در شماره های قبل به این موضوع پرداختیم که آیا استارتاپ‌ها نیاز جامعه را شناسایی می‌کنند و در پاسخ به آن نیاز ایده‌ای عرضه می‌کنند و یا ابتدابه‌ساکن «نیاز» وجود ندارد بلکه با ارائه یک محصول و استفاده از آن توسط جامعه نوعی وابستگی و امکان فراهم می‌شود، که حاصل این فرایند زاینده یک «نیاز» است. اگر بپذیریم که هر محصول تازه و نو در عصر جدید منشا ایجاد یک «نیاز» است باید به ماهیت آن نیاز که در شکل‌گیری رفتار جمعی و فرهنگی نیز موثر است توجه نشان داد. در این مورد مثال در دسترسی می‌زنم. تا همین دو سه سال پیش نیاز به ارسال پیام، از طریق سیستم پیامک مرتفع می‌شد. با ورود امکان جدید اپ‌های پیام‌رسان و کارکرد متداول و سهولت دسترسی به آن‌ها، شکل رفتار اجتماعی تغییر کرد. در این مثال با شکل‌گیری گروه‌های مجازی رفتار جمعی متداول‌تر شد. با ارائه خدمات تبلیغی و خبررسانی، کارکرد رسانه رسمی تحت شعاع قرار گرفت. واژه دنیای مجازی با ورود این اپلیکیشن‌ها وارد زندگی مردم عادی شد که ملموس‌ترین شکل حضور دنیای غیرواقعی در زندگی واقعی بود. به همان نسبت که گستره روابط را بیشتر کرد موجب مصرف‌گرایی هم شد. با برقراری ارتباط به موثرترین شکل ممکن و کمترین هزینه، صرفه و سودمندی به همراه داشت. مناسبات و عادات رفتاری معمول و سنت‌های مرسوم را تغییر داد. حتی می‌توان بر تاثیر این اپ‌ها بر کاهش یا افزایش سرانه مطالعه آمار ارائه داد. به این ترتیب سازنده یک اپ بی‌آنکه بخواهد حتی به این موضوع فکر کند می‌تواند بر زبان و ادبیات نیز اثر بگذارد. هرچند در اغلب موارد نقش مثبت اجرای ایده‌های جدید نسبت به تاثیر منفی آن‌ها بر رفتارهای اجتماعی برتری دارد، لازم است مفهوم مسئولیت اجتماعی نیز به دایره واژگان استارتاپ‌ها و صاحبان کسب‌وکار اضافه شود. هرچند استارتاپ‌ها مستقیما با این نقش خود برخورد ندارند و مسئولیت اجتماعی در رقابت فضای کسب‌وکار گم می‌شود. اما همان‌طور که صنعتی شدن محیط‌زیست را تغییر داد، مجازی شدن نیز می‌تواند تصویر ذهنی انسان را تغییر دهد. مجازی‌سازی علاوه بر فشردگی زمان و مکان، ترکیب حواسی و شیوه‌های چندبعدی ادراک را نیز به همراه دارد.
موضوع دیگری که به قدرت تاثیرگذاری کسب‌وکار آنلاین و ایده‌های جدید دامن می‌زند، انعطاف و پذیرش جوامع نسبت به استفاده از ایده‌های جدید است. خصلت جهانِ یکدست از اطلاعات است که در هر گوشه‌ای از دنیا می‌توان با نگرش، عقاید و فرهنگ نقطه دیگری از دنیا آشنا شد. توالی تاریخی جهان قدیم جای خود را به هم‌زمانی گسترده سطوح آگاهی داده است. آگاهی نوسنگی تا آگاهی عصر اطلاعات. در این جهان هر ایده نو به همان اندازه موثر است که سال‌ها مکاشفه فیلسوف باستان تاثیرگذار بوده است. به گونه‌ای که هیچ فرهنگی به‌تنهایی یارای آن را ندارد که پاسخگوی گستره آگاهی وسعت‌یافته بشر باشد. نظام نو شدن با چنان سرعتی حرکت می‌کند که افراد به ذات در مقابل هر امر جدید نه‌تنها ایستادگی نمی‌کنند بلکه مرتبا تشنه دریافت شیوه‌های جدید هستند. این موضوع به‌خصوص با روی کار آمدن گوشی‌های هوشمند همگانی شد. این خصلت نه‌تنها مختص مصرف‌کننده است بلکه سازندگان نیز اگر چنین روحیه‌ای نداشته باشند طرفی نمی‌بندند. سازنده یک ایده بکر و نو به‌راحتی توسط رقیب خود که ایده او را کامل‌تر می‌کند کنار گذاشته می‌شود. این‌ها اما مجموعه خصلت‌های این کسب‌وکار است و نه آنکه بیان این گفتار باری بر آن تحمیل کند. استارتاپ‌ها به‌مرور قواعد حاکم بر اقتصاد ایران را نیز تغییر خواهند داد. رواج کسب‌وکار آنلاین یعنی ترویج نظام اقتصادی آزاد و خصوصی. به همین سبب رفتن به سمت کسب‌وکار آنلاین بیشتر از تصویب طرح و لایحه بازار را به خصوصی‌سازی و هرچه کوچک شدن دولت و اقتصاد سوق می‌دهد.
