یکشنبه سیزدهم آبان سال 1403 سرآوا از هلدینگ هزاردستان (کافهبازار و دیوار) خارج شد. در مجمع سرآوا اکثریت سهامداران با فروش سهام خود در هلدینگ هزاردستان موافقت کردند و به این ترتیب دومین خروج بزرگ سرآوا را رقم زدند.
با خروج سرآوا از شرکت هزاردستان با ارزشگذاری بیش از ۳۶ هزار میلیارد تومان و خروج از دیجیکالا با ارزشگذاری ۳۰ هزار میلیارد تومان، شاهد بزرگترین اگزیت ها در تاریخ اقتصاد دیجیتال ایران هستیم.
چند ماه پیش حرکت اول، بازوی سرمایهگذاری خطرپذیر شرکت همراه اول، با خرید نقدی ۴۰ درصد از سهام دیجیکالا، در زمرۀ سهامداران این شرکت قرار گرفت. ارزش دیجیکالا طی این سرمایهگذاری، ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد شد.
در این میان آنچه پررنگ است نقش سعید رحمانی، بنیانگذار شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر سرآوا، یکی از شاخصترین چهرههای اکوسیستم نوآوری در ایران است. او با انگیزۀ “عشق به کارآفرینی در سرزمین اجدادیاش” آغازگر راهی بود که طی آن شرکتهای نامداری مانند دیجیکالا، الوپیک، علیبابا و کافهبازار توسط کارآفرینان ایرانی به ثمر رسیدند. سالهای اخیر اما چالشهای بسیاری در اکوسیستم وجود داشتند. پس از خروج سعید رحمانی از کشور در سال ۱۳۹۸ و نیز اخبار مربوط به بیماری او، بعضی از پایان سعید رحمانی و اکوسیستم استارتاپی ایران سخت به میان آوردند.
اما سعید رحمانی یک دهه پیش بذری را کاشته بود که امروز شاهد به بار نشستن درختان تنومند آن در اقتصاد دیجیتال ایران هستیم.
این اگزیتها نشان داد که مانند ابتدای دهه ۹۰ که جسورانه، اولین شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر سرآوا را در ایران تاسیس کرد و تبدیل به چهره ای تاثیز گذار شد باز هم سعید رحمانی بعد از ۱۲ سال همچنان تاثیرگذار و امیدبخش اکوسیستم استارتاپی ایران در این تاریکی است.
تا چندی پیش ارزشگذاری و خروج های ۳۰ تا ۳۶ هزار میلیاردی در اکوسیستم نوآوری چندان محتمل به چشم نمیآمدند. عده ای رحمانی را متهم به تاسیس شرکت های کاغذی و ارزشگذاری های ساختگی کردند. اما با رقم خوردن این اگزیتها، دستیابی به اهداف بزرگ و رشد قابلملاحظه در اکوسیستم دیگر افسانه نبوده و هماکنون همه میدانند که اکوسیستم نوآوری ظرفیت این را دارد که شرکتهایی مانند دیجیکالا، کافه بازار و دیوار را در خود پرورش دهد و بازگشت سرمایۀ قابل ملاحظۀ سرآوا را تجربه کند.
اکنون نیز با خروج سرآوا از هلدینگ هزاردستان، دومین خروج بزرگ این شرکت سرمایهگذاری خطرپذیر رقم خورد. سرآوا از آغاز به فعالیت تا اکنون نقش چشمگیری در ایجاد و شکوفایی اکوسیستم استارتاپی ایران بازی کردهاست و در پایان راه خود نیز بزرگترین اگزیت در تاریخ اقتصاد دیجیتال ایران را رقم زد.
آن چه که مسلم است، نقش بیبدیل چهرهای شاخص، کارآفرین و سرمایهگذاری حرفهای به نام سعید رحمانی است. او با وجود تمام چالشهایی که در یک دهه گذشته پشت سر گذاشت و علیرغم سنگاندازیهایی که در مسیر شرکتهای استارتاپی و سرآوا و شرکتهای پرتفوی آن شد؛ دست از ایجاد انگیزه در کارآفرینهای ایرانی و تلاش برای جذب سرمایه و کمک به رشد آنها بر نداشت.
امروز روز بزرگی برای تاریخ اکوسیستم استارتاپی ایران است و پایان سرآوا شروع جدیدی برای اکوسیستم استارتاپی ایران و سعید رحمانی است.
سعید رحمانی سرآوا، نامی است که با رشد و تحول اکوسیستم استارتاپی ایران گره خورده است. او به عنوان بنیانگذار و مدیرعامل صندوق سرمایهگذاری سرآوا، نقشی بیبدیل در شکوفایی بسیاری از استارتاپهای موفق ایرانی ایفا کرد. سرآوا، که در سال ۱۳۹۰ تأسیس شد، به سرعت به یکی از مهمترین بازیگران حوزه سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital) در ایران تبدیل شد و با سرمایهگذاری بر روی پلتفرمهایی مانند دیجیکالا، کافهبازار و الوپیک، مسیر رشد آنها را هموار کرد.
سعید رحمانی استارتاپ را به خوبی میشناخت و با نگاهی بلندمدت به پتانسیلهای بازار ایران، توانست سرمایهگذاریهای موفقی را انجام دهد که به خلق ارزشهای میلیاردی منجر شد. او با فراهم کردن منابع مالی، مشاوره استراتژیک و شبکه ارتباطی گسترده، به استارتاپها کمک کرد تا از مرحله ایدهپردازی به یک کسبوکار پایدار و مقیاسپذیر تبدیل شوند. فعالیتهای رحمانی و سرآوا، نه تنها به رشد استارتاپهای تحت حمایتشان کمک کرد، بلکه الگویی برای سایر سرمایهگذاران خطرپذیر در ایران ایجاد کرد.
بیوگرافی سعید رحمانی
سعید رحمانی سرآوا، متولد ۱۳۵۷ در تهران، تحصیلات خود را در کشور سوئیس به پایان رساند. او مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم کامپیوتر از دانشگاه EPFL سوئیس دریافت کرد و سپس به مدت چندین سال در شرکتهای تکنولوژی در اروپا و آمریکا فعالیت کرد. این تجربیات بینالمللی، به او دیدگاهی جامع از دنیای استارتاپها و مدلهای کسبوکار نوین داد.
در سال ۱۳۸۹، رحمانی با هدف کمک به رشد فضای کارآفرینی در ایران و استفاده از پتانسیلهای بازار داخلی، به کشور بازگشت. او با درک عمیق از موانع پیش روی کارآفرینان جوان، تصمیم به تاسیس شرکتی گرفت که نه تنها سرمایه، بلکه دانش و تجربه را نیز در اختیار آنها قرار دهد. نتیجه این تصمیم، تولد سرآوا بود. تحت مدیریت او، سرآوا به یک هلدینگ قدرتمند تبدیل شد که به عنوان یک شتابدهنده و سرمایهگذار، به استارتاپها در مراحل مختلف رشد کمک میکرد. موفقیتهای بزرگ سرآوا در سرمایهگذاریهایش، نام سعید رحمانی استارتاپ را به عنوان یک کارآفرین و سرمایهگذار برجسته در ذهنها ماندگار کرد.
سعید رحمانی چرا ایران را ترک کرد؟
یکی از پرسشهایی که در سالهای اخیر ذهن فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران را به خود مشغول کرده، دلیل ترک ایران توسط سعید رحمانی سرآوا بود. در سال ۱۳۹۹، رحمانی پس از یک دهه فعالیت در ایران، به دلایل مختلفی تصمیم به مهاجرت گرفت. دلایل اصلی این تصمیم، مجموعهای از چالشهای اقتصادی، سیاسی و قوانین دست و پاگیر بود که فضای کسبوکار در ایران را برای سرمایهگذاران و کارآفرینان دشوار میکرد.
رحمانی در چندین مصاحبه و بیانیه، به صراحت به موانعی مانند قوانین غیرقابل پیشبینی، فشارهای سیاسی بر کسبوکارهای خصوصی و عدم وجود حمایت کافی از سوی دولت اشاره کرد. او معتقد بود که این عوامل، ریسک سرمایهگذاری را به شدت افزایش داده و رشد پایدار را برای استارتاپها ناممکن میکند. این تصمیم برای بسیاری از کارآفرینان جوان و فعالان این حوزه، یک زنگ خطر جدی بود. خروج او نه تنها به عنوان یک رویداد شخصی، بلکه به عنوان نمادی از مشکلات ساختاری و چالشهای کلان اقتصادی و سیاسی در کشور تفسیر شد. با وجود این، میراثی که سعید رحمانی استارتاپ در ایران به جای گذاشت، همچنان به عنوان یک منبع الهامبخش برای نسل جدید کارآفرینان باقی مانده است.
موفقیت سعید رحمانی در عراق
صندوق سرمایهگذاری مستقر در ابوظبی به نام EQIQ، که سعید رحمانی یکی از بنیانگذاران آن است، سرمایه خود را از ۱۵ به ۳۰ میلیون دلار افزایش داده و تاکنون ۸٫۵ میلیون دلار را در پنج استارتاپ فعال در زمینههای تجارت اجتماعی، لجستیک، فینتک و آموزش فناوری در عراق سرمایهگذاری کرده است. این صندوق با تخصیص نزدیک به ۸۰٪ سرمایهاش، با الگوی ترکیبی از سرمایهگذاری Greenfield و Brownfield در حال ساخت یک اکوسیستم همافزا است که از خدمات و منابع مشترک پشتیبانی میکند. رحمانی معتقد است شرایط زیرساختی، ظرفیت رشد سریع و ثبات نسبی عراق آن را به بستری مناسب برای نوآوری تبدیل کرده و هدف EQIQ، پشتیبانی از بنیانگذاران برای ساخت شرکتهای فناورانهای است که بتوانند ستونهای اقتصاد منطقهای در آینده باشند.
شکست سکوت سعید رحمانی
سعید رحمانی، بنیانگذار و مدیرعامل سابق صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر «سرآوا»، پس از حدود سه سال سکوت، با انتشار ویدیویی به صورت عمومی صحبت کرد. وی در این ویدیو با تأکید بر اینکه اکوسیستم استارتاپی ایران – شامل شرکتهایی مثل دیجیکالا، کافهبازار، علیبابا، آپارات و غیره – توسط کارآفرینان مستقل شکل گرفته و همچنان مستقل باقی مانده است، به ردّ دیدگاههای افراطی داخلی و خارجی پرداخت. همچنین، او به شباهت شکلگیری اکوسیستم استارتاپی ایران با نمونههایی در آمریکا، اروپا و آسیا اشاره کرد و خاطرنشان نمود که توجهها به این صنعت در ابتدای کار بسیار اندک بوده و حتی با تهدیدهای امنیتی مواجه بودند. این گفتگو در نهایت نمایانگر تلاش برای ایجاد خودباوری و تأکید بر خاستگاه کارآفرینی بومی بوده است.
