زنگ خطری برای روابط کاری
آیا پدیده‌ای به نام «همسر اداری» می‌تواند مسیر حرفه‌ای کار شما را تحت تاثیر قرار دهد؟
شبنم جعفرزاده مدرس و راهبر تیپ‌شناسی MBTI
احتمالا بیشتر آدم‌ها، لااقل تا قبل از کرونا، بهترین ساعات روز را در محل کار و در کنار همکاران‌شان سپری می‌کردند و طبیعی است که بین آنها با یکی دو نفر رابطه نزدیک‌تری داشته باشند. اصلا یکی از نیازهای انسان داشتن روابط خوب یا صمیمانه با دیگران است و در آن شکی نیست. اما در سال‌های اخیر مفهوم جدیدی پررنگ شده که چیزی فراتر از روابط کاری دوستانه و معمولی است و شاید اسم آن را شنیده یا حتی خودتان هم تجربه‌اش کرده باشید: همسر کاری/اداری؛ یعنی زن یا مردی که در محل کار با او بیشترین تعاملات روزانه و رابطه‌ای نزدیک، هرچند افلاطونی، را دارید.
خب، این موضوع مگر چه اشکالی دارد؟ جواب این سوال خیلی ساده نیست چون بعضی‌ها معتقدند که داشتن همسر اداری حتی فایده هم دارد در حالی‌که خیلی‌ها معتقدند که حفظ تعادل چنین روابطی به‌شدت دشوار است و باید کاملا مراقب بود تا از حد مشخصی فراتر نرود. وقتی شما بیشتر ساعات روز خود را در جوار یک نفر می‌گذرانید، چنین روابطی بعد از مدتی ممکن است ایجاد شود اما اگر حواستان نباشد، این احتمال وجود دارد که رابطه‌تان به مرور آنقدر صمیمی شود که از حدود همکاری فراتر رود و عواقب ناخوشایندی برای سلامت روان و مهم‌تر از آن، موقعیت شغلی‌تان داشته باشد.
به اعتقاد دکتر راس میلز، کارشناس رابطه، آدم‌ها در محیط کار سطوح مختلفی از صمیمیت را تجربه می‌کنند که در آن تعریف بهترین دوست با همسر اداری تفاوت دارد. بهترین دوست کسی است که معمولا با او درباره موضوعات مختلفی مثل اخبار، ورزش و هوا صحبت می‌کنیم اما رابطه با همسر اداری، به مراتب صمیمی‌تر است و احساسات، کشمکش‌های درونی، ترس‌ها و نگرانی‌های خود را هم با او در میان می‌گذاریم و به همین دلیل او چیزهای زیادی درباره زندگی فردی و خانوادگی ما می‌داند. این رابطه اگر دچار حس مالکیت و تعلق شود، می‌تواند مانع از تجربه روابطی سالم و مثبت با سایر همکاران‌مان شود و به مرور از فعالیت‌های جمعی آنها کنار گذاشته شویم.
نگاهی دیگر به پدیده همسر اداری
با اینکه اصطلاح همسر اداری بار معنایی خاصی دارد، ولی عده‌ای معتقدند که همسر اداری لزوما از جنس مخالف نیست و می‌تواند هر کسی از هر جنسیت، سن، نژاد یا سطح اجتماعی باشد. در واقع اینها معتقدند همسر اداری مثل بهترین دوست و رفیق شما در محل کار است که از شما حمایت می‌کند و همیشه در کنار شما می‌ایستد. به نظر آنها، وقتی شما یک‌سوم روز خود را در محل کار می‌گذرانید، نیاز به محیطی امن و آرام دارید و چون همسر یا دوستان واقعی شما نمی‌توانند همیشه این محیط را برای شما فراهم کنند، پس وجود چنین فردی ضروری است که از فشار کار و مشکلات کاری کم کرده و استرس شما را در محیط کار کاهش دهد. از دید این افراد، همسر اداری کسی است که در محل کار او را برای معاشرت به بقیه ترجیح می‌دهید، به او اعتماد و اطمینان دارید و همه حرف‌های‌تان را در رابطه با کار با او در میان می‌گذارید. وقت‌های استراحت خود را با هم سپری می‌کنید و او اولین کسی است که از اخبار ارتقاي شغلی یا نتیجه جلسات‌تان مطلع می‌شود. او بهترین دوست شماست و به تمام زیر و بم کار، سیاست‌های مدیر و شخصیت همکاران‌تان واقف است و می‌توانید درباره ماجراهای محل کارتان با هم شوخی و گفت‌وگو کنید؛ آنها می‌گویند این چیزی نیست که افراد دیگر زندگی‌تان بتوانند به شما بدهند.
تحقیقات در مورد همسر اداری
توتال‌جابز که بزرگ‌ترین پلتفرم کاریابی در بریتانیاست، در سال۲۰۱۷ تحقیقی را روی ۴۰۰۱ نفر انجام داده که نشان میدهد پدیده همسر اداری روندی رو به رشد دارد، هر روز بیشتر از قبل رواج پیدا می‌کند و تاثیرات مهمی بر روابط کاری و اخلاقی کارمندان گذاشته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که ۴۸درصد افراد با حداقل یک نفر در محل کارشان روابط خوب و محکم داشته و ۱۷درصد هم همسر اداری دارند. ۵۴درصد کارکنان هم گفته‌اند که داشتن روابط کاری قوی به بهتر‌شدن فرهنگ سازمانی کمک می‌کند.
درباره تاثیرات رابطه روی کار، ۶۰درصد گفته‌اند که به خاطر این روابط مشتاق به کار هستند، ۳۹درصد احساس بهره‌وری بالاتر و ۴درصد حس بهره‌وری کمتر داشته‌اند. ۷۰درصد هم معتقدند که وجود کسی که با او رابطه داشته و به او اطمینان کنند، به سلامت بیشتر کارکنان کمک می‌کند.
این تحقیق نشان میدهد که ارتباط ۸۷درصد همسران اداری در محل کار رو در رو بوده و بعد از آن ایمیل کاری و تلفن قرار دارد. حدود ۲۰درصد از پیام‌رسان‌های شخصی و ۱۰درصد از ایمیل شخصی و شبکه‌های اجتماعی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند. بعد از ساعات کاری هم ۵۵درصد آنها با روش‌های مختلف ارتباط خود را حفظ می‌کنند و ۴۱درصد آنها هم دیدار حضوری دارند.
مهم‌ترین موضوعات مورد گفت‌وگوی همسران اداری برای زنان به ترتیب اتفاقات زندگی، وظایف شغلی، علایق و سرگرمی‌ها، اخبار و مسائل روز بوده ولی این موضوعات برای مردان به ترتیب شامل وظایف شغلی، اخبار و مسائل روز، علایق و سرگرمی‌ها و اتفاقات زندگی است.
این ۳ نشانه را جدی بگیرید
اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که همسر اداری دارید و برایتان مهم است که رابطه شما از مرزهای کاری فراتر نرفته و به رابطه شما با همسر واقعی‌تان آسیب نزند، حواستان به این ۳ نشانه باشد چون تیموتی دیل می‌گوید که داشتن هر کدام از اینها یعنی اینکه دارید پیوند عاطفی مخربی را شکل می‌دهید و باید به فکر طلاق کاری باشید:
مسائلی را به او می‌گویید که به همسر واقعی‌تان نمی‌گویید
شاید الان فکر کنید منظور مسائلی است که حین کار رخ میدهد یا ارتباط مستقیم با کارتان دارد مثل مشکلات درون‌سازمانی یا اتفاقاتی که در آخرین جلسه با مدیرتان افتاده است، اما اینطور نیست. اینها موضوعاتی هستند که احتمالا همسر واقعی شما ترجیح میدهد اصلا با او در میان نگذارید! منظور مسائل شخصی، خصوصی و فردی شماست مثل مشکلات رابطه با همسرتان یا حس نارضایتی از مسیری که در زندگی طی کرده‌اید. برخلاف تصور رایج، بیشتر روابط خارج از ازدواج، رابطه فیزیکی نیست و با صمیمیت احساسی شروع می‌شود. پس اگر در این نقطه هستید، وقت آن رسیده که در روابط خود بازنگری کنید.
رابطه با همسر اداری خود را از همسر واقعی‌تان پنهان می‌کنید
این موضوع به این معنا نیست که باید کل اتفاقاتی را که در طول روز رخ میدهد با همسرتان در میان بگذارید اما اگر دارید عمدا چیزهایی را که مربوط به همسر اداری‌تان است از مکالمات خود حذف می‌کنید و یا از اینکه در مورد او با همسر واقعی‌تان صحبت کنید طفره می‌روید، این نشانه خوبی نیست و بهتر است پیش از آنکه دیر شود به فکر چاره بیفتید.
اغلب اوقات دارید به او فکر می‌کنید
اگر همسر اداری شما فقط یک همکار باشد، طبیعی است که مانند یک همکار گهگاه به او فکر کنید اما چه کسی بیشتر روز را به همکارش فکر می‌کند؟! احتمالا هیچ‌کس! مگر آن فرد چیزی بیشتر از همکاری عادی باشد. پس اگر دیدید که دارید بیشتر اوقات روز به همسر اداری‌تان فکر می‌کنید، می‌تواند نشانه این باشد که صمیمیت رابطه شما از حد سالم و طبیعی فراتر رفته و نیاز به بازبینی دارد چون این مدل فکر کردن معمولا فقط در مورد پارتنر عاطفی رخ میدهد.
۱۰ پیامد منفی داشتن همسر اداری
داشتن همسر اداری می‌تواند اثرات ناخوشایند زیادی به همراه داشته باشد. به گفته راس میلز، همسر اداری می‌تواند کنترلگر یا وابسته شود و رابطه‌ای ناسالم را شکل دهد. پس مرزگذاری شفاف و احترام در چنین روابطی به‌شدت ضروری است.
وقتی رابطه شما با این فرد به مشکلی بربخورد، می‌تواند تبدیل به یک بحث و جدل اساسی در محیط کار شده و نه‌تنها بر کار فردی بلکه بر کار تیمی شما هم تاثیر منفی بگذارد و تا با او صلح نکرده باشید، نتوانید به خوبی روی کارتان تمرکز کنید.
همسر یا پارتنر واقعی شما ممکن است با دانستن میزان نزدیک‌بودن رابطه شما دو نفر دچار حسادت، شک و یا ناامنی شود که البته طبیعی است و می‌تواند به مشکلات جدی رابطه‌ای بینجامد.
بقیه همکاران شما احتمالا برداشت‌های نادرست از رابطه شما دو نفر خواهند داشت و این موضوع، هم رابطه و هم مسیر موفقیت و رشد شغلی و فردی شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
با اینکه روابط شما دوستانه است اما با تغییر و ترفیع شغلی هر کدام از شما، توازن بین جایگاه شما دو نفر بر هم می‌خورد و صمیمیت و ناگفته‌هایی که با او مطرح کرده‌اید، می‌تواند به ضررتان تمام شود.
حفظ مرز بین زندگی شخصی و حرفه‌ای در چنین رابطه‌ای بسیار دشوار است و گاهی بدون اینکه متوجه شوید می‌تواند از بین برود و آنقدر با او نزدیک و صمیمی شوید که رابطه‌تان از حالت همکار عادی خارج شود.
هر چقدر هم مراقب باشید ولی احتمال دارد که یکی یا هر دوی شما از نظر عاطفی به دیگری علاقه‌مند شوید و مدیریت همزمان رابطه کاری و عاطفی، به خصوص اگر یک‌طرفه هم باشد، آنقدر سخت است که باید به فکر طلاق اداری باشید.
اگر هر دوی شما از نظر هوش و توانمندی برابر باشید می‌توانید کمک حال یکدیگر شوید اما اگر اینطور نباشد و همسر اداری شما جایگاه پایین‌تری داشته باشد، شما را هم با خودش پایین می‌کشد و مانع پیشرفت شما می‌شود.
وقتی تمام وقت و رابطه خود را منحصر به یک نفر کرده باشید، از روابط سودمند و کارآمد با سایر همکاران‌تان باز می‌مانید و چون شبکه‌سازی خاصی در محیط کار انجام نداده‌اید، دیگران هم احتمالا قدمی برای شما برنخواهند داشت.
احتمالا بیشتر اوقات تماس‌های میان شما محدود به محل کار نمی‌شود و ممکن است به تماس‌های بیشتر یا صحبت‌های غیرکاری در خارج از محیط کار هم بینجامد و از حالت دوستانه و همکاری خارج شود.
به مرور ممکن است مثل یک زوج واقعی شوید و برای هر چیزی از انتخاب لباس گرفته تا سفارش غذا، نظر او را بخواهید و بدون آنکه متوجه شوید، می‌بینید که دارید روی افکار و تصمیمات هم تاثیر می‌گذارید.