مشکلات اقتصادی فراوانی که به دلیل شیوع بیماری کرونا تشدید شد، عده بسیار زیادی را نه‌تنها در ایران، که در کل جهان، به این فکر انداخت که در دوران پرفراز و نشیب اقتصادی که ممکن است منابع مالی یک فرد به‌شدت به خطر بیفتد، چه باید کرد؟ راه‌حل‌هایی مختلف در سطح جهان پیشنهاد شده که حجم عمده‌ای از آنها را نمی‌توان برای هر کشوری به عنوان یک نسخه تجویز کرد به خاطر اینکه جنس مشکلات شهروندان هر کشور و اساسا ساختار اقتصادی کشورها، تفاوت‌های فراوانی دارد. کشور عزیزمان ایران هم نه‌تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه از یک‌سو شدیدا سال‌های اخیر را با مشکلات اقتصادی سپری کرده و از سوی دیگر هم ساختار اقتصادی کاملا متفاوتی را نسبت به کشورهای مشهور غربی دارد. به هر حال، همه اینها گفته شد تا در ادامه به دنبال 6 روش برای رسیدن به پاسخ این پرسش باشیم: «چگونه یک فاجعه مالی را به یک عقب‌نشینی موقت تبدیل کنیم؟»
پول نقد نگه ندارید
این نکته بدیهی است، اما تفاوت عملکرد افراد در میزان ریسک‌پذیری آنهاست. فردی ممکن است خرج یک ماه خود را جدا کرده و باقی را به عنوان سرمایه‌گذاری از حالت نقد خارج کند و فردی هم شاید چنین ریسکی را نپذیرد و خرج 6 ماه خود را از حالت نقد خارج کند.
در این میان، آشنایی با روش‌های گوناگون سرمایه‌گذاری هم خالی از لطف نیست. طبیعتا سرمایه‌گذاری در بازار مسکن یا حتی خودرو در روش‌های پیشنهادی ما نمی‌گنجد زیرا همان‌طور که خودتان می‌دانید اگر کسی این سرمایه‌گذاری‌ها را داشته باشد، دیگر چندان در تنگنا و فشار مالی گیر نیفتاده. کم‌ریسک‌ترین (و احتمالا کم‌سودترین) روش‌های سرمایه‌گذاری، سپرده‌های بانکی و اوراق قرضه هستند. پس از این دو حالت با سه بازار ارز، طلا و بورس روبه‌رو هستیم که هر سه نه‌تنها ریسک بیشتری نسبت به دو روش قبلی دارند، بلکه طی سال‌های اخیر هر یک در نوبت خود سودهای زیادی را تولید کرده‌اند. در صورتی كه آشنایی لازم با بورس را ندارید و نگاه نسبتا بلندمدتی به سرمایه‌گذاری خود دارید، بهترین پیشنهاد بازار طلا‌ست. البته این نکته به این معنی نیست که قطعا در بازار طلا سود می‌کنید.
بودجه خود را پیدا کنید
شاید این نکته به نظرتان عجیب برسد اما حجم بسیار زیادی از افراد متوجه نیستند که ماهانه چقدر دریافتی دارند و چقدر خرج می‌کنند. این بی‌نظمی مالی نه‌تنها فقط مربوط به ثروتمندان نیست، بلکه اساسا در بین افراد ثروتمند کمتر دیده می‌شود چون خرج و درآمدشان دقیق‌تر محاسبه می‌شود.
اگر ندانید که درآمد و خرج ماهانه‌تان چقدر است، هرگز متوجه نخواهید شد که در حال حاضر بیش از حد به خودتان فشار می‌آورید یا به جیبتان، و اگر این نکات را هم ندانید، قطعا در مواقع اضطراری که شاید مجبور شوید رفتار مالی خود را تغییراتی دهید، به مشکلات جدی برمی‌خورید. فرض کنید که به دلیل مشکلات مالی مجبور شوید مخارج «غیرضروری» خود را حذف کنید، آیا به‌راحتی می‌توانید تشخیص دهید کدام خرج‌هایتان غیرضروری هستند و هر یک چه تاثیری در برنامه مالی شما دارند؟
تمرین ریاضت کنید
بودجه زندگی خود را پیدا کردید؟ حالا برویم سراغ مرحله بعدی. همین حالا، پیش از اینکه بحران به سراغ شما بیاید، مخارج غیرضروری را شناسایی کنید و به شکل تمرینی آنها را کاهش دهید. سعی کنید یاد بگیرید که با هزینه و بودجه پایین‌تری هم زندگی کنید. اگر در هزینه رفت‌وآمدتان به محل کار بخشی نالازم است که می‌توان با اندکی سحرخیز‌بودن به شکل پیاده آن را پوشش داد، حتما این کار را تمرین کنید. فرض کنید از طرح اینترنتی در خانه خود استفاده می‌کنید که گرچه بسیار گران‌قیمت و پرحجم است، اما خیلی به کار شمایی نمی‌آید که دائما در محل کار هستید و نهایتا اندکی با گوشی موبایل خود در خانه کار می‌کنید. با پرسش و پاسخ ببینید که آیا می‌توانید از طرح اینترنتی ارزان‌قیمت‌تری بهره ببرید؟
توجه کنید که در این مرحله قرار نیست بیخود و بی‌جهت به خودتان سختی بدهید، بلکه قرار است بسیاری از مسائل را به شکل موقت تمرین کنید تا در روزگاری که تنگنای اقتصادی مجبورتان کرد بودجه خود را کاهش دهید، آمادگی بیشتری داشته باشید. شاید هم در بسیاری از موارد مانند مثال «اینترنت» که بالاتر خواندید، همین تغییر موقت را دائمی کردید.
به دارایی‌های خود دقیق‌تر نگاه کنید
متاسفانه حتی در افراد طبقه متوسط رو به پایین جامعه هم حجم زیادی از خریدها صورت می‌گیرد، بدون اینکه نیازی اساسی را محقق کند. اساسا ورود شتاب‌زده کلمه فرنگی «شاپینگ» به ادبیات مردم و سربرآوردن هر روزه مال‌ها و شاپینگ‌سنترها و پاساژها، تایید‌کننده اوج‌گیری خطرناک مسئله «خرید» و «مصرف» است.
پیش از اینکه وارد دوران تنگنای مالی شوید، یک رفتار را با خود تمرین کنید: با خود بگویید که تنها شرط من برای خرید، نیازِ ضروری است؛ یعنی زمانی که از پشت ویترین یک مغازه عبور می‌کنید، این نکته را در ذهن داشته باشید که قرار نیست چیزی را به خاطر «جذاب بودن»، «خوشگل بودن» یا دلایلی ديگر بخرید، بلکه تنها دلیل شما برای خرید با پاسخ مثبت به این پرسش باشد: آیا به این چیز نیاز ضروری دارم؟
این نوع نگاه و اجرای آن شاید باعث نشود که تمام خریدهای ما بلافاصله به حالت ضروری درآیند، اما قطعا باعث می‌شود مجموعه خریدهای ما بیشتر رنگ و بوی ضروری بگیرند. بسیاری از افراد که سابقه مشکل مالی را یا کلا نداشته‌اند یا خیلی وقت است از آن فاصله گرفته‌اند، در دوران تنگنای اقتصادی از یک چیز بیشترین عذاب را می‌کشند: «نمی‌توانیم آن چیز را که دلمان می‌خواهد بخریم.»
راه‌های جدیدی برای درآمد پیدا کنید
بسیاری از کارها هستند که می‌توان آنها را به شکل دورکاری در زمانی که در خانه هستید انجام داد. اگر هم خدای ناکرده وضعیت به شکلی شد که کار خود را از دست دادید، می‌توان از این شغل‌های جایگزین به عنوان مسکنی کوتاه‌مدت استفاده کرد تا بتوانید هرچه سریع‌تر روی پای خود بایستید. از تایپ و ترجمه متون مختلف گرفته تا کارهای خانگی چون پاک‌کردن سبزیجات یا تولید ترشیجات خانگی، همه این کارها می‌توانند در روزهای بحرانی به کمک شما بیایند.
مراقب سلامت خود و خانه باشید
احتمالا این مسئله را متوجه شده‌اید که هر وقت مشکلی به لحاظ اقتصادی برای انسان پیش می‌آید، انواع و اقسام مشکلات دیگر هم پشت سر آن پدید می‌آیند؛ به عبارت دیگر «هرچی سنگه، مال پای لنگه». البته اینطور نیست که فقط در دوران بد اقتصادی مشکلات به سراغ افراد بروند، بلکه مسئله این است که آسیب‌پذیری ما باعث می‌شود که آن مشکلات را بیشتر احساس کنیم. برای مثال، یک خرج دندانپزشکی برای فرد ثروتمند شاید چیزی نباشد، برای فردی متوسط خرجی زیاد به حساب بیاید و برای فردی که وضعیت خوبی ندارد امری «نشدنی».
دو نوع خرج سراغ هر شخص می‌روند؛ سلامت و تعمیرات. یعنی چه برای وسایل شما، از لوله‌کشی خانه گرفته تا سیم‌کشی خودرو، چه خود شما، از سرماخوردگی گرفته تا دندان‌درد، مشکلی پیش بیاید، باید منتظر مخارج دلخراشی باشید. به همین خاطر بهتر است بیش از هر زمان دیگری از خود و وسایلتان مراقبت کنید. دندان‌های خود را درست نمی‌شستید؟ حتما این‌کار را بکنید. گوشی همراه خود را به شارژ زده و باز هم با آن کار می‌کردید؟ سعی کنید این کار را نکنید، زیرا باعث می‌شود باتری گوشی خراب شود. به طور کل هم رفتارهای خود را در قبال خودتان و وسایلتان اصلاح کنید، هم به دنبال ایرادهای جزئی باشید تا بتوانید با هزینه کمتر، در مراحل اولیه، تعمیر یا درمان را انجام دهید.
