آیا کلاب‌هاوس به انتها رسیده؟

موفقیت کلاب‌هاوس در اینترنت

شبکه‌ اجتماعی کلاب‌هاوس (Clubhouse) در سال2020 راه‌اندازی شد و توانست تا ابتدای سال بعد به اوج خود برسد. در دوره‌ای که همه‌گیری کووید-19 دوباره در حال شدت‌گرفتن و زندگی اجتماعی مردم محدودتر شده بود، کلاب‌هاوس با هدف ارائه یک شبکه اجتماعی مبتنی بر صدا به میان آمد. هرچند در ابتدا عضویت در آن تنها با دعوتنامه‌ اعضای قبلی ممکن بود، اما اخبار آن سروصدای زیادی در فضای اینترنت به‌پا کرد. این استارتاپ با سرعت خیره‌کننده‌ای رشد یافت و تنها تا ماه فوریه به 10 میلیون کاربر دست پیدا کرد. آن‌هم باوجود اینکه در ابتدا تنها برای کاربران iOS در دسترس بود.

طولی نکشید که این اپ به مکانی ایده‌آل برای بحث سر موضوعات داغ روز تبدیل شد. فعالان دنیای بازاریابی به‌سرعت از این فرصت جدید برای ارتباط سریع و شخصی‌تر با مصرف‌کنندگان آگاه شدند. گهگاه شرکت‌های بزرگ و مشهور سراسر جهان نیز از این فرصت استفاده کردند و برای برقراری ارتباط و مشورت با کاربران خود، روم‌های مختص خود را به راه انداختند. بسیاری از آنها با تولیدکنندگان محتوای این شبکه اجتماعی و کاربران تأثیرگذار آن همکاری کردند تا نام برند خود را به گوش مخاطبان جدید برسانند.

به دلیل ویژگی «زنده»‌بودن و تعداد زیاد کاربران، لیگ ملی فوتبال آمریکا(NFL) با کلاب‌هاوس قرارداد بست تا اعضای باشگاه‌های هواداران این ورزش بتوانند در روم‌های مختلف درمورد مسائل مرتبط (عمدتا‌ رویدادهای فصل نقل‌وانتقالات) با هم بحث کنند. طرفداران باشگاه‌ها می‌توانند در روم‌های مرتبط حضور پیدا کرده و به‌صورت زنده رویدادهای مختلف را دنبال کنند. حتی می‌توانند شاهد گفت‌وگوی میان ورزشکاران و مربیان باشند و از جایگاه مجازی خود سؤالات خود را مطرح کنند.

ایجاد رقابت میان سایر شبکه‌های اجتماعی

رشد موفقیت‌آمیز این اپ توجه شبکه‌های اجتماعی تثبیت‌شده و پرطرفدار موجود در بازار را نیز به خود جذب کرد و دست‌به‌کار شدند تا بتوانند به تقلید از کلاب‌هاوس، قابلیت گفت‌وگوی صوتی گروهی را به اپلیکیشن‌های خود اضافه کنند. درنتیجه‌ این رقابت، مشخصه‌ ویژه کلاب‌هاوس دیگر منحصر به خود نبود و محبوبیت آن با افت مواجه شد.

در ماه ژوئن فیسبوک (یا همان Meta) در رقابت مستقیم با کلاب‌هاوس، قابلیت Live Audio Rooms را به اپلیکیشن فیسبوک اضافه کرد. هرچند نسخه‌ فیسبوک هم برای عضویت به دعوتنامه احتیاج داشت، اما علاوه‌بر iOS برای کاربران اندروید نیز قابل استفاده بود. همچنین هر کاربری می‌توانست در گفت‌وگو شرکت کند. در هر روم تا سقف 50 نفر سخنران می‌توانست وجود داشته باشد. نسخه‌ای که فیسبوک ارائه داد، در مقایسه با کلاب‌هاوس از مزیت‌هایی برخوردار است. ازجمله تعداد نامحدود شنوندگان در هر روم، آگاه‌سازی ورود دوستان به روم‌ها و البته زیرنویس زنده.

اینستاگرام نیز از قافله عقب نماند و قابلیت پخش زنده‌ این اپ را توسعه داد. یکی از نقاط قوت اینستاگرام این بود که به کاربران اجازه می‌داد دوربین و میکروفن خود را خاموش و روشن کنند که آزادی عمل بیشتری به آنها می‌داد. در به‌روزرسانی دیگری قابلیت Live Chatrooms به اپ اینستاگرام اضافه شد که می‌توانست حداکثر از 4سخنران پشتیبانی کند.

شبکه‌ اجتماعی توییتر نیز سرویس صوتی خود به نام Spaces را به‌راه انداخت. اسپیس نیز مزیت‌هایی در مقابل کلاب‌هاوس دارد. مشابه نسخه‌ فیسبوک، محدودیتی در تعداد شنوندگان هر روم وجود ندارد ولی حداکثر 13 کاربر می‌توانند به‌طور همزمان گفت‌وگو کنند. محصول جدید توییتر به‌سرعت روند رشد خود را طی کرده و با مشارکت فعالانه‌ کاربران آن، تقریبا‌ هر هفته قابلیتی جدید به آن افزوده می‌شود. اسپیس توییتر علاوه‌بر تعداد کاربران بسیار بیشتر، ازنظر قابلیت‌های جانبی نیز چند قدم از کلاب‌هاوس جلوتر است. زیرنویس زنده‌ خودکار، قابلیت چت متنی و البته سرمایه و منابع عظیمی که توییتر در اختیار دارد، باعث می‌شود اسپیس رقیب سرسختی برای کلاب‌هاوس باشد.

سرویس پخش موسیقی اسپاتیفای نیز اپلیکیشن چت صوتی خود، Greenroom را ارائه داد. روم‌های این اپلیکیشن به‌طور معمول موضوعاتی مانند موسیقی، ورزش و فرهنگ را دربرمی‌گیرند.

پلتفرم‌های دیگر مانند تلگرام و دیسکورد نیز در پی این روند خدمات مشابهی را ارائه دادند. مدیران کلاب‌هاوس با مشاهده‌ این رقابت فزاینده، در ماه می از نسخه‌ اندروید این اپ رونمایی کردند. بسیاری معتقدند این امر می‌بایست زودتر اتفاق می‌افتاد.

چرا کلاب‌هاوس با موفقیت روبه‌رو شد؟

می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که موجب افزایش محبوبیت کلاب‌هاوس شده این است که به‌راحتی مردم را به افراد مشهور، از قبیل سلبریتی‌ها و مدیران ارشد صنایع مختلف متصل می‌کند. نقطه‌ آغاز این روند آنجا بود که ایلان ماسک (مدیرعامل شرکت تسلا) اپ کلاب‌هاوس را در صفحه‌ توییتر خود معرفی و آن را به یکی از پردانلودترین اپ‌های اپل استور بدل کرد. طولی نکشید که سلبریتی‌ها، تاجران و سیاستمداران سراسر جهان شروع به استفاده از این شبکه‌ اجتماعی جدید کردند. کلاب‌هاوس همان طور که با جذب میلیاردها دلار سرمایه به ارائه‌ قابلیت‌های جدید خود ادامه داد، توجه افراد مشهوری را نیز به خود جلب کرد. بیل گیتس عضو کلاب‌هاوس شد تا درباره‌ خودروهای الکتریکی و گوشی‌های اندروید سخنرانی کند، حتی مارک زاکربرگ و تعداد زیادی از سلبریتی‌ها هم در آن فعالیت کردند. کلاب‌هاوس از یک استارتاپ ابتدایی و آشفته به بستری تبدیل شد که از آن برای ارائه و راه‌اندازی استارتاپ‌های جدید، ساماندهی اعتراضات، برگزاری جلسات مشاوره‌ روان‌درمانی و بسیاری از فعالیت‌های مفید دیگر استفاده می‌شود.

در ابتدا، برای عضویت و مشارکت در کلاب‌هاوس لازم بود تا از کاربران قدیمی‌تر یک لینک دعوت دریافت کنید. این امر موجب می‌شد تا استفاده از کلاب‌هاوس حس ویژه‌ای داشته باشد. یکی از دلایلی که برخی معتقدند دوران کلاب‌هاوس به پایان رسیده، همین کنار گذاشتن محدودیت دعوت است. همچنین عدم قابلیت ضبط گفت‌وگوها باعث می‌شود تا چت‌روم‌های کلاب‌هاوس حس ویژه و منحصربه‌فرد بیشتری داشته باشند. در این حالت، احتمال بیشتری وجود دارد که کاربران بتوانند با افراد همفکر و مشابه خود گفت‌وگو کنند که این حس را به آنان می‌داد که عضو یک باشگاه اختصاصی هستند.

کلاب‌هاوس چهره‌ کاملا جدیدی داشت. بزرگ‌ترین تفاوت آن با سایر شبکه‌های اجتماعی، تمرکز بر گفت‌وگوی گروهی صوتی و زنده است که بستری را برای کاربران فراهم می‌کند تا با تمرکز بیشتری با یکدیگر گفت‌وگو کنند. کاربران بسیاری معتقدند حضور در یک روم در کنار افراد منتخب و شنیدن حرف‌های اشخاص مهم، آن هم به‌طور مستقیم، یک نوع حس صمیمیت و مشارکت اجتماعی در آنان ایجاد می‌کند که این امر نقطه‌ قوتی در مقایسه با سایر شبکه‌های اجتماعی است.

حضور مدیران محتوا در روم‌های کلاب‌هاوس جنبه ساماندهی و بهره‌وری این گفت‌وگوها را تقویت می‌کند. میزبانان می‌توانند میکروفن‌های سخنرانان را خاموش و روشن کنند. همچنین حضار برای شرکت در گفت‌وگوها باید از میزبان اجازه بگیرند. همه‌ اینها موجب می‌شود بحث‌های هر روم با نظم و ترتیب بیشتری انجام شود.

کلاب‌هاوس رو به افول است

اوج تعداد دانلود این اپ در ماه فوریه 9.6 میلیون بود که در ماه مارس به 2.7 میلیون و در ماه آوریل به 900هزار دانلود کاهش پیدا کرد. علاوه‌براین، با کاهش 70 درصدی متوسط تعداد کاربران فعال در هر ماه مواجه شد. اما باید دید چرا این اتفاق افتاد.

می‌توانیم بگوییم مهم‌ترین دلیل این سقوط این است که این شبکه‌ اجتماعی به صورت یک جریان زودگذر ظهور کرد. بنا بر نظرسنجی Business Insider، 88 درصد از 5هزار شرکت‌کننده معتقدند دیگر از کلاب‌هاوس استفاده نمی‌کنند چون از مد افتاده است.

هرچند اکنون کلاب‌هاوس از اندروید نیز پشتیبانی می‌کند، اما بسیاری بر این باورند که مهم‌ترین عامل استقبال عمومی از کلاب‌هاوس این بوده که مردم نیاز داشتند در میانه‌ گوشه‌نشینی حاصل از همه‌گیری کرونا بتوانند به‌نحوی با یکدیگر گفت‌وگو کنند. بنابراین پس از فرآیند واکسیناسیون، هرچقدر اوضاع اجتماعی و کاری به وضع سابق به‌پیش می‌رود، مردم دیگر برای شنیدن گفت‌وگوهای کلاب‌هاوس وقت آزاد نخواهند داشت. علاوه‌براین، هرچند کلاب‌هاوس با به‌پایان رسیدن محدودیت‌های اجتماعی برای کاربران اندروید هم ارائه شد، اما اکنون که افراد می‌توانند به‌طور رودررو با دوستان خود گفت‌وگو کنند، دیگر تمایلی به گفت‌وگوی آنلاین نخواهند داشت و ترجیح می‌دهند تنها شنونده‌ گفت‌گوها باشند.

چرا برخی معتقدند دوران کلاب‌هاوس به پایان رسیده است؟

در ادامه به تعدادی از دلایل افت محبوبیت کلاب‌هاوس می‌پردازیم.

1. جنگ رقابتی

اکنون بسیاری از شبکه‌های اجتماعی موفق و پرطرفدار، خدمات مشابه کلاب‌هاوس را ارائه کرده‌اند و کاربران آنها ترجیح می‌دهند از قابلیت همان پلتفرمی که سال‌ها با آن خو گرفته‌اند، استفاده کنند. رفته‌رفته این پلتفرم‌ها به شبکه‌های اجتماعی تمام‌وکمال تبدیل می‌شوند که تمام نیازهای کاربران خود را رفع می‌کنند. آنها توانسته‌اند با جذب میلیون‌ها کاربر فعال از سراسر جهان، موقعیت خود را در بازار شبکه‌های اجتماعی تثبیت کنند.

2. نوتیفیکیشن‌های بیش‌ازحد

تعداد بسیار بالای نوتیفیکیشن‌های این شبکه‌ اجتماعی، موجب نارضایتی کاربران آن شده است. گرچه این آگاه‌سازی‌ها برای هر شبکه‌ اجتماعی ضروری و مفید هستند (به‌خصوص هنگام فعالیت زنده)، اما کاربران حس می‌کنند برای هر فعالیتی که در این اپ انجام می‌شود، نوتیفیکیشن وجود دارد. به تعدادی از پرتکرارترین نوتیفیکیشن‌های کلاب‌هاوس توجه کنید:

• ورود افراد موجود در لیست مخاطبانتان به اپلیکیشن
• تأسیس روم‌های جدید توسط کاربرانی که آنها را دنبال می‌کنید
• وقتی کسانی که آنها را دنبال می‌کنید، شروع به صحبت می‌کنند
• وقتی اشخاصی که آنها را دنبال می‌کنید، گفت‌وگویی را برای آینده تنظیم می‌کنند
• وقتی کلابی که آن را دنبال می‌کنید، گفت‌وگویی را برای آینده تنظیم می‌کند
• وقتی افرادی که آنان را می‌شناسید، شما را به شرکت در یک روم دعوت می‌کنند

واضح است که هرچقدر بیشتر با اعضا، کلاب‌ها و گفت‌وگوها بیشتر تعامل داشته باشید، نوتیفیکیشن‌های بیشتری هم دریافت می‌کنید. کلافگی از این بمباران نوتیفیکیشن از مهم‌ترین عوامل نارضایتی کاربران کلاب‌هاوس است.

3. کلاب‌هاوس دیگر انحصاری نیست

همان‌طور که ذکر شد تا ماه ژوئن، دسترسی به این شبکه‌ اجتماعی تنها با استفاده از لینک دعوت ممکن بود. با ورود شرکت‌های رقیب و ارائه خدمات مشابه، مدیران کلاب‌هاوس مجبور شدند آن را در بستر اندروید نیز ارائه دهند، اما این امر موجب از بین رفتن حس «انحصاری‌بودن» گفت‌وگوهای کلاب‌هاوس شد. حالا با اضافه‌شدن تعداد زیادی از کاربران جدید، خاصیت «انجمن انحصاری» این شبکه‌ اجتماعی از بین رفت و باعث شد موقعیت ویژه‌ خود را از دست بدهد.

هرچند گفت‌وگوها همچنان برقرار هستند، اما بسیاری از روم‌ها تکراری‌اند؛ یعنی کاربران بسیاری در آن واحد اطلاعات واحد و شبیه به هم ارائه می‌دهند که باعث می‌شود تا کاربران تمایلی برای مشارکت در گفت‌وگوها نداشته باشند.

4. مدیریت و نظارت بر محتوا

امروزه مهم‌ترین چالشی که تأسیس یک رسانه‌ صوتی به‌همراه دارد مدیریت و نظارت بر محتواست. رواج محتوای توهین‌آمیز، آزاردهنده و اطلاعات نادرست یکی از مشکلاتی است که رسانه‌های بزرگی مانند فیسبوک و توییتر با آن دست‌به‌گریبان هستند. مسلما اضافه‌شدن بستر تماس زنده‌ صوتی، مشکلات جداگانه‌ خود را به‌همراه خواهد داشت. برخلاف پیام‌های متنی، گفت‌وگوهای زنده صوتی ذخیره نمی‌شوند بنابراین بررسی و پایش همزمان آنها بسیار دشوارتر از محتواهای متنی است. علاوه‌براین، در حال حاضر فناوری پایش و نظارت بر محتوا متمرکز بر محتوای متنی و بصری است. درنتیجه توسعه و به‌کارگیری ابزارهایی مطمئن و قابل اتکا برای پایش محتوای صوتی زنده امری زمان‌بر خواهد بود. شاید قابلیت بلاک‌کردن کاربران مختلف ابزار مفیدی باشد؛ اما ممکن است مورد غرض‌ورزی، سوءاستفاده و محروم‌سازی جانبدارانه قرار بگیرد.

وضع قوانین علیه نفرت‌پراکنی و پخش اطلاعات نادرست نیز تنها بر روی کاغذ ساده به‌نظر می‌آید. اما اجرای آن، آن هم در بستری که افراد در آن با زبان‌های مختلف درحال گفت‌وگو هستند، برای موتورهای کامپیوتری پایش محتوای فعلی غیرممکن است. لازم به ذکر است که درمورد اخلاقی‌بودن ضبط گفت‌وگوها نیز اختلاف نظر بسیاری وجود دارد. به‌ویژه در مواردی که ممکن است مقامات سیاسی از آن برای سلب آزادی و سرکوب عقاید مخالف استفاده کنند.

قابلیت‌های جدید Clubhouse

مانند هر شبکه‌ اجتماعی دیگری، کلاب‌هاوس نیز از ابتدای سال قابلیت‌های جدیدی را ارائه کرده است. همچنین با کاهش قابل توجه تعداد کاربران ضرورت این امر مشخص‌تر می‌شود. چند نمونه از مهم‌ترین به‌روزرسانی‌های کلاب‌هاوس عبارتند از:

• قابلیت ضبط و آپلود کلیپ‌های ویدئویی با طول حداکثر 30 ثانیه
• قابلیت جست‌وجوی افراد، روم‌ها، گروه‌ها و محتواهای مختلف
• قابلیت ضبط گفت‌وگوها و پخش مجدد آنها
• قابلیت گفت‌وگوی متنی
• قابلیت ساخت لینک‌های اختصاصی برای کاربران
• قابلیت پین‌کردن لینک‌ها در بالای چت‌روم

آینده‌ پلتفرم Clubhouse

ظهور کلاب‌هاوس به بازار خدمات صوتی رونق تازه‌ای بخشید. این روند هرروز با رشد بیشتری مواجه می‌شود و اثبات کرده که می‌تواند مصرف‌کنندگان زیادی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این روند رشد، پادکست‌‌ها هستند. اگرچه کلاب‌هاوس دیگر آن شهرت و اعتبار اولیه‌ خود را ندارد، اما هنوز نمی‌توان با قاطعیت آن را یک شبکه‌ اجتماعی تمام‌شده قلمداد کرد. کلاب‌هاوس به‌طور مستمر سعی در ارائه‌ قابلیت‌های جدید دارد و این امر می‌تواند نفس تازه‌ای به این شبکه‌ اجتماعی جوان بدهد. هرچند کلاب‌هاوس در مسیر رشد خود با مشکلات مهم و رقبای سرسختی روبه‌روست، اما هنوز برای به‌دست آوردن یک موقعیت پایدار فرصت‌های زیادی دارد.

منبع:

Inside the rise and fall of Clubhouse, a pandemic poster child of VC-backed hype now hobbled by ‘drama rooms,’ unhappy creators, dwindling users, and dubious advertisers