آیا به دوره پایان پرداخت نقدی نزدیک می‌شویم؟ اگر پیشرفت‌های چند کشور اروپایی را دیده باشیم یا بحث‌های کنونی رسانه‌های اقتصادی را دنبال کرده باشیم، به این ذهنیت می‌رسیم که پایان دوره پرداخت نقدی است؛ مثلا در سوئد تقریبا غیرممکن است که برای خرید بلیت اتوبوس بتوان از پول نقد استفاده کرد. روش‌های قابل‌قبول پرداخت شامل کارت‌های مشتری، کارت‌های اعتباری و پرداخت از طریق اپلیکیشن موبایلی است. حتی در نانوایی‌های سنتی سوئد نیز دیگر پرداخت نقدی انجام نمی‌شود؛ بلکه پرداخت حتی در مقادیر کم نیز با کارت‌خوان‌های غیرتماسی انجام می‌شود. در آستانه ۵۰ سالگی عابربانک (ATM) در جهان قرار داریم و آن‌طرف هم کسانی هستند که معتقدند اسکناس و پول نقد از بین نخواهد رفت.
با این‌حال سوئد از کشورهای پیشرو در ارائه خدمات بانکداری دیجیتال است؛ کشوری که گفته می‌شود در ده سال آینده به اولین جامعه بدون پول نقد دنیا تبدیل می‌شود. برای مردم این کشور، حمل پول نقد دیگر از مد افتاده است؛ این شرایط به لطف ابزارهایی مانند «سوئیش» فراهم‌شده، اپلیکیشنی که مردم با آن از کرایه تاکسی گرفته تا قبض را هم می‌توانند پرداخت کنند. تجربه استفاده از خدمات بانکی برای مردم این کشور نیز با تجربه‌ای که ما در ایران داریم، زمین تا آسمان تفاوت دارد. یک شهروند سوئدی که از خدمات متنوع بانکی استفاده می‌کند، شاید در طول سال اصلا نیازی به مراجعه به شعبه بانک نداشته باشد. شعبه‌های بانکی این کشور خلوت است و امکان ندارد وارد شعبه شوید و با باجه خالی مواجه نشوید! چیزی که در کشور ما حتی در بانک‌های خصوصی هم به‌ندرت اتفاق می‌افتد. در سوئد فقط پیرمردان و پیرزنانی که عادت به استفاده از موبایل ندارند به بانک می‌روند. مشتریان حتی برای گرفتن وام هم نیازی به رفتن به شعبه ندارند و تلفنی یا اینترنتی درخواست وام می‌دهند. سابقه مالی آن‌ها از اداره مالیات گرفته می‌شود و دو سه روز بعد هم مشتری، نامه موافقت یا عدم موافقت را درب منزل تحویل می‌گیرد؛ اگر با درخواست موافقت شده باشد، مشتری فرم‌های ارسال‌شده توسط بانک را تکمیل و با پاکت برگشت که همراه نامه موافقت آمده، ارسال می‌کند و چند روز بعد پول وام به حساب مشتری واریز می‌شود.
فرآیند استفاده از پول الکترونیکی در کشوری مانند سوئد به‌گونه‌ای تعریف شده است که شما حتی می‌توانید روزنامه مورد نظر خود را هم با کارت اعتباری خریداری کنید و به افراد بی‌خانمانی که سر چهارراه‌ها به فروش روزنامه یا گل مشغول هستند، پول الکترونیک بدهید. در شهر استکهلم حتی می‌توان با پول الکترونیک و کارت‌های اعتباری به فقرا کمک کرد. شرکت آی‌زِتل (iZettle) از بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده‌های خدمات پرداخت همراه در اروپای شمالی، اعلام کرد که تمام برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده است تا طی سال ۲۰۱۵ میلادی امکان پرداخت‌های موبایلی برای همه شهروندان سوئدی فراهم شود و همه این برنامه‌ریزی‌ها صورت می‌گیرد تا پول حقیقی برای همیشه کنار رود. درباره سوئد این را هم بدانید که نسبت پرداخت‌های غیرنقدی به‌کل پرداخت‌ها، نزدیک ۹۰ به ۱۰ است. سرقت از بانک در سوئد از ۱۱۰ مورد در سال ۲۰۰۸ به تنها ۱۶ مورد در سال ۲۰۱۱ کاهش یافته و این کمترین میزانی است که این کشور از سال ۱۹۷۰ تاکنون داشته است. دلیلش ساده است؛ بانک‌های سوئد نسبت به قبل، پول نقد کمتری در خزانه دارند و دیگر چیزی برای دزدی وجود ندارد!
- بانک آی‌دی، تصور سوئدی‌ها از بانک را تغییر داده است
یکی از اپلیکیشن‌هایی که چند سالی است در این کشور برای تحقق بانکداری بدون شعبه رواج پیداکرده، بانک آی‌دی است. این اپلیکیشن در واقع نوعی آی‌دی الکترونیکی است که برای احراز هویت کاربر استفاده می‌شود و از این طریق بانک می‌تواند از راه دور نیز هویت مشتری را احراز کند و به‌این‌ترتیب نیازی به حضور فیزیکی مردم در شعبه نیست. مشتری اپلیکیشن را روی تلفن همراه، تبلت یا کامپیوتر نصب می‌کند. به‌این‌ترتیب وقتی مشتری از راه دور و تلفنی درخواستی به بانک خود می‌دهد که نیاز به احراز هویت مشتری داشته باشد، درخواستی به بانک آی‌دی ارسال می‌شود؛ با ورود مشتری به حساب کاربری‌اش، هویت او احراز و دیگر نیازی به مراجعه به شعبه نیست. گفته می‌شود در حال حاضر ۶.۵ میلیون کاربر سوئدی به‌صورت منظم از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند. بانک آی‌دی از سال ۲۰۰۳ کار خود را آغاز کرده و در بانک‌هایی مانند دنسکه بانک و آی‌سی‌اِی بنکن استفاده می‌شود. خدمات مختلفی از بانکداری آنلاین، بانکداری همراه، تجارت الکترونیکی تا اظهارنامه مالیاتی ارائه می‌دهد، یعنی دولت، شهرداری‌ها، بانک‌ها و شرکت‌ها از کاربران آن هستند. از نظر قانونی هم در سوئد و هم در اتحادیه اروپا بانک آی‌دی به‌عنوان یک ابزار احراز هویت و امضا پذیرفته شده است.
- سوئیش، نماینده سوئد در رقابت پرداخت‌های همراه
سوئیش (Swish) اپلیکیشن پرداخت موبایلی است که در کشور سوئد، مردم از آن برای تبادلات پولی خود استفاده می‌کنند. سوئیش در سوئد آن‌قدر محبوبیت دارد که از کل ۸۰ میلیارد کرون گردش پول این کشور، فقط حدود ۴۰ تا ۶۰ میلیاردش در دست مردم می‌چرخد. این اپلیکیشن با همکاری بانک‌های سوئد و دانمارک و با استفاده از بالاترین استانداردهای روز دنیا طراحی شده است. مردم سوئد با استفاده از سوئیش می‌توانند در کمترین زمان ممکن تبادلات مالی و خریدهای خودشان را انجام دهند؛ مثلا در پمپ‌بنزین هزینه سوخت را بدهند، در رستوران هزینه غذا را پرداخت کنند و کرایه تاکسی‌شان را هم با استفاده از آن حساب کنند. با این اپلیکیشن و علاقه مردم سوئد به پرداخت غیرنقدی، پیش‌بینی می‌شود سوئد اولین جامعه بدون پول نقد را در دنیا به نام خود زند. در واقع کاری که سوئیش انجام می‌دهد این است که یک اپلیکیشن و یک کارت‌خوان کوچک در اختیار پذیرنده‌ها قرار می‌دهد. برای کار کردن با آن‌هم یک گوشی همراه هوشمند یا یک تبلت کافی است. اپلیکیشن روی ابزار همراه پذیرنده نصب می‌شود و کارت‌خوان کوچک هم به این ابزار وصل می‌شود و مشتری می‌تواند کارت خود را درون این کارت‌خوان بکشد تا تراکنش موردنظر انجام شود. وقتی‌که با استفاده از ایمیل یا پیامک مشتری می‌تواند جزییات خریدش را مشاهده کند، رسید کاغذی هم لازم نیست. اپلیکیشن سوئیش هم روی سیستم‌عامل آی‌اواس و هم اندروید قابل‌نصب است. سوئیش محصول مشترک گروه مالی اس‌ای‌بی با بانک دانسکه دانمارکی، هندلزبانکن (گروه بانکداری سوئدی)، نوردیا (شرکت خدمات مالی و بانکداری سوئدی)، بانک سوئد و دو بانک سوئدی دیگر است.
