می‌خواهیم نسل بعدی اکوسیستم را تقویت کنیم

• چرا تصمیم گرفتید وارد حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر شوید؟

انگیزه اصلی من کمک به اکوسیستم برای در اختیار گذاشتن تجربه در کنار پول بود. نکته اینجاست که سرمایه در اکوسیستم وجود دارد اما مهم‌تر از آن، تجربه‌ای است که در مجموعه اسنپ وجود دارد و احساس کردیم می‌شود آن را در اختیار دیگران قرار داد. در حقیقت، این وظیفه ماست که به عنوان مجموعه‌ای که ۷‌سال سابقه کار دارد، از کارآفرینان نسل جدید حمایت کرده و آنها را راهنمایی کنیم که قوی‌تر شوند و با هم اکوسیستم را رشد دهیم.

• این سرمایه‌گذاری در چه قالبی است؟ به سرمایه بذری محدود می‌شود یا برنامه‌ای برای انتقال دانش از سمت مجموعه اسنپ هم دارید؟

به نظرم مهم‌ترین سرمایه اسنپ، مدیران باتجربه‌ای است که در بخش‌های مختلف این مجموعه در حال کار هستند و این توانایی را دارند که تا جای ممکن این دانش را در اختیار دیگر تیم‌ها بگذارند. ما به تیم‌ها کمک می‌کنیم در مرحله اولیه شکل‌گیری کارشان، مراحل پر‌دردسر و زمانبر product-market-fit را سریع‌تر پشت سر بگذارند. خب، می‌دانید که این مرحله‌ای است که اکثر استارتاپ‌ها در آن شکست می‌خورند. در کنار این اتفاق، ما سرمایه‌گذاری نقدی در مرحله بذری را هم انجام می‌دهیم تا تیم‌ها برای پیشبرد محصول و تیم‌سازی و جذب مشتریان اولیه مشکلی نداشته باشند.

• مدت‌هاست که کمبود وجود بازیگر تازه‌نفس و نیروی جوان خلاق در اکوسیستم را حس می‌کنیم. آیا کانال مشخصی برای شناسایی استارتاپ‌ها و استعدادهای جوان دارید؟

اسنپ ونچرز به دنبال یافتن تیم‌های بااستعداد و جوان است تا در کنار هم، نسل بعدی اکوسیستم را تقویت کنیم. فکر می‌کنم حضور ما باعث ‌می‌شود تا تیم‌های جدید به سمت ریسک‌کردن و تحقق ایده‌هایشان بروند. برای همین هم، پذیرای ارائه‌ها و ایده‌های تیم‌هایی هستیم که با ما تماس می‌گیرند. ما برای این بخش از کار زمان قابل‌توجهی را اختصاص داده‌ایم تا این تیم‌ها را ببینیم و حرف‌هایشان را بشنویم تا بتوانیم به‌خوبی به آنها کمک کنیم. تیم‌ها می‌توانند از وب‌سایتی که به‌تازگی راه‌اندازی کرده‌ایم، به آدرس snappventures.com  با ما تماس بگیرند.

• فکر می‌کنید مشکل امروز اکوسیستم، آن‌هم در مرحله سید، نبود سرمایه‌گذار است؟

مشکل اول اکوسیستم ما قطعا نبود سرمایه‌گذار در مرحله بذری نیست؛‌ شاید وجود سرمایه‌های بزرگ در مراحل بالاتر بیشتر به چشم بیاید، اما در مرحله بذری هم سرمایه‌گذار به اندازه کافی داریم. ولی تفاوتی که ما ایجاد خواهیم کرد، سرمایه‌گذاری هوشمند، انتقال تجربه و کمک به رشد است و مطمئنا سرمایه‌گذاران دیگر هم وقتی حضور و سرمایه‌گذاری و موفقیت یک استارتاپ را ببینند – که ما در آن حضور داریم – انگیزه دو‌چندانی برای سرمایه‌گذاری‌های بعدی از خود نشان می‌دهند.

• آیا در استراتژی گروه اسنپ روی حوزه‌های خاصی تمركز دارید؟

طبیعتا علاقه و توانایی بیشتر ما به کمک به تیم‌هایی است که به بیزینس‌مدل‌های ما نزدیک‌تر هستند و با ما هم‌افزایی دارند، ولی به هیچ‌وجه محدود به حوزه خاصی نیستیم و معیار اصلی ما، تیم خوب و معیار دوم‌مان، ایده عالی است که بازار مناسبی داشته باشد. تمرکز خاصی نداریم و محدودیتی ایجاد نکردیم؛ اما مشخصا ایده‌هایی که به کسب‌و‌کارهای کنونی گروه اسنپ نزدیک‌تر باشند، برایمان جذاب‌تر است زیرا تجربه و مزیت رقابتی بهتری در آن حوزه‌ها داریم و بیشتر آنها را می‌فهمیم. حتی ایده‌ای می‌تواند محصول فیزیکی داشته باشد، ما از آنها هم استقبال می‌کنیم.

• شما تجربه زیادی به عنوان بنیانگذار دارید و به نظر می‌رسد اتمسفر استارتاپ‌ها و صاحبان کسب‌و‌کارهای کوچک را بهتر بشناسید. این مسئله چقدر در مسیر اسنپ ونچرز تاثیرگذار است؟

فکر می‌کنم به عنوان فردی که طی سال‌های گذشته ایده‌های متفاوتی را اجرایی کرده و الان هم درگیر مدیریت ونچرهای متعدد در گروه اسنپ هستم، از مشکلات و نگرانی‌های فردی که آن طرف میز نشسته درک خوبی دارم. به همین دلیل معتقدم می‌توانم کمک کنم که تیم‌هایی که با آنها کار می‌کنیم، پیشرفت بهتری داشته باشند و با توجه به شناخت و تجربه‌ای که دارم، سرمایه‌گذاری‌های خوبی داشته باشیم.

• در مورد چه ميزان سرمایه‌گذاری صبحت می‌کنیم؟ یعنی در استراتژی گروه اسنپ هدف خاصی برای تعداد استارتاپ‌ها یا میزان سرمایه‌گذاری مشخص شده؟

برنامه کلی مشخصی برای نقشه راه سرمایه‌گذاری داریم، ولی محدودیت خاصی هم نداریم و اگر تیم‌های مناسبی را شناسایی کنیم، به میزان لازم سرمایه‌گذاری خواهیم کرد.

• کمی در مورد خودتان صحبت کنیم. چه شد که به مجموعه اسنپ پیوستید؟

بعد از پایان سال‌۹۸ مدتی به کارهای باقیمانده مشغول بودم و بعد به دنبال چالش‌های جدید و ادامه اثربخشی و ساختن در اکوسیستم استارتاپی بودم. برای همین فکر کردم گروه اسنپ برای این موضوع می‌تواند فضای مناسبی باشد و یکی از نتایج این همکاری، شروع همین اسنپ ونچرز است که امیدوارم بتواند اثر بسیار مثبتی در اکوسیستم استارتاپی ما داشته باشد.

• کار در یک مجموعه بزرگ چه تفاوتی با فعالیت مستقل به عنوان یک بنیانگذار دارد؟

در فعالیت مستقل، اختیارات و مسئولیت‌های فاندر بسیار گسترده‌تر است و در سیستم بسیار بزرگی مانند اسنپ، اگرچه پتانسیل‌های کاری بسیار بیشتر است، اما انجام کارهای بزرگ و استفاده از این پتانسیل‌ها نیاز به هماهنگی با قسمت‌های مختلفی دارد که بعضا زمانبر هستند. یکی از چالش‌های شرکت‌های بزرگ تک در تمام دنیا، حفظ چابکی استارتاپی در عین داشتن نظم و هماهنگی درون سازمانی است.

• در بخشی از خبری که در مورد اسنپ‌ونچرز منتشر شد، آمده که پذیرای تیم‌های باتجربه‌تر هم هستید. این رویکرد در راستای اتفاقی است که به طور مثال برای اسنپ دکتر افتاد؟

دقیقا. تیم‌های بالاتر از مرحله بذری هم جزو مخاطبان اسنپ ونچرز هستند. این کسب‌و‌کارها با قرار‌گرفتن در کنار اکوسیستم گروه اسنپ می‌توانند از امتیازهای ویژه‌ای مثل زیرساخت‌های عملیاتی و فنی، ترافیک، محصول، تراکنش‌ها و بسیاری فرصت‌های دیگر استفاده کرده و سرعت بیشتری به رشد خود بدهند. این تیم‌ها با توجه به نوع فعالیت و بازاری که در آن مشغول هستند، می‌توانند سرمایه‌گذاری مالی در ابعاد وسیع‌تری بگیرند. ما به دقت این فرصت‌ها را بررسی می‌کنیم و با توجه به تجربه خودمان از این نوع مشارکت‌ها، بهترین مدل‌های سرمایه‌گذاری را پیاده‌سازی می‌کنیم تا ریسک تیم و سرمایه‌گذار به حداقل رسیده و شانس موفقیت را افزایش بدهیم. ما حتی آمادگی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر از اسنپ دکتر را نیز داریم، اگر توجیه و هم‌افزایی خوبی با سیستم ما داشته باشد.

• فکر می‌کنید اضافه‌شدن استارتاپ به یک مجموعه بزرگ مثل اسنپ چقدر برای بنیانگذاران آن می‌تواند مثبت یا منفی باشد؟

اضافه‌شدن به مجموعه بزرگ، منافع و مشکلات خاص خودش را دارد. کار کردن در اکوسیستم رقابتی و در بالاترین سطوح بازار به انگیزه، دانش، خلاقیت، حس رقابت و برتری‌جویی بسیار بالایی نیاز دارد. برای همین هم، بودن در این اتمسفرها و رسیدن به موفقیت، چالش‌های خاص خود را دارد. ولی قاعدتا این چالش‌ها نهایتا در موفقیت تیمی و فردی و کسب‌و‌کار و رسیدن به اهدافی که شاید به‌تنهایی و تنها با داشتن سرمایه بسیار زیاد هم دور از دسترس می‌بود، تاثیر مثبتی خواهد داشت.

قرار گرفتن در کنار گروه اسنپ، این فرصت طلایی را به تیم‌ها و افراد می‌دهد که از توانایی‌های بالقوه و بالفعل خودشان حداکثر بهره‌وری را ببرند و از دانش و تجربه افرادی که این مسیرها را قبلا رفتند یا در حال طی مسیر هستند، استفاده کرده و  از ارزش‌ها و دارایی‌هایی که به عنوان سرمایه‌گذاری در اختیار آنها قرار داده شده بهره‌مند شوند و مسیر موفقیت را سریع‌تر طی کنند.

• همین حالا که ما در حال صحبت هستیم، تعداد زیادی شتاب‌دهنده، صندوق سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذار خطرپذیر و حتی سرمایه‌گذار سنتی وجود دارد که به نظر می‌رسد به دنبال استارتاپ‌های خلاق و آینده‌دار هستند. در چنین فضایی اضافه‌شدن شما به این بازار منطقی بوده است؟

در بعضی موارد ما خودمان را نه‌تنها رقیب شتاب‌دهنده‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نمی‌شناسیم، بلکه آنها را شریک خود می‌دانیم و می‌توانیم با آنها در سرمایه‌گذاری مشارکت کرده و یا به تیم‌ها در دوره شتاب‌دهی کمک کنیم. البته که در مواردی، رقابت هم وجود دارد؛ ما اعتقاد داریم که می‌توانیم با تشخیص فرصت‌ها و ارائه بهترین پکیج‌های سرمایه‌گذاری که پیش‌تر به آن اشاره شد، پیشنهاد رقابتی‌تری برای تیم‌های خلاق و پویا داشته باشیم. در مواردی، سرمایه‌گذاران خطرپذیر و سنتی هم می‌توانند بعد از مراحل بذری با ما مشارکت کنند و این ریسک را برای آنها تا حدی کاهش خواهد داد.

• هدف اصلی اسنپ ونچرز را چه می‌دانید؟

هدف اصلی استراتژی گروه اسنپ، سرمایه‌گذاری روی تیم‌هایی است که ابتدای راه هستند و پتانسیل رشد بالایی دارند. ما به دنبال تیم‌های خوب با محصولات خوبی هستیم که در جای درست و ایده درستی را انجام می‌دهند.

• این سرمایه‌گذاری از چه جنسی است؟ می‌خواهید نقش انجل‌اینوستور را بازی کنید و به نوعی آن را مسئولیت اجتماعی می‌دانید یا نه؟ این یک سرمایه‌گذاری بلند‌مدت برای مجموعه اسنپ به حساب می‌آید؟

این سرمایه‌گذاری قطعا یک سرمایه‌گذاری بلند‌مدت برای مجموعه اسنپ و کارآفرینانی است که در اکوسیستم استارتاپی مشغول به فعالیت و کارآفرینی هستند. این را مسئولیت خودمان می‌دانیم که از این اکوسیستم دفاع کرده و با کمک به نخبگان و سختکوشان، از مهاجرت آنها جلوگیری کنیم. در شرایط فعلی فرصت رسیدن به موفقیت، هم برای آنها و هم برای اسنپ، قرار گرفتن در کنار این تیم‌های موفق را باعث افتخار خودمان می‌دانیم.

• سرمایه‌گذاری قرار است در چند راند اتفاق بیفتد؟

مثل اکثر سرمایه‌گذاران خطرپذیر، برای تیم‌هایی که در مرحله بذری هستند، سرمایه‌گذاری ابتدایی خواهیم داشت و در مراحل بعدی، با توجه به عملکرد تیم‌ها، تصمیم می‌گیریم که در راندهای بعدی حضور داشته باشیم یا خیر.

• حتما می‌دانید که اگزیت یکی از بزرگ‌ترین حلقه‌های گمشده اکوسیستم استارتاپی ایران است. استراتژی گروه اسنپ برای اگزیت چیست؟ از ابتدا برنامه‌ای برای آن دارید؟

این  سوال شاید از مهم‌ترین چالش‌های این روزهای اکوسیستم استارتاپی ایران باشد. طبیعتا استراتژی اگزیت برای هر کسب‌و‌کاری در هر مرحله‌ای مهم است. امیدوارم که به‌زودی شاهد اجرایی‌شدن عرضه اولیه شرکت‌های استارتاپی در بورس باشیم تا حلقه سرمایه‌گذاری استارتاپی کشور تکمیل شود. در صورت این اتفاق، قطعا در صورتی‌که یک استارتاپ رشد مناسبی داشته باشد، می‌توانیم در آینده بلند‌مدت در این موضوع نیز به آنها کمک کنیم. موضوع دیگر انجام M&A در گروه اسنپ است؛ در صورت موفقیت آن استارتاپ و داشتن هم‌افزایی با کسب‌و‌کارهای گروه، فاندرها و دیگر سرمایه‌گذاران بالقوه آن استارتاپ فرصت خروج را خواهند داشت.

• آینده اکوسیستم ایران را چطور می‌بینید؟ فکر می‌کنید ما باز هم شاهد تولد و رشد استارتاپ‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا، اسنپ، علی‌بابا، آپارات و… خواهیم بود؟ اتفاقی که حداقل در ۵سال اخیر شاهد آن نبوده‌ایم.

به نظر من مارکت ما هنوز جزو بازارهای emerging است و ما هنوز فرصت‌های بسیاری داریم که به دلایل مختلف هنوز به آنها ورود نشده ‌یا هنوز کسی لیدر بلامنازع بازار نشده. البته جایگاه رهبران هم هیچ وقت تثبیت‌شده نیست. زمانی یاهو سلطان اینترنت بود و الان جایی در شرکت‌های بزرگ ندارد، یا برای مثال جایگاه علی‌بابا چین در بازار خرده‌فروشی چین، با حضور شرکت‌های جوانی مانند پیندودو به لرزه درآمده است. تکنولوژی نیز با سرعت سرسام‌آوری در حال پیشرفت است و می‌توانیم ببینیم که در همین چند سال، تکنولوژی‌های جدید چقدر حجم بازار جدید خلق کردند و چه ارزش بالایی پیدا کرده‌اند. برای مثال بازار بلاکچین و قابلیت‌های آن، ارزهای دیجیتال و یا بازار tele-medicine که بعد از همه‌گیری کرونا در دنیا ۳۸‌برابر شد.

در کشور ما هم فرصت‌های بسیاری هست که هنوز جای کار دارند؛ به ویژه محصولاتی که اکنون در بازار ما محدود ماندند، محصولات صرفا تکنولوژی‌محور با وابستگی زیاد به تکنولوژی، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی هستند که تعداد آنها بسیار اندک است و معمولا در سازمان‌های بزرگ بر اساس نیاز محصولات ساخته می‌شوند. خیلی از فرصت‌ها نیز به دلایل رگولاتوری هنوز وضعیت نامشخصی دارند ولی تجربه ثابت کرده که نیاز راه خودش را برای دیده‌شدن و حل‌شدن پیدا می‌کند؛ حتی اگر زمان قابل‌توجهی حل نشده باقی بماند یا با مشکلات و محدودیت‌های بسیاری روبه‌رو شود.

• چیزی که قرار است به عنوان ارزش افزوده به استارتاپ‌ها اضافه بشود، آن تجربه‌ای است که مدیران اسنپ کسب کرده‌اند و در اختیار آنها قرار خواهند داد. آیا این به آن معنی است که شما قرار است منتور آنها باشید؟

اینگونه نیست که بگوییم به صورت سیستماتیک یک شتاب‌دهنده هستیم و کلاس‌های آموزشی و منتورشیپ داریم، اما هر استارتاپی که به یک تخصص نیاز داشته باشد، ده‌ها نفر در اسنپ هستند که به آن حوزه احاطه دارند و می‌توانند استارتاپ‌ها با موفقیت پیش بروند و در زمان لازم اسکیل کنند.

• مسئله دیگر، کانیبال‌کردن کسب‌و‌کارهای دیگر است. آیا سیاستی دارید که چنین اتفاقی رخ ندهد؟

برنامه استراتژی گروه اسنپ در اسنپ ونچرز این است که در مدیریت شرکت‌ها فعالانه وارد نشویم و قرار هم نیست سهام حداکثری داشته باشیم و این تصور غلط است که با ورود به اسنپ ونچرز، وارد اسنپ شده و در اینجا مستقر می‌شوند. قرار نیست ما در تیم آنها دخالت کنیم که چطور کسب‌و‌کارشان را اداره کنند. ما هم مثل بقیه سرمایه‌گذارها هستیم.

• حداقل معیارهایی که در استراتژی گروه اسنپ نظر دارید که یک استارتاپ در سبد شما قرار بگیرد چیست؟

ما در مراحل بذری و پیش از بذری می‌خواهیم سرمایه‌گذاری کنیم و به همین دلیل هم مهم‌ترین نکته، آن تیم است. ممکن است ایده به صورت کامل شکل نگرفته باشد، گرچه که آن ایده بعد از خود تیم، در وهله دوم مهم است. در رتبه سوم، بازار و بزرگی آن بازاری است که تیم به سراغ آن رفته است. اما مهم‌ترین چیز، تیم است، زیرا یک تیم خوب حتی اگر در آن ایده موفق نباشد، می‌تواند پیووت کند و موفق شوند.

• تا الان وضعیت چطور بوده؟

فقط یک هفته است که اعلام کردیم و نسبت به ایده‌هایی که روی وب‌سایتمان دریافت کردیم یا پیغام‌هایی که از شبکه‌های مختلف گرفتیم، سورپرایز شدم و امیدواریم به‌زودی تیم‌های خوبی جذب کنیم.

• اتفاقی که خودم هم با آن برخورد کردم این است که بچه‌های اکوسیستم و حتی تیم‌هایی که کمی بالغ‌تر هم شده‌اند، آن ادبیات ارائه را بلد نیستند. من درباره دو جهان متفاوت صحبت می‌کنم؛ جهان استارتاپی و جهان سرمایه‌گذارها. آیا برای تقویت این قسمت در استراتژی گروه اسنپ، برنامه‌ای دارید؟

چون خودم هم برای سال‌های متمادی سمت جهان استارتاپی بودم و اتفاقا با توجه به شخصیت درون‌گرایی که دارم، هیچ وقت پرزنتر خوبی برای سرمایه‌گذارها نبودم، برای همین کاملا این موضوع را درک می‌کنم. اگر در جلسه‌ای کسی با این مشخصات جلوی من بنشیند، کاملا متوجه می‌شوم که آیا این فرد، مشکل ارائه دارد یا اینکه ایده خوبی ندارد یا بیزینس‌من خوبی نیست. سعی می‌کنیم اگر تیمی چنین مشکلی داشت، حتی اگر برای سرمایه‌گذاری از سمت ما پذیرفته نشد، به آنها بگوییم مشکلشان کجاست و باید این مشکلات را حل کنند تا دوباره همدیگر را ببینیم؛ یا اینکه بتوانند سرمایه‌گذار دیگری را با خودشان همراه کنند.

• در یلدای امسال این افتخار را داریم که شما را در کنارمان داشته باشیم. به نظرتان چنین ایونت‌هایی چقدر می‌تواند به اکوسیستم کمک کند؟

حرکت اکوسیستم استارتاپی ایران هم از حدود سال‌۱۳۹۵ آغاز شد و قبل از کووید، ایونت‌های خیلی زیادی برگزار می‌شد. با همه‌گیری، این ایونت‌ها تقریبا صفر شد. اما ایونت‌هایی مثل یلدا می‌تواند خیلی به شرکت‌ها کمک کند که بتوانند نشان دهند که در یک سال گذشته بر آنها چه گذشته و چه فعالیت‌هایی داشته‌اند. برای مثال، همین اسنپ ونچرز را می‌توانیم معرفی کنیم و اگر چنین ایونت‌هایی نباشد، سرعت گردش اطلاعات در میان اهالی اکوسیستم کندتر است.