پیرو یا پیشاهنگ؛ اکنون زمان انتخاب است

قدم‌گذاشتن به قلمرویی که بسیاری از بخش‌های آن برای کسب‌وکارها رنگ و بوی تازه‌ای دارد، نیازمند آینده‌نگری و انعطاف‌پذیری است. گاه به‌موقع حرکت می‌کنیم و با توشه‌ای پربار، آماده حضور در میدانی جدید هستیم و گاه در پلک به‌هم‌زدنی خود را در فضایی می‌یابیم که سال‌هاست زمین بازی کهنه‌کاران است. ظهور فناوری نوینی به نام «هوش مصنوعی»، دروازه‌ای‌ به سوی پیشرفت‌های بی‌پایان گشوده است و اکنون، نوع نگاه ما به این فرصت است که سرنوشتمان را رقم می‌زند؛ آیا اراده ما در شکل‌دهی آینده نقشی دارد؟ یا چشم به دستاوردهای دیگران خواهیم داشت؟

پاسخ به همین سؤال سبب شده تا کشورهای پیشروی دنیا بکوشند تا دنیای نوپای هوش مصنوعی را باتوجه‌به منافع خود شکل دهند. این رقابت، تنها منحصر به کشورهای توسعه‌یافته نیست و بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه نیز به اهمیت این موضوع پی برده‌اند و می‌کوشند تا صرفاً در فهرست کاربران این فناوری جای نگیرند. هدف تمامی این کوشش‌ها به پیشرفته‌تر کردن هرچه بیشتر هوش مصنوعی و دستیابی به «هوش مصنوعی عمومی (AGI)» خلاصه می‌شود. سیستمی که از هر نظر بتواند به سطح توانایی انسان برسد، تا جایی که با مشاهده نتیجه کار، تشخیص اینکه به دست انسان یا ماشین انجام شده است، غیرممکن باشد.

کارکرد هوش مصنوعی چنان وسیع است که توسعۀ آن و دستیابی به هوش مصنوعی عمومی، به تسلط و بهره‌گیری یکپارچه از ابزارهای متنوعی همچون یادگیری ماشین، بینایی ماشین، پردازش زبان طبیعی و… وابسته است. هر چند که بدون بهره‌گیری از یک «مدل بنیادی» (Foundation Model) جامع و آموزش‌یافته، عملاً نمی‌توان پایه‌های محکمی برای شکوفایی این فناوری در نظر گرفت. مدل‌های بنیادی با این هدف توسعه پیدا می‌کنند تا سرعت یادگیری ماشین‌ها را افزایش دهند و پردازش تصویر، ویدئو، متن، صوت، عدد و دیگر داده‌ها را برای سیستم‌های کامپیوتری ممکن سازند.

همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، مدل بنیادی، اساس و زیربنای دیگر فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی از جمله مدل‌های بزرگ زبانی (LLMs) هستند که امروزه کاربرد آنها را در چت‌بات‌های هوشمندی مانند Bing، ChatGPT، Google Bard، Meta LLaMa و… مشاهده می‌کنیم. هرچند که مدل‌های زبانی، عملکرد خیره‌کننده‌ای در زبان‌ انگلیسی و چند زبان فراگیر دیگر مانند چینی، فرانسوی و اسپانیایی از خود به نمایش می‌گذارند؛ اما نمی‌توان از ضرورت توسعه این مدل‌ها برای زبان‌های دیگر همچون فارسی چشم‌پوشی کرد. به‌علاوه، اگر نگاه دقیقی به نیروهای جوان و مستعد کشور و مقالات علمی منتشرشده داخلی در زمینه هوش مصنوعی بیندازیم، به این نکته پی می‌بریم که نسبت توانمندی‌های موجود با سهم زبان فارسی از این فناوری، به هیچ وجه در تعادل نیست.

بی‌شک زبان پرشکوه فارسی شایسته آن است که در مدل‌ها مختلف هوش مصنوعی نیز به شکلی کاربردی و کم‌خطا مورد پشتیبانی قرار گیرد. این ارزش و اهمیت توسعۀ مدل‌های بزرگ زبانی، انگیزۀ متخصصان پارت دانش‌بنیان بوده است تا اولین گروه مدل زبانی 3، 7 و 13 میلیارد پارامتری زبان فارسی را به مرحلۀ بهره‌برداری برسانند. تأثیر این مدل‌های زبانی بزرگ در بهبود سرویس‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و به‌ویژه چت‌بات‌های متنی نمود پیدا می‌کند؛ سرویس‌هایی مانند تبدیل متن به صوت، صوت به متن، متن به تصویر و غیره.

مجموعۀ پارت در عمر 10 سالۀ خود، همواره کوشیده تا با چشم‌اندازی آینده‌نگرانه به استقبال محصولاتی از جنس فردا برود. مرکز تحقیقات هوش مصنوعی پارت با توسعۀ محصولاتی بر پایۀ مدل‌های زبانی فارسی که این قابلیت را دارند که هر روز بیش‌ازپیش به رفتارهای انسانی نزدیک شوند، به این چشم‌انداز جامه عمل پوشانده است. اعتماد به دانش متخصصان و جوانان تلاشگر کشورمان، این امکان را برای ما فراهم می‌کند که در آیندۀ نزدیک، بهره‌برداری از مدل قدرتمند 34 میلیارد پارامتری فارسی را به سرانجام برسانیم تا هم‌راستا با بزرگترین شرکت‌های هوش مصنوعی دنیا در حرکت باشیم.

قلمرو هوش مصنوعی هرچند وسیع و بی‌انتها؛ اما قابل‌پیش‌بینی است. به‌گونه‌ای که می‌توان با دقتی بالا، اندازۀ بازار آن را در سال‌های آتی تخمین زد، سرویس‌ها و ابزارهایی که در آیندۀ هوش مصنوعی نقش تأثیرگذار دارند را شناخت و اطمینان داشت که فردایی بدون هوش مصنوعی قابل‌تصور نیست. راه این فناوری روشن، شفاف و هموار است؛ این تنها ارادۀ ماست که مشخص می‌کند در کجای این مسیر ایستاده‌ایم.