بهانه برگزاری این روم، اظهارات دکتر شانه‌ساز، رئیس کل سازمان غذا و دارو درباره استارتاپ‌های حوزه سلامت و «ناصر خسرو» خواندن یکی از این استارتاپ‌ها بود. او در حاشیه گردهمایی معاونین غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور گفته بود: «اسنپدکتر و… بسیار افتضاح در زمینه فروش اینترنتی دارو کار کردند. به طوری که یکسری اقلام غیرمجاز را می‌فروشند و گویی کار ناصرخسرو وارد فضای مجازی شده است.»
دغدغه نهادهای قانونگذار درباره فروش اینترنتی دارو
منان حاجی‌محمودی، درباره دغدغه‌های رگولاتوری نسبت به فعالیت استارتاپ‌ها در حوزه دارو، گفت: «تمامی داروخانه‌ها امکان دریافت این مجوز را دارند و هیچ انحصاری در کار نیست. چنانچه داروخانه‌‌ای در یک سال گذشته سابقه تخلفاتی مانند گرانفروشی، فروش کالای قاچاق و عدم‌حضور مسئول فنی را نداشته باشد، واجد شرایط دریافت مجوز فروش آنلاین خواهد بود. اکنون تنها مجوزی که در زمینه امکان فروش اینترنتی دارو های بدون نسخه و مکمل‌‌ها وجود دارد، به داروخانه‌ها اجازه می‌دهد که وب‌سایت اختصاصی برای خود ایجاد کنند و بر بستر این وب‌سایت و با نظارت پزشک داروخانه، اقدام به عرضه آنلاین برخی اقلام مجاز کنند.»
اما استارتاپ‌ها نظر دیگری داشته و تاکید می‌کنند که تمامی داروخانه‌‌هایی که در بازارگاه پلتفرمهای استارتاپی ثبت شده‌اند، داروخانه‌های دارای مجوز عرضه آنلاین از سازمان غذا و دارو هستند و از آنجا که تمامی مراحل ارائه این داروها با جزئیات کامل ثبت و ضبط می‌شود، شفافیت در این پلتفرمها بیش از فروش حضوری دارو یا بر بستر سایت‌‌های اختصاصی داروخانه‌هاست. مسعود تاج‌فرد گفت: «حساسیت ثبت و ضبط تمامی فرآیند فروش دارو بر بستر این پلتفرمها به‌حدی است که حتی مسیر حرکت پیک تا زمان تحویل دارو نیز قابل رصد و پیگیری است، اما سازمان غذا و دارو معتقد است تا زمانی‌که امکان رصد این اطلاعات ثبت و ضبط شده برای سازمان و وزارت بهداشت میسر نباشد، نمی‌‌توان روی این امر حساب کرد.»
مطلب پیشنهادی: 11 استارتاپ برتر جهان در حوزه سلامت
علت مخالفت وزارت بهداشت با پلتفرمهای فروش دارو چیست؟
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی درباره علت مخالفت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو با بحث فروش مکملهای دارویی بر پلتفرم استارتاپ‌های بازارگاهی، می‌گوید: «از نگاه متولیان بهداشت و درمان، عرضه دارو و مکملهای دارویی بر بستر پلتفرمهای آنلاین با چند چالش جدی مواجه است. ممکن نبودن تایید اصالت نسخه، اصالت دارو، اصالت بیمار و ارتباط مستقیم میان بیمار و داروساز، از جمله اصلی‌‌ترین عللی هستند که باعث مخالفت با این پلتفرمها شده‌اند.»
حاجی‌محمودی تصریح کرد: «چنانچه این موارد رفع شوند و امکان مشاهده اطلاعات و هویت داروخانه عرضه‌کننده دارو بر بستر آن پلتفرم بازارگاهی موجود باشد، سازمان هیچ مخالفتی با عرضه نخواهد داشت؛ کما‌اینکه اکنون استارتاپ‌هایی وجود دارند که با رعایت این شرایط بدون هیچ مخالفتی در حال کارند.»
هم‌بنیانگذار «اسنپدکتر» اما معتقد است این پلتفرمها کاملا امکان احراز هویت بیمار را از طریق تطبیق کدملی و شماره موبایل بیمار از طریق سامانه شاهکار دارا هستند و اصالت‌سنجی بیمار در همین حد نیز در زمان فروش حضوری دارو انجام نمی‌شود. اکنون استارتاپ‌های حوزه سلامت به دلیل دسترسی نداشتن به سامانه نسخه الکترونیک، ناچار به استفاده از عکس نسخه کاغذی و یا جابه‌جایی نسخه با پیک بین پزشک و بیمار هستند.
مهدی خدادادی نیز در پاسخ به اینکه چرا هنوز استارتاپ‌ها از این سامانه که امکان اصالت‌سنجی کامل نسخه را برای سازمان غذا و دارو فراهم می‌کند استفاده نمی‌کند، می‌گوید: «بارها برای دسترسی پیدا کردن به این سامانه به بیمه‌ها مراجعه کردیم اما آنها صریحا اعلام کردند که به‌دستور وزارت بهداشت، استارتاپ‌های حوزه سلامت در لیست‌سیاه قرار گرفته‌‌اند و مقرر شده تا امکان دسترسی به این سامانه برای آنها فراهم نشود. خدادادی، در پاسخ به ابهام دیگر که چرا هویت داروخانه‌ها در پلتفرمهای بازارگاهی مشخص نمی‌شود، می‌گوید: این سوالی است که باید از وزارت بهداشت و متولیان دیگر این حوزه پرسید، زیرا این بخش‌ها کار را به جایی رسانده‌‌اند که داروخانه‌ها از ذکر نامشان در پلتفرمهای بازارگاهی بر حذر هستند و بارها نامه‌‌هایی برایشان ارسال شده و آنها را تهدید به لغو مجوز فروش اینترنتی دارو کرده‌اند.»
مطلب پیشنهادی: بازار داغ سلامت دیجیتال
نظر مدیران استارتاپ‌های حوزه سلامت درباره چالش‌های موجود در این بازار
مدیران استارتاپ‌های حوزه سلامت متفق‌القول اعلام داشته‌اند که حاضر به تعامل و شنیدن دغدغه‌های دولت و تطبیق شرایط با خواسته‌ها و چارچوب‌های مورد انتظار آنها هستند، اما یا چنین جلساتی برگزار نمی‌شود یا با نگاه بالا به پایین متولیان این حوزه، حصول توافق را دور از دسترس می‌کند. تاج‌فرد تاکید می‌کند که انتقادات مطرح‌شده از سوی سیاستگذاران نشان می‌دهد که آنها درک درستی از پتانسیل‌‌های فضای دیجیتال ندارند و گویا حرفهای فعالان این بخش را نمی‌‌شنوند، زیرا اگر صریحا خواسته‌های آنها مطرح شود، استارتاپ‌ها می‌توانند راهکاری برای آن دغدغه خاص ارائه دهند و در کمتر از یک ماه تمامی خواسته‌های نهاد قانونگذار را پیاده‌سازی فنی کنند.
خدادادی تصریح کرد که کندی پیشرفت کارها در سازمانی مانند وزارت بهداشت به حدی است که حتی بیمه‌ها نیز مسیر میانبری برای اجرای طرح نسخه الکترونیک در پیش گرفتند و با دستور مستقیم ریاست‌جمهوری و بدون گذر از مسیر وزارت بهداشت، این امر را اجرایی کردند. وی می‌افزاید: پیش‌بینی چنین مسیر جایگزینی تنها به این دلیل در اختیار بیمه‌ها قرار گرفت که منافع دولت در آن نهفته بود، اما از آنجا که منافع کارآفرینان بخش‌خصوصی برای کسی اهمیت ندارد، هیچ گام رو به جلویی برای حل مشکلات و تعارضات این گروه برداشته نمی‌شود.
سجاد موسوی، عضو مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در این روم تاکید کرد که حتی عرضه حضوری دارو در شرایط فعلی نیز باگ‌‌های زیادی دارد. و با وجود سامانه‌‌ای مانند «تی‌‌تک» (TTAC) که سامانه اختصاصی سازمان غذا و دارو برای کنترل روند توزیع دارو و مبارزه با قاچاق است نیز هنوز امکان رصد کامل زنجیره تامین و توزیع داروها میسر نیست. در نتیجه نباید در مورد عملکرد استارتاپ‌ها ایده‌آل‌گرایانه به موضوع نگاه کرد، بلکه باید با همراهی و تعامل درست، به‌رفع تدریجی دغدغه‌های طرفین کمک کرد. وی همچنین ادامه داد که اکنون حاکمیت کشور در بسیار از موضوعات از تحولات جامعه عقب افتاده و باید زمینه‌‌ای فراهم شود تا این دو لایه بتوانند همگام شوند. موسوی معتقد است اتصال پلتفرمهای دیجیتال و استارتاپی به سامانه‌‌هایی مانند تی‌‌تک و نسخه الکترونیک، به‌خوبی می‌تواند شفافیت مورد انتظار سازمان و وزارت بهداشت را برآورده کند.
مطلب پیشنهادی: رونق بازار استارتاپ‌های حوزه سلامت روان
