به این اپیزود کوتاه دقت کنید: صبح‌ها از خواب بیدار می‌شویم، سر کار می‌رویم، در جلسات شرکت می‌کنیم، بچه‌ها را از مدرسه به خانه می‌آوریم، در باشگاه ورزش می‌کنیم، با دوستان و خانواده ملاقات می‌کنیم و… ؛ باور این موضوع دشوار است که تا همین چند ماه پیش، فعالیت‌هایی که ذکر شد، یک روز عادی برای همه بوده‌اند! در دوران حاضر، به لطف ویروس کرونا، زندگی ما، چه شخصی و چه حرفه‌ای، تغییر کرده و تحت تأثیر این شیوع گسترده قرار گرفته است. بر همین اساس، فرایندهای مالی و سرمایه‌گذاری نیز تغییر کرده و خصوصا برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا که در دوران آغازین فعالیت خود به سرمایه نیاز دارند، شرایط سخت‌تر شده است. روند جمع‌آوری سرمایه برای یک استارتاپ، دیگر مانند چند ماه پیش نخواهد بود و ویروس کرونا بر شرایط سرمایه‌گذاری کسب‌وکارهای نوپا تأثیر قابل توجهی گذاشته است، به همین دلیل در ادامه چند مورد از تأثیرات کلیدی کووید-19 را روی کسب‌وکارهای نوپا برخواهیم شمرد.
اثرات ناشی از عدم اطمینان
همه ما عادت کرده‌ایم که در رسانه‌های اقتصادی و خصوصا استارتاپی، داستان موفقیت کسب‌وکارهای نوپا را بخوانیم و فرایند موفقیت‌آمیز جذب بودجه آنها را شاهد باشیم، اما در شرایط کنونی این روند کاملا تغییر کرده است. مهم‌ترین شاخصه‌ای که در فرایند سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها شاهد آن هستیم، شک و تردید سرمایه‌گذاران است. به این معنا که شاید تا پیش از این، سرمایه‌گذاران، خصوصا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، جسورانه‌تر روی کسب‌وکارهای نوپا سرمایه‌گذاری کرده و از ایده‌ها و خلاقیت‌های جوانان استقبال می‌کردند، اما در حال حاضر سایه‌ای از بی‌اطمینانی روی بازار استارتاپ‌ها سنگینی می‌کند و بنابراین فرایند جذب بودجه با ریسک کمتری اتفاق می‌افتد.
اکوسیستم استارتاپی جهان با کمبود سرمایه مواجه است، چراکه گسترش ویروس کرونا باعث شده سرمایه‌گذاران برنامه‌های خود را تغییر داده و دوباره آنها را مورد بازبینی قرار دهند. به عنوان مثال، وی‌سی‌هایی که در مناطق پرخطر این بیماری فعالیت می‌کنند، مجبور هستند با تأثیرات اقتصادی این اپیدمی هماهنگ شوند. بر این اساس، عدم اطمینان در بازار و ابهام در این زمینه که جهان بعد از کرونا به چه شکل خواهد بود، روند سرمایه‌گذاری این سرمایه‌گذاران را کندتر و محتاط‌تر کرده است، به طوری که حتی وی‌سی‌های جسورانه نیز عجله‌ای برای سرمایه‌گذاری ندارند.
نگرانی شرکای وی‌سی‌ها
گفته می‌شود که پشت هر وی‌سی موفق، سرمایه‌گذاران و شرکای موفقی هستند که از طریق سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه خود، روند موفقیت یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر را تضمین می‌کنند؛ اما در شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا، دیگر این استارتاپ‌ها نیستند که نگران جذب سرمایه خود هستند، بلکه شرکای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز نگران از دست‌دادن سرمایه خود هستند و بر این اساس، تأثیر منفی زیادی بر روند سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها خواهند داشت.
کافی است این شرکای سرمایه‌گذاری، از همراهی وی‌سی‌ها صرف‌نظر کرده و یا بودجه مورد نیاز را به آنها تزریق نکنند، در این شرایط، نه‌تنها روند سرمایه‌گذاری این وی‌سی‌ها با اختلال مواجه خواهد شد، بلکه حتی دوام و بقای خود صندوق نیز زیر سؤال می‌رود؛ زیرا این شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای ادامه کار خود، باید هزینه‌های مربوط به حقوق کارمندان، اجاره ملک و… را نیز پوشش دهند و در صورت عدم همراهي شرکای سرمایه‌گذار، با مشکلات جدی مواجه خواهند شد. می‌توان گفت ویروس کرونا نه‌تنها روند جذب سرمایه را برای استارتاپ‌ها با مشکل مواجه کرده، بلکه حتی بقای وی‌سی‌ها را نیز به خطر انداخته است که این نکته می‌تواند تأثیر منفی زیادی روی اکوسیستم استارتاپی جهان داشته باشد.
اثرات ناشی از قرنطینه
در روند سرمایه‌گذاری روی یک استارتاپ، تعامل چهره به چهره و برگزاری جلسات متعدد، هم برای کسب‌وکارها و هم برای سرمایه‌گذاران، بسیار حائز اهمیت است؛ خصوصا استارتاپ‌های early-stage که برای ادامه راه به سرمایه نیاز دارند نیز با شرکت در جلسات حضوری می‌توانند سرمایه‌گذاران را نسبت به تزریق بودجه در کسب‌وکار خود ترغیب کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز به صورت حضوری درک بهتری از ایده و روند کاری این استارتاپ خواهند داشت و تصمیم بهتری جهت سرمایه‌گذاری خواهند گرفت. اکنون همه کسب‌وکارها به نوعی در قرنطینه هستند و امکان برگزاری جلسات حضوری متعدد وجود ندارد، بنابراین قرنطینه نیز می‌تواند تأثیر زیادی بر روند سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها داشته باشد، چراکه باور این نکته دشوار است که سرمایه‌گذاران قبول کنند طی برگزاری چند جلسه آنلاین در رسانه‌های ارتباطی، بودجه قابل توجهی را در اختیار یک کسب‌وکار قرار دهند.
از سوی دیگر، یکی از راه‌هایی که کسب‌وکارهای early-stage می‌توانستند با صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکای آنها ارتباط برقرار کنند، شرکت در همایش‌ها و رویدادهای مختلف بود که این کنفرانس‌ها نیز به لطف ویروس کرونا، تعطیل شدهاند و بنابراین حلقه‌های اتصال بین استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران محدودتر شده است. بنابراین، به‌رغم تأثیر منفی که قرنطینه بر روند سرمایه‌گذاری داشته است، استارتاپ‌ها مجبور هستند حداقل در کنفرانس‌های مجازی که از سوی کارآفرینان و سرمایه‌گذاران برگزار می‌شود، شرکت کنند تا روند جذب بودجه خود را، حتی به صورت اندک، ادامه دهند. ضمن اینکه در مخارج خود نیز باید محتاط بوده و تا زمانی که این بحران وجود دارد، بودجه خود را با احتیاط بیشتری خرج کنند.
شاید وقت آن است که پرتقال را به آب پرتقال تبدیل کنیم
استعاره مذکور به این معناست که شاید بحران کنونی مانند پرتقالی باشد که خوردن آن چندان آسان نیست، اما اگر بتوانیم آب این پرتقال را بگیریم، قطعا نوشیدن آن راحت‌تر خواهد شد. این اولین باری نیست که جهان با یک بحران بزرگ مواجه شده است، پیش از این چنین بحران‌های اقتصادی وجود داشته و رفع شدهاند. بنابراین استارتاپ‌ها نیز باید این پرتقال بزرگ را که در گلوی‌شان گیر کرده است، به آب پرتقال تبدیل کنند! به این معنا که برای جلب نظر سرمایه‌گذاران و کسب بودجه، حتی در این شرایط بحرانی، بهتر است تهدیدهای ناشی از ویروس کرونا را به فرصت تبدیل کرده و از فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید استفاده کنند.
فناوری باید در خدمت حل معضلات ناشی از این بحران قرار بگیرد، در حال حاضر شاخه پزشکی یک فرصت عمده است که فعالیت در آن می‌تواند از نگرانی‌ها و شک و تردید سرمایه‌گذاران کم کند. فناوری‌هایی که بتوانند از انتشار این ویروس جلوگیری کنند، بدون تماس فیزیکی امکان شناسایی ناقلین را فراهم کرده و دستگاه‌های پزشکی نوآورانه‌ای را در اختیار جامعه پزشکان قرار دهند، از جمله نمونه‌هایی محسوب می‌شوند که در جلب نظر سرمایه‌گذاران موفق‌تر خواهند بود.
از سوی دیگر، تنها جامعه پزشکی نیست که با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده است، بلکه فناوری‌هایی که در زمینه مدیریت کار از خانه، مدیریت از راه دور، حمل‌ونقل، بیمه و … باشند نیز می‌توانند در جلب نظر وی‌سی‌ها تأثیرگذار باشند، چراکه سرمایه‌گذاران در شرایط کنونی، اگر بخواهند سرمایه‌گذاری کنند، به دنبال استارتاپ‌هایی هستند که امکان رشد و توسعه داشته باشند.
