شامگاه ششم دیماه ۱۳۸۲ برفراز شهر بم نظاره گر ویرانی یک شهر بودم. شهری که در نیمه های شب به ناگاه لرزید و در چند ثانیه ویران شد و خاک هزاران نفر را در خود کشید. در لحظه خرابی هیچ تصویری از آینده در ذهن نداشتم. اما می دانستم این شهر دیگر آن شهر قبلی نخواهد شد و آدم هایش هم دیگر آن آدم های یک روز قبل نخواهند بود، چنین نیز شد. بم دیگری ساخته شد با آدم هایی که در یک شب ده ها سال رنج کشیدند و بزرگتر شدند. به مجموعه رسانه ای شنبه نگاه می کنم و به خبرهایی که از دیگر استارتاپ ها دارم همه چیز تغییر کرده کرونا زلزال بزرگی بود که همه مارا و حتی کسب و کارمان را زیر و رو کرد. روزهای سخت آواربرداری و پس از آن؛ ساختن دوباره را پیش رو داریم آن هم در شرایط حاد اقتصاد بحرانی و تحریم زده. تغییر به معنی تعدیل، یا کوچک سازی شرکت، کاهش درآمدها، پیووت کردن یا ادغام بسیار سخت و دردناک است و از آن دردناک تر تعطیلی که باید دکمه خاموشی را خودت بزنی. بزرگترین اشتباه عدم پذیرش تغییرات و این واقعیت که همه چیز بهم ریخته شرایط جدیدی درحال شکل گیری است و این در به روال همیشه روی یک پاشنه نمی چرخد. در آینده ای نزدیک تحولات بزرگی در اکوسیستم استارتاپی ایران و در اقتصاد دیجیتال روی خواهد داد. بازیگران اصلی تغییر، کوچک وبرخی کوچک تر ها فرصت خواهند یافت بیشتر عرض اندام کنند. عده ای نیز از میدان خارج خواهند شد. آنچه مسلم است ما وارد دوره ای انقباضی خواهیم شد. آنهایی این دوره را پشت سر خواهند گذاشت که به سرعت به سمت کوچک و چابک سازی حرکت کنند. کاهش هزینه ها و حفظ نقدینگی تا پایان سال ۹۹ بسیار حیاتی است. از طرفی میانه سال ۹۹ بهترین فرصت برای سرمایه گذاری در استارتاپ های کوچک و متوسط است. استارتاپ های بزرگ برای تامین منابع مالی چاره ای جز ورود به بازار سرمایه ندارند چرا که نه راه پیش دارند ونه راه پس . سرمایه گذار خارجی راهی به ایران ندارد و سرمایه گذاران داخلی عمدتا سنتی ها در خواب خرگوشی به سر می برند وهنوز درک مفاهیم ونچر کپیتال برای چرتکه اندازان سخت ودشوار است. شاید همین بن بست سرمایه گذار خارجی و داخلی و ورود به بازار سرمایه اتفاق بزرگی را برای اقتصاد دیجیتال کشور رقم بزند. از این رو خبر ورود دیجی کالا، صبا ایده و تپ سی در آینده ای نزدیک به بورس امیدوار کننده و می تواند خون تازه ای را به تن نحیف و خسته اکوسیستم استارتاپی ایران تزریق کند.
حرف آخر: آنچه بیش از همه مولفه هایی که گفته شد و یا نشد اهمیت دارد این است که پیش از بازسازی کسب و کار به بازسازی خودمان بپردازیم. تغییر ابتدا باید در ذهن ما اتفاق بیفتد وا ینکه اجازه ندهیم نامیدی برما غلبه کند. آینده درخشانی در پشت مه های غلیظ انتظار ما را می کشد. برای زنده ماندن باید با چشمان باز بیدار بمانیم.
