بدون بیزنس مدل کسب و کارت را شروع نکن

هر کسب و کاری برای تبدیل شدن از ایده به عمل و رشد کارآمد، به یک برنامه عملی رسمی و ساختاریافته نیاز دارد. بیزینس پلن، همان برنامه عملی است که جزییات اقدامات لازم را در خود دارد و بسته به اهداف، از نظر قالب و محتوا متفاوت هستند. در این مقاله می بینیم که انواع طرح کسب و کار کدام هستند و نحوه استفاده موثر از آنها را توضیح می دهیم. پیشتر و در مقاله ای جامع، نحوه نوشتن یک طرح تجاری را توضیح داده ایم که از اینجا می توانید آن را مطالعه کنید.

بیزینس پلن چیست؟

بیزینس پلن یا همان طرح تجاری کسب و کار، راهنمایی است که اهداف را تعریف کرده و جزئیات مراحلی را که باید برای دستیابی به یک هدف تجاری خاص برداشته شود، بیان می کند. انواع طرح های کسب و کار در طول رشد یک شرکت، از راه اندازی تا گسترش آن استفاده می شود تا مسیری برای موفقیت فراهم شود.

انواع طرح کسب و کار

در ادامه، پر کاربردترین انواع طرح کسب و کار را با هم مرور می کنیم:

بیزنس مدل استارتاپ

طرح استارتاپ، یک طرح تجاری است که یک شرکت جدید به سرمایه گذاران بالقوه خود ارائه می دهد تا بتواند بودجه راه اندازی دریافت کند. طرح‌های استارت‌آپ به‌عنوان طرح‌های اولیه عمل می‌کنند که کسب‌وکارها می‌توانند در صورت نیاز با رشد شرکت، آن‌ها را تنظیم کنند. یک طرح جامع شامل اطلاعات زیر خواهد بود:

• خلاصه اجرایی
• بررسی اجمالی شرکت
• پیشینه مدیریت
• چه خدمات یا محصولی شرکت ارائه می دهد
• گزاره ارزش
• برنامه استراتژیک بازاریابی
• ارزیابی های بازار
• هزینه های راه اندازی پیش بینی شده
• پیش بینی جریان نقدی و انتظارات درآمد و سود

بنیانگذاران کسب‌وکار، در بخش مالی باید استراتژی خروج سرمایه‌گذاران و نحوه برنامه‌ریزی خاص شرکت برای استفاده از پول سرمایه‌گذار را توضیح دهند.

طرح راهبردی

یک طرح کسب و کار راهبردی، استراتژی هایی را که یک شرکت برای دستیابی به اهداف کلی خود استفاده می کند، به تفصیل شرح می دهد. اکثر برنامه های استراتژیک شامل پنج جزء اصلی هستند:

• بیانیه ماموریت شرکت
• چشم انداز شرکت
• عوامل کلیدی برای موفقیت شرکت
• استراتژی هایی برای رسیدن به اهداف
• مهلت اجرا

طرح راهبردی معمولا برای اهداف داخلی شرکت بوده و فقط به یک برنامه اساسی برای کل سازمان است. هنگام تهیه این نوع برنامه، مدیریت باید نقاط قوت شرکت را ارزیابی کرده و زمینه هایی را که می تواند با استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT بهبود یابد، مشخص کند.

تجزیه و تحلیل SWOT مخفف نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها است و به سازمان ها آگاهی بیشتری از عواملی که بر تصمیمات تجاری تأثیر می گذارند می دهد. با انجام یک تحلیل SWOT، مدیریت می‌تواند تعیین کند که کدام استراتژی‌ها برای استفاده از نقاط قوت، انتخاب فرصت‌های مناسب و غلبه بر چالش‌های بالقوه کشف‌شده توسط ارزیابی بهترین است.

بخش «مهلت اجرا» طرح راهبردی نشان می دهد که چگونه استراتژی های انتخاب شده، شرکت را به سمت نقاط عطف تعریف شده خود سوق می دهد. این بخش ممکن است شامل دستورالعمل هایی برای تخصیص منابع و تاریخ های کلیدی برای تکمیل اهداف مختلف باشد.

امکان سنجی

یکی دیگر از انواع طرح کسب و کار، طرح امکان سنجی است. این طرح زمانی نوشته می شود که یک شرکت به دنبال یک سرمایه گذاری تجاری جدید، مانند تولید یک محصول جدید در یک بازار موجود یا فروش محصولات فعلی به یک بازار جدید است. این نوع طرح، جزئیاتی را ارائه می‌کند که چه بازاری می‌خواهد محصول یا خدماتی را بخرد و آیا آن سرمایه‌گذاری جدید به سود ارزشمندی برای شرکت منجر می‌شود یا خیر. طرح‌های تجاری امکان‌سنجی معمولا فقط شامل اطلاعاتی در مورد میزان فروش محصول یا وجود بازار پیشنهادی می‌شود و بازدهی بالایی از سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد. این نوع طرح ممکن است به تحقیقات بازار در قالب تامین مالی جمعی یا آزمایش محصول نیاز داشته باشد تا بقای محصول در بازار مشخص شود.

 برنامه عملیاتی

یک برنامه عملیاتی که برنامه سالانه نیز نامیده می شود، بر ترسیم فعالیت های عملیاتی روزانه تمرکز دارد که یک کسب و کار برای دستیابی به اهداف تاکتیکی باید تکمیل کند و بخشی از برنامه ریزی استراتژیک است. این نوع طرح، مسئولیت‌های مدیریت، بخش‌ها و کارکنان و نحوه کمک آنها به موفقیت کلی شرکت را شرح می‌دهد. طرح عملیاتی شامل موارد زیر نیز می شود:

• اهداف سازمان
• فعالیت های مورد نیاز برای تکمیل اهداف
• منابع مورد نیاز برای فعالیت
• نیازهای پرسنل
• مهلت های اجرایی
• فرآیندهای ردیابی پیشرفت

طرح های عملیاتی برای توجیه افزایش بودجه های عملیاتی، که معمولا به صورت سالانه درخواست می شود، نیز کاربرد دارد.

 توسعه کسب و کار

برنامه توسعه یا رشد نیز از دیگر انواع طرح کسب و کار است و زمانی استفاده می شود که یک شرکت به دنبال رشد است و توسعه به منابع بیشتری مانند سرمایه گذاری مالی، مواد برای محصولات جدید و افزایش تعداد کارکنان نیاز دارد. کسب و کارها می توانند به دلایل بیرونی یا داخلی برنامه های رشد ایجاد کنند و اطلاعات متفاوتی را در بر گیرند.

برنامه های رشد خارجی زمانی نوشته می شوند که توسعه، نیازمند کمک سرمایه گذاران خارجی باشد. این طرح ها شامل جزئیات بیشتر در مورد شرکت می شود تا سرمایه گذاران در مورد تامین مالی توسعه شرکت تصمیم بگیرند. جزئیات مورد نیاز در برنامه رشد خارجی طولانی است. برخی از جزئیات مورد نیاز عبارتند از:

• توضیحات کامل شرکت
• جزئیات کامل در مورد خدمات یا محصولات
• پیشینه تیم مدیریت
• پیش بینی های مالی دقیق
• داده ها و تجزیه و تحلیل کامل تحقیقات بازار
• درخواست تامین مالی
• دستاوردهای قابل توجه شرکت

برنامه‌های رشد خارجی با این فرض نوشته می‌شوند که یک بانک یا سرمایه‌گذار اطلاعات کمی در مورد شرکت داشته باشد، بنابراین معمولا هر کاری را که یک طرح تجاری استاندارد انجام می‌دهد با جزئیات عمیق‌تر مانند یک طرح استارت‌آپ تا حد امکان شامل می‌شود.

برنامه های رشد داخلی زمانی نوشته می شوند که رشد شرکت از درآمد خود کسب و کار تامین شود. این طرح باید شامل هزینه های تخمینی و فروش پیش بینی شده باشد، اما نیازی به پرداختن به جزئیات در مورد شرکت یا محصول ندارد.

طرح جایگزین (what if)

این نوع طرح زمانی طراحی می‌شود که یک کسب‌وکار به‌دنبال تامین مالی، در نظر گرفتن خرید یا فکر کردن به یک حرکت احتمالا پرخطر دیگر است و در صورت مواجهه با شرایط کمتر از ایده‌آل، نیاز به داشتن برنامه‌ای برای بدترین سناریو دارد. یک طرح جایگزین، نسبت به دیگر طرح ها رسمیت کمتری داشته و بیشتر به عنوان آلترناتیوی برای طرح تجاری اصلی عمل می‌کند.

برای مثال، اگر یک کسب‌وکار نیاز به تامین مالی داشته باشد، احتمالا یک برنامه رشد بسیار دقیق برای سرمایه‌گذاران بالقوه برای بررسی دارند، اما یک برنامه اضطراری هم دارند که کمترین وضعیت ایده‌آلی را که کسب‌وکارشان ممکن است در آن قرار بگیرد را در نظر می‌گیرد؛ و اینکه چگونه می توانند فعالانه و راهبردی واکنش نشان دهند تا از بحران جلوگیری کنند.

طرح‌های تجاری جایگزین همچنین به مدیریت کمک می‌کند تا تأثیرات بالقوه اتخاذ تصمیم‌های تجاری بزرگ مانند گسترش نیروی کار، افزایش قیمت محصول یا انتخاب ادغام با شرکت دیگر را در نظر بگیرد.

طرح یک صفحه ای

طرح یک صفحه‌ای هم یکی دیگر از انواع طرح کسب و کار است که مهم‌ترین بخش‌های یک طرح ناب را برجسته کرده و یک کسب‌وکار را خلاصه می‌کند. این نوع طرح برای توضیح دادن به سرمایه‌گذاران و شرکای بالقوه در مورد جزئیات اساسی شرکت استفاده می‌شود. این طرح محصول یا خدمات شرکت را توضیح می دهد که چه کسی آن را به بازار هدف می برد و شامل پیش بینی فروش می شود. همچنین شامل توضیحات شرکت است که ارزش ها و ماموریت شرکت را برجسته می کند. این طرح با نام زمین تجاری نیز شناخته می شود.