنیم، لذت زیادی برایم دارد. قبلا حداقل زمان انتظار بیماران 2 ساعت بود. یا خیلی‌ها از شهرستان‌ها به شهرهای بزرگ می‌آمدند و ساعت‌ها انتظار می‌کشیدند.
الان اگر مردم 35هزار نوبت در طول روز از پذیرش24 دریافت می‌کنند و هر نفر حداقل 2ساعت پشت در اتاق پزشک انتظار می‌کشد، الان حداقل 70هزار ساعت در وقت‌شان صرفه‌جویی می‌شود. این مسئله برای همه بچه‌های تیم ما، لذت‌بخش و مقدس است.
واقعیت دیگری که در حوزه سلامت وجود دارد این است که قبلا عرضه و تقاضا بسیار نامتوازن بود. یعنی عرضه از تقاضا بسیار کمتر بود و مردم برای سلامت و درمان‌شان، کرامت‌شان رعایت نمی‌شد. ما تلاش می‌کنیم که کرامت انسان‌ها به آنها برگردد.
اگر جایی در مطب پزشکی یا در بیمارستانی، کرامت و عزت نفس مردم در نظر گرفته نمی‌شود، با ابزارها و قدرتی که پلتفرم‌مان دارد، مردم را ترغیب می‌کنیم که با پزشک و بیمارستانی در تعامل باشند که علاوه بر سطح علمی و دانشی، عزت و کرامت‌شان را هم حفظ کنند. ضمن اینکه من برای خودم هدفی تعیین کرده‌ام و آن این است که در بازه زمانی کوتاهی برای 1000 نفر شغل ایجاد کنم. برای این مسئله تلاش زیادی می‌کنم تا به آن برسم و این یکی از لذت‌های زندگی‌ام خواهد بود.
حالا کمی در مورد سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته روی استارتاپ پذیرش24 صحبت کنیم؟
گفتن رقم دقیق جذب سرمایه برای‌مان امکان‌پذیر نیست. اما ما تاکنون 3 راند جذب سرمایه داشته‌ایم. سال94 نخستین جذب سرمایه‌مان را از صندوق پژوهش و فناوری یزد داشتیم که در حد سیدمانی بوده است. بعد از آن از گروه اقتصادی میثاق سرمایه جذب کرده‌ایم و بعد از آن از گروه سرمایه‌گذاری آمن که به‌طور تخصصی در حوزه سلامت سرمایه‌گذاری می‌کند، جذب سرمایه داشته‌ایم.
شما در شهر یزد حضور دارید؛ از سرمایه‌داران و مثلا بازاری‌های شهرتان نخواستید سرمایه جذب کنید یا امکانش وجود نداشت؟
سرمایه‌گذارانی از بخش‌های خصوصی و فردی در یزد حضور دارند اما ما سرمایه اسمارت می‌خواستیم و صلاحدید کسب‌وکارمان هم این بود که پول اسمارت جذب کنیم.
شروع فعالیت‌های کسب‌وکارهای استارتاپی در بازار سلامت، بیشتر به صورت راه‌اندازی کسب‌وکارهایی برای نوبت‌دهی آنلاین بود. الان این رویکرد چقدر تغییر کرده و چه سمت‌وسوهایی به خود گرفته است؟
تغییرات زیاد بوده. مثلا الان کسب‌وکارهایی در زمینه‌هایی چون تولید ابزارها و تجهیزات پزشکی، آزمایش در محل، اعزام پزشک در محل، اپلیکیشن‌های رژیمی و… فعال هستند. ضمن اینکه کسب‌وکارهایی که در حوزه نوبت‌دهی بودند، بعضا شکست خوردند و از بازار خارج شدند و الان به نظر نمی‌رسد که بیشتر از 4 یا 5 کسب‌وکار در زمینه نوبت‌دهی آنلاین فعال باشند.
ما در حوزه سلامت دیجیتال چقدر از سطح دنیا عقب هستیم؟
به لحاظ راه‌اندازی کسب‌وکار در حوزه‌های مختلف، آنها پنج شش سال زودتر از ما شروع کرده‌اند. اما بچه‌های ما هم اگر از همین الان شروع کنند، چند سال دیگر نتیجه می‌گیرند، ولی باید اقدام و حرکت کنیم.
شما بخش مشاوره آنلاین را هم به کسب‌وکارتان اضافه کرده‌اید و این کار به بعد از شیوع کرونا برمی‌گردد. راه‌اندازی چنین بخشی بر چه اساسی بوده و آیا به دیگر حوزه‌های بازار سلامت هم ورود خواهید کرد؟
حوزه نوبت‌دهی، حوزه‌ای نیست که مقیاس‌پذیری و درآمدزایی بالایی داشته باشد و بیشتر بحث بقای بیزینس در آن مطرح است.
به همین دلیل هم ما بخش مشاوره آنلاین را راه‌اندازی کرده‌ایم و امیدواریم که تا آخر سال99، پروژه‌های دیگری چون اعزام پزشک و پرستار به منزل، آزمایش در محل، سرویس رژیم و سرویس سلامت روان را هم راه‌اندازی کنیم.
برای هر پروژه به صورت مجزا جذب سرمایه کرده‌ایم و با یک استارتاپ استدیو جهت تیم‌سازی قرارداد بسته‌ایم و در حال حاضر لیدرهای هر کدام از این بخش‌ها جذب شده‌اند و به زودی این محصولات وارد بازار می‌شوند.
ارتباط ویدئویی بین پزشک و بیمار هم بخشی است که جای خالی آن در پلتفرم‌های حوزه سلامت به چشم می‌خورد. البته یکی دو کسب‌وکار از این امکان بهره می‌برند. شما چه زمانی چنین امکانی را به کسب‌وکارتان اضافه می‌کنید؟
زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی این قابلیت به پذیرش24 آماده شده و الان در مرحله آزمون و خطا هستیم و به زودی قابل استفاده خواهد بود.
کرونا در آمارهای کسب‌وکار استارتاپ پذیرش24 چه تغییراتی ایجاد کرد؟
ما تا قبل از ماجرای کرونا صرفا در حوزه نوبت‌دهی فعالیت داشتیم چون بیمارستان‌ها فعال بودند و ما عمیقا روی این حوزه تمرکز داشتیم، طبیعتا به حوزه‌های دیگر ورود نکرده بودیم. اما یکی از تهدیدهای بیزینس ما در این دوران همین نکته بود و احتمال شکست ما را در ماه‌های فروردین و اردیبهشت بالا برد. اما ما سرویس‌های دیگری مانند مشاوره آنلاین را راه‌اندازی کردیم و البته نوبت‌دهی هم به روال قبل خود برگشت.
به لحاظ آماری ما تا بهمن‌ماه سال 98، رکوردهای خیلی خوبی داشتیم اما در اسفندماه در سرویس نوبت‌دهی تا 20درصد افت را تجربه کردیم. آمار نوبت‌دهی ما در فروردین سال 99، تا 90درصد افت کرد. اما این روند در اردیبهشت کمی بهبود پیدا کرد و ما با 10درصد ظرفیت در حال ارائه خدمات بودیم چون اثرات روانی کرونا روی مردم به‌ویژه در فروردین‌ماه خیلی بیشتر بود و به مراکز درمانی و مطب‌ها مراجعه نمی‌کردند.
اما روند افت ما کم‌کم جبران شد؛ در اردیبهشت‌ماه 25درصد، در خردادماه حدود 40درصد و در تیرماه به حدود 70درصد از ظرفیت کسب‌وکارمان رسیدیم. کل تابستان را با ظرفیت 70درصد کار کردیم و دوباره در مهرماه رشد کردیم و به روی 80درصد از ظرفیت‌مان در نوبت‌دهی رسیدیم. اما هنوز به ظرفیت و درصدهای ماقبل از کرونا در نوبت‌دهی نرسیده‌ایم.
آمار نوبت‌دهی استارتاپ پذیرش24 قبل از کرونا چقدر بود که هنوز به آن عدد برنگشته‌اید؟
آماری که الان می‌توانم بگویم، مربوط به آمار ماهانه است. ما قبل از کرونا به صورت ماهانه تا یک میلیون و 300 هزار نوبت صادر می‌کردیم و این رقم بعد از کرونا به حدود یک میلیون نوبت در ماه رسیده است.
به نظرتان رفتار کاربران بعد از کرونا چه تغییری می‌کند؟ آیا آنها باز به شیوه قبل از کرونا در گرفتن نوبت برمی‌گردند یا پزشکان ارتباط‌شان را با پلتفرم‌های آنلاین کاهش خواهند داد؟
ما الان در دوران اوج استفاده مردم از سرویس‌های آنلاین هستیم و اگر کرونا نباشد، احتمالا برخی از مردم به شیوه قبل برمی‌گردند و پیش‌بینی می‌کنیم که بعد از کرونا، کاهش خدمات‌دهی آنلاین را داشته باشیم.
اما رفتار عمومی مردم به سمت آنلاین‌شدن است. من امیدوارم که طی چهار پنج سال آینده، به آمار خوبی برسیم. مطالعه‌ای در استرالیا نشان می‌دهد که تا سال 2025، مراجعه سرپایی در ویزیت حضوری و ویزیت آنلاین برابر خواهد شد. من فکر می‌کنم که ما هم در ایران با یک فاصله کوتاهی دنباله‌رو آنها خواهیم بود و به این اعداد نزدیک می‌شویم.
الان در کل کشور چه میزان نوبت‌دهی داریم؟
مراجعه هر ایرانی به صورت سرپایی به پزشک در طول سال، 4/4 بار است. این عدد را می‌توان در میزان جمعیت کشور ضرب کرد و اعداد به دست آمده می‌شود میزان نوبت‌دهی یا مراجعه به پزشک سرپایی ایرانیان در طول سال. البته این آمار خارج از آمار بستری در بیمارستان‌ها و… است.
در بازار سلامت دیجیتال الان رهبر داریم؟
نه. چون سهم اندکی از خدمات بازار سلامت ایران در حوزه دیجیتال عرضه می‌شود و هنوز خیلی زود است که کسی خود را رهبر بازار بداند. شاید کسب‌وکارهایی در حال رشد باشند اما این بازار هنوز رهبری ندارد.
با توجه به ورودتان به حوزه مشاوره آنلاین، در این زمینه چه سهمی برای خودتان قائل هستید و کلا چقدر ایرانی‌ها از مشاوره آنلاین استفاده می‌کنند؟
ما این سرویس را به‌تازگی راه‌اندازی کرده‌ایم و از بازیگران جدید بازار هستیم و بنابراین هنوز سهم قابل‌توجهی نداریم. من از اعداد و ارقام مربوط به سهم رقبا هم خبری ندارم اما فکر نمی‌کنم که تعداد سرویس‌های مشاوره آنلاینی که در کل کشور در طول روز به کاربران ارائه می‌شود، بیش از 10هزار تا باشد.
داده‌های زیادی روی پلتفرم‌های کسب‌وکار شما و سایر فعالان این حوزه جمع می‌شود. حساسیت‌های زیادی هم روی داده‌های پزشکی مردم یک کشور وجود دارد. شما با این داده‌ها چه می‌کنید؟ چقدر این داده‌ها می‌تواند در تحقیقات علمی حوزه پزشکی کاربرد داشته باشد؟ و چقدر این دیتا می‌تواند در شناخت رفتارهای اشتباه مردم نسبت به سلامت‌شان کمک کند؟ خود شما برنامه‌ای برای استفاده از این داده‌ها دارید؟
حقیقتا داده‌هایی که الان روی پلتفرم‌‌هایی چون پذیرش24 ثبت می‌شود، داده‌های ارزشمندی نیستند. عمده دیتای با‌ارزش در حوزه سلامت، در نرم‌افزارهای CIS ، OIS و پرونده‌های بیماران کل کشور ذخیره می‌شود. اخیرا وزارت بهداشت سرویسی (middleware) را راه‌اندازی کرده که همه نرم‌افزارهای حوزه سلامت کشور موظف هستند که با اخذ مجوزهای لازم، دیتای خود را با آن سرویس مبادله کنند. این دیتا در دست حاکمیت است و می‌توانند از آن اطلاعات استفاده کنند.
ما فعلا نمی‌توانیم اطلاعات ارزشمندی را ذخیره کنیم و تنها می‌دانیم که چه بیماری، چه روزی، با چه دردی و به کجا مراجعه کرده است. چون عمده دیتای ارزشمند سلامت، دیتایی است که از معاینه به‌دست می‌آید یا از طریق تکمیل پرسشنامه‌ها جمع‌آوری می‌شود که در حوزه نوبت‌دهی این اتفاق نمی‌افتد.
البته بچه‌هایی که در حوزه‌هایی چون رژیم خدمات آنلاین و پلتفرمی ارائه می‌کنند، دیتاهای ارزشمندی دارند. فکر می‌کنم خود این دیتاها هم زمینه‌ای برای راه‌اندازی استارتاپ‌های مختلفی هستند. بله همین‌طور است. خود ما هم اعتقاد داریم که برنده بازی آینده حوزه سلامت، کسی است که بیشترین دیتا را دارد.
اما الان چون هنوز هم به اصطلاح فرصت‌های زیاد دم‌دستی برای درآمدزایی وجود دارد، کسی روی حوزه دیتا سرمایه‌گذاری جدی نکرده است. سرمایه‌گذاری در این حوزه باید جدی و قابل‌توجه باشد چون در طولانی‌مدت جواب می‌دهد و صبر و تلاش زیادی نیاز دارد. ضمن اینکه جمع‌آوری دیتای ارزشمند فی‌نفسه کار طاقت‌فرسایی است.
بازگشت مالی در این زمینه با ریسک‌های زیادی مواجه است چون هم با حساسیت‌های حوزه دیتا مواجه هستید. هم مشکلات رگولاتوری زیادی وجود دارد و هم اینکه این سوال وجود دارد که اگر استارتاپی روی دیتا کار کند و دیتای زیادی هم جمع‌آوری کند، آیا اینقدر بلوغ پژوهشی در ایران ایجاد شده که یک موسسه تحقیقاتی این دیتا را چند ده میلیارد تومان از آن استارتاپ خریداری کند؟! با وجود همه این مسائل، همه ما می‌دانیم که آینده سلامت دیجیتال با دیتا عجین است.
بیشتر بخوانید: گفت‌وگو با اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار
برگردیم به استارتاپ پذیرش24؛ چقدر به بازارهای خارج از کشور فکر می‌کنید؟
ما سرویس ارائه خدمات مشاوره بین‌المللی پذیرش24 را شروع کرده‌ایم که به ایرانیان خارج از کشور سرویس می‌دهد. این سرویس فعلا رایگان است چون در حال بازارسنجی هستیم. اما به خاطر درآمدهای ارزی، انگیزه زیادی داریم که روی بازارهای بین‌المللی کار بکنیم. کارهایی را در حال انجام داریم اما اجازه بدهید بیش از این توضیح ندهیم، چون حالت محرمانگی دارد.
البته مهم است که چه بازاری را مد نظر داشته باشیم. مثلا الان بازار کشور عمان، بازار پرارزشی است، چون ارز آنها ارزش بالایی دارد. اما این کشور جمعیت کمی دارد و فرهنگ استفاده از فضای آنلاین هم خیلی در آنجا نهادینه نشده است. یا در عراق ارز وضعیت خوبی ندارد و ارزش پول‌شان به مراتب از بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس پایین‌تر است و کار در آن کشور شاید صرفه اقتصادی نداشته باشد.
ورود به بازار کشورهایی چون امارات، قطر، عربستان، کویت و… هم به خاطر مشکلات سیاسی که با آنها داریم، فعلا امکان‌پذیر نیست. اما در کل در بازارهای بین‌المللی جای زیادی برای کار وجود دارد.
کمی هم در مورد بیزینس مدل کسب‌وکار استارتاپ پذیرش24 صحبت کنیم. نحوه درآمدزایی شما به چه صورت است؟
ما از پزشکان و بیمارستان‌ها حق اشتراک دریافت می‌کنیم و درآمد ما از بخش نوبت‌دهی از حق اشتراکی که آنها پرداخت می‌کنند، تامین می‌شود.
نحوه تعیین این حق اشتراک‌ها به چه صورت است؟
متفاوت است. ما قراردادهایی به ارزش یک میلیون تا 200 میلیون تومان داریم. عدد قرارداد به مرکز درمانگاهی و تعداد بیمارانی که به آنجا مراجعه می‌کنند و… بستگی دارد.
از بخش مشاوره آنلاین چگونه درآمدزایی می‌کنید؟ یعنی چند درصد از حق مشاوره‌ای که پزشکان دریافت می‌کنند، به شما تعلق می‌گیرد؟
سهم ما بین 15 تا حدود 35درصد است.
وقتی استارتاپ‌های حوزه سلامت در حال راه‌اندازی بودند و اوایل کارشان بود، اغلب به مشکلی اشاره می‌کردند تحت این عنوان که پزشکان از آنها استقبال نمی‌کنند. الان رفتار پزشکان در مواجهه با حوزه آنلاین و پلتفرم‌ها چه تغییری کرده است؟
تغییر زیاد بوده و استقبال قطعا بهتر شده است. خود ما در ابتدا در حوزه مطب و ارتباط مستقیم با پزشک شروع کردیم اما با عدم استقبال پزشکان، رسما شکست خوردیم و به همین دلیل به حوزه بیمارستانی آمدیم و توانستیم ادامه بدهیم.
اما الان شرایط فرق کرده؛ فضای آنلاین گسترش یافته و همه می‌دانند که بیمار پزشک خود را از دو طریق پیدا می‌کند. یکی از طریق دوستان و آشنایان و روش دوم، روش اینترنتی است. به همین دلیل اگر پزشکی به اصطلاح برند و معروف نباشد، تلاش می‌کند که روی اینترنت خود را معروف کند.
پزشکان مشهور هم برای اینکه جایگاه خود را از دست ندهند، سعی می‌کنند که در فضای آنلاین حضور پررنگی داشته باشند. الان پزشکانی را داریم که همزمان روی چندین پلتفرم حضور دارند.
هیچگاه بوده که بخواهید دست از کار بکشید؟
ما زیاد خسته شده‌ایم اما ناامید نشده‌ایم.
چه چیزی شما را خسته می‌کند؟
اگر بخواهم مسائل را در سطح اکوسیستم ملی مطرح کنم، بیشترین چیزی که خیلی وقت‌ها من را خسته می‌کند و انگار راه‌حلی هم برای آن وجود ندارد، مشکل کمبود منابع انسانی است.
مثلا در چه زمینه‌هایی الان به نیروی انسانی احتیاج دارید اما افراد دارای تخصص لازم را پیدا نمی‌کنید؟
بچه‌های پلتفرمی عمدتا روی حوزه‌های دیجیتال مارکتینگ، حوزه‌های فنی و PM و PO و… دردسرهای زیادی دارند و منابع انسانی لازم را نمی‌توانند پیدا کنند. الان ما در یزد به شدت با این مشکل مواجه هستیم.
از مارکتینگ حرف زدید؛ تاکنون برای بازاریابی و مارکتینگ چقدر هزینه کرده‌اید؟
ما تاکنون هزینه‌ای برای این حوزه نکرده‌ایم یعنی تبلیغات مستقیمی نداشته‌ایم و به صورت ارگانیک رشد کرده‌ایم. در واقع همه سرمایه را برای منابع انسانی صرف کرده‌ایم تا با ایجاد روش‌هایی به صورت ارگانیک رشد کنیم.
ما اعتقاد داریم که بیلبوردها، سایت‌ها و… رسانه‌های ثابت ما نخواهند بود، چون به محض اینکه پول‌ها قطع شوند، کاربران هم ریزش می‌کنند. ما باید رسانه ثابت ایجاد می‌کردیم. بنابراین رسانه‌هایی ایجاد کردیم که از طریق آنها به مردم معرفی می‌شویم و عمدتا پرووایدرهای ما رسانه‌های‌مان هستند.
می‌خواهم برگردم به یک نقطه ابتدایی برای آشنایی بیشتر با شما. بنابراین می‌خواهم از خانواده‌تان بگویید. مثلا از اینکه شغل پدر و مادرتان چه بوده.
پدر من نانوا بود و الان بازنشسته شده. مادرم هم خانه‌دارند.
شما در کسب‌وکارهای زیادی شکست خوردید؛ هیچگاه از سمت خانواده تحت فشار نبودید برای اینکه راه دیگری را در پیش بگیرید و مثلا کارمند یک اداره باشید؟
من هر چه دارم از پدرم دارم. پدر من آدم دنیادیده‌ای است. همین سختی پشت تنور نانوایی ایستادن و نان حلال جمع‌کردن، کار هر کسی نیست. به من اعتماد زیادی دارد و از زمانی که نوجوان بودم، من را به مشاغل زیادی می‌فرستاد تا تجربه کسب کنم.
از حدود 19سالگی بود که حدود مسیر خودم را پیدا کردم و پدر به من گفت که حالا دیگر بقیه مسیر با خودت. از آن زمان تا الان یادم نمی‌آید که از من پرسیده باشد که چه می‌کنم یعنی وارسی خاصی در حوزه کاری من ندارد.
چند درصد از منابع انسانی شما را زنان تشکیل می‌دهند؟ این سوال را از این جهت می‌پرسم که بدانیم زنان و دختران در یزد چقدر به حوزه‌های آنلاین آمده‌اند و در این کسب‌وکارها مشغول به کار هستند.
در تیم ما، بین 20 تا 25درصد را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و در بخش‌های مختلف با ما همکاری می‌کنند. 2 نفر از مدیران ما خانم هستند؛ مدیر محصول و مدیر پشتیبانی. برنامه‌نویس و دیجیتال‌مارکتر خانم هم داریم. در واقع هر گوشه کسب‌وکار ما که یک مرد نشسته است، یک خانم هم حضور دارد.
شاید در سایر بخش‌های کسب‌وکاری کشور فرصت‌ها حضور زنان را کاهش داده باشند. اما در حوزه آنلاین و پلتفرمی، برای استخدام منابع انسانی به شایستگی و مهارت‌ها توجه می‌شود و نه جنسیت آنها. در یزد هم مانند همه جای کشور است و تفاوتی وجود ندارد.
طی مسیر کسب‌وکارتان، کجا مجبور شدید ریسک بزرگی بکنید؟ ریسکی که الان بابت آن خوشحال باشید.
در عید امسال خیلی به شکست نزدیک شده بودیم، به خاطر دارم که در تهران بودم و در غرب این شهر حضور داشتم و باید به شرق تهران می‌رفتم اما پولی نداشتم. در حالی که کسب‌وکار داشتم و در همان زمان 15کارمند هم داشتم اما در سراشیبی سقوط قرار گرفته بودم. با وجود این شرایط تصمیم گرفتم که در آن زمان 2میلیارد تومان ریسک کنم و با اینکه در شرایط خیلی بدی بودیم، این کار را کردم.
اگر این ریسک را ما 4نفر هم‌بنیانگذار تقبل نمی‌کردیم، شاید الان استارتاپ پذیرش24 وجود نداشت. این وام 2میلیارد تومانی را گرفتیم که سهم کمتری به سرمایه‌گذار بدهیم و از این بابت خیلی خوشحالیم.
و الان چند درصد از استارتاپ پذیرش24 در اختیار خودتان است؟
حدود 55درصد از سهام کسب‌وکارمان در اختیار ما 4هم‌بنیانگذار است.
بیشتر بخوانید: گفت‌وگو با عادل طالبی؛ استراتژیست کسب‌وکارهای آنلاین
به‌عنوان فردی که از یزد در حال فعالیت در اکوسیستم استارتاپی است، الان اکوسیستم چه حال‌وهوایی دارد؟
به رغم همه مشکلات، من اکوسیستم را در حال فعالیت می‌بینم. البته کاستی‌ها فراوان است. مهم‌ترین کاستی هم کمبود منابع انسانی است. این نکته زمانی ناراحت‌کننده‌تر می‌شود که می‌بینیم هر سال دانشگاه‌ها این حجم از فارغ‌التحصیل را دارند. اما تعداد زیادی از خروجی این دانشگاه‌ها مهارت لازم را برای همکاری با استارتاپ‌ها ندارند.
سوالات این است که پس در دانشگاه‌ها چه می‌کنند و هدف از این همه هزینه‌ای که می‌شود، چیست؟ چرا من در شهر خودم با چند هزار دانشجوی فارغ‌التحصیل، نمی‌توانم سالانه 20 نفر دارای مهارت را به کسب‌وکارم جذب کنم؟ چرا اینقدر خروجی دانشگاه‌ها ضعیف است؟ در حالی‌که برای شکل‌گیری هر اکوسیستم، دانشگاه و خروجی دانشگاه یک رکن اساسی است.
