به آینده روشن می‌رسیم
رضا اربابیان، هم‌بنیانگذار شیپور
شرکت‌هایی می‌توانند در این مسیر سخت ادامه بدهند که بتوانند به‌موقع تغییر مسیر بدهند و خودشان را با مشکلات و اتفاقاتی که در فضای کسبوکار و جامعه رخ میدهد، هماهنگ کنند. ما برای اینکه کمتر از مسائلی که پیش می‌آید متاثر باشیم، سعی کردیم که روی پای خودمان بایستیم.
یکی از کارهایی که کرده‌ایم، رسیدن به درآمدزایی و کم‌کردن نیاز به جذب سرمایه بوده است. الان اغلب تمرکز باید روی ماندگاری در بازار باشد، چون به خاطر شرایطی که در کشور حاکم است، امکان جهش در رشد خیلی کم است.
در سال۹۹ هم سختی‌های بیشتری پیش‌رو‌ست، چون فقط بحث‌های مالی نیست؛ بلکه ابعاد روانی و هزینه‌های ناامیدی که الان در جامعه وجود دارد، خیلی بیشتر از بحث‌هایی مانند جذب سرمایه اهمیت دارد.
وقتی جو روانی جامعه سالم نیست، اشتیاق به خرید، استفاده از خدمات و اصولا اشتیاق به راه‌اندازی کسبوکار هم از بین می‌رود. الان یک سوال بزرگ برای خیلی‌ها وجود دارد و آن این است که آیا باید در ایران بمانیم؟ نماندن بچه‌ها و خالی‌شدن اکوسیستم از نیروی انسانی کاربلد، ضربه مهلکی به پیکره کسب‌وکارها می‌زند که جبران‌ناپذیر است.
با همه این شرایط شاید در سال ۹۹ هم شاهد راه‌اندازی کسب‌وکارهایی باشیم. البته احتمالا باید کسب‌وکارهایی راه‌اندازی شوند که در همین شرایط بحرانی بتوانند خدماتی ارائه کنند که به حل‌شدن یا کم‌کردن بحران‌ها کمک کنند.
به‌طور کلی، در سال۹۹، باز هم شرایطی سخت و حتی سخت‌تر از سال ۹۸ خواهیم داشت. اما ما باید با امید این دوران سخت را پشت سر بگذاریم. شاید این سوال وجود داشته باشد که این دوران سخت را با چه امیدی باید بگذرانیم؟ پاسخ من این است که همیشه در کشور ما دوران سخت وجود داشته و همیشه آنها را با ناامید نشدن، پشت سر گذاشته‌ایم.
به نظرم باید دیدگاه طولانی‌مدت را در خودمان ایجاد کنیم و همواره روحیه‌مان را حفظ کنیم. در چنین شرایطی، بیشترین فشار روی کسبوکارهای کوچک است، چون هنوز درآمدی ندارند. کسبوکارهای بزرگ هم به دلیل سرمایه‌ای که دارند احتمالا تاب‌آوری بیشتری داشته باشند. در هر صورت باید همه تلاش‌مان را بکنیم تا به آینده روشن برسیم.
۹۹؛ سال ریزش سریع‌تر استارتاپ‌ها
آرزو خسروی، هم‌بنیانگذار فرش آنلاین
وضعيت اکوسیستم استارتاپی ایران در سال ٩٨ وضعيتي به‌شدت ناپايدار بود. تهديدهاي خارج از روال بسيار و بسيار زياد بودند؛ از كسب‌و‌كارهایي همچون فرش‌آنلاين كه مشتريان خارجي براي‌شان مهم است و در شرايط فعلي بايد استراتژي ديگري داشت تا قطعي اينترنت و… كه تمام آنها ناشی از روابط سياسي و اقتصادي كشور بوده است.
در اين شرايط و پايدارنبودن اوضاع، سرمايه‌گذاران به سمت كسب‌و‌كارهایي كه ريسك كمتري داشتند و در مراحل رشد بودند، تمايل‌شان بيشتر بود. درحالي‌كه سرمايه‌گذاران تمايل كمتري به كسب‌وكارهای نوپا داشته‌اند تا ريسك كمتري در شرايط غيرپايدار داشته باشند.
براي نمونه درخواست سرمايه‌گذاراني كه امسال به سرمايه‌گذاري در فرش آنلاين تمایل داشتند، نسبت به سال‌هاي گذشته، بسيار بيشتر بود. در مورد راه‌اندازي استارتاپ در سال٩٩ در ادامه روندهاي اقتصادي و پيش‌بيني‌ها كه ملتهب‌بودن بازار كار را نشان مي‌دهد، بايد با تحليل بازار جديد همراه باشد تا ايده اصلي آنها به ثمر بنشيند چون بهاي شكست در اين دوره بسيار گزاف‌تر از سال‌هاي گذشته است. البته اين بدين معنا نيست كه شكست را پذيرا نباشيم، اما با تحلیل بازار، ريسك خود را به حداقل مي‌رسانيم.
در مورد اكوسيستم استارتاپی در سال جديد، باید بگویم که اصولا همچون سال٩٨ كه شاهد ريزش استارتاپ‌ها بوديم، كسب‌و‌كارهايی كه بستر مناسب ايجاد نكرده و ساختار و استراتژي منحصر‌به‌فرد خود را نداشته باشند، از گردونه اكوسيستم خارج مي‌شوند كه البته اين نکته، به منظور بدبودن نيست، بلكه سرعت ريزش بيشتر شده و بيزینس‌ها به جاي شكست طي چند سال، در مدت كوتاه‌تری به جايگاه واقعي خود مي‌رسند. البته اين تلاطم‌ها درس‌هاي بسياري به كسب‌و‌كارها داد تا استراتژي مدون و دقيق‌تري براي تمامي مراحل كار را حساب‌شده‌تر از قبل داشته باشند.
۹۹؛ سال ادغام‌ها و انحلال‌های بیشتر
امین مصباحی، مدیر ارشد فناوری اطلاعات (CIO) کافه بازار
درست یک سال پیش، در چنین روزهایی، سعی می‌کردم تا در رابطه با وضعیت اکوسیستم استارتاپی ایران در سال ۹۸، تحلیل و پیش‌بینی‌ام را با عباراتی بنویسم که سمت‌و سوی واقع‌گرایانه داشته‌باشد و در عین حال بارقه‌ای از امید هم در آن دیده شود، کار سختی بود و شواهد حاکی از آن بود که سال سخت و پرچالشی در پیش روست و امروز مصائب سال ۹۸ چنان عیان است که از بیان، بی‌نیاز.
کمتر از ۱۲ روز دیگر، سال ۹۹ روی آوارهای سال۹۸، بنا خواهد شد، اکوسیستم جوان و شکننده استارتاپی ایران، سال ۹۹ را آغاز خواهد کرد که خاطرات کوچک‌سازی، انحلال و ادغام، بسیار پررنگ‌تر از تولد و شکل‌گیری و رشد استارتاپ‌ها در سال طی شده بوده‌است.
فضای اقتصادی کشور، شرایط دشوار و خاصی را می‌گذراند و تصمیم‌ها و راهبردهای بالادستی،کمتر رنگ و بوی حمایت، اصلاح یا کارهای زیربنایی دارند.
سال ۹۹، سال عجیبی به‌نظر می‌رسد، حتی عجیب‌تر از ۹۸، اگر برای سالی که گذشت انذار می‌دادیم که عدم چابکی و واقع‌بینی، عواقبی جدی و نگران‌کننده خواهند داشت، برای سال پیش‌رو، می‌توان نمونه‌هایی از این عواقب را یادآوری کرد.
به بیان ساده‌تر، ولخرجی، درک غیردقیق از توانمندی‌های شخصی و تیمی و همچنین عدم شناسایی خواسته‌ها و نیازمندی‌های واقع‌گرایانه از جامعه هدف، شبیه به خودکشی خواهد بود.
امروز دیگر خبری از سرمایه‌گذارهای خارجی نیست، سرمایه‌گذارهای داخلی هم زیر چتر بزرگی از تجربه‌های سرمایه‌گذاری بدون بازگشت استارتاپ‌ها، پول‌های‌شان را با طمأنینه بیشتری می‌شمارند و به شما خواهند داد.
اگر در سال ۹۶ یا ۹۷ می‌شد سرمایه‌گذار برای نمونه‌های چندین و چندم از تاکسی اینترنتی یا فروشگاه آنلاین فلان و بهمان پیدا کرد، امروز، کمتر سرمایه‌گذاری، خاطره بیلبوردهای پررنگ و لعابی را فراموش کرده است که به یک‌باره شهر را تصاحب می‌کردند و بدون کاربر و درآمد معقولی از یادها رفتند.
حتی فضای اقتصادی چنان رکودی را تجربه می‌کند که ایده‌ها و تیم‌های خوب هم از سرمایه کم‌نصیب یا بی‌نصیب مانده‌اند. یادمان نرود که کمتر تجربه موفقی از همکاری سرمایه‌گذار کم‌هوش، بی‌تخصص یا پول‌بادآورده، با تیم توانمند و ایده خوب رقم خورده‌است.
از این رو، بهتر است منتظر سرمایه‌گذار جدید نباشیم و بدانیم سرمایه‌گذارهای عاقل، بیشتر بر حفظ و بقای فرزندان قبلی خود متمرکز خواهند بود و سرمایه‌گذارهای نادان هم کم‌کم عرصه را تنگ خواهند دید و به بورس و دلار و سکه و مسکن و… باز خواهند گشت.
پس، حساب‌وکتاب یاد بگیریم و فقط در صورتی آغاز کسبوکار جدید یا توسعه را در برنامه‌مان قرار دهیم که پس از مشورت و بررسی دقیق، ریسک بسیار کمی را برای آن ارزیابی کرده و برای ریال‌به‌ریال سرمایه‌مان برنامه داشته باشیم.
تب داغ ادغام هم فروکش خواهد کرد، تجربه ثابت کرد ادغام به سادگی آنچه به‌نظر می‌رسد نیست، و پختن یک خورشت از ابتدا، عموما ساده‌تر از ادغام دو خورشت پخته‌شده توسط دو آشپز مجزا و کسب رضایت میهمان (بازار هدف) از پذیرایی با خورشت ترکیبی جدید است.
شکست‌ها یا بی‌بازده‌بودن برخی از ادغام‌ها نیز بر این ادعا صحه می‌گذارند. اصرار بر ادغام، با بزرگ‌نمایی داشته‌ها یا تصورات غیرواقعی از آنها، نسنجیدن سازوکار همجوشی دو کسبوکار، محکوم به شکست خواهد بود.
همچنین، واقع‌بینی، برنامه‌ریزی، سنجش دقیق و تلاش سخت، تنها مولفه‌های موثر بر دوام یا شروع جدید به‌نظر می‌رسند. ایده‌پردازی‌های بلندپروازانه و عدم درک صحیح از توانمندی‌های تیم، تکیه بر سرمایه ریالی بدون پشتوانه دانش، تجربه و تحلیل، سموم مهلکی هستند که باید با هوشیاری از مبتلا شدن به آنها گریخت.
اگر از سیل مهاجرت نیروهای متخصص غافل هستید یا تنها با تکیه بر امید و آرزو، جذب سرمایه و نیروی متخصص را در برنامه‌ریزی‌هایتان گنجانده‌اید، احتمالا کسب‌وکارتان را روی آب بنا کرده‌اید.
رفتار مصرف‌کننده بر اساس شرایط تغییر می‌کند، پس سعی کنید از امروز تغییرات زیادی که رفتار، نیاز و جهت‌گیری جامعه هدف را دگرگون خواهند کرد، پیش‌بینی کنید. با دگرگونی‌ها و تلاطم شرایط، عیار و ارزش وجودی کسب‌وکارها هم عیان می‌شود و آنهایی باقی می‌مانند که در مسیر تغییرات، آگاهانه و سریع، تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند.
خوب است تا اتفاقات۹۸ را از قطعی اینترنت تا تاثیرات کرونا بر کسب‌وکارها و موارد متعددی که در همین ۱۲ ماه سال ۹۸ بر سر کسب‌وکارها آوار شد را مرور کنیم و منصفانه و واقع‌بینانه بسنجیم ما و کسبوکار فعلی یا در دست برنامه‌ریزی ما چقدر آمادگی و تحمل‌پذیری برای تکرار یا تشدید آنها را دارد.
چکیده:
- منتظر هر چیزی باشیم، فیلم‌های تخیلی را با دقت ببینیم و انتظار فانتزی‌ترین صحنه‌ها را در زندگی و کسبوکار واقعی داشته‌باشیم (حتی بازگشت گودزیلا)
- تصمیمات را بر پایه داشته‌ها بگیریم، نه آرزوها (سرمایه، نیروی انسانی و…)
- ۹۰ واحد برای افزایش عمق توانمندی‌ها برنامه‌ریزی کنیم و ۱۰ واحد برای توسعه دامنه و سطح کسبوکار، مگر در کسبوکارهای خاص.
- عینک خوش‌بینی زیاد و لوازم فضانوردی را داخل کشو آخر قرار دهیم و به هیچ وجه جلو چشم نیاوریم.
- برای ریال‌به‌ریال و دقیقه‌به‌دقیقه، برنامه‌ریزی و شاخص عملکرد در نظر داشته باشیم، جایی برای ولخرجی و زمان و ریال نیست.
- اگر آرامش و تعقل و برنامه‌ریزی داشته باشیم و در انتخاب مشاوران و همفکران وسواس به خرج بدهیم، از این برهه عبور خواهیم کرد.
ناامیدی و واقع‌بینی ربطی به هم ندارند، ولی واقع‌بینی و تلاش در مسیر صحیح، دو روی سکه موفقیت هستند. پس ناامید نباشیم، فقط در مسیر صحیح، به‌درستی تلاش کنیم. روزهای سخت، زمان مناسبی برای پیشی‌گرفتن و موفقیت چابک‌ترها‌ست.
احتمالا سال۹۹ شاهد ادغام‌ها و انحلال‌های بیشتری نسبت به سال۹۸ خواهیم بود که بخش قابل توجهی از آنها، کسبوکارهای نوپا و با ریسک‌پذیری کمتر خواهند بود و همچنین کسب‌وکارهایی که خواسته‌های خود را بدون در نظر گرفتن داشته‌های کاربران دنبال می‌کنند، مانند آنانی که در گذشته غافل از اینکه کاربران، فروشگاه آنلاین یا تاکسی اینترنتی دارند (داشته کاربر)، و سعی کردند آرزوی دیجی‌کالا و اسنپ و تپسی‌شدن (خواسته خودشان) را دنبال کنند، پس ببینید چه توانمندی و دانشی دارید (داشته خودتان) و با آن می‌توانید خواسته و نیاز واقعی کاربر را تامین کنید.
همچنین تحلیل و مرور فراز و نشیب‌های آغازها و پایان‌های کسبوکاری، محمل مناسبی برای یادگیری بیشتر و پرهیز از تکرار کاستی‌های آنها خواهد بود.
در زمین بازی بمانید!
هادی شجاری، هم‌بنیانگذار آریا‌مدتور
نازنین دانشور، بنیانگذار تخفیفان، چند روز پیش در توییتی، کسبوکار در ایران را به بازی مار و پله تشبیه کرد که هر چند ماه یک بار وقتی در حال رشد هستیم، یکی از اتفاقاتی که در کشور رخ میدهد، درست مثل مار بازی ماروپله، ما را به شرایط پایین‌تر و عقب‌تر پرتاب می‌کند.
اما مقابل این مارهای کسبوکاری در ایران، نردبان‌ها و پله‌ها هم وجود دارند؛ پله‌هایی که خیلی از اوقات فرآیند رشد کسبوکار ما را تسریع و تسهیل کرده است و ما از نقش آنها غافلیم.
برای مثال در کار ما، افزایش قیمت دلار در سال۹۷ و ارزان‌شدن خدمات داخل کشور برای توریست‌های خارجی یک نردبان مهم بود یا برای بسیاری از استارتاپ‌ها مثل کافه‌بازار و دیجی‌کالا، تحریم‌ها و دوری از بازار جهانی و عدم ورود رقبای بین‌المللی قطعا نقش نردبان را ایفا کرده است.
همچنین شخصا معتقدم موج زیاد مهاجرت افراد توانمند باعث شده است در بیشتر حوزه‌های کاری با خلأ وجود نیروی کار و افراد خلاق در کشور مواجه باشیم و به همین دلیل فرصت‌های زیادی برای خلق ارزش و کسب درآمد برای افرادی که در کشور هستند، وجود دارد. حتما در ادامه مسیر هم نردبان‌هایی برای افرادی که دنبال فرصت‌های رشد باشند، ظاهر خواهد شد.
همچنان امیدوار با چشماندازی نه‌چندان امیدبخش
امیرعباس امامی، هم‌بنیانگذار استارتاپ کارچین
فضای نوآوری کشورها، فضایی جدا از محیط کسبوکار کشورها نیست و اکوسیستم کارآفرینی، بخشی از اکوسیستم کلی فعالان اقتصادی هر کشور است.
با این فرض تقریبا همه فعالان اقتصادی کشور با این گزاره موافقند که سال گذشته یکی از سختترین سال‌های اقتصادی کشور بوده و فشارهای مختلفی در جهات و سطوح مختلف، فضای کسبوکار کشور را تخریب کرده است.
از مسائل تحریمی گرفته، تا ریسکهای مرتبط با تغییرات نرخ ارز و تورم، از چالش‌های ویرانگر رگولاتوری و قضایی، تا قطعی اینترنت به‌عنوان یکی از زیرساختهای اساسی کسبوکارهای امروزی. اینها فقط بخشی از چالشهایی بوده است که کسبوکارهای کشور با آن مواجه بودهاند.
در این شرایط که ریسک کسبوکارهای سنتی به شدت افزایش پیدا کرده، عملا ریسک حضور و فعالیت در اکوسیستم نوآوری برای بسیاری از سرمایهگذاران غیرقابل تحمل شده است.
در فضایی که می‌توان با سرمایه‌گذاری در دلار یا بازار سهام، طی چندین ماه سودهای چند ده درصدی کسب کرد، گزینه سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های پر‌ریسک با افق بازده چندین‌ساله، اگر از روی میز سرمایهگذاران کنار گذاشته نشده باشد، قطعا در اولویت نیست.
در مقابل از قضا استارتاپ‌های فعال، در این شرایط دشوار بیش از پیش نیاز به حمایت و همراهی سرمایهگذاران دارند. مجموع این شرایط کاهش محسوس فعالیتهای استارتاپی جدید و تعطیلی بسیاری از استارتاپ‌های در مراحل اولیه را در پی داشته است.
برای استارتاپ‌های توانمندتر نیز گزینه «تلاش برای بقا» به جای «تلاش برای توسعه»، گزینه اجتناب‌ناپذیری شده است. نگارنده آماری دقیق از سرمایه‌گذاری صورت گرفته سال گذشته در حوزه نوآوری ندارد، ولی معدود آمارهای اعلام شده نشان میدهد غالب سرمایهگذاریهای صورت‌گرفته توسط سرمایهگذاران دولتی یا شبه‌دولتی انجام شده است؛ سرمایهگذاریهایی که احتمالا معیارهای اقتصادی، کمتر در تصمیم برای انجام آنها دخیل بوده و طبق تجربه احتمالا به نتایج مطلوبی هم منجر نخواهند شد.
به‌علاوه سرجمع ارقام سرمایهگذاریها هر چند ممکن است هنوز قابل قبول باشد اما از جهت تعداد با افت شدیدی در آمارها مواجه هستیم، این افت خصوصا در تعداد سرمایهگذاریهای صورت‌گرفته در استارتاپ‌های جدید حاضر در مراحل بذری و اولیه مشهودتر نیز هست.
در این بین و در این فضای دشوار، منابع مالی فعلی استارتاپ‌های فعال، بسیار ارزشمندتر از گذشته است و صرف آن برای جنگهای قیمتی، اتلاف منابع و یک بازی دو سر باخت است. به‌نظر می‌رسد سال آتی نیز از این حیث بیشتر از همیشه شاهد تلاشها برای ادغام بازیگران بزرگ خصوصا در حوزه استارتاپ‌های پلتفرمی مبتنی بر اقتصاد اشتراکی باشیم.
در پایان و به‌عنوان جمعبندی هر‌چند نمی‌توان پیشبینیای قطعی از وقایع آینده داشت، نگارنده گشایش خاصی برای مشکلات اقتصادی کشور و فضای کسبوکار آن برای سال آتی متصور نیست، خصوصا که همچنان کشور در سال آتی با مسائل تحریمی مواجه است، مشکلات نظام بانکی و کسری بودجه دولت همچنان حل نشده و از این جهت نقدینگی در آینده نیز افزایش و تورم ناشی از آن به‌عنوان عامل مخرب فضای کسبوکار باقی خواهد بود.
شروع رقابتهای سیاسی انتخابات ریاست جمهوری نیز که احتمالا از اواخر سال آینده شروع شود، فضای اقتصادی کشور را بیش از پیش ملتهب و پیشبینیناپذیر خواهد کرد.
دولت هم عملا توان مالی خاصی برای حمایت از کسب‌وکارها ندارد و از قضا شاهد کسری بودجه و افزایش فشارهای مالیاتی نیز خواهیم بود. با وجود همه این مشکلات، زندگی در جریان است و ما انتخابی جز تلاش برای بهبود این وضعیت و امیدواربودن به آینده روشن این سرزمین نداریم.
در سال ۹۹ باز هم پیش خواهیم رفت
عادل طالبی، بنیانگذار تیزلند
سال۹۸، سال عجیبی بود. نه من، نه هیچ‌کس دیگری نمی‌توانست در سال۹۷، پیش‌بینی چنین سالی را داشته باشد. توییتی خواندم از «حامد بیدی» که نوشته بود: اگه پارسال یکی می‌گفت قراره مسافرای دروازه قرآن غرق بشن، نجفی همسرش رو می‌کشه، یهو قیمت بنزین سه‌برابر میشه، اینترنت ده روز قطع میشه، شصت نفر تو تشییع کشته میشن، هواپیمای مسافربری … و ویروسی میاد که مملکت رو تعطیل می‌کنه، چی می‌گفتیم؟!
واقعا آیا کسی حتی تصورش را هم می‌کرد؟ در شرایطی به سر می‌بریم و در کشوری زندگی می‌کنیم که آنقدر احتمال وقوع رویدادهای بعید بالاست که حتی علم آمار و احتمالات هم در ثبت و ضبط و سنجیدن اعدادش درمانده‌است! چگونه می‌توان برای سال بعد نظر داد و پیش‌بینی کرد؟
من، نمی‌توانم هیچ پیش‌بینی از سال بعد داشته باشم مگر یک تجربه شخصی: در شرایطی که سکوت و سکون، سردرگمی و عدم ثبات بر بازار سایه افکنده باشد، آنکه برنده خواهد بود، آن است که دست از تلاش برنمی‌دارد. هرگز سال ۱۳۸۸ و شرایطی را که داشتیم، فراموش نمی‌کنم.
ما، اسیر ناامیدی پس از آن ماجراها بودیم و برندگان امروز، آنانی هستند که بر‌خلاف ما نایستادند و حرکت کردند و پیش رفتند. من و تیمم، در سال ۹۹ باز هم پیش خواهیم رفت. با امید، انگیزه و تلاش.
قطعا، آماده هر اتفاقی نیستیم و شاید، اتفاقاتی روی دهد که ما را هم به زانو درآورد اما تا آن روز و تا آن لحظه، به خاطر ترس، از تلاش دست نخواهیم کشید. معتقدیم، ترس، پیش از مرگ، ما را می‌کشد. ما تسلیم مرگ پیش‌رَس نمی‌شویم. شما چطور؟
سالی خوبی در پیش است اگر…
امیر اسفندیاری، هم‌بنیانگذار خوگر
اخباری که از حوزه اکوسیستم استارتاپی ایران در سال گذشته به گوش می‌رسید، حاکی از افزایش ادغام و جذب سرمایه بود. چیزی که مهم است این است که این ادغام‌ها در راستای توسعه بوده یا شرط بقای استارتاپ‌هایی که در تنگنای نابودی یا بقا به‌شرط حراج دستاوردهای‌شان قرارگرفته بودند.
قاعدتا هر دو مورد می‌تواند مصداق داشته باشد و بررسی موردی و تجمیع این بررسی‌ها به‌وسیله تحلیلگران منجر به این پاسخ خواهد شد که آیا اکوسیستم استارتاپی ایران در کل حالش خوش است و سال خوبی را سپری کرده یا خیر؟
چیزی که واضح است این است که وضعیت استارتاپ‌ها تا حدود زیادی تابعی از وضعیت اقتصادی حوزه فعالیت‌شان است؛ همان‌طور که در خصوص خوگر تابع وضعیت اقتصادی صنعت مبلمان در ایران در سالی که گذشت، بوده است.
محدودیت‌های اقتصادی ناشی از تحریم در سال گذشته در بسیاری از بخش‌ها موجب کاهش فعالیت واحدهای تولیدی و محدودیت عرضه کالاهای‌شان، افزایش قیمت و به‌تبع آن پایین آمدن قدرت خرید مخاطبان شد. ازاین‌رو تهدیدی بود که اکثر صنایع و در کل عرضه کالا به‌صورت آفلاین و آنلاین با آن مواجه بود.
تأثیر رکود در بخش خدمات هم قابل توجه است. برای مثال، در حوزه کاری خود ما که مبلمان و دکوراسیون است بخش خدمات که به طراحی داخلی برمی‌گردد، نسبت مستقیمی با رونق اقتصادی و گشایش یا توسعه فضاهای اداری و تجاری و خدماتی دارد که به‌تبع آن نیاز به کالا را هم ایجاد می‌کند.
این تأثیر در حوزه‌هایی مثل خوراک و مسکن که نیاز اولیه و عمومی است، کمتر است و در حوزه‌های دیگر مثل سفر، گردشگری، پوشاک، لوازم‌خانگی، صنعت ساختمان، دکوراسیون و مبلمان بیشتر قابل‌مشاهده و رهگیری است.
اما نمی‌توان از روی دیگر سکه که فرصت‌هایی بود که به‌واسطه همین شرایط در اختیار استارتاپ‌ها قرار گرفت، گذشت. بسیاری از عرضه‌کنندگان کالا که عمدتا متکی به روش‌های سنتی هستند، با کاهش فروش از کانال‌های معمول آفلاین که نیازشان را رفع می‌کرد، متوجه اهمیت فروش آنلاین و تلاش برای دستیابی به ظرفیت‌های آن شده‌اند.
این مسئله موجب شده تا با استقبال بیشتر از خدمات در این حوزه تلاش کنند تا خود را با الزامات حضور در فضای آنلاین هماهنگ کنند.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد الگوی جست‌وجوی اطلاعات از طریق فضای آنلاین و مقایسه کالا و خدمات موجود به این روش، به دلیل کاهش دسترسی معمول به اقلام و خدمات موردنیاز و تفاوت زیاد شرایط در کانال‌های عرضه به نحو قابل‌توجهی فراگیرتر شده باشد.
لذا عواملی مثل درک درست نیاز مخاطب و پاسخگویی صحیح به این نیاز، توان شبکه‌سازی و استفاده از ظرفیت‌های شبکه و در کنار آن استفاده خوب از ظرفیت موتورهای جست‌وجو و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند برای استارتاپ‌ها امیدبخش باشد.
به‌خصوص که اینترنت امکان برخورداری یکسان در سراسر کشور را به مخاطبان میدهد و گستره این بازار از هر بازار آفلاینی که به‌هرحال محدوده خاصی را پوشش میدهد، بزرگ‌تر است.
استقبال هر دو طرف یعنی عرضه‌کننده کالا یا ارائه‌کننده خدمات از یک‌سو و جوینده کالا یا خدمات از سوی دیگر به فضای آنلاین به دلیل محدودیت دسترسی به‌واسطه شرایط حاضر اقتصادی فرصتی است که نباید از سوی فعالان فضای مجازی نادیده گرفته شود.
با توجه به عوامل بالا می‌توان گفت که سال گذشته ازنظر افزایش اعتبار و جایگاه استارتاپ‌ها در تعاملات اقتصادی حوزه فعالیت‌شان سال نسبتا خوبی بود.
به نظر می‌رسد استارتاپ‌هایی که توانستند علی‌رغم همه مشکلات ظرفیت ارائه خدمات خود را بالا ببرند، کمترین ضربه را از شرایط خوردند و رشد را تجربه کردند، گرچه پایین‌تر از آنچه در یک شرایط مساعد اقتصادی می‌توانستند داشته باشند.
در واقع اگر نمودار فرضی تاثیرپذیری از شرایط اقتصادی خاص سال گذشته را در نظر بیاوریم، بسیاری از استارتاپ‌ها در بخش پایین نمودار قرار دارند و کمترین میزان تاثیرپذیری در حوزه فعالیت‌شان را داشته‌اند.
البته در کنار این نکات مثبت نمی‌توان چالش‌های بخش بزرگی از اکوسیستم استارتاپی ایران به دلیل قطع سرمایه‌گذاری خارجی، اثرات توسعه نامتوازن و متکی به منابع مالی و نیروی انسانی نامحدود و روند مهاجرت‌ها را نادیده گرفت که موجب آسیب به گروهی از فعالان این حوزه شد و حتی در مواردی اعتماد عمومی به فضای آنلاین را هم تحت تأثیر قرار داده است.
خوگر هم مثل سایر فعالان این حوزه سال پردغدغه‌ای داشت اما توانست با تمرکز بیشتر بر نیازهای تأمین‌کنندگان و مصرف‌کنندگان کالاها و خدماتش تا حد زیادی بحران احتمالی را مدیریت کند و جایگاهش در قبال تأمین‌کننده و عرضه‌کننده و همچنین میزان فروش و کیفیت ارتباط با مشتریانش را ارتقا بدهد.
با خوش‌بینی نسبت به آینده مجموعه خوگر در این سال با راه‌اندازی یک وب‌سایت جدید در حوزه محتوای تخصصی مبلمان و دکوراسیون به نام خوگرنیوز و تمرکز بر توسعه خوگرپلاس پایگاه B۲B صنعت مبلمان و دکوراسیون و توسعه گستره این پایگاه به صنعت ساختمان تلاش کرد تا در راستای مأموریت خود در جهت پاسخ به نیازهای ذی‌نفعان حوزه مبلمان و دکوراسیون گام‌های بیشتری بردارد.
در ماه‌های آخر سال خوگر تمرکز خود را بر بهبود بستر فنی وب‌سایت و برندآگاهی گذاشت که امیدواریم نتایج آن را در سال آینده شاهد باشیم.
درمجموع می‌توانیم بگوییم اگر شاهد اتفاقات جدید با سیر منفی در حوزه اقتصادی نباشیم و اوضاع در کل رو به بهبود برود، سال قابل قبولی را برای فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران و در کنار آنها خوگر و خوگرپلاس و خوگرنیوز پیش‌بینی می‌کنیم.
هنوز به کف سقوط بزرگ نرسیده‌ایم
مهرشاد موسی‌خانی، هم‌بنیانگذار بوتیک
در ارتباط با اکوسیستم استارتاپی ایران می‌توان گفت اتفاقی که طی ۲ سال گذشته افتاده، این بوده که سرمایه‌گذاری خطرپذیر روی استارتاپ‌هایی که در مراحل اولیه رشد قرار دارند، کاهش چشمگیری داشته است.
البته با توجه به وضعیت اقتصادی کشور قابل پیش‌بینی است که حفاظت از سرمایه، اولویت بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری و به خطر انداختن پول برای سرمایه‌دارها را به همراه خواهد آورد.
هر چند هنوز هم به کف این سقوط بزرگ نرسیده‌ایم و فکر می‌کنم که سال۹۹ سال سخت‌تری برای همه ما و اکوسیستم استارتاپی ایران باشد اما به نظر من این سقوط بالاخره کفی دارد، اما در آنجا هم باید دوباره بلند شد و پرواز کرد.
ما همچنان تلاش می‌کنیم
نغمه عقیلی، بنیانگذار استادسلام
اول سال سیل آمد، بعد قیمت دلار بالا و پایین شد، بعد شاگردها زیاد شد و بعد رقیبی پیدا شد که در طول شش هفت ماه، سایت تحت حمله‌های شدید بود. کار ما مانند قیمت ارز و دلار شده که با هر بالا و پایینی، تغییر می‌کند.
هر اتفاقی که در کشور می‌افتد، درآمدها و داشته‌های ما کسبوکارهای آنلاین هم متغیر می‌شود؛ درست مانند قایقی که در میانه توفان‌ها و بوران‌ها باید به راه خودش ادامه بدهد.
ما قایق‌مان را در این توفان‌ها کماکان پیش می‌بریم. ما از همه مسائل مربوط به سال۹۸ و سال‌های پیش از آن و حتی مسائلی چون داستان رمز پویا و… در حال عبور هستیم.
الان در پایان سال، احساس می‌کنم که بار سنگینی را در طول چندین سال به دوش کشیده‌ام و حالا که آن را به پایان سال ۹۸ هم آورده‌ام، خوشحالم. چون احساس می‌کنم که توانسته‌ام اعضای تیم را نگه دارم، به لحاظ فنی و سواد کاری همگی ارتقا یافته‌ایم و با همین دیدگاه به سال ۹۹ می‌رویم.
ما در زندگی شخصی هم دچار مشکل و بحران می‌شویم اما همواره از آنها عبور می‌کنیم و در استادسلام هم همین کار را کردیم. بنابراین در سال ۹۹ هم با تلاش و کوشش ادامه می‌دهیم. الان یاد گرفته‌ایم که چگونه در بدترین شرایط کار کنیم.
مثلا الان کارهای‌مان را از راه دور انجام می‌دهیم؛ از درون خانه‌های‌مان. با همه سختی‌ها، اینها درس است؛ درس‌هایی برای داشتن آرامش و رشد بیشتر. داستان بیماری فعلی یعنی کرونا، به کلاس‌های آنلاین خیلی کمک کرد.
مدارس زیادی خواهان کلاس‌های آنلاین شده‌اند و این مسیری برای کسب‌وکارهایی چون استادسلام است که بتواند خودش را قوی‌تر کند و خدمات بهتری به مردم ارائه کند.
