هفتمین همایش بانکداری الکترونیک نیز آمد و رفت. در یک کلام در این همایش حرف از «تحول» بود؛ از رسیدن به استانداردهای مختلف تا پنل‌هایی که تا سال پیش جایی در این همایش سالانه دولتی نداشتند. همان زمان که در برخی سالن‌ها حرف از رسیدن به استانداردهای ویزا و مستر و EMV و IFRS بود، در پنل‌های دیگر درباره رگ‌تک و اینترنت اشیا و ارزهای رمزنگاری شده بحث می‌شد. شاید به همین خاطر بود که ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک در سخنرانی خود در افتتاحیه برنامه گفته بود: «امروز فشار تحول بر بانک‌ها از سوی بازیگران مختلف مشاهده می‌شود. این تهدیدها وضعیت بازار بانکی را با چالش‌هایی روبه‌رو ساخته است.» نجفی در ادامه همین سخنرانی گفت یکی از این بازیگران، فین‌تک‌ها هستند و به بانک‌ها فشار وارد می‌کنند که سرویس‌های جدیدی به مشتریان خود ارائه دهند. به عقیده او، خود این کسبوکارها، ارائه انواع مختلف سرویس را به کاربرانشان شروع کرده‌اند و از این جهت می‌توانند تهدیدی برای بانک‌ها باشند. خلاصه و مختصر، این رویداد به بانک‌ها یادآوری کرد بدون تحول، توانی برای رقابت با فین‌تک‌ها ندارند.
- حرف از بازیگران جدید به جای حضور آنها
شعار همایش امسال این بود: «نوآوری، بازیگران جدید و کارایی در کسب‌وکار مالی». اگر این بازیگران را استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای حوزه فینتک بدانیم، حضور آنها نیز اهمیت پیدا می‌کند. در حالی که جایی برای حضور استارتاپ‌ها در نمایشگاه این همایش در نظر گرفته نشده بود. آنها توانستند خواسته‌های خود را از زبان میلاد جهاندار، دبیر انجمن فینتک در مراسم افتتاحیه این همایش به وزیران و مسئولان و مدیرهای ارشد بانک‌ها و سازمان‌های دولتی رگولاتور برسانند و در چند سخنرانی دیگر در سالن‌های دیگر درباره مقاله یا موضوع مورد تخصص خود صحبت کنند. این سخنرانی‌ها هم اگر بود برای کسب‌وکارهای فینتک بود و شامل هیچ استارتاپی نمی‌شد. در حالی که حرف از فینتک و راهکارهای این حوزه برای بانکداری از اصلی‌ترین مباحث همایش محسوب می‌شد. پنل‌های بزرگ و مهم این همایش با حضور افرادی تشکیل شد که یا در حوزه بانک فعالیت می‌کردند، یا بازیگر کسب‌وکارهای بزرگ در حوزه بانکداری و پرداخت بودند یا یکی از متخصصان و کارشناسان رگولاتور به حساب می‌آمدند. این حضور را از دو جنبه خوب و بد می‌توان تفسیر کرد؛ خوب از این جهت که افرادی که تا پیش از این به اینترنت اشیا و رگ‌تک و ارزهای رمزنگاری شده توجهی نداشتند، اکنون در این باره پنل برگزار می‌کنند و برای آنها تصمیم می‌گیرند و درباره آن با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو می‌نشینند. از سویی جای افرادی که شاید حرف‌ها و راهکارهای بیشتری دارند، خالی است. افرادی که می‌توانند بگویند چه موانعی بر سر راه این مشکلات وجود دارد و از فعالیت در این حوزه به چه تجربیاتی رسیده‌اند، پشت تریبون نبودند. آنها همان بازیگران جدیدی محسوب می‌شدند که این همایش به آنها لقب بازیگران جدید داده بود.
- از حرف‌ها تا عمل‌ها
برای اینکه بسنجیم همایش‌های سالانه بزرگی مانند همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت تا چه اندازه توانسته‌اند تاثیرگذار باشند، باید به همایش‌های سال‌های قبل رجوع کنیم. کم نیستند کسب‌وکارهایی که وقتی حرف از شروع طراحی محصول یا پروژه خود می‌زنند، از این همایش به عنوان نقطه شروع ایده یاد می‌کنند. در اینکه گردهم آوردن سالیانه تمام بازیگران صنعت پرداخت و بانکداری در هر حالتی می‌تواند موثر باشد، شکی نیست، اما رقابت شدید بین کسبوکارها برای معرفی محصولات نوآورانه خود و پنل‌های چالشی نیز می‌تواند اثر بیشتری بر پویابودن این فضا داشته باشد. امسال برای اولین‌بار از رگ‌تک صحبت شد، یکی از حوزه‌های فینتک که به وجود کسب‌وکارهای شبیه آن، نیاز زیادی حس می‌شود. این پنل شاید شروع خوبی برای فعالیت بیشتر کسب‌وکارهایی است که در این حوزه فعالیت دارند. نیاز رگولاتورها به رگ‌تک بیش از هر زمانی احساس می‌شود. حرف از رگ‌تک‌ها در این همایش زیاد بود و شاید حتی ارزهای رمزنگاری‌شده را نیز به حاشیه می‌راند. این ارزها موضوع پنل دیگری بودند و حرف از آنها نیز برای همایش نو و تازه تلقی می‌شد.
موضوع‌های دیگری مانند بانکداری باز و Open API از دیگر مسائلی بود که امسال خارج از این همایش نیز خواسته بسیاری از کسب‌وکارهای حوزه فینتک از بانک‌ها بود. پلتفرم‌هایی که در کشور بانکداری باز دارند و Open API ارائه می‌کنند، محدودند و همان‌ها نیز با محدودیت‌هایی مواجه هستند. هرچه بانک‌ها و پلتفرم‌های بیشتری در این حوزه فعالیت کنند، به نفع کسب‌وکارهایی است که با استفاده از APIهایی که دریافت می‌کنند، می‌توانند با سرعت بیشتری خود را توسعه دهند و سرویس‌های متنوع‌تری به کاربرانشان ارائه کنند. در این یکی‌دو‌سالی که طی شد، موقعیت خوبی برای پلتفرم‌های بانکداری باز به وجود آمد و اختیارات بیشتری در اختیار کسبوکارها و استارتاپ‌های فینتک قرار داد. صحبت از این فناوری در هفتمین همایش بانکداری الکترونیک می‌تواند بسیاری از کسبوکارها را امیدوار کند.
- ایران، هاب فینتک منطقه
اما تنها صحبت از کسب‌وکارهای فینتک نیست که می‌تواند به نفع آنها باشد. همکاری کسب‌وکارهای مختلف با یکدیگر نیز یکی از پنل‌هایی بود که می‌توانست در انتها کسب‌وکارهای حوزه فینتک را هدف گیرد. حضور نمایندگانی از بانک مرکزی، فرابورس، توسن و حتی بیمه ایران نیز می‌تواند گواه این گفته باشد. کارستن بارچ، معاون مدرسه اقتصاد مونیخ که سخنران اصلی این پنل بود، در گفته‌های خود ایران را به لحاظ علمی دارای پتانسیل کافی برای تبدیل‌شدن به هاب فینتک منطقه دانست. بارچ گفت: «بانک‌ها همیشه فکر می‌کنند همه محصولات را خودشان باید تولید کنند؛ اما باید زنجیره تولید را گسترش داد. دیگر تعداد شعب تعیین‌کننده نیستند. در اروپا طی یک دهه اخیر ۵۰ درصد شعب بانکی ناپدید شده‌اند. اکنون سیستم فناوری اطلاعات و پیش‌بینی رفتار مشتریان تعیین‌کننده اصلی است. هر چیزی که بتواند استاندارد شود، قابلیت دیجیتالی‌شدن نیز دارد و ۹۵ درصد کسبوکارها نیز اکنون به این سمت دیجیتالی‌شدن حرکت می‌کنند. در اروپا این حرکت در بانک‌ها آغاز شده است، به‌گونه‌ای که ظرف 8 دقیقه می‌توان از طریق یک اپلیکیشن حساب افتتاح کرد.»
اینجا شاید همان نقطه‌ای باشد که فین‌تک‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. بانک‌ها برای تولید بیشتر سرویس‌ها و محصولات فناورانه بانکی به استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای فینتک نیاز پیدا می‌کنند. از آنجایی که این نیاز از سمت بانک‌ها به استارتاپ‌هاست، می‌توان امید بیشتری به شروع این همکاری‌ها داشت. بانک‌ها، بازیگران رقابت‌جوی این صنعت هستند و برای داشتن مشتریان بیشتر و وفادارتر به دنبال رفع نیازهای آنها خواهند رفت. نسل مشتریان جدید آنها نیز، بیش از آنکه به شعبه‌ها نیاز داشته باشد، به خدمات و سرویس‌های بانکی نیاز دارد. خلاصه آنکه، اگر فین‌تک‌ها فرصت‌طلب باشند، در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت می‌توانند جایگاه متفاوت‌تری داشته باشند.
