کمتر کسی است که از داستان اکانت‌های جعلی روبیکا در هفته‌های گذشته خبر نداشته باشد. داستانی که (تقریبا) از آنجایی آغاز شد که برخی بازیکنان تیم پرسپولیس در استوری اینستاگرام، عکس‌هایی از صفحه منتسب به خود در روبیکا را منتشر کرده و اعلام کردند هیچ فعالیتی در روبیکا ندارند و این صفحه‌ها در اختیار آنها نیست. یک مورد عجیب دیگر در روزهایی که دیگر هیچ چیز ما را متعجب نمی‌کند.
در ادامه، افراد مختلفی به این سوپراپ ایرانی سر زده‌اند و متوجه شده‌اند بدون آنکه اقدامی کرده باشند، اکانتی به نام آنها ثبت شده و محتوای اینستاگرامشان نیز به این صفحه منتقل شده. اما دقیقا مشخص نیست که این کار از چه زمانی آغاز شده است. گویی یک بات ساخته شده و آن اکانت‌های اینستاگرامی که بیشتر از میزان مشخصی فالوئر دارند، به صورت خودکار، با همان نام کاربری، تصویر و… به روبیکا منتقل شده‌اند و برخی حتی تیک آبی (احراز هویت) نیز دریافت کرده‌اند. کار آنقدر بدون تفکر بوده که حتی برای مخالفان نظام نیز اکانت ساخته‌اند!
ماجرای اکانت‌های جعلی روبیکا و ساخت حساب کاربری بدون اجازه توسط روبیکا چیست؟
ما که نبودیم، شما هم نبودید؟
در مقابل، روبیکا هرگونه اقدامی از سوی خود را رد و اعلام کرده ساخت شناسه کاربری به نام افراد مختلف، محدودیتی ندارد و اکانت‌هایی که جعلی خوانده می‌شوند، توسط افراد حقیقی ایجاد شده‌اند و روبیکا در ساخت آنها نقشی نداشته است. اما در عین حال این مسئله به یک کلاف سر‌در‌گم تبدیل شد. زیرا با آنکه روبیکا در ابتدا اعلام کرده بود کسانی که مدعی هستند اکانت جعلی به نام آنها ساخته شده، می‌توانند درخواست حذف آنها را ارائه دهند، پس از آن گفت سلب شناسه کاربری بدون کسب اجازه از مالک کانال یا صفحه امکان‌پذیر نیست. همچنین روبیکا ادعا دارد که با داشتن بیش از 47 میلیون کاربر یکتای احراز هویت‌شده چنین اتفاقاتی اجتناب‌ناپذیر است. و تنها با اعلام ایمیل پشتیبانی خود، از صاحب‌نظران خواسته راهکارهای خود را برای این مجموعه ارسال کنند.
در مجموع، عملا روبیکا هیچ‌گونه مسئولیتی را نمی‌پذیرد و با وجود چنین نگاهی، این سوال مطرح می‌شود که چه تفاوتی میان محصول داخلی و خارجی است، وقتی کاربر نمی‌تواند از حقوق خود دفاع کند؟ یکی دو روز بعد، علی سعد، معاون تنظیم‌گری اجتماعی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (ساترا)، در یک رشته توییت خبر داد که مجوز روبیکا باطل شده و این موضوع از سوی نهاد متبوع او پیگیری خواهد شد. او البته در ادامه تاکید کرد همچنان «تمام قد» از سرویس داخلی قانونمند حمایت خواهند کرد.
گره کور، خیلی کور
به نظر می‌رسد که مجوز صوت و تصویر روبیکا از پاییز سال گذشته و به دلیل تخلفات فراوان از سوی ساترا لغو شده بوده. پس از اعلام ساترا مبنی بر لغو مجوز روبیکا، مجتبی توانگیر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در رشته توییتی اعلام کرد روبیکا اصلا مجوزی از ساترا نداشته که ساترا بتواند آن را باطل کند. روابط عمومی روبیکا نیز در اطلاعیه‌ای این موضوع را تایید کرد! ساترا هم در مقابل، تصویر نامه درخواست مجوز ساترا را منتشر کرد!
مطلب پیشنهادی: ساترا تخلفات روبیکا را پیگیری می‌کند
زنگ بزن 110!
پلیس فتا نیز سپس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که با توجه به اینکه گزارش‌های متعدد مردمی درباره ایجاد حساب کاربری بدون اطلاع صاحبان دریافت کرده، به ماجرای روبیکا ورود و آن را در کارگروه ویژه و تخصصی خود پیگیری خواهد کرد.
آغاز حذف شدن روبیکا از استورها
در نهایت، کاربران تخلف این اپلیکیشن را به استورها گزارش داده و از دیگران نیز دعوت کردند تا با آنها همراه شوند. موجی که به حذف این برنامه از گوگلی پلی منجر شد و بزرگترین استور برنامه‌های اندروید در دنیا، جلوی انتشار روبیکار را گرفت. در میان استورهای ایرانی نیز، اناردونی پیش از این دست به چنین کاری زده بود.
در این اتفاق فقط روبیکا مقصر نیست
اما ذات این اتفاق، فراتر از یک اپلیکیشن به نام روبیکا‌ست (که البته درباره ماهیت آن هم ابهامات زیادی وجود دارد). شاید باید کمی عمیق‌تر به تحلیل این روند بپردازیم تا بدانیم اصلا چرا چنین راهی به ذهن روبیکا یا هر اپلیکیشن دیگری می‌رسد. مهم‌تر اینکه، چرا به خود اجازه انجام آن را می‌دهند؟ در حقیقت، وقتی یک بازار رقابتی سالم و متنوع با حضور حداکثری بازیگران داخلی، منطقه‌ای و جهانی به وجود نمی‌آید و تلاش می‌شود به بهانه (و دقیقا هم به بهانه) حمایت از تولیدات داخلی، صرفا با اقدامات گازانبری مانند فیلترینگ، رانت ایجاد کرد، اکوسیستم نیز هرگز رقابت‌کردن را فرا نمی‌گیرد و طبیعتا چنین اتفاقاتی رخ خواهد داد.
از سوی دیگر، نهادهای قانونگذار نیز به جای تدوین قوانین قابل اجرا و فنی، صرفا به دنبال ایجاد سازمان‌های متعددی هستند که فقط تعداد مجوزهای لازم برای کسب‌و‌کارها را بیشتر و بیشتر می‌کنند. و هرگز به این نکته توجه نداشته‌اند که نگاه‌ها و تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدتی که در چند سال اخیر شاهد آن بودیم، مانند زدن چسب زخم بر جای گلوله است. در این بحبوحه، دو نکته بسیار مهم وجود دارد.
اول اینکه آیا در این میان، روبیکا صرفا به سیبل نشانه‌گیری تبدیل شده و قرار است تمام ضربه‌ها را به خود بگیرد و پس از مدتی این مورد عجیب هم فراموش می‌شود تا در سایه آن، دیگر تفکرات غیر‌منطقی به راه خود ادامه بدهند یا آنکه واقعا قرار است یک فرایند قانونی و کامل رخ بدهد و به نتیجه‌ای ملموس برسد؟ دوم اینکه آیا برخی از کسب‌و‌کارها، کار خود را برای پیاده‌شدن طرح صیانت آغاز کرده‌اند و از الان، می‌خواهند با چنین آمارهایی، خود را جایگزین خارجی‌ها معرفی کنند؟ اگر چنین است، اپلیکیشن ایرانی بعدی که می‌خواهد خود را با طرح صیانت بالا بکشد، کدام است؟ همدم؟
مطلب پیشنهادی: از فرودگاه کابل تا طرح صیانت!
