زی‌نوم آغاز‌گر تحولات بزرگ درسلامت

اگر موافق هستید برای شروع از مفهوم نوپدید «Longevity» شروع کنیم.

ایزدی: علم لانجویتی (Longevity) اشاره به افزایش طول عمر انسان همراه با افزایش کیفیت زندگی دارد. لانجویتی در طول تاریخ بشریت همواره آرزوی هر انسانی بوده و هست و نمود آن را می‌توان در ابنیه، آثار و رفتارهای بجای‌مانده از انسان‌ها مشاهده کرد. امروزه با پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه‌های پزشکی، داروسازی، علوم آزمایشگاهی و علوم‌زیستی روش‌هایی پدید آمده که می‌توان با کمک آن عملکرد ارگان‌های مختلف بدن انسان را حتی در سطح مولکولی، آنزیمی‌و ژنتیکی به‌دقت رصد کرد و از وجود کوچک‌ترین اختلال و نارسایی مطلع گردید. می‌دانیم که بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلب و عروق، نورولوژیک، روماتیسم و … از یک نقطه بسیار مهم شروع می‌شوند و آن نقطه همان «پیری سلول» است. از این نقطه است که اختلال عملکرد سلولی آغاز و بیماری‌های متنوع ایجاد می‌شوند. با توجه به گسترش علم لانجویتی و گسترش روش‌های آزمایشگاهی این حوزه، امروزه می‌توان گفت که درصد قابل توجهی از این اختلالات سلولی قابل کشف، پیش‌بینی و کنترل هستند. با اصلاحات ژنتیک و اپی‌ژنتیک (عوامل مؤثر بر بیان ژن‌ها) در آینده نه‌چندان دور شمار سال‌های زندگی افراد و کیفیت مطلوب آن جهش قابل توجهی خواهد کرد.

جلایی: ۲۵ درصد کیفیت زندگی ما، طبیعت یا ژنتیک ما و ۷۵ درصد سبک زندگی است. می‌توان گفت که لانجویتی، توانایی یک فرد برای زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر، یعنی نبود بیماری‌های مزمن و ناتوانی، همراه با سلامت جسم روح ذهن و سلامت عاطفی و اجتماعی با توانایی مدیریت در سنین بالا است.

صدری: لانجویتی یکی از ترندهای نوآوری فن‌آوری و سرمایه‌گذاری در کل دنیا به حساب می‌آید. صنعت لانجویتی مجموعه‌ای از سرویس‌ها و محصولات مرتبط با کیفیت (health span) و طول زندگی (life span) است که با رویکرد و مدل متفاوتی، مجموعه‌ای از سرویس‌‌ها و محصولات را به جامعه ارائه می‌دهد.

در صحبت هایتان به پارادایم شیفت که یک مفهوم بزرگ و خیلی کلی است، اشاره کردید دقیقا از چه پارادایمی‌صحبت می‌کنیم؟

صدری: اگر مرگ و میر ناشی از حوادث طبیعی را کنار بگذاریم، طی نیم قرن آینده به احتمال زیاد تعداد افرادی که ۱۰۰ سالگی را تجربه می‌کنند، افزایش می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود که امید به زندگی ظرف نیم قرن آینده برای ایرانی‌ها و در مجموع جهانی چندین سال افزایش پیدا می‌کند. حالا باید با این زندگی چه کار کرد؟

ما یاد گرفته‌ایم که با زندگی ۶۰ ساله چه کار باید کرد. بعد از مدتی امید به زندگی به سن ۷۵ رسید و حالا داریم یاد می‌گیریم که چگونه در سن پیری از خود مراقبت و بهتر زندگی کنیم و حالا باید به سن ۱۰۰ سالگی‌مان فکر کنیم که چگونه باید از خودمان مراقبت کنیم. این همان چیزی است که می‌خواهیم آن‌ها را با تمام اتفاقات نوآورانه‌ای که در صنعت سلامت اتفاق می‌افتد در کنار هم بگذاریم و به این سوال بزرگ جواب دهیم که چگونه بهتر و سالم‌‌تر، این مسیر سفر طولانی‌تر را طی کنیم؟ مردم با مراقبت‌هایی که دریافت می‌کنند مثل واکسیناسیون، درمان سرطان و دیگر بیماری‌های غیر واگیردار، باعث می‌شود به شکل اتوماتیک طول عمرشان افزایش پیدا کند. اما این‌ها فقط طول عمر را زیاد می‌کنند. چگونه از خود مراقبت کنیم و جوینده بهتر زیستن باشیم؟ 

در گذشته این‌گونه بود که افراد مثلاً در سن ۲۰ یا ۲۵ سالگی تکلیف کارشان را روشن می‌کردند. کارآفرین و یا کارمند می‌شدند یا کارهای دیگری انتخاب می‌کردند و بعد از دوره‌ای، بازنشسته می‌شدند. در زمان پدربزرگ و مادربزرگ‌هایمان بازنشستگی از کار، نزدیک‌شدن به مرگ و پایان عمر به حساب می‌آمد، چون طول عمر ۶۰ سال بود. اما در زمان پدر ماد‌رهایمان، بازنشستگی به یک فصل جدید ۱۵,۲۰ ساله تبدیل شد که زمان استراحت کردن و پرداختن به موضوعات عمیق‌تر زندگی، سفر و مطالعه کردن بود و بر اساس حقوق بازنشستگی و برنامه‌هایی که برای این دوره چیده می‌شد کارهایی انجام می‌گرفت. اما حالا بعد از ۳۰ سال کار کردن، به دلیل طولانی‌تر شدن عمر، برای ۳۰ سال دوم و سوم یک کار جدیدی را از صفر بعد از بازنشستگی شروع می‌کنند و این مدل جدیدی از زندگی کردن برای موجودی به اسم انسان است.

این‌طور که من از صحبت‌های شما می‌شنوم ما شاهد یک پارادایم در مفهوم سلامت در نسل گذشته و نسل آینده هستیم.

صدری: من ۴۶ سال سن دارم و کسانی که همسن‌‌و‌سال من هستند به خاطر می‌آورند که پدربزرگ و مادربزرگ‌‌هایمان در ۶۰ سالگی پیر بودند و من الان پدر ۸۰ ساله و مادر ۷۰ ساله‌ای دارم که در سن خودشان سالمند نیستند بلکه میانسال به حساب می‌آیند و نسل بعدی با راه‌حل‌هایی که تکنولوژی و دانش جدید و مخصوصاً بیوتکنولوژی می‌آورد، می‌توانند بسیار با کیفیت‌تر زندگی کنند. ما این مأموریت را برای خودمان تعریف کرده‌ایم و نویدبخش ورود این راه حل‌ها در سطح ملی هستیم، به‌خاطر تخصص‌هایی که تیم‌ها و گروه‌های مختلف‌مان که امروزه با هم در حال کار کردن روی این موضوعات هستند. باور ما این است که باید در کنار هم جمع شویم، انرژی‌ها، دانش‌ و نیروهایمان را یک جا تجمیع کنیم و از استعدادهای جدید در بیوتکنولوژی در صنعت سلامت استفاده کنیم. برای محقق کردن این هدف، از توانمندسازی پلتفرم‌های دیجیتال استفاده خواهیم کرد. و یادمان باشد که افزایش سن افراد می‌تواند به شکل بالقوه در ملت‌های در حال توسعه و ملت‌های توسعه‌یافته بدتر شود. چون در یک کشور توسعه‌یافته، نسل سالم‌تر و باتجربه بیشتر را خواهید داشت که می‌توانند از منابع جهانی سهم بزرگ‌تری داشته باشند. اگر در یک کشور در حال توسعه خودتان را به قطار نرسانید عقب می‌مانید و دوره سالمندی با بیماری خواهید داشت که هزینه‌ساز خواهد بود. اما اگر مراقبت درستی داشته باشید می‌توانید سالمند سالمی‌ را داشته باشید که می‌تواند موتور محرک توسعه باشد.

یونسی: از نظر شاخص‌های سلامت، رویکرد جهان مخصوصاً در کشورهای توسعه‌یافته به سمت امید به زندگی نیست و آن را یک شاخص عددی در بحث سیاست سلامت می‌دانند. سیاست‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهند بر مبنای این پرسش‌ها است که «امید به زندگی سالم در کشور شما چقدر است؟» و «مردم در کشور شما چند سال می‌توانند سلامت زندگی کنند؟» در بخش اقتصادی امکان محاسبه ارتباط بین پاسخ این سؤالات با اقتصاد یک کشور وجود دارد. یک آدم هشتاد ساله را تصور کنید که زندگی سالمی‌دارد چه از لحاظ فیزیکی و چه از لحاظ روحی، همچنین هویت خودش را به‌خاطر سلامتی که دارد حفظ کرده و می‌تواند از پس خودش بربیاید. اولین تأثیر آن بر روی نیروهای کار فعال است که باعث می‌شود کمتر به آن‌ها فشار بیاید و همچنین بر موتور محرک اقتصادی نیز تأثیر کمتری می‌گذارد. این‌ها مفاهیمی‌هستند که در اقتصاد کشورهای پیشرفته بر روی آن‌ها کار می‌کنند که چقدر خانواده‌ها در سلامت با هم زندگی می‌کنند. رویکرد اتحادیه اروپا، رویکرد خانواده هم هست و می‌گوید که این خانواده سلامت است و سربار یکدیگر نیستند و روی عملکرد و بهره‌وری می‌توانند تأثیر بگذارند.

حاجیان تهرانی: می‌توانیم این‌طور بگوییم که اگر یک فرد هشتاد ساله که بیمار است، هر نوع بیماری که باعث می‌شود که دیگر اعضای خانواده هم درگیرش شوند مثل آلزایمر، نه‌تنها بقیه اعضای خانواده بلکه پلیس و شهرداری را هم درگیر می‌کند و هزینه دارد. اما‌‌ اگر افراد سالم باشند نه‌تنها این گونه هزینه‌ها را ایجاد نمی‌کنند بلکه می‌توانند مولد باشند حتی با هشتاد سال سن.

چگونه؟ با سلامت؟

صدری: بله انسان با سالم نگه داشتن خودش می‌تواند حداکثر بهره را از زیستن ببرد. بحث اقتصادی این نیست که چقدر برای جامعه به شکل نیروی کار صرفاً مولد باشد. بلکه این بار به‌عنوان یک نیروی ذهنی وارد بازار کار می‌شود. در حال حاضر تکنولوژی و مخصوصاً بیوتکنولوژی به جایی رسیده که اگر دانش کافی را داشته باشید خیلی سریع می‌توانید این کار را بکنید. برای مثال من می‌دانم که هیچ بیماری ندارم ولی امکان دارد به دلیل ژن‌هایی که در من وجود دارد، مبتلا به بیماری فشار خون شوم. بنابراین باید در رژیم غذایی، در ورزش‌ و در کارهای متفاوتی که انجام می‌دهم تغییراتی ایجاد کنم برای این‌که آن ژن در من ظاهر نشود.

پس می‌خواهیم بيشتر زندگی کنیم و سالم هم بمانیم.

جلایی: طبق گزارش مکنزی از سال ۱۹۶۳ تا ۲۰۱۹ امید به زندگی ۵۴ سال بود اما امروزه ۷۳ سال است و در کشور پیشرفته‌ای مثل ژاپن بالای ۸۰ سال است. اما در آن زمان هم ۵۰ درصد از زندگی‌مان را در حالتی که در سلامت نبودیم زندگی می‌کردیم و اکنون هم با تمام پیشرفت‌هایی که در حوزه سلامت اتفاق افتاده، باز هم همین ۵۰ درصد باقی مانده است. اما ۱۲ درصد آن را در مرحله سلامت ضعیف هستیم و و آن ۳۸ درصد مابقی را در حالتی که از خوب کمتر است به سر می‌بریم. نکته این‌جاست که همه این داستان‌های کالی (QALY) و دالی (DALY) در آخر به رضایت از زندگی افراد برمی‌گردد. الان مسئله ما راجع به کیفیت زندگی این است که ما چگونه بتوانیم زندگی را به سالیانی که زیست می‌کنیم اضافه کنیم. این تعریف بهار زندگی که ما به جوانی می‌گوییم که بعد از آن هم یک خزان و زمستان می‌آید، قرار است که عوض شود. پیرو سوال اول که زی‌نوم می‌خواهد چه‌کار کند، باید گفت که این کار پیچیده‌ای است و زی‌نوم قرار است مولد و بسترساز شود که ما بتوانیم نگاه و تعریف‌مان به صنعت سلامت را عوض کنیم و با نگاه سرمایه‌گذاری، مولد و بسترساز حوزه لانجویتی باشیم.

در ابتدای بحث در مورد «Longevity» توضیح کوتاهی دادید چون این مفهوم در فضای نوآوری و حتی سلامت ایران تازگی دارد می‌خواهم در مورد تعریف و برداشت شما از لانجویتی بیشتر بدانیم.

حاجیان تهرانی: اساساً لانجویتی حوزه نوپدیدی است که بر اساس امکانات و تکنولوژی‌ها در حال شکل‌گیری است. زمانی اگر می‌خواستیم درباره آن صحبت کنیم، حالت علمی-تخیلی پیدا می‌کرد، همان‌طور که ۵۰ سال پیش اینترنت جنبه علمی‌تخیلی داشت اما اکنون امری عادی است و زندگی ما‌ را تغییر داده. تمرکز لانجویتی بر افزایش طول عمر و سطح کیفیت زندگی است و اگر میانگین طول عمر افراد تا به امروز افزایش پیدا کرده، به این معنا نیست که افراد در ۵۰ سال پیش نمی‌توانستند ۱۰۰ سال عمر کنند. ۵۰ سال پیش هم افرادی بودند که ۱۰۰ سال عمر کردند اما میانگین طول عمر پایین‌تر بود به این دلیل که از بیماری‌های عفونی، قحطی و جنگ از بین می‌رفتند.

نکته‌ای که وجود دارد این است که طول عمر بیشتر همیشه آرزوی انسان بوده.

حاجیان تهرانی: در دهه‌های گذشته تمرکز علم پزشکی و سلامت روی نجات پیدا کردن از دست بیماری‌های معمولاً حادی بوده که اتفاق می‌افتاد. کم شدن جنگ‌ باعث افزایش میانگین طول عمر بشر شده. داروهایی که آمده باعث تمرکز بر درمان بیماری‌ها شده، اما تقریباً می‌توانیم بگوییم که بر طول عمر یک فرد با این حس که بتواند ۱۵۰ سال زندگی کند خیلی تأثیری نداشته. لانجویتی می‌خواهد در این قضیه تأثیر بگذارد. وقتی شما با بیماری‌های مزمن مواجه نشوید، کیفیت زندگی‌تان بالا می‌رود. یک سری از بیماری مرتبط با سن مثل آلزایمر، پارکینسون، مشکلات ستون فقرات و گرفتگی رگ‌های قلبی بیماری‌هایی هستند که در طول زمان به صورت آهسته ایجاد می‌شوند و تا زمانی که علایمش در فرد بروز نکند فرد متوجه آن نمی‌شود. لانجویتی می‌خواهد کیفیت سلامت را بالا ببرد به‌طوری که گرفتگی رگ‌های قلبی و مشکلات دیگر را به تأخیر بیندازد و در نتیجه هم طول عمر افزایش پیدا می‌کند و هم کیفیت زندگی در کنار طول عمر بالاتر می‌رود.

بیماری‌های مزمن شامل چه بیماری‌هایی می‌شود؟

حاجیان تهرانی: تقریباً شامل تمام بیماری‌های مزمنی که با بالا رفتن سن اتفاق می‌افتد مثل آلزایمر، بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو، فشار خون، بیماری‌های مربوط به اسکلت و عضلات بدن که همه این‌ها در اثر پیری و تحلیل رفتن ارگان‌ها ظاهر می‌شوند. لانجویتی در این‌جا وارد می‌شود و می‌پرسد که چرا این اتفاقات می‌افتد و چرا رگ‌های قلبی از ۵۰ سالگی به بعد شروع به گرفتگی بیشتری می‌کند که منجر به بیماری‌های قلبی می‌شود؟ ما اگر بتوانیم به بعضی از اندازه‌گیری‌ها از شاخص‌های بدن که قابل پیش‌بینی هستند دسترسی پیدا کنیم، می‌توانیم جلوی بروز این بیماری‌ها را بگیریم. پس ما از حوزه تشخیص بیماری‌های موجود که تا الان رخ داده و پزشکی را تا به امروز به وجود آورده وارد دوره دیگری می‌شویم که پیش‌بینی می‌کنیم چه بیماری‌هایی ممکن است ایجاد شود. جا دارد این‌جا از یک نگرشی یاد کنم، آقای سینکلر که یکی از محققین و بازیگران کلیدی لانجویتی است پیری را بیماری اصلی می‌داند و بیماری‌های مزمن را علامت‌های بیماری اصلی که همان پیر شدن است، قلمداد می‌کند.

اجرای چنین تفکری، به چه نوع ساختار اجرایی نیاز دارد؟

صدری: منطقی بود که ما کنسرسیوم را اینطور شکل دهیم که تیم صنعت سلامت کشور راه‌حل‌های نوین برای پیش‌بینی و تشخیص بعد از وقوع بیماری را به قبل از وقوع بیماری تغییر دهد و تیمی که کار درمان و راه حل‌های درمانی حمایتی را برای زمان بیماری بر عهده دارد به قبل از بیماری راه پیدا میکند. باور ما این‌ است که دانش این تیم‌ها کنار هم قرارمی‌گیرد و ما تنها نخواهیم بود. تیم‌های جدیدی از صنعت سلامت به ما خواهند پیوست و قلبمان برای این می‌تپد که کسانی که می خواهند سالم‌تر و طولانی‌تر زندگی کنند، بتوانند راه حل‌های درست و دانش درستی را در اختیار داشته باشند.

یونسی: تمام هزینه‌ها از سمت مدیریت بیماری  به رویکردی که به آن مدیریت سلامت می‌گوییم می‌رود. بقا و کیفیت بشر تابع دو چیز است: ژنتیک یعنی آن چیزی که به ارث می‌بری و سبک زندگی یعنی آن فکری که می‌کنی و غذایی که می‌خوری و حرکتی که می‌کنی و …به غیر از این دو مورد چیز دیگری وجود ندارد. با این دو المان که بقا و کیفیت است، لانجیویتی تمام رویکردهای نوآورانه و فناورانه، از مهندسی پزشکی، بایوتکنولوژی، تشخیصی، هوش مصنوعی و روانشناسی به کار میگیرد تا بتوانند هم آگاهی را بیشتر کنند و هم امکان مدیریت سلامت را افزایش دهند.

 و حالا شما برای ارائه این سرویس‌ها برند یا شرکتی را با نام زی‌نوم پایه‌گذاری کرده‌اید.

صدری: بله زی‌نوم مجموعه‌ای است که با رویکرد کمپانی بیلدینگ یا ونچربیلدینگ در حوزه‌ لانجویتی سرمایه‌گذاری خواهد کرد. ما در زی‌نوم از استارتاپ‌ها و کمپانی‌هایی که در حوزه خدمات و رویکرد‌های مبتنی بر افزایش کیفیت و طول سلامت زندگی فعالیت می‌کنند حمایت می‌کنیم. حوزه‌ تمرکزی زی‌نوم لانجویتی است و با رویکردی متفاوت‌‌ نسبت به کل اکوسیستم به این حوزه ورود پیدا کرده است.

جلایی: در تکمیل توضیح آقای صدری باید اضافه کنم زی‌نوم یک نوآوری و عینک یا دیدگاه جدید در صنعت سلامت است، بگذارید این‌جور توضیح دهم. به‌طور کلی، سرمنشأ بسیاری از خدمات و محصولاتی که در حوزه سلامت ارائه می‌شود، دانش است. امروزه فناوری‌های زیستی و دارویی و درمانی و تشخیصی و دانش‌های زیادی در حوزه سلامت موجود هستند که ما تنها با رویکرد درمان به این فناوری‌ها نگاه کرده‌ایم. ما امروز به دنبال یک پارادایم شیفت در اکوسیستم سلامت هستیم. به‌واسطه توسعه تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی، مخاطبان این خدمات آگاهی بیشتری پیدا کرده و به دنبال خدمات و محصولات جدیدتر و متفاوتی هستند. می‌خواهیم با کمک سرمایه‌گذارانی که به چنین مسیری معتقد هستند، اکوسیستم سلامت و کارآفرینی را بازتعریف کنیم. برای این‌که بتوانیم رویکردی متفاوت از نگاه سابق به کارآفرینی در صنعت سلامت ایجاد کنیم به مفهوم کمپانی بیلدر رسیدیم که مدل جدیدی در اکوسیستم کارآفرینی است.

در حقیقت زی‌نوم در مرحله پیش از بیماری قرار دارد یعنی قبل از آن که علائمی ‌ظاهر ‌شود، به پیشگیری کمک می‌کند.

جلایی: بله دقیقاً، شما برای سلامت‌تان هزینه می‌کنید و بیمارستان را نمادی برای سلامت می‌دانید. ما می‌خواهیم این را عوض کنیم و نگاه سرمایه‌گذاری به سلامت خودمان داشته باشیم یعنی شما برای سلامت خودتان سرمایه‌گذاری می‌کنید تا بتوانید سال‌های بیشتری سالم باشید.

برای مخاطبان شنبه، کمپانی بیلدینگ و رابطه آن با زی‌نوم را توضیح دهید.

جلایی: ونچربیلدر که گاهی از آن با عبارت Company Builder نیز یاد می‌شود، در عین داشتن شباهت‌هایی با ساختارهای بیزینسی شتاب‌دهنده (Accelerator)، استارت‌آپ (Startup) و صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) تفاوت‌های بارزی نیز با آن‌ها دارد. ونچربیلدر با موضوعی خاص که برای زی‌نوم همان لانجویتی است، به واسطه دانش تخصصی در حوزه لانجویتی و حضور در بازارهای بین المللی و ارتباط با افراد کلیدی این صنعت در دنیا، فرصت‌هایی برای ارزش‌آفرینی در این صنعت را شناسایی کرده ،ایده‌هایی را غربالگری کرده و برای شروع کسب‌وکار انتخاب و آماده می‌کند. سپس برای هر یک از این‌ ایده‌ها فاندر یا کوفاندرهایی جذب می‌شوند و مسئولیت رشد بیزینس را برعهده گرفته و در آن شریک می‌شوند. در مسیر توسعه کسب‌وکار، تیم بنیانگذار خدمات مختلفی از ساختار ونچربیلدر می‌تواند دریافت کند که به آن‌ها سرویس‌های اشتراکی می‌گوییم؛ همانند خدمات حقوقی، فضای کار، خدمات HRM، خدمات مارکتینگ و… ونچر بیلدر با سرمایه‌گذاری بر روی این ونچرها، علاوه بر حمایت مالی، تیم‌ها را از نظر دانش و تجربه مربوط به راه‌اندازی یک کسب‌وکار موفق حمایت و راهنمایی می‌کند. برای هریک از تیم‌هایی که در پورتفولیوی زی‌نوم تعریف شده‌اند یک استراتژی رشد و پیشرفت مشخص شده که با کمک تیم بنیان‌گذاران تکمیل می‌گردد. همچنین وجود شرکت‌‌هایی با زمینه فعالیت مشترک در یک ساختار می‌تواند به سینرژی ونچرها بینجامد و در مدت زمان کمتری طیف قابل قبولی از محصولات و سرویس‌ها حوزه لانجویتی را برای افراد مهیا کند. همزمان که ریسک کارآفرینی در صنعتی به پیچیدگی سلامت را برای کارآفرینان کم می‌کند. یکی دیگر از دلایل انتخاب کمپانی بیلدر این است که لانجویتی به انسان برمی‌گردد و بدن انسان متشکل از سیستم‌های مختلفی است که لزوماً یک محصول نمی‌تواند این تضمین را بدهد که شما در مسیر لانجویتی قرار گرفته‌اید، بلکه مجموعی از سرویس‌ها و محصولات هستند که می‌توانند یک فرد را در مسیر لانجویتی قرار دهند.

نام زی‌نوم چگونه شکل گرفت؟

حاجیان تهرانی: زی به معنای زیستن و نو به معنای جدید است. « ُم » یک واژه جهان شمول است همان‌طور که در ژنوم هم اشاره به کل ژن‌های موجود دارند.

دنیا در شرف اتفاقات و تحولات بزرگ در حوزه سلامت است و ما می‌خواهیم آغاز‌گر این تحولات بزرگ در ایران باشیم.

در زی‌نوم چه افراد، تفکرات، ایده‌ها و تیم‌هایی می‌توانند وارد شوند؟ چطور می‌توانند وارد شوند؟

جلایی: افرادی که در زی‌نوم در حال فعالیت‌اند تغییر الگوها را از ذهن خودشان ایجاد کرده‌اند. ما در زی‌نوم تنوع خوبی داریم. افرادی که پایه‌های تحصیلی‌شان علوم پزشکی بوده و مهندسین صنایع و علوم داده و هوش مصنوعی و توسعه‌دهنده‌های کسب‌وکار. زی‌نوم متشکل از افراد با تخصص و نگرش‌های متفاوت است که با هم در یک مسیر به جلو می‌روند و این مسیر قرار است که موجب افزایش کیفیت زندگی افراد و طول عمرشان شود. زی‌نوم دپارتمان‌های مختلفی دارد از مارکتینگ برندینگ تا بیزینس دولوپمنت. یک صندوق سرمایه‌گذاری برای لانجویتی در حال تأسیس است و سرمایه‌گذارانی که علاقه‌مند هستند در این مسیر اثرگذار باشند می‌توانند وارد این صندوق شوند.

ساز و کار این صندوق سرمایه‌گذاری به چه شکل است؟

حاجیان تهرانی: مدل‌های کسب‌وکار در صنعت سلامت کمی‌ متفاوت است. حالت عادی معمولاً این‌گونه است که یک استارت‌آپ از یک شتاب‌دهنده سرمایه بذری می‌گیرد و بعد خودش سرمایه‌گذار جذب می‌کند. به نظر می‌رسد که در سلامت، به دلایل متعدد چنین روشی کارایی نداشته باشد. از جمله این‌که هدفی که گذاشته می‌شود در بعضی جاها بلندمدت است، سرمایه‌گذاری جدی می‌خواهد و پارتنرها باید کنار همدیگر بمانند. این تجربه‌ای است که مثلاً YCombinator در سال ۲۰۰۹ اعلام کرده است. گفته در صنعت سلامت با مدل شتاب‌دهی جواب نمی‌گیریم. بدنه مدل ما باید این باشد که تیم‌ها را جذب کنیم و نگه داریم و روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم تا در طول زمان به رشد پایدار برسند و این‌طوری نیست که آن‌ها را رها کنیم. تجربیات خود ما و مراکز مشابه در دیگر نقاط دنیا نیز همین است. به همین شکل کار می‌کنند.

دچار یک پارادوکس ذهنی شدم. با توجه به اوضاع اقتصادی، آیا مفاهیمی‌ که در مورد آن صحبت می‌کنید در ایران قابل اجراست؟

یونسی: اتفاقاً زمانش الان است! در شرایط حاضر نمی‌خواهیم بگوییم که همه چیز اوکی است ما می‌خواهیم بگوییم که در این شرایط کشور فرصتی نیز وجود دارد برای تغییرات اساسی و تخریب دید قدیمی‌ و رو آوردن به راه‌های جدید زیستن.

جلایی: همه سرویس‌های لانجویتی نیازمند هزینه کردن زیاد نیستند، خیلی از آن‌ها تنها نیاز به آگاهی و دانش و تغییر در سبک زندگی دارد، برای مثال مفهوم روزه گرفتن در لانجویتی که به آن Fasting می‌گوییم.

حاجیان تهرانی: قسمتی از سرویس‌هایی که در لانجویتی ارائه می‌شود به بحث روحی روانی مربوط می‌شود. در دوران بعد از کرونا کلی از ساختارهای بهداشت دنیا روی بحث روان تمرکز کردند زیرا گفتند که در دوران کرونا افراد از لحاظ روانی آسیب زیادی دیدند و باید به آن‌ها رسیدگی کرد. همین مسئله را در شرایط امروز جامعه ما هم می‌توان دید و نیاز به برطرف کردن این آسیب‌های روانی در طولانی مدت و با کمک مفهوم و نگاه لانجویتی ، گریز ناپذیر است.

در کنار تیم‌های پزشکی، تیم‌های فنی که می‌خواهند درگیر این کانسپت شوند چه کسانی هستند؟

 جلایی: صحبت ما از روز اول این بود که قرار است اکوسیستمی‌ خلق کنیم و بازیگرانی در این اکوسیستم هستند، از جمله بیمه، دانشگاه‌ها، استارت‌آپ‌ها، سرمایه‌گذاران و انستیتوهای تحقیقاتی. شرکت‌هایی که به نحوی محصولاتی را تولید می‌کردند که این بار این محصولات می‌توانند با رویکرد لانجویتی باشند، یا حتی استارت‌آپ‌هایی که سرویس‌هایی مثل کالری شماری یا پرونده‌های شخصی‌سازی‌شده سلامت را ارائه می‌دهند. این‌ها تخریب‌کننده‌های آن رویکرد کلاسیک سلامت بودند و داشتند راه‌حلی را ارائه می‌دادند که همه در این مفهوم تعریف می‌شوند.

حاجیان تهرانی: در حوزه بیوتک می‌تواند سرویس‌های تحقیقاتی شکل بگیرد. حتی در آینده می‌توانند دستکاری ژنتیکی انجام دهند و مثلاً ژنی که ایجاد بیماری می‌کند را حذف کنند. ما الان ابزارهایی داریم که لانجویتی بسیار به آن‌ها متکی است. مثلاً در حوزه دیجیتال جمع‌آوری و تحلیل داده به هوش مصنوعی پرقدرتی نیاز دارد و اولویت اول به حساب می‌آید. بستر توسعه لانجویتی روی این‌ها می‌تواند اتفاق بیفتد. بحث تحلیل داده و هوش مصنوعی برایمان خیلی جدی است. درست است که در حوزه‌های پزشکی قرار می‌گیرد اما به هر جهت حوزه‌ای است که با سلامت روان و علوم شناختی می‌شود کار کرد. تیم‌هایی از حوزه‌های مختلف مثل مهندسی پزشکی همراه با ابزارها و تکنولوژِی‌های پوشیدنی که با کمک آن‌ها می‌توان گجت‌هایی را تولید کرد که به پلتفرم‌های دیجیتال وصل است و می‌تواند دائماً داده تولید و جمع‌آوری و واکاوی کند.

داده‌هایی که هر لحظه می‌توانند ثبت شوند. اگر یک روز صبح قند خون را اندازه‌گیری می‌کنیم، ممکن است تا دو ماه بعد ندانیم در بدن ما چه اتفاقی افتاده است. اما اگر ساعتی که در دست ماست بتواند به طور مداوم قند خون ما را اندازه‌گیری و ذخیره کند، می‌تواند به ما کمک کند پیش‌بینی کنیم که فرد مستعد دیابت است یا خیر. به این صورت می‌توان انواع و اقسام بیماری‌ها را پیش‌بینی کرد.

جلایی: همه داستان راجع به این است که سلامت شخصی‌سازی شده و پارادایم جدیدی باید ایجاد شود. از انتخاب متخصص تغذیه گرفته تا این‌که چه غذایی بخوریم که برای لانجویتی اثرگذار باشد. ببینید متخصصین سلامت روان، ژنتیک ، هوش مصنوعی و داده و تحلیل آن‌ها، متخصصین دارویی، صنایع غذایی و میکروبیوم، پژوهشگرهای حوزه‌های مرتبط با longevity و حتی فعالین حوزه مسکن و رسانه هم می‌توانند از بازیگران حتمی‌حوزه لانجویتی باشند.

حاجیان تهرانی: ما احتمالاً باید دهکده‌های سلامتی داشته باشیم که افراد بتوانند به‌جای این‌که بیمارستان بروند، قبل از این‌که مریض شوند از آن‌ها استفاده کنند و سبک زندگی را یاد بگیرند. در این دهکده‌ها، شاخص‌های افراد اندازه‌گیری می‌شود و به آن‌ها می‌گوییم در چه وضعی هستند. این‌ها نیازمند این است که همه فعالین اکوسیستم کمک کنند که این اتفاق بیفتد. وقتی می‌گوییم دهکده سلامت، کسی که دهکده ساحلی می‌سازد هم می‌گوید من هم این‌جا ذی‌نفع هستم، من هم می‌توانم وارد این بازی شوم.

بازار لانجویتی عملاً هنوز وجود ندارد و باید برای آن بازار ساخته شود. تصورتان از بازاری که برای آن خلق می‌شود، چیست؟

 یونسی: در برهه‌ای از زمان هستیم که خیلی از تکنولوژی‌ها در حال همگرا شدن هستند و ما در حوزه سلامت، دنیای خیلی متفاوتی را پیش رو داریم. کووید هم آمده و تأثیر گذاشته و طبق گزارشات مکنزی، یک نرمال جدید در حال پدید آمدن است. نگاه سرمایه‌گذارها، نظام سلامت، سیاست‌گذاران و استارتاپ‌ها به این سمت رفته که روی سلامت تمرکز کنند. پدیده‌ها در جایی همگرا می‌شوند و بازار سلامت در ادامه متفاوت خواهد بود. الان می‌توان این‌طور گفت که اکثر ونچرها و مشاوران سرمایه‌گذاری اگر بخواهند چهار پنج مورد را اشاره کنند که در چه حوزه‌هایی باید ورود کنیم و آینده دارد، مسلماً یکی از محکم‌ترین جواب‌ها، حوزه سلامت است. یعنی درباره این‌که باید در سلامت سرمایه‌گذاری کرد، تقریباً یک اجماع کلی وجود دارد.

حاجیان تهرانی: بسیاری از بازیگران بزرگ حوزه دیجیتال الان در حوزه سلامت و به‌صورت خاص بر روی حوزه لانجویتی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. برای مثال جف بزوس مستقیماً روی Altos Lab سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده. عربستان سالی یک میلیارد دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کند.

 یونسی: به نظر من کسی وجود ندارد که نخواهد سالم زندگی کند ولی اگر نگوییم اکثریت، اغلب مردم نمی‌دانند دقیقاً باید چه‌کار کنند. ما یک درکی از مفهوم سلامت داریم. نظریه‌ای هست که می‌گوید با همین فناوری‌های موجود، می‌توان تا چهل درصد، زندگی و سلامت را طولانی‌تر کرد. می‌خواهم بگویم این یک مفهوم و پدیده برای آینده نیست و همین الان هم می‌توان آن را پیاده کرد.

نکته این‌جاست که آدم‌ها برای آن‌که خودشان مدیر سلامت خود باشند، به توانمندسازی نیاز دارند. این کمک و این خدمات که در مفهوم لانجویتی تعریف می‌شود، هدف زی‌نوم است.

اگر بخواهم به‌عنوان سرمایه‌گذار به لانجویتی نگاه کنم، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها این است که سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت یک سرمایه‌گذاری خیلی بلندمدت به نظر می‌آید. این می‌تواند کمی‌روی سرمایه‌گذار تأثیر بگذارد.

یونسی: سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های سلامت با توجه به یک محصول سلامت بله، بازگشت طولانی‌تری دارد. اما این با مفهوم سرمایه‌گذاری در لانجویتی فرق می‌کند.

نه من درباره سرمایه‌گذاری در لانجویتی می‌گویم.

صدری: در لانجویتی سرویس‌های مختلفی وجود دارد و در قسمتی از آن هم باید شرکت‌هایی روی تولید دارویی سرمایه‌گذاری کنند که طول عمر را افزایش بدهد. این همان چیزی است که شما می‌گویید. ممکن است ده سال طول بکشد. از زمانی که بتوانند دارویی بسازند تا کارآزمایی بالینی آن انجام شود و تأیید بگیرد و وارد بازار شود. این هم یک قسمتی از لانجویتی است. ولی چیزی که ما با آن شروع می‌کنیم این است که با همین ابزارهای موجود و همگرایی آن‌ها، سرویس‌هایی ارائه شود که تا کمتر از یک سال دیگر بتوانید سرویس بگیرید. یک سال دیگر داده‌های تحلیل شده‌ای به دست شما برسد که بتوانید روی سلامتی خود کنترل داشته باشید.

یونسی: اجازه بدهید این‌جا یک پل باشد برای برگشت به این سوال که زی‌نوم چیست و چه می‌کند. زی‌نوم یک پلتفرم است که سرویس و محصول می‌دهد. خدمات و محصولات مرتبط با لانجویتی فعال در صنعت لانجویتی. بنابراین طبیعتاً برخی از خدمات و محصولات که از این کنسرسیوم می‌آیند، خیلی زود وارد بازار می‌شوند و سریع عملی می‌شوند. بعضی از مسیر انستیتوهای تحقیقاتی و دانشگاهی می‌گذرند و ممکن است سال‌ها وقت لازم داشته باشد. این شروع یک سفر است که به زودی میوه‌های اول آن آماده بهره‌برداری خواهد بود و میوه‌هایی هم خواهد داشت که ممکن است برداشت آن‌ها چندین سال طول بکشد.

تهرانی: اگر بخواهیم کمی‌ بیشتر توضیح دهیم، چیزی که ما الان در زی‌نوم با آن شروع می‌کنیم، اصلاً قرار نیست محصول عجیب‌غریبی باشد. می‌خواهیم با چیزهایی که وجود دارد بتوانیم داده‌هایی بگیریم و از پلتفرم‌هایی استفاده کنیم، مثل هوش مصنوعی‌هایی که الان تکنولوژی آن‌ها در دسترس است، تحلیل شود، اطلاعاتی به شما بدهد، بر اساس آن اطلاعات، تجویزات و توصیه‌هایی شخصی سازی شده‌ای صورت بگیرد که شما چه غذایی بخورید.

صدری: از نگاه سرمایه‌گذاری، این نکته را باید در نظر بگیریم که لانجویتی ، فقط یک محصول یا تکنولوژی نیست. بیشتر یک نگرش است. اگر یک استارت‌آپی بیاید که بتواند چکاپ‌های شما را آن‌طور که درک کنید تفسیر کند، تگ لانجویتی به آن می‌خورد. اگر یک استارت‌آپی بیاید خدمات آزمایشگاهی را به شکلی ارائه دهد که شما را به مدیر سلامت خود تبدیل کند، این آیا در حوزه لانجویتی است؟ بله. آیا نیازمند هشت سال کار و سرمایه‌گذاری است؟ نه!

یکی از نکات مشترک بین حرف‌های شما این شخصی‌سازی شدن سلامت در لانجویتی است.

 جلایی: حتی از آن عقب‌تر، من الان با یک عینک جدید سلامت را نگاه می‌کنم و تعریفی از مفهوم سلامت دارم. با همین عینک و تعریف، غذا می‌خورم، ورزش می‌کنم و غیره. شاید کانسپت لانجویتی تغییر نگرش است. یعنی وقتی من این عینک را برمی‌دارم و یک عینک جدید می‌زنم، همیشه هم راجع‌به پروداکت یا سرویس‌ها نیست که قرار باشد بگیرم. یک وقتی است که من باید روزه بگیرم، فستینگ باید داشته باشم. اتفاق خاصی نیفتاد، من سرویسی را نخریدم، یک آگاهی به من داده شد، یک نگرشی به سلامتم دارم، آن نگرشی که امروز به سلامتم پیدا کرده‌ام، روش زندگی من را تغییر می‌دهد و حتی نگرش من را نسبت به زندگی و زنده بودن عوض می‌کند. این یعنی تغییر نگرش و تغییر پارادایم.

 صدری: همین فستینگ، یک فکت علمی‌ است. روزه‌داری متناوب بدون شک روی کیفیت زندگی، شاخص‌های سلامت و در نتیجه طول عمر تأثیر می‌گذارد. ببینید چقدر راحت است. الان یک استارت‌آپ می‌تواند بگوید که ما می‌خواهیم روی فستینگ کار کنیم. ببینید چه کششی دارد.

 جلایی: ایلان ماسک توییت می‌کند که من الان ۴۸ روز است که فستینگ انجام می‎دهم. چه پروداکتی باشد چه نباشد. وقتی نگرش به زندگی عوض شود، در کارهای روزمره‌ای که انجام می‌دهید تغییراتی رخ می‌دهد که در نهایت کیفیت زندگی روزمره، از خواب تا سطح انرژی عوض می‌شود. یک مثال بزنم. چیزی که ما در لانجویتی به آن اشاره می‌کنیم و در پورتفولیوی ما هم آمده، همین متابولیک‌هلث است. این‌که در چه بازه‌ای چقدر قند در خون شما وجود دارد، می‌تواند در کوچک‌ترین اجزای زندگی شما اثرگذار باشد. وقتی به این مسئله آگاهی داشته باشید می‌توانید سلامت خود را مدیریت کنید.

 تهرانی: تا الان این ابزار و امکان وجود نداشته که هر فردی بتواند یک پزشک را ملاقات کرده و تمام ویژگی‌های او را آنالیز کند و بگوید در مورد تو این دارو کار می‌کند. به همه کسانی که سرما خورده‌اند ادالت کلد می‌دهند. یک پزشک نمی‌تواند این کار را انجام دهد ولی هوش مصنوعی می‎تواند. وقتی ابزاری در اختیار قرار می‌گیرد که بتواند در سطح گسترده، دیتای هر فردی را جمع کند، مقایسه کند، تحلیل کند و الگو در بیاورد و الگوهای آن را داشته باشد، می‌تواند برای هر فردی برای یک بیماری مشخصی که رایج است به شکل کاملاً شخصی‌شده دارو تجویز کند. این می‌تواند در تشخیص و پزشکی و درمان به کار برود. در حوزه لانجویتی ، تمرکز ما روی درمان بیماری نیست ولی پیش‌بینی احتمال بیماری را شامل می‌شود و روی آن کار می‌کنیم.

 یونسی:  در تأیید این صحبت به‌نوعی نسبت به سیستم سلامت کلاسیک که پزشک‌محور و مرکز‌محور است، به‌نوعی تخریب خلاق به حساب می‌آید. در حقیقت شما سلامت خود را مدیریت می‌کنید.

 تهرانی: می‌خواهیم همه مدیر سلامت خود باشند. ما می‌خواهیم ابزاری در دسترس همه قرار بگیرد که همه بتوانند سلامت خود را مدیریت کنند. می‌خواهیم رسیدن به مرحله حساس، مرحله‌ای که بیماری از کنترل خارج می‌شود و دیگر روی آن کنترل نداریم را عقب‌تر بیندازیم تا افراد دیرتر مجبور شوند به سراغ درمان بروند.

حوزه فعالیت زی‌نوم در کدام بخش‌هاست؟

جلایی: در حال حاضر ما زمینه‌هایی را از لانجویتی هدف قرار دادیم که در آن‌ها بازیگر و مولد باشیم. یک سری از این زمینه‌ها در ایران هم هستند اما مصرف‌شان لانجویتی نیست. ما می‌خواهیم آن رویکرد لانجویتی را فعال کنیم. مثل تست‌های ژنتیکی که با عینک لانجویتی دیده می‌شوند و تست‌های آزمایشگاهی که به شما می‌گوید که سن بدن شما با سن شناسنامه شما چقدر تفاوت دارد. برای این‌که بتوانید سن بدن را اگر که بیشتر است به سن شناسنامه نزدیک کنید و حتی بتوانید بدن سالم‌تری را از سن شناسنامه‌ای خود داشته باشید که ما این کار را انجام می‌دهیم و در خرداد ماه آن را ارائه می‌کنیم. مکمل‌های متنوعی نیز وجود دارد اما نوع جدیدی از مکمل‌ها هم ما در حال آماده کردن‌شان هستیم که فرمولاسیون متفاوتی دارند و فرآیندهای اصلی که منجر به پیری می‌شوند را مورد هدف قرار می‌دهند و از سرعت پیری می‌کاهند. به‌طور خلاصه حوزه‌های فعالیت زی‌نوم، با عینک لانجویتی، سرویس‌های ژنومیکس (Genomics)، متابولومیکس (Metabolomics)، میکروبیوم‌ها (Microbiomes)، مکمل، داده‌های تشخیصی و پرونده هوشمند لانجویتی، لانجویتی سنتر و پژوهشکده لانجویتی است.

آیا این مکمل‌ها برای سن خاصی است یا افراد در هر سن و سالی می‌توانند از آن استفاده کنند؟ 

حاجیان تهرانی: کاملاً عمومی‌ است و فرآیندی که منجر به پیری می‌شود یک فرآیند پیوسته است و در بدن همه افراد از یک سنی به بعد اتفاق می‌افتد. در تعریف لانجویتی باید این را هم اضافه کرد که وقتی از پیری صحبت می‌کنیم، مانند اتومبیلی است که سوار می‌شویم. اگر به اتومبیل رسیدگی نکنیم، روغنش را عوض نکنیم و بنزین خوبی در آن نریزیم ممکن است بعد از چند وقت آن‌قدر فرسوده شود که دیگر قابل استفاده نباشد. ولی اگر به همان اتومبیلی که پنجاه سال پیش ساخته شده رسیدگی شود، حتی می‌تواند در سطوح بالاتر و پر سرعت‌تر هم از آن استفاده کرد و این خیلی شبیه به فرآیند پیری و لانجویتی است. نگهداری که باید از خودمان کنیم همانند نگهداری از اتومبیل است.

صدری: شیوه‌های جدید و راه‌های تشخیصی وجود دارد که کمک می‌کند ببینیم استهلاک در کجا دارد رخ می‌دهد و آن خوردگی‌ها و کثیفی‌ها که دارد اتفاق می‌افتد را پاکسازی کنیم و یا جلوی روند آن را بگیریم.

جلایی: ما به دهکده‌های سلامت فکر می‌کنیم. در این مراکز رویکردمان تمرکز بر بیماری نیست. آگاهی دادن به افراد است که امروز در چه پله‌ای ایستاده‌اند که بر اساس آن مسیر زندگی بهتری را خودشان طراحی کنند و ما هم به این طراحی کمک می‌کنیم و آموزش می‌دهیم برای این‌که بتوانند مدیر عامل سلامت خودشان باشند. حتی باکتری‌های روده هم در افق دید ما هستند و می‌خواهیم صنایع غذایی را هم وارد این داستان کنیم. این‌ها جزو کمپانی‌هایی است که به‌زودی محصولات‌شان در دسترس عموم قرار می‌گیرد. سلامت روان همیشه جزئی از لانجویتی و جهان‌بینی لانجویتی است. برای همین هم پلتفرم‌هایی که در حوزه سلامت روان هستند جزئی از لیست ماست.

حاجیان تهرانی: اگر بخواهیم کمی‌ این موضوع را باز کنیم احتمالاً ابزارهایی به کار گرفته می‌شود که از موقعیت روحی و روانی ما بتواند داده ایجاد کند. مواقعی هست که ما به هر دلیلی در مود خوبی نیستیم و همه این‌ها قابلیت اندازه‌گیری دارد و می‌شود با روش‌هایی حتی با استفاده از بعضی مکمل‌ها، حال روحی بهتری پیدا کرد و این واکنش بین روان و فیزیک ما همیشه وجود دارد. مشکلات روانی اثر متقابلی روی هورمون‌ها و اعصاب دارد و سلامت فیزیکی فرد را به خطر می‌اندازد. بنابراین همه این‌ها با هم ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی‌ دارند که در سرویس‌های ما به مسئله منتال رسیدگی می‌شود و باید تعداد این سرویس‌ها بیشتر شود.

یونسی: یادمان نرود که همزمان با این آگاهی بخشی، پلتفرم‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال برای در دسترس قرار دادن (ACCESS) این خدمات و محصولات نقش عمده‌ای را ایفا خواهند کرد.

نکته دیگر، ناشناخته بودن قوانين بخش سلامت است.

 حاجیان تهرانی: رگولاتوری و مجوزها چیزهایی هستند که ما به آن‌ها اشراف کامل داریم؛ چون بیش از ۲۰ سال در این صنعت زیست کرده‌ایم. در دوران کرونا تیمی‌ آمد و گفت که ما یک هوش مصنوعی درست کردیم که از روی آزمایش قند و اوره و غیره می‌توانیم بگوییم فرد کرونا دارد یا ندارد اما وقتی به وزارت بهداشت رفتیم اصلاً ما را داخل راه ندادند. مشخص است که این تیم با بازار سلامت هیچ آشنایی نداشته که فکر می‌کند ۶ ماهه یک هوش مصنوعی را بالا آورده و الان مجوز می‌گیرد و تشخیص کرونا را انجام می‌دهد. ممکن است در یک کشور توسعه‌یافته تخریب خلاق هم ایجاد کنند، در لانجویتی هم همین است. ولی در مشخصاتی که مارکت ما در ایران الان دارد، لازم است مدل همکاری ما با استارتاپ‌ها این‌گونه باشد که ما در ساخت و هدف‌گذاری آن‌ها نقش داشته باشیم.

 یونسی: اصلا سایز اقتصاد ما این‌طوری است. بازاری که ما به آن نگاه می‌کنیم یک بازار چند میلیاردی نیست. هرچند که امید ما این است که جهانی شود. اما این امید همه نوآورهای ایرانی است. در شروع کار، بازار یک کشور در حال توسعه رو به پیر شدن را داریم. در این‌جا لازم است که همه انرژی‌ها را روی هم بگذاریم، هم‌افزایی داشته باشیم و به نکته‌ای که دکتر تهرانی اشاره کرد عمل کنیم. امروز بهترین طرحی که به نظر ما رسید این است.

درباره تصویری که از آینده زی‌نوم در ذهن شماست بگویید. 

حاجیان تهرانی: تصویری که من از چند سال آینده می‌بینم این است که زی‌نوم یک پلتفرم است که همه آدم‌ها به نحوی روی ساختار دیجیتال به آن وصل هستند. داده‌های مربوط به سلامت را به طریقی در آن بارگذاری می‌کنند و از طریق تست‌هایی که در آزمایشگاه‌ها می‌دهند، حتی ویزیت‌هایی که می‌شوند داده‌های بیولوژیک آن‌ها ثبت می‌شود که یک مقدار با پرونده پزشکی فرق می‌کند و یک جاهایی هم مشترک است. این داده‌ها تحلیل شده و به آن‌ها بازخورد داده می‌شود. این بازخوردها سبک زندگی انسان‌ها را تغییر می‌دهد. نگرش آن‌ها را به سلامت تغییر می‌دهد و شروع به مدیریت سلامت خود می‌کنند. همان‌طوری که امروز مدیریت جیب و بانک را خود توسط اپلیکیشن‌های بانکی انجام می‌دهیم. مثل این‌که بگوییم پول ما تمام شده و دیگر باید کمتر خرج کنیم. آن‌جا می‌دانید که باید الان این کار را انجام دهید که سلامت خود را حفظ کنید.

صدری: تصویری که من می‌بینم که هم خیلی مشابه این است و فقط آینده زی‌نوم نیست، تصویر آینده سلامت است. ترندها را هم داریم می‌بینیم و تئوریک نیست. این یک نیاز گریزناپذیر است که هم نگرش و هم برخورد انسان‌ها نسبت به سلامت روح و روان و بدن آن‌ها عوض می‌شود و همه‌چیز از آگاهی بالا می‌آید. فکر می‌کنم یک طیفی از آن حتی می‌تواند آگاهی از حقوق خود باشد. خیلی تأثیرات عمیق و بنیادینی خواهد داشت.

حاجیان تهرانی: چیزی که ما در تصویر می‌بینیم این است که سال ۲۰۵۰ خیلی از آدم‌های ۸۰ ساله ظاهر یک فرد ۵۰ ساله را خواهند داشت. توانمندی آن‌ها مثل یک آدم ۵۰ ساله است. این از مسیر لانجویتی رد می‌شود. مسیر این‌که آدم‌ها مراقب سلامت خود باشند و این اتفاق می‌افتد. پیش‌بینی بسیاری از آینده‌پژوه‌های حوزه تک و سلامت این است که این اتفاق می‌افتد. می‌گویند تا سال ۲۰۳۶ ما در استم سل، در بایو پرینتر، اجزای بدن را پرینت می‌کنیم، این قابل پیش‌بینی است. اما از یک سالی به بعد نمی‌دانید چه اتفاقی برای سلامت می‌افتد. هم‌اکنون همه چیز اتوماسیون شده، خیلی از شغل‌‌ها وجود ندارد، درآمدها خیلی افزایش پیدا کرده است. در چنین شرایطی، من نوعی نیاز پیدا خواهم کرد که یک اپلیکیشن سلامت داشته باشم. آن اپلیکیشن در ایران چیزی که من می‌بینم زی‌نوم است. زی‌نوم اپلیکیشنی است که همه خواهند داشت تا بدانند در چه وضعیتی هستند و سرویس‌ها را کمپانی‌هایی ارائه می‌دهند که ساخته شدند. الان کمپانی‌های دیپ دیاگنوستیکز و مکمل دارویی لانجویتی را ما داریم و قرار است بر اساس سن بیولوژیکی باشند. این یک نمونه‌ای از نوآوری‌های لانجویتی است . بعداً خیلی ماژول‌ به آن اضافه می‌شود. ما می‌خواهیم آن را به بیمه هم برسانیم. انتهای این قضیه این است که من بیمه لانجویتی دارم. می‌دانید چقدر هزینه سلامت را کاهش می‌دهد؟ هزینه سلامت برای دولت‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد. تحقیقاتی انجام شده بود که در یک بازه زمانی فقط اگر بتوانند آلزایمر را زودهنگام تشخیص دهند حدود ۷۹۰۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی برای دولت آمریکا ایجاد می‌کند. خیلی رقم بزرگی است. یعنی این‌که وقتی آدم‌ها مریض نمی‌شوند، هزینه سلامت برای دولت و بیمه پایین می‌آید.

 شما می‌دانید چطور حساب می‌کنند؟ بار بیماری را حساب می‌کنند. مثلاً فرد آلزایمر دارد، گم می‌شود. پلیس باید دنبال آن برود. دارو و درمان می‌خواهد. دپرشن را هم اندازه‌گیری می‌کنند. همه این‌ها را روی هم می‌ریزند.

 جلایی: تعریف من از آینده زی‌نوم این است که ما مطمئن هستیم که می‌خواهیم یک جریانی را شروع کنیم و جریان ساز و مولد هستیم. ما یک اکوسیستمی‌ را خلق می‌کنیم که خروجی این اکوسیستم تغییر پارادایم در نگاه تمام ذینفعان صنعت سلامت است. هدف ما جریان‌سازی است و مطمئنم بعد از این قضیه جریانی ساخته می‌شود که شاید دیگر زی‌نوم هم در آن بولد نباشد. ولی تعهد ما به ایجاد تغییر نگرش به سلامت از ما بزرگ‌تر است. لانجویتی چالش بزرگی است که خود ما هم امروز می‌دانیم که خیلی کار پرچالش و هیجان انگیزی خواهد بود.

 یونسی:  ما انتظار داریم و روی آن فکر هم کردیم، به همین خاطر، جریان‌سازی کلید واژه ماست. واقعاً به آن باور داریم. اگر زی‌نوم جریان پیدا کند و دیده شود و کانسپت بالا بیاید، ما پیش‌بینی می‌کنیم که تا انتهای سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ‌های لانجویتی صورت می‌گیرد. چه در زی‌نوم و چه خارج از آن. این نه می‌تواند از وزارت بهداشت شکل بگیرد نه الزاماً از صندوق‌های سرمایه‌گذاری. این‌طور نیست که بگویند تخصص ما این است که روی لانجویتی کار کنیم. ولی زی‌نوم تخصصی با ارزش پیشنهادی لانجویتی می‌خواهد بیاید این جریان‌سازی را رقم بزند. ما واقعاً می‌خواهیم که منشأ باشیم و نه این‌که بزرگ‌ترین باشیم. ما می‌خواهیم بخشی از آن آینده خلق‌شده باشیم که قبلاً درباره آن صحبت کردیم. اندازه‌ توان‌مان حرکت خواهیم کرد نه بیشتر و نه کمتر و اگر توان‌مان اجازه بدهد ممکن است که بزرگ‌ترین هم بشویم.