مهمترین مسئله در آمدوشدهای پس از برجام، ایجاد تصویری مثبت از امنترین کشور خاورمیانه در شرایط کنونی است. به نظر میرسد که تلاشهای سیاسی و اقتصادی کمکم به بار مینشینند. قراردادهایی بستهشده و قراردادهایی در حال انعقاد است.
با این حال همواره نگرانیهایی درباره هویت سرمایهگذاران، نیتشان و میزان سهم خارجیها و چگونگی قراردادها وجود دارد. این نگرانیها منحصر به همه حوزههای صنعت است اما شاید در حوزههای آیتی و اکوسیستم استارتاپی رنگ و بوی دیگری داشته باشد.
طی روزهای گذشته خبری روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت، بهخصوص خبرگزاریهای اصولگرا که از منتقدان حضور سرمایهگذاران خارجی در ایران هستند که حکایت از تغییر نگاه به سرمایهگذار خارجی میدهد. «با وجود تلاش آمریکاییها برای مبارزه با سرمایهگذاری خارجی، شرکتی اروپایی در بخش فناوری ایران سرمایهگذاری کرد.»
این نگاه خبرگزاری فارس نشان از نگرش مثبت به حضور سرمایهگذاران خارجی است که نگاهی حمایتی به سرمایهگذاری در ایران دارند. در این گزارش که خبرگزاری فارس آن را منتشر کرده آمده است: «با وجود تلاش گروههای لابیگر آمریکایی جهت انصراف سرمایهگذاران بینالمللی از حضور در ایران، یک شرکت بزرگ اروپایی از سرمایهگذاری در حوزه فناوری ایران خبر داد.»
این خبرگزاری اصولگرا در این گزارش به ارتباط این شرکت با همتای ایرانیاش یعنی سرآوا و شیوه سرمایهگذاری آن در ایران اشاره میکند: «سرمایهگذاری عمده پامگرنت در ایران از طریق افزایش سرمایه و خرید بخش اندکی از سهام در سرآوا انجام گرفته که درنتیجه آن سهام پامگرنت از ۶/۹ درصد افزایش مییابد.
پس از این سرمایهگذاری مالکیت عمده سرآوا همچنان در اختیار سهامداران ایرانی است و سهام هیچیک از شرکتهایی که سرآوا در آنها سرمایهگذاری کرده به پامگرنت منتقل نمیشود. طرف اروپایی همچنین متعهد به انتقال دانش و تجربه فنی و مدیریتی برای تحقق این مشارکت شده است.»
خبرگزاری اصولگرا فارس در ادامه با رویکردی مثبت اتفاق رخداده را ارزیابی میکند و مینویسد: «سرآوا با جذب این سرمایه جزو شرکتهای پیشرو بخش خصوصی است که موفق شده اعتماد سرمایهگذاران خارجی را برای ورود به بازار فناوری ایران جلب کند.
سرآوا باور دارد که موفقیت شریک اروپایی در عرضه سهام به بازارهای جهانی، ضمن ایجاد شفافیت بیشتر این شرکت در تعامل با کارآفرینان ایرانی، فرصتهای رشد بازار فناوری ایران را بیشازپیش برای سرمایهگذاران و کارآفرینان ایرانی و بینالمللی نمایان میکند.»
اما در آن سو دیگر رسانه اصولگرا «جهان نیوز» از سرمایهگذاری تهاجمی برخی از شرکتهای خارجی در ایران اظهار نگرانی میکند. این خبرگزاری مینویسد: «در حوزه سرمایهگذاری خارجی در بخش آیتی نیز با هجوم شرکتهای خارجی به بازار داخلی، زیرساخت اقتصادی کشور مورد هجوم فناورانه قرار گرفته است.
در یک مورد ساده، به علت عدم صیانت حاکمیت از بازار داخلی و بیاعتقادی آشکار به اصول «اقتصاد مقاومتی»، به راه افتادن اپلیکیشن «اسنپ» توسط آلمانیها، با خدمت رزرو اینترنتی تاکسی، قیمتهای بازار را ۳۰ درصد شکسته است و خسارت قابل تاملی به اقتصاد سیستم حملونقل وارد ساخته است. به نحوی که رانندگان تاکسی بهعنوان ضعیفترین اقشار جامعه، اولین گروهی بودند که طعم تلخ رفتار فاجعهبار سیاسی دولت در دوره پسابرجام را به نام اقتصاد رقابتی چشیدند.»
با همه بیم و امیدهایی که در مورد حضور سرمایهگذاران خارجی وجود دارد، به نظر میرسد که اتفاقات مثبت و مبارکی در حال وقوع است و شفافیت سرمایهگذار خارجی «پامگرنت» و شرکت ایرانی «سرآوا» در اعلام جزئیات این سرمایهگذاری از دغدغههای منتقدان حضور سرمایهگذاران خارجی کاسته است.
شفافیت اعلام اینکه بخش اندکی از سهام شرکت ایرانی سرآوا در اختیار شرکت اروپایی قرار خواهد گرفت و سهام استارتاپهای ایرانی که سرآوا بر روی آنها سرمایهگذاری کرده، به سرمایهگذار اروپایی منتقل نخواهد شد، همچنین ورود این سرمایهگذار خارجی به بورس و… باعث آرامش و اطمینان منتقدان شده است.
نکته قابلتامل دیگر مربوط به تعهد شرکت خارجی برای انتقال تکنولوژی و فناوری نوین این حوزه به ایران است که میتواند جهشی در اکوسیستم به همراه داشته باشد. اما مسئله مهمتر و استراتژیکی که در این میان وجود دارد این است که با همه هیاهوهای منفی که بعد از برجام وجود داشته و دارد، ایران توانسته شرکتهای اروپایی را به حضور در بازار ایران مجاب کند که برگ برندهای در معاملات ایران در سطح بینالمللی به شمار میرود و میتواند موجبات حضور سرمایهگذاران بیشتر را در ایران فراهم کند، چراکه شرکت پامگرنت دارای یک سرمایهگذار نیست بلکه ۲۰۰ سرمایهگذار از چندین کشور اروپایی گرد هم آمدهاند و شرکتی را تاسیس کردهاند و برای حضور در ایران پیشگام شدهاند.
عدم فروش سهام به آمریکا
یکی دیگر از نقاط عطف این سرمایهگذاری تاکید بر عدم فروش سهام سرآوا و شرکتهای ایرانی به تبعههای آمریکایی است. به طوری که در بیانیه پامگرنت آمده است. «به طور خاص و بدون محدود کردن آنچه قبلا ذکر شد و بر اساس قانون اوراق بهادار ایالاتمتحده مصوبه سال ۱۹۳۳ (قانون اوراق بهادار) و یا قانون اوراق بهادار هر کشور دیگری و یا هر حوزه قضایی دیگری در ایالاتمتحده، سهام عرضه ثبتشده نیستند و ثبت نیز نخواهند شد.
امکان پیشنهاد، فروختن و انتقال این سهامها به صورت مستقیم و غیرمستقیم به ایالاتمتحده و یا به اشخاصی از آن کشور وجود ندارد. (سهام عرضهشده در خارج از ایالاتمتحده منطبق با مقررات Regulations در قوانین اوراق بهادار Security Act است.)» همچنین این بیانیه تاکید میکند «این بیانیه مطبوعاتی برای اشخاص آمریکایی، افرادی از قبیل شهروندان آمریکایی یا افراد مقیم در ایالاتمتحده (دارندگان کارت سبز) و یا هرگونه نهادی که در ایالاتمتحده چه در داخل و چه در خارج از آن واقع شده باشد، توزیع نشده است.
هیچ نوع درخواستی در ارتباط با عرضه سهام به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ایالاتمتحده ارائه نشده و نخواهد شد.» همه اینها نشان از درک سرمایهگذاران خارجی از شرایط جمهوری اسلامی ایران پس از برجام دارد و احترام آنها به منویات مقامات عالیرتبه ایران است.
و از طرفی نشاندهنده بالندگی و هوشیاری شرکتهای ایرانی ازجمله مدیران شرکت ایرانی سرآوا است که در چارچوب منافع ملی اقدام به جذب سرمایه خارجی کردهاند و راه را برای ورود دیگر سرمایهگذاران خارجی هموار کردهاند.