غزه، منطقهای مناسب برای کاشت زیتون است. همواره برای توصیف فلسطین از سرزمین زیتون یاد میشود، اما هیچکسی به زبالههای باقیمانده از زیتون اشاره نمیکند. ۳ کارآفرین جوان در غزه، در فصل محبوب برداشت زیتون و تولید روغن زیتون، از ضایعات فراوان ایجادشده استفاده بهینه کردند.
تامر ابو مطلق (Tamer Abo Motlaq) ۲۶ ساله، خالد ابومطلق(Khaled Abo Motlaq) ۲۴ساله و دوستشان اسامه قدیح(Usama Qudaih) روشی را برای تبدیل زباله زیتون به یک منبع ارزانقیمت گرمایش، پختوپز و تامین انرژی جایگزین توسعه دادهاند. انگیزه کار در این ۳کارآفرین، تمایل به رسیدگی مسائل در سطح خرد است.
نرخ بیکاری در بین جوانان تحصیلکرده غزه ۷۸درصد است. دلیل اصلی نرخ بیکاری در غزه، کمبود انرژی و محیط کار عنوان شده است. به گفته تامر ابو مطلق، رهبر پروژه تبدیل ضایعات زیتون به انرژی، «غزه در منطقه دارای بیشترین افراد تحصیلکرده است، اما افراد تحصیلکرده در غزه هنوز با بحرانهای بیسابقهای مواجه هستند.»
تامر ابو مطلق کارآفرینی را پاسخ جوانان غزه برای غلبه بر موانع و چالشها در راه تامین آینده بهتر میداند.
تولید انرژی از طریق ضایعات زیتون تنها با تامین بودجه ۵۰۰۰ دلاری راهاندازی شد. این بودجه توسط یک سازمان غیر دولتی دانمارکی تامین شد. این سازمان غیردولتی در جهت کمک به کلیسا فعالیت میکند.
تامر ابو مطلق، در مصاحبه با سایت خبری مگنیت گفت: «با بودجه اولیه، ما قادر به خرید ماشینآلات ضروری نبودیم. ماشینآلات مورد نیاز ما گران بودند و با سرمایه کوچکی که در اختیار داشتیم، قادر به خریدشان نبودیم.
بنابراین با کمک برخی دوستانمان که دانشآموخته مهندسی مکانیک بودند، دستگاه خودمان را در یک کارگاه محلی طراحی کردیم، هرچند در ابتدای مسیر شکست خوردیم. با وجود خسارت۳۰۰۰ دلاری، نگران نبودیم، چون دستگاهی را که میخواستیم، ساخته بودیم. خسارت ۳۰۰۰ دلاری در مقایسه با خرید دستگاه جدید به قیمت ۱۱هزار دلار، هزینهای محسوب نمیشد.»
ماشینآلات مورد نیاز ما گران بودند و با سرمایه کوچکی که در اختیار داشتیم، قادر به خریدشان نبودیم. بنابراین با کمک برخی از دوستانمان که دانشآموخته مهندسی مکانیک بودند، دستگاه خودمان را دریک کارگاه محلی طراحی کردیم
در یک فرآیند شامل آسیاب ضایعات زیتون، عملیات شیمیایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای انجام میشود. سپس ضایعات سوزانده و در نهایت فشرده میشود. این تیم در هر ساعت ۱۰۰۰ کیلوگرم گلوله سوختی تولید میکند.
قیمت این گلولههای سوختی که به آن «جفت» میگویند، ارزان است و هر تن از آن۱۵۰ دلار فروخته میشود. دکتر حسن تاموس(Hassan Tammous)، استادیار شیمی در دانشگاه الازهر، تولید انرژی با زبالههای زیتون را راهحلی نوآورانه برای مدیریت مقادیر زیادی زباله میداند.
به گفته دکتر تاموس، در فرایند برداشت زیتون و تولید روغن زیتون، حدود ۴۰درصد زباله باقی میماند. سالانه ۸۰هزار تن روغن زیتون در کرانه باختری و غزه استخراج میشود. دفع زباله باقیمانده از برداشت و استخراج روغن زیتون مسئلهای است که مردم معمولا در مناطق آزاد و مزارع نگران آن هستند.
دکتر تاموس توضیح داد که ضایعات زیتون حاوی پلیفنول و دیگر مواد شیمیایی هستند که میتوانند آب را آلوده کنند. در صورتیکه ضایعات زیتون در مناطق آزاد رها شوند، برای میکروارگانیسمها، خاک و محصولات کشاورزی سمی هستند. اهمیت پروژه ضایعات زیتون این است که بیشتر از تامین انرژی، به بازیافت زبالههای خطرناک کمک میکند.
تامر ابو مطلق گفت: «ما برای بازیافت زباله زیتون کافی نیستیم. به همین خاطر قصد داریم با یک پروژه کارآفرینی دیگر همکاری کنیم. همکاری با دیگر پروژههای کارآفرینی به استفاده بهینه از ضایعات زیتون کمک میکند. با این کار میتوانیم از خاکستر جفت برای تولید بلوکهای بتونی، شناختهشده به عنوان «کیک سبز» استفاده کنیم تا هیچ وقت هدر نرود.»
پروژه تولید انرژی با ضایعات زیتون باعث کاهش تقاضا برای هیزم میشود. محصول تازه جایگزینی ارزانتر، پایدارتر و کارآمدتر است که در عین حال یک منبع تجدیدپذیر سوخت و انرژی ایجاد میکند. این منبع تجدیدپذیر سوخت جایگزین خوبی برای سوخت فسیلی است. از آنجایی که غزه از کمبود سوخت رنج میبرد، استفاده از سوخت جایگزین در آن لازم است.
این روش نهتنها سوخت ارزان برای مردم محلی فراهم میکند، بلکه استفاده سازگار از محیطزیست برای ضایعات محصول زیتون را تامین میکند. به گفته دکتر مازن ابو آمرو( Mazen Abu Amro)، استاد مهندسی دانشگاه الازهر، ۰.۲۳کیلوگرم از جفت میتواند یککیلووات بر ساعت در توربینهای بخار انرژی تولید کند؛ برای تولید همان مقدار انرژی تقریبا ۰.۳۸۶ کیلوگرم چوب سخت و متوسط لازم است.
تامر ابو مطلق در این رابطه توضیح داد: «به طور معمول هیزم محلی از درختان مرکبات تامین میشود که به وفور در مناطق پرجمعیت شهری مانند غزه وجود ندارد. به علاوه، یک بلوک جفت به طور متوسط در حدود ۷ تا ۱۰ ساعت میسوزد در صورتیکه زمان سوختن هیزم ۴ الی ۵ ساعت است. هزینه ۵بلوک از جفت برای آشپزی چند سنت است، اما اگر به جای آن بخواهید از یک سیلندر گاز استفاده کنید، باید ۱۸ دلار بپردازید.»
به دلیل آنکه تبلیغات جفت در شبکههای اجتماعی گسترده بوده، تقاضا در بازار داخلی به طور چشمگیری در حال افزایش است. این تیم در حال حاضر با برخی کارخانههای محلی برای تامین لولههای سوختی کیک زیتون به عنوان یک منبع انرژی جایگزین، قرارداد بستهاست.
سایر مشتریان آنها نیز کشاورزانی هستند که از جفت برای تولید گرما در مزارع مرغ و گلخانه در زمستان استفاده میکنند. خانوارهای روستایی در خان یونس نیز از جفت برای گرمایش و پختوپز بهره میگیرند.
تامر ابو مطلق، همبنیانگذار جفت گفت: «محصول ما محبوب شده و اکنون تقاضا برای آن از عرضه بیشتر است. ما به زودی تیم خود را دوبرابر میکنیم. در حال حاضر تیم ما متشکل از ۱۰کارگر و ۳مهندس است. ما باید یک ماشین دیگر برای کارمان بسازیم.»
این ۳کارآفرین اهل غزه، در حال حاضر روی ایده کارآفرینی بعدی خود کار میکنند. براساس اعلام مدیر پروژه جفت، برنامه بعدی آنها توسعه دستگاهی است که برق کافی برای شارژ تلفن را تامین میکند.