بسیاری از مردم عباراتی چون «بیت کوین» و «بلاک چین» بارها به گوششان خورده است، اما مطمئن نیستند دقیقاً چه هستند یا چگونه کار میکنند و تفاوت بیت کوین و بلاک چین را نمیدانند. در تعریف این اصطلاحات میتوان گفت که بیت کوین یک ارز دیجیتال است و بلاک چین نوعی فناوری زیرساختی و زیربنایی است که امکان کارکرد و کارایی بیت کوین را فراهم میکند.
برای درک هر چه بهتر بیت کوین، پول نقد فیزیکی را در نظر بگیرید. پول نقد به ما این امکان را میدهد که مستقیماً مبلغی را به شخص دیگری بپردازیم بدون اینکه به واسطهای مثل شرکتهای کارت اعتباری یا بانکها نیاز باشد. بیت کوین مشابه همین عمل میکند، با این تفاوت که کاملاً دیجیتال است و به هیچ نهاد مالی یا دولتی وابسته نیست. درست مثل دادن پول نقد به یک شخص، پرداختهای بیت کوین، انتقالهای مستقیم بین پرداختکننده و دریافتکننده هستند.
بیت کوین را میتوان برای هر کسی در سراسر جهان فرستاد و هیچ هزینهای برای معاملات بینالمللی در این زمینه وجود ندارد. بهعنوان مثال، ارسال پول نقد به خارج از کشور نیازمند پرداخت هزینه و پرداخت نرخ تبدیل ارز است، اما بیت کوین امکان انتقال سراسری بدون دردسر را فراهم میکند. بیت کوین شامل واسطه نمیشود. بهعنوان مثال، تراکنشهای کارتهای اعتباری یا خرید نیازمند تأیید بانک هستند، درحالیکه تراکنشهای بیت کوین فقط به فرستنده و گیرنده وابسته است.
رمزنگاری پیشرفته، پرداختهای بیت کوین را در برابر تقلب یا سرقت محافظت میکند. اگر کسی کیف پول نقد شما را بدزدد، راه جبرانی ندارید؛ اما اگر بیت کوین شما دزدیده شود، باز هم دزد برای هزینه کردن آنها نیاز به گذرواژه دیجیتال شما دارد. هزینههای تراکنش بیت کوین، در مقایسه با حوالههای بانکی یا سایر پرداختهای الکترونیکی ناچیز است. بهعنوان مثال، انتقال پول به خارج از کشور میتواند تا 10 درصد هزینه داشته باشد، درحالیکه انتقال بیت کوین در سراسر جهان فقط چند دلار هزینه دارد.
همچنین بلاک چین نوآوری مهمی است که به بیت کوین اجازه میدهد تا این مزایا را به کاربران خود در سراسر دنیا ارائه دهد. میتوانید بلاک چین را بهعنوان یک دفتر کل عمومی در نظر بگیرید که هر تراکنش بیت کوین انجامشده در آن ثبت میشود. این دفتر کل در یک مکان ذخیره نمیشود، بلکه در یک شبکه جهانی از رایانهها توزیع شده است. هزاران رایانه برای بهروزرسانی آن همکاری میکنند. این بدان معناست که هیچ نهاد واحدی بلاک چین بیت کوین را کنترل نمیکند. به عبارت دیگر، این بلاک چین فقط براساس توافق همه شرکتکنندگان عمل میکند.
تکنولوژی بلاک چین چیست؟
برای فهم تفاوت بیت کوین و بلاک چین، در ابتدا باید به تعریف بلاک چین بپردازیم؛ بلاک چین یک دفتر کل غیرمتمرکز و توزیع شده است که تراکنشها را در بلوکهای به هم پیوستهای که رمزنگاری شدهاند، ثبت میکند. هیچ نهاد مرکزی برای نظارت بر این شبکه وجود ندارد. در عوض، شبکهای از شرکتکنندگان به تایید تراکنشها و ایجاد بلوکهای جدید میپردازند. بلوکهای مرتبط با رمزنگاری، سابقهای تاریخی و غیرقابل دستکاری از فعالیت ایجاد میکنند. این ساختار غیرمتمرکز زنجیرههای بلوکی را برای طیف گستردهای از تراکنشها و خدمات دیجیتالی، در برابر سانسور بسیار امن و مقاوم میسازد. شبکه بلاک چین با توزیع دادهها در بین انبوهی از شرکتکنندگان، شفافیت و امنیت را بدون نیاز به یک نهاد مرکزی قابل اعتماد به کاربران ارائه میدهد.
ویژگیهای بلاک چین
۱. تغییرناپذیر (immutable): یکی از ویژگیهای اولیه فناوری بلاک چین تغییرناپذیری دادههای موجود در آن است. این بدان معنی است که هنگامی که یک تراکنش در بلاک چین ثبت میشود، دیگر نمیتوان آن را تغییر داد یا حذف کرد. همین ویژگی سبب میشود بلاک چین یک شبکه دائمی و غیرقابل تغییر باشد. هر گره در شبکه یک کپی از دفتر کل دیجیتال دارد و برای افزودن تراکنش، هر گره اعتبار تراکنش را بررسی میکند. اگر اکثر گرهها موافق باشند که تراکنش معتبر است، آن تراکنش به شبکه اضافه میشود. این رویه تضمین میکند که بدون تایید اکثریت گرهها، هیچ کسی نمیتواند هیچ بلوک تراکنشی را به دفتر کل اضافه کند. هر رکورد تاییدشده در بلاک چین برگشتناپذیر است و قابل تغییر نیست.
۲. توزیعشده (distributed): همه مشارکتکنندگان در شبکه یک کپی از دفتر کل را در اختیار دارند. یک دفتر کل شامل اطلاعات کاملی در مورد همه مشارکتکنندگان در شبکه و تراکنشهاست. توزیع توان محاسباتی شبکه بین انبوهی از رایانهها به نوعی تضمینکننده امنیت و شفافیت بیشتر شبکه است.
بررسی تغییرات در یک دفتر کل توزیعشده بسیار ساده است، زیرا همه تغییرات خیلی سریع در شبکه منتشر میشوند. هر گره در شبکه بلاک چین باید دفتر کل را حفظ کند و در اعتبارسنجی تراکنشها شرکت کند. هر تغییری در دفتر کل طی چند ثانیه یا چند دقیقه بهروزرسانی میشود و به دلیل عدم دخالت واسطهها در بلاک چین، اعتبارسنجی تغییر به سرعت انجام میشود.
۳. نامتمرکز (decentralized): فناوری بلاک چین یک سیستم غیرمتمرکز است. این بدان معناست که هیچ نهاد مرکزی برای کنترل و نظارت بر شبکه وجود ندارد. به جای تکیه بر نهادهای متمرکز، سلامت بلاک چین را از طریق مجموعهای از گرهها (یعنی رایانههای مشارکتکننده در شبکه) تضمین میشود. هر گره روی سیستم یک کپی از دفتر کل دیجیتال را در اختیار دارد. برای افزودن یک تراکنش، هر گره باید اعتبار آن را بررسی کند. اگر اکثریت فکر میکنند تراکنش عرضهشده معتبر است، آنگاه به دفتر کل اضافه میشود.
۴. شفاف (transparent): به اشتراکگذاری عمومی دادههای مربوط به سابقه تراکنشها به معنای شفافیت کامل در شبکه است. از آنجا که بلاک چین از یک دفتر کل توزیعشده استفاده میکند، تراکنشها و دادهها بهطور یکسان در چندین مکان ثبت میشوند. همه شرکتکنندگان شبکه با دسترسی مجاز، اطلاعات یکسانی را بهطور همزمان مشاهده میکنند که این موجب ایجاد شفافیت در همه اجزای شبکه میشود.
همه این ویژگیها بلاک چین را به یک پلتفرم دگرگونساز و بسیار مطلوب برای حوزههای گوناگون تبدیل میکند. در واقع بلاک چین فقط یک شبکه پشتیبان برای ارزهای دیجیتال نیست، بلکه قابلیتهایی بسیار بیشتری را در اختیار دارد. فناوری بلاک چین با ایجاد اعتماد، ایجاد شفافیت و کاهش اصطکاک بین اکوسیستمهای تجاری، کاهش بالقوه هزینهها، کاهش زمان تسویه تراکنشها و بهبود جریان نقدی، از پتانسیل بالایی برای تغییر الگوهای سنتی برخوردار است.
کاربردهای بلاک چین
برای روشنتر شدن تفاوت بیت کوین و بلاک چین، به برخی از رایجترین و جذابترین کاربردهای بلاک چین اشاره میکنیم تا با این مفهوم به صورتی شفافتر آشنا شویم.
۱. ارزهای دیجیتال: ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم از بلاک چین برای فعال کردن تراکنشهای مالی همتا به همتا بدون نیاز به بانک یا مؤسسات مالی بهعنوان واسطه استفاده میکنند.
۲. ردیابی زنجیره تامین: از بلاک چین میتوان برای ردیابی کالاها در حین حرکت آنها از طریق شبکه زنجیره تامین استفاده کرد تا شفافیت و مسئولیتپذیری بیشتر را فراهم کند.
۳. رأیگیری: سیستمهای رأیگیری مبتنی بر بلاک چین شفاف، قابلتأیید و در برابر تقلب ایمن هستند. رایدهندگان میتوانند مطمئن شوند که آرای آنها به درستی ثبت خواهد شد.
۴. املاک و مستغلات: سیستمهای بلاک چین میتوانند سوابق اموال، اسناد و مدارک و اطلاعات را بهطور ایمن ذخیره کنند. بلاک چین میتواند کارایی سیستمهای کنونی را بهبود بخشیده و هزینههای مبادله مربوط به انتقال ملک یا دریافت وام را کاهش دهد.
۵. نظام بهداشت و درمان: ثبت سوابق سلامت در یک بلاک چین میتواند با اشتراکگذاری امن دادههای پزشکی بین بیماران و سازمانهای مختلف مثل مراکز درمانی و بیمهها، کارایی نظام بهداشت و درمان را ارتقاء دهد.
۶. رسانهها و سرگرمی: تولیدکنندگان محتوا میتوانند از شبکه بلاک چین برای عرضه مستقیم محصولات خود به مخاطبان در قالب شبکهای نامتمرکز، به منظور رشد سریعتر و بدون نیاز به واسطه استفاده کنند.
به خاطر ماهیت بسیار کاربردی معماری بلاک چین، طی چند سال اخیر شاهد تعریف و اجرایی شدن پروژههای بسیار متنوعی با بهرهگیری از این فناوری بودهایم. با وجود اینکه بلاک چین ابتدا فقط با محوریت انجام تراکنشهای مالی با پروژه بیت کوین به جهانیان معرفی شد، قابلیتهای متعدد این فناوری موجب شده شاهد استفاده از آن در حوزههای دیگر هم باشیم.
در این میان، بسیاری از کارشناسان امیدوار هستند که با ترکیب بلاک چین با فناوریهای نوین دیگری مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، شاهد گسترش دامنه فعالیتهای بلاک چینی باشیم. همچنین استقبال دولتها برای بهکارگیری بلاک چین به جای سامانههای سنتی خود نیز میتواند روند استفاده از این فناوری نوین را شتابی دوچندان ببخشد.
بیت کوین (Bitcoin) چیست؟
بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا گروه ناشناسی با استفاده از نام مستعار ساتوشی ناکاموتو ایجاد شده است. برای دریافت هرچه بهتر تفاوت بیت کوین و بلاک چین، باید اضافه کرد که ارز دیجیتال بیت کوین بر پایه فناوری بلاک چین استوار است. شبکه بلاک چین بیت کوین سابقهای از تمامی تراکنشهای بیت کوین، از همان روز آغاز پروژه تا آخرین تراکنش صورت گرفته در شبکه را در خود ثبت میکند.
ریشههای بیت کوین به سال ۲۰۰۸ بازمیگردد که ساتوشی ناکاموتو مقالهای با عنوان «بیت کوین: یک سیستم نقدینگی الکترونیک همتا به همتا» منتشر کرد. این مقاله روشی برای استفاده از شبکه همتا به همتا (P2P) به منظور انجام تراکنشهای الکترونیکی بدون وابستگی به نهادهای مالی شخص ثالث ترسیم میکرد. اوایل سال ۲۰۰۹، ناکاموتو نرمافزاری منتشر کرد که شبکه بیت کوین بر اساس آن شکل گرفت.
فناوری بلاک چین پشت بیت کوین در واقع یک دفتر کل توزیعشده است که همه تراکنشهای شبکه را به طور دائمی و به شکل گروهبندیشده در بلوکها ثبت میکند. وقتی یک کاربر، مقداری بیت کوین را برای یک کیف پول دیگر در شبکه ارسال میکند، سابقهای از کیف پول الکترونیکی فرستنده به رایانههای همتا به همتایی فرستاده میشود که بهعنوان ماینر شناخته میشوند. ماینرها تراکنش را از طریق رمزنگاری پیچیده بررسی میکنند تا به بلوک بعدی در زنجیره اضافه شود.
این سیستم صحتسنجی غیرمتمرکز نیاز به بانکها و واسطههای پرداخت در تراکنشهای دیجیتال را حذف میکند. همچنین به کاربران اجازه ناشناس بودن نسبی را میدهد، هر چند که تراکنش همچنان بهطور عمومی در دفترک بلاک چین قابل مشاهده است. پروتکلی که توسط ساتوشی تنظیم شد، قوانین مفصلی درباره عملکرد شبکه از جمله جنبههایی مانند کل عرضه بیت کوین، پاداش استخراج و نیازمندیهای تأیید تراکنش را مشخص کرد.
بیت کوین به گونهای طراحی شده است که عرضه کل محدود به ۲۱ میلیون سکه داشته باشد. این امر به بیت کوین بهعنوان یک دارایی دیجیتالی کمیاب، ارزش ذاتی میبخشد. در واقع، بیت کوین را میتوان همانند برخی فلزات کمیاب و گرانبها مثل طلا دید که به خاطر دشواری فرآیند استخراج و نیز کم بودن منابع مربوط به آن، همواره بهعنوان واسطه گرانبها برای تبادلات مالی یا ذخیره ارزش به کار میروند. به همین دلیل است که برخی، بیت کوین را «طلای دیجیتال» نیز مینامند.
بیت کوینهای جدید که بهعنوان پاداش به ماینرهای تاییدکننده تراکنشها و ایجادکننده بلوکهای جدیدی پرداخت میشود، وارد چرخه بازار این ارز دیجیتال میشود. این پاداش های استخراج در ابتدای راهاندازی بیت کوین، ۵۰ بیت کوین برای هر بلوک بود.
پروتکل بیت کوین سازوکاری برای کاهش نرخ تولید بیت کوینهای جدید با تقسیم بر دو پاداشهای استخراج در هر چهار سال یکبار دارد. به این رویداد، تقسیم به دو شدن بیت کوین یا «هاوینگ» (halving) میگویند. در اولین هاوینگ در نوامبر ۲۰۱۲ پاداش در هر بلوک از ۵۰ بیت کوین به ۲۵ بیت کوین کاهش یافت. دومین هاوینگ در ژوئیه ۲۰۱۶ اتفاق افتاد که پاداش به ۱۲.۵ بیت کوین در هر بلوک تقلیل یافت. سومین مورد هم در مه ۲۰۲۰ رخ داد که پاداش به رقم فعلی ۶.۲۵ بیت کوین در هر بلوک کاهش یافت.
ویژگیهای بیت کوین که تفاوت بیت کوین و بلاک چین را نشان میدهد
- غیرمتمرکز بودن: بیت کوین بهخلاف پولهای رایج که توسط بانکهای مرکزی عرضه میشوند، بیت کوین با استفاده از سیستم دفتر کل غیرمتمرکز به نام بلاک چین ایجاد، توزیع، معامله و ذخیره میشود.
- ناشناس بودن: تراکنشهای بیت کوین میتوانند به طور تقریبا ناشناس انجام شوند. در حالی که جریان تراکنش به طور عمومی قابل مشاهده است، هویت شرکتکنندگان محافظت میشود.
- عرضه محدود: همانند طلا، بیت کوین دارای عرضه محدود است، استخراج آن پرهزینه است و نمیتوان آن را بازتولید کرد. عرضه کل بیت کوین به ۲۱ میلیون سکه محدود شده است.
- تقسیمپذیری: یک بیت کوین به هشت رقم اعشاری تقسیم میشود (یک صد میلیونیم یک بیت کوین) و به این کوچکترین واحد، ساتوشی گفته میشود.
- فناوری بلاک چین: بیت کوین از فناوری بلاک چین برای عملکرد خود استفاده میکند. همه تراکنشهای تأییدشده در بلاک چین گنجانده میشوند.
- مشارکت شفاف در شبکه: بیت کوین از مکانیزم «توافق اثبات کار» (PoW) استفاده میکند. براساس این مکانیزم، تائید تراکنشها و ایجاد بلوکهای جدید با مشارکت گرههای حاضر در شبکه صورت میگیرد.
- امنیت: بیت کوین از تکنیکهای رمزنگاری برای عملکرد خود استفاده میکند که جعل آن را دشوار کرده و امنیت بالایی به این شبکه میدهد.
- متنباز: بیت کوین متنباز است؛ طراحی آن عمومی است، هیچکس مالک یا کنترلکننده بیت کوین نیست و همه میتوانند در شبکه آن شرکت کنند.
- همتا به همتا: بیت کوین یک شبکه همتا به همتا است، به این معنی که تراکنشها بهطور مستقیم بین کاربران و بدون واسطه انجام میشود.
- غیرقابل برگشت بودن تراکنشها: هنگامی که تراکنش بیت کوین تأیید شد، دیگر قابل برگشت نیست.
- دسترسی جهانی: بیت کوین به طور جهانی قابل دسترس است، هر کسی با اتصال به اینترنت میتواند بیت کوین ارسال و دریافت کند.
- نوسان قیمت: ارزش بیت کوین به عرضه و تقاضا بستگی دارد و به همین دلیل به شدت نوسانی است.
کاربردهای بیت کوین
- پرداختهای دیجیتال: بیت کوین امکان پرداختهای دیجیتال را بدون نیاز به نهادهای مالی واسط فراهم میکند.
- حوالههای بینالمللی: ارسال انواع حواله برونمرزی با بیت کوین معمولا سریعتر و ارزانتر از شیوههای سنتی است.
- کمکهای خیریه: سازمانهای غیرانتفاعی و خیریهها به دلیل راحتی و کمهزینهتر بودن دریافت با بیت کوین، از این ارز دیجیتال استفاده کنند.
- سرمایهگذاری و حفظ ثروت: بیت کوین نه تنها میتواند بهعنوان یک دارایی برای حفظ ثروت به کار رود، بلکه امکان کسب سود از افزایش قیمت در بازار را نیز دارد.
مقایسه تفاوت بیت کوین و بلاک چین
در اینجا تفاوت بیت کوین و بلاک چین را از نظر وضعیت، راهبرد، حوزه کاربرد، معامله و هدف بررسی میکنیم.
وضعیت:
- بیت کوین یک ارز دیجیتال و سیستم پرداخت است که از فناوری بلاک چین استفاده میکند. بیت کوین اولین و شناختهشدهترین ارز دیجیتال است.
- بلاک چین فناوری پایه زیربنایی بیت کوین است. در چند سال اخیر کاربردهای گوناگونی برای این فناوری توسعه یافته و احتمالا در آینده نیز با گسترش کاربردهای آن روبهرو باشیم.
راهبرد:
- راهبرد بیت کوین متمرکز بر تسهیل پرداختهای دیجیتال غیرمقرراتی و ایفای نقش یک ارز و سیستم مالی جایگزین است.
- راهبرد بلاک چین ارائه یک روش امن و شفاف برای ثبت تراکنشها و دادهها در بسیاری از انواع خدمات و صنایع فراتر از تراکنشهای مالی است.
حوزه کاربرد:
- بیت کوین بهطور خاص بهعنوان یک شکل از پول دیجیتال یا ذخیره ارزش به کار میرود.
- بلاک چین کاربردهای گستردهتری برای ثبت، ذخیرهسازی و انتقال دادهها در بسیاری از صنایع دارد.
معامله:
- بیت کوین در صرافیهای ارز دیجیتال معامله میشود، سفتهبازان بزرگترین بخش حجم معاملات را تشکیل میدهند.
- بلاک چین معامله نمیشود، اما پلتفرمهایی که از فناوری بلاک چین استفاده میکنند گاهی اوقات دارای ارزهای دیجیتال یا توکن مرتبط هستند.
هدف:
- بیت کوین به دنبال غیرمتمرکز کردن خدمات مالی و تسهیل معاملات آنلاین بدون واسطههای متمرکز است.
- فناوری بلاک چین به دنبال غیرمتمرکزکردن ثبت دادهها در حوزههای مختلف به منظور کاهش هزینهها، افزایش شفافیت و نیز افزایش امنیت سیستمهای رایانهای است.
مقایسه سیستم بیت کوین (شبکه بلاک چین و بیت کوین) با سیستم بانکی
حال بیایید نگاهی بیندازیم به تفاوت بیت کوین و بلاک چین با نظام رایج بانکی که در سراسر دنیا اجرا میشود. مهمترین این تفاوتها عبارت هستند از:
مرجع متمرکز:
- بیت کوین فاقد یک مرجع و نهاد متمرکز است و یک سیستم نامتمرکز محسوب میشود. دفترکل حاوی دادههای مربوط به تراکنشها توسط یک شبکه توزیعشده از گرهها در سراسر دنیا نگهداری و بهروزرسانی میشود. هیچ نهاد و دولتی بر شبکه بیت کوین نظارت ندارد.
- سیستمهای بانکی دارای بانکهای مرکزی و ناظرانی هستند که بر عملیات آنها نظارت میکنند. بانکهای تجاری تحت مقررات مشخص دولتی فعالیت میکنند.
کنترل و دسترسی:
- بیت کوین به کاربران کنترل و دسترسی مستقیم به سرمایه خود، بدون مداخله شخص یا نهاد واسط را میدهد. دسترسی به موجودی در شبکه فقط به دسترسی به کلیدهای خصوصی بستگی دارد.
- بانکها حسابها را به نمایندگی از مشتریان نگهداری میکنند و کنترل جابهجایی وجوه را بر عهده دارند. دسترسی به موجودی نیاز به ارتباط با بانک دارد که ممکن است این دسترسی را محدود یا حتی در مواردی، مسدود کنند.
شفافیت:
- دفتر کل بیت کوین عمومی است و هر کسی میتواند جزئیات تراکنشها را روی بلاک چین ببیند. با این وجود، هویت دارندگان بیت کوین و کسانی که در تراکنشها حضور دارند، ناشناس میماند.
- تراکنشهای بانکی تجاری خصوصی و برای عموم ناپیدا هستند، درحالیکه نهادهای ناظر دولتی یا بینالمللی امکان نظارت و بررسی همه جزئیاتش را دارند.
هزینهها و کارمزدها:
- هزینه تراکنشهای بیت کوین معمولاً پایین است، اگرچه هزینههای برداشت و واریز صرافیها میتواند بالا باشد.
- بانکها هزینههای نسبتاً بالایی برای هر تراکنش، بهویژه تراکنشهای برون مرزی دریافت میکنند.
مرزها و سانسور:
- بیت کوین به منظور دسترسی فراملیتی و فرامرزی طراحی شده است. بیت کوین را نمیتوان سانسور کرد، چرا که هیچ مرجعی وظیفه کنترل تأیید تراکنشها را بر عهده ندارد.
- سیستمهای بانکی مرزها و قوانین ملی را رعایت میکنند. تراکنشها میتوانند توسط مقامات متمرکز و واسطهها محدود شده یا حتی برگشت زده شوند.
بهطور خلاصه، بیت کوین این قابلیت را به کاربرانش میدهد تا خارج از ساختارهای بانکی و نظارتی سیستم سنتی بانک، بدون نظارت واسطهها به تبادل مالی بپردازند.
مزایا و معایب بیت کوین و بلاک چین
هر فناوری که ایجاد میشود، نکات مثبت و منفی متعددی نیز با خود به همراه دارد و بیت کوین و بلاک چین هم بیتردید از این موضوع مستثنی نیستند.
مهمترین مزایا و معایب بیت کوین:
مزایا
- غیرمتمرکز بودن: هیچ مرجع متمرکزی برای کنترل سیستم بیت کوین وجود ندارد و این شبکه توسط یک شبکه همتا به همتای توزیعشده نگهداری میشود.
- شفاف: شبکه بیت کوین یا همان بلاک چین بیت کوین حاوی کلیه سوابق مربوط به همه تراکنشهایی است که تاکنون رخ داده است و در نتیجه، امکان ردیابی و بررسی همه تراکنشها فراهم است.
- عدم نیاز به مجوز: هر کسی میتواند بدون نیاز به تأیید از نهادهای دولتی، از بیت کوین استفاده کند که میتواند به کاهش نقش مداخلهگرانه دولتها در امور شخصی شهروندان بیانجامد.
- مقاوم در برابر سانسور: ساختار غیرمتمرکز به این معنی است که تراکنشها نمیتوانند به راحتی مسدود یا برگردانده شوند.
- کارمزد پایین: کارمزدهای تراکنش بیت کوین در مقایسه با برخی تراکنشهای مالی دیگر نسبتاً پایین است.
معایب
- نوسان قیمت: قیمت بیت کوین میتواند بر اساس اخبار و حتی شایعهها به شدت نوسان کند.
- عدم حمایت از مصرفکننده: کاربران باید خودشان بیت کوین را در برابر سرقت حفاظت کنند. بیت کوین در واقع یک «دارایی به نام نگهدارنده است و اگر دسترسی به کلید خصوصی از دست برود، دارنده برای همیشه موجودی خود را از دست میدهد. همچنین در صورتی که سارقی اقدام به دزدیدن کلیدی خصوصی شما کند، موجودیتان برای همیشه از دستتان خارج میشود.
- عدم قطعیت قانونی: هنوز هیچ چهارچوب دقیق و مشخصی درباره بیت کوین و مسايل مرتبط با آن تدوین نشده است.
- استفاده غیرقانونی: به دلیل شفافیت و محرمانگی تراکنشهای بیت کوین، تبهکاران از آن برای پولشویی و تجارت در بازار سیاه استفاده میکنند.
مهمترین مزایا و معایب بلاک چین:
مزایا:
- غیرمتمرکز بودن: بلاک چین در قالبی متفاوت با شبکههای متمرکز فعالیت میکند و در نتیجه، از شکنندگی کمتری در برابر ریسکهای رایج سیستمی برخوردار است.
- شفافیت و غیرقابلتغییر بودن: سوابق مندرج در بلاک چینهای عمومی برای همه شرکتکنندگان قابلمشاهده و غیرقابل تغییر است که همین یک عامل بسیار مهم در اعتمادسازی به شمار میآید.
- امنیت: بهرهگیری از اصول رمزنگاری در دادههای بلاک چین سبب میشود دستکاری و جعل این دادهها عملاً غیرممکن شود.
- دقت بسیار بالا: تراکنشها باید الزاما براساس مقررات پروتکلهای تعریف شده توسط اجماع شبکه تأیید شوند.
- در دسترس بودن: شبکههای غیرمتمرکز با گرههای متعدد، ریسک قطعی سرویس را کاهش داده و در دسترسپذیری بالا را تضمین میکنند.
- خودکارسازی: قراردادهای هوشمند که بر روی برخی بلاک چینها تعریف میشوند، امکان درج شرایط و اقدامات پیچیده برنامهای را در قراردادهای مختلف فراهم میکنند.
معایب:
- فناوری پیچیده: بلاک چین دربردارنده مفاهیم پیچیدهای از جمله رمزنگاری و امور فنی نرمافزاری و گاه سختافزاری درگیر است که درک این مفاهیم برای بسیاری از مردم دشوار است.
- مصرف انرژی: برخی بلاک چینهای عمومی (مثل بلاک چین بیت کوین) اغلب مقادیر زیادی انرژی را مصرف میکنند که هزینهها را افزایش داده و در سالهای اخیر، دغدغههایی زیستمحیطی را نیز به همراه آورده است.
- سرعت تراکنش: پردازش و نهاییسازی تراکنشها در برخی بلاک چینها ممکن است کند باشد. البته بلاک چینهای جدید معمولا چنین مشکلی ندارند.
- ابهام قانونی: هنوز چهارچوبهای حقوقی مشخصی برای کاربردهای مختلف مبتنی بر فناوری بلاک چین تدوین نشده است.
- بلوغ اندک فناوری: بلاک چین هنوز در ابتدای مسیر است و برای اینکه بتواند به شکلی گسترده در حوزههای مختلف مورد استفاده قرار گیرد، نیازمند بهبود و افزایش کارایی است.
نتیجهگیری
در پایان و در مورد تفاوت بین کوین و بلاک چین باید اضافه کرد که بیت کوین یک ارز دیجیتال رمزنگاریشده پیشگام و غیرمتمرکز بوده که در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو که ناشناس است، اختراع شد. بیت کوین اولین و پرکاربردترین کاربرد فناوری بلاک چین است و مفهوم سیستم الکترونیکی مالی بدون مرز و بدون سانسور را برای اولین بار به شکلی جدی به جهان عرضه کرد. از تعریف این مفاهیم نیز میتوان متوجه تفاوت بیت کوین و بلاک چین شد. بیت کوین بر بستر بلاک چین کار میکند و بهنوعی موجودیتش وابسته به تکنولوژی بلاک چین است.
بیت کوین از یک الگوریتم پیچیده برای تایید تراکنشها و تأمین امنیت شبکه خود استفاده میکند، بهطوریکه شرکتکنندگان با اختصاص منابع محاسباتی، سکههایی دریافت میکنند. این فناوری امکان ظهور یک لایه مالی جهانی، شفاف و قابل دسترسی برای هر کسی در هر نقطهای از جهان، بدون نیاز به سیستمهای سنتی و حاکمیتی یا واسطههای متمرکز را فراهم کرده است.
با این حال، بیت کوین با مشکلاتی مانند نوسانات، ابهام قانونی، موانع جدی در پذیرش عمومی و تأثیرات زیستمحیطی مواجه است. اگرچه بیت کوین نوآورانه است، بیشتر بهعنوان یک دارایی سرمایهگذاری پرریسک و ذخیرهای به جای پول دیجیتال برای تراکنشهای روزمره دیده میشود و تاکنون در تبدیل شدن به یک سیستم پرداخت فراگیر جهانی، یعنی چیزی که در سند اولیه آن ترسیم شده، ناموفق بوده است. با این حال، بیت کوین همچنان نفوذ زیادی بسیار در ادبیات مالی جهان دارد که سبب پدید آمدن نوآوریهای فراوان بعدی مبتنی بر بلاک چین شده است.
بلاک چین یک فناوری دفتر کل توزیعشده دیجیتال است. این فناوری راهی برای رسیدن به اجماع در مورد وضعیت دفتر کل برای ثبت تراکنشها و دادهها به شکلی امن، شفاف، قابل حسابرسی و بسیار انعطافپذیر فراهم میکند. بلاک چین با امکانپذیر کردن توزیع اطلاعات دیجیتال در شبکهای گسترده و نامتمرکز، امکان تراکنش بدون نیاز به واسطههای قابلاعتماد را ایجاد میکند. بلاک چین همچنین نوید ارائه زیرساختهایی برای اطمینان از سلامت و شفافیت در فرایندهایی که شامل انتقال ارزش، بستن قرارداد، رایگیری، پایش زنجیره تامین و موارد گوناگون دیگری را میدهد. البته با توجه به روند گسترش کاربردهای این فناوری، احتمالا در آینده شاهد استفادههای دیگری از آن هم باشیم.
سوالات متداول
بیت کوین چیست؟
بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز و سیستم پرداخت است که از فناوری بلاک چین برای تأیید و ثبت تراکنشهای همتا به همتا استفاده میکند.
بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک فناوری دفتر کل توزیع شده است که دادههای تراکنش را به شکلی امن در بلوکهای مرتبط رمزنگاریشده در یک شبکه همتا به همتا ثبت میکند.
بیت کوین چگونه ایجاد میشود؟
بیت کوینها از طریق فرایندی به نام استخراج ایجاد میشوند که شامل حل مسائل پیچیده ریاضی توسط انبوهی از رایانهها برای تأیید تراکنشها و تولید بلوکهای جدید است که به استخراجکنندگان موفق، بیت کوینهای تازهایجادشده را پاداش میدهد.
چگونه میتوان بیت کوین خرید؟
بیت کوین را میتوان از صرافیهای رمز ارزها خریداری کرده و در کیفهای آن ذخیره کرد. برخی برنامههای سرمایهگذاری نیز اکنون امکان خرید مستقیم بیت کوین را به صورت آسانتر فراهم میکنند.
آیا هر کسی میتواند تراکنشهای بیت کوین را ببیند؟
بله، تمام تراکنشهای تأییدشده بیت کوین در بلاک چین عمومی آن قابلمشاهده است، هرچند هویت کاربران میتواند تا حدودی ناشناس باقی بماند.
بلاک چین چقدر امن است؟
ساختار غیرمتمرکز بلاک چین تغییر دادهها را بسیار دشوار میکند. اصول رمزنگاری، امنیت دادهها را بسیار بالا میبرد و قابلیت مشاهده شبکه توسط انبوهی از رایانههای حاضر در آن این اطمینان حاصل میکند که تغییراتی مانند خرج دوباره این مقدار مشخص ارز دیجیتال سریعاً شناسایی میشود.
بلاک چین چه مزایایی دارد؟
غیرمتمرکز بودن یکی از مزایای بلاک چین است. به همین دلیل بلاک چین در قالبی متفاوت با شبکههای متمرکز فعالیت میکند و در نتیجه، از شکنندگی کمتری در برابر ریسکهای رایج سیستمی برخوردار است.
شفافیت و غیرقابلتغییربودن از دیگر مزایای بلاک چین است. چون سوابق مندرج در بلاک چینهای عمومی برای همه شرکتکنندگان قابلمشاهده و غیرقابل تغییر است و همین یک عامل بسیار مهم در اعتمادسازی به شمار میآید.
مزیت مهم دیگر آن، بهرهگیری از اصول رمزنگاری در دادههای بلاک چین سبب میشود دستکاری و جعل این دادهها عملاً غیرممکن شود.
آیا بیت کوین ارزش ذاتی دارد؟
در مورد ارزش ذاتی بیت کوین دیدگاههای متفاوتی وجود دارد. برخی استدلال میکنند که ارزش بیت کوین به خاطر کاربردی است که دارد و برخی بر این باورند که صرفا وجود تقاضا در بازار به آن ارزش ذاتی نمیبخشد.
آیا استخراج بیت کوین برای محیط زیست مفید است؟
خیر، استخراج بیت کوین انرژی محاسباتی زیادی مصرف میکند که نیازمند منابع انرژی تجدیدپذیر برای پایداری زیستمحیطی است. ابتکاراتی در زمینه «استخراج سبز» صورت گرفته، اما هنوز نتوانسته این نگرانیها را برطرف کند.
ریسکهای سرمایهگذاری در بیت کوین چیست؟
بیت کوین به دلیل نوسانات شدید قیمت، فقدان نظارت، آسیبپذیری در برابر خریدها و فروشهای هیجانی و نیز تهدیدهایی مانند هک شدن که باید در برابر آنها محافظت شود، ریسک سرمایهگذاری بیشتری نسبت به بسیاری دیگر از داراییها دارد.
آیا بلاک چین با استقبال مواجه شده است؟ کارشناسان در مورد آینده بلاک چین چه میگویند؟
به خاطر ماهیت بسیار کاربردی معماری بلاک چین، طی چند سال اخیر شاهد تعریف و اجرایی شدن پروژههای بسیار متنوعی با بهرهگیری از این فناوری بودهایم. با وجود اینکه بلاک چین ابتدا فقط با محوریت انجام تراکنشهای مالی با پروژه بیت کوین به جهانیان معرفی شد، قابلیتهای متعدد این فناوری موجب شده شاهد استفاده از آن در حوزههای دیگر هم باشیم.
در این میان، بسیاری از کارشناسان امیدوار هستند که با ترکیب بلاک چین با فناوریهای نوین دیگری مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، شاهد گسترش دامنه فعالیتهای بلاک چینی باشیم.
