گادفادرها تک‌شاخ ندارند

اکوسیستم استارتاپی کشور ایتالیا اگرچه تاکنون رشد شگفت‌انگیزی را تجربه نکرده، اما در حال شکوفایی است. براساس داده‌های وزارت توسعه اقتصادی ایتالیا در آوریل‌2022، بیش از 14هزار استارتاپ در این کشور در حال فعالیت هستند. این استارتاپ‌ها در مجموع برای بیش از 70هزار نفر ‌اشتغال‌زایی کرده‌اند‌ و تاکنون 1.4میلیارد یورو درآمدزایی داشته‌اند.

ایتالیا هشتمین اقتصاد بزرگ جهان و سومین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا، اگرچه با هنر، غذا و تاریخ غنی خود شناخته می‌شود، ولی زیرساخت‌های تثبیت‌شده‌ای برای تحقیق و توسعه، نوآوری و طراحی را هم به صاحبان مشاغل ارائه می‌دهد. موقعیت جغرافیایی‌اش قابل توجه است و آن را به یک مرکز لجستیک استراتژیک و دروازه‌ای برای ورود به بازار اروپا تبدیل کرده است. ایتالیا کشوری توسعه‌یافته دارای زیرساخت‌های گسترده صنعتی، تاریخی و فرهنگی غنی با چندین محصول صادراتی مرغوب است. میزان تولید ناخالص داخلی‌(GDP) این کشور تا ۳هزار تریلیون دلار است. تحلیلگران انتظار دارند که تولید ناخالص داخلی ایتالیا تا پایان سال‌2022 به 2هزار میلیارد دلار برسد.

اقتصاد ایتالیا

ایتالیا اقتصاد گسترده‌ای دارد به گونه‌ای که مناطق شمالی عمدتا بر مواد غذایی، منسوجات، ماشین‌آلات، پوشاک، کفش و سرامیک تمرکز دارند و تمرکز مناطق جنوبی بر کشاورزی، تولید و گردشگری است. امتیاز اقتصادی این کشور 65.4 است که اقتصاد آن را در رتبه 57 آزاد در شاخص سال‌2022 قرار می‌دهد و در بین 45‌کشور منطقه اروپا در رتبه ‌33 قرار دارد و امتیاز کلی آن کمتر از میانگین منطقه اما بالاتر از میانگین جهانی است.

موانع رشد استارتاپ‌ها در ایتالیا

تعجب‌آور نیست که ایتالیا تنها یک استارتاپ تک‌شاخ دارد، زیرا سومین اقتصاد بزرگ در منطقه یورو هنوز برخی از مشکلات قدیمی خود را که مانع همسویی آن با پیشرفته‌ترین پارامترهای اروپایی می‌شود، برطرف نکرده است. بوروکراسی بیش از حد، نوآوری ناکافی، مشکل در جذب سرمایه خارجی و قوانین ناقص و دست‌وپاگیر از جمله این مشکلات هستند که مانع شده‌اند تا این کشور زیبا و محبوب، استارتاپ‌های بزرگی در حد کلاس جهانی داشته باشد. نتیجه این مسائل این شده که این کشور الان یک تک‌شاخ دارد.  

داشتن استارتاپ‌های تک‌شاخ نشانه‌های زیادی از اقتصاد و محیط کسب‌وکار یک کشور نمایان می‌سازد. وقتی کشوری با قواعد و قوانین منعطف بستری را برای راه‌اندازی کسب‌وکار، جذب سرمایه از فعالان اقتصادی در داخل و خارج از کشورش فراهم می‌کند، به‌راحتی و با گذشت چند سال، می‌تواند شاهد استارتاپ‌های بزرگی باشد که با رشد ارگانیک خود، جذابیت‌های لازم را برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد می‌کنند.

Scalapay تنها تک‌شاخ ایتالیا‌ست که در سال‌2019 توسط سیمون مانچینی و جانی میتروفسکی تاسیس شد و ارزش آن طی کمتر از 3سال از 1000میلیون یورو فراتر رفت و تنها در 2 دور تامین مالی 700میلیون دلار سرمایه جذب کرد. این استارتاپ (اکنون بخرید بعدا بپردازید)، یک برنامه پرداخت معوق بدون بهره است که به مشتریان این امکان را می‌دهد تا خرید فوری و آنی داشته باشند ‌و طی 3 یا 4قسط در درگاه‌های تجارت الکترونیک این اقساط را پرداخت کنند.

این سرویس برای مشتری نهایی کاملا رایگان است و تنها از خرده‌فروشان کمیسیون دریافت می‌کند. در واقع مدل درآمدزایی این کسب‌وکار براساس دریافت کمیسیون از خرده‌فروش‌ها بنا شده است. قبل از Scalapay، این کشور 2 تک‌شاخ دیگر به نام‌های Yoox و Depop داشت اما آنها به دست سرمایه‌گذاران خارجی افتادند و تا حدودی هویت ایتالیایی خود را از دست داده‌اند. Depop، یک پلتفرم تجارت آنلاین برای پوشاک، لوازم جانبی و کفش دست‌دوم است که در لندن مستقر شده ‌و با اینکه خاستگاه ایتالیایی دارد، اما دیگر نمی‌توان آن را ایتالیایی نامید.

دیگر استارتاپ‌های موفق ایتالیا

MoneyFarm: یک پلتفرم آنلاین برای برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری است که خدمات مشاوره ارائه می‌دهد و به کاربران در مدیریت پورتفولیو براساس پروفایل‌ها و اهداف‌شان کمک می‌کند. خدمات مشاوره‌ را برای سرمایه‌گذاری در سهام، مدیریت بازنشستگی و مدیریت ثروت ارائه می‌دهد. همچنین دارای ابزارهایی برای ردیابی سرمایه‌گذاری است. سرمایه فعلی این استارتاپ 186میلیون دلار است.

Everli: یک بازار آنلاین است که مواد غذایی ارائه می‌دهد. این شرکت ادعا می‌کند که کاربران می‌توانند از طریق سوپرمارکت‌های مجاور محل کار یا زندگی‌شان، جست‌وجو کرده و محصولات خود را سفارش دهند و پس از آن تیم تحویل داخلی آنها محصولات را تحویل خواهند داد. برنامه آنها برای کاربران بازار آنلاین عرضه‌کننده مواد غذایی است و ارزش فعلی آن 131میلیون دلار است.

Satispay: یک راه‌حل پرداخت مبتنی بر کیف پول برای مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهد. خدماتی مانند انتقال پول، شارژ تلفن همراه، پرداخت قبض و خرید آنلاین و آفلاین را ارائه می‌دهد. از طریق برنامه‌ای که در هر دو دستگاه IOS و Android: در دسترس است، قابل دسترسی است. همچنین راه‌حل‌های POS یکپارچه‌ای را برای پذیرش پرداخت‌های آنلاین به مشاغل ارائه می‌دهد. ارزش فعلی این استارتاپ 125میلیون دلار است.

BacktoWork24: یک پلتفرم سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر سهام برای استارتاپ‌ها، SMEها و پروژه‌های املاک و مستغلات است. کاربران می‌توانند در ازای سهام شرکت در چندین بخش سرمایه‌گذاری کنند. راه‌حل‌های مدیریت، تحلیل و بازاریابی کمپین را به کاربران ارائه می‌دهد. ارزش فعلی این استارتاپ 118میلیون دلار است.

حمایت دولت از اکوسیستم استارتاپی ایتالیا

ایتالیا با اینکه چهارمین اقتصاد بزرگ در اروپا‌ست ولی در مقایسه با آلمان و فرانسه، شروع نسبتا کندی در راه‌اندازی و رشد اکوسیستم استارتاپی داشته ‌و در رتبه 12 سرمایه‌گذاری خطرپذیر در اروپا قرار دارد. ‌طی 5سال گذشته 3.6میلیارد یورو جمع‌آوری کرده و مجموع ارزش سازمانی استارتاپ‌های ایتالیایی 21میلیارد یورو‌ست که پس از ایرلند، لهستان، فنلاند و بلژیک در رده چهاردهم اروپا قرار دارد. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در اکوسیستم استارتاپ ایتالیا و استقرار آن در صحنه اروپا صورت گرفته است. CDPVenture Capital  و صندوق نوآوری ملی، همراه با Enea Tech برای انتقال فناوری و صندوق بازیابی، همگی در این امر موثر بوده‌اند.

در نتیجه، سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایتالیا به سرعت در حال گسترش است. دولت ایتالیا از سال‌2012 برای تشویق کارآفرینان و جذب ایده‌های تجاری نو و به‌خصوص رشد کسب‌وکارهای کوچک در این کشور طرح‌های مختلف تشویقی از جمله ویزای استارتاپی ایتالیا، افزایش تحرک اجتماعی، ایجاد مشاغل جدید و تقویت همکاری کسب‌و‌کار و در نهایت جذب سرمایه‌گذاری خارجی را راه‌اندازی کرده است. این کشور زیبا و توریستی همچنین دارای دانشگاه‌های بسیار معتبر است و فارغ‌التحصیلان را آماده کسب‌وکار و ایجاد استارتاپ می‌کنند. خلاقیت، ابتکار و تمایل به ریسک از ویژگی‌های مورد نیاز یک کارآفرین مایل به شروع کار در ایتالیاست و انتظار می‌رود این کشور در سال‌2022 از رشد مثبت 4درصدی فراتر رود.  

کمک اکوسیستم استارتاپی ایتالیا به اقتصاد ایتالیا

امروزه 81درصد از استارتاپ‌های بزرگ ایتالیایی اقدامات نوآورانه باز را اتخاذ می‌کنند، به‌طوری‌که 69درصد استارتاپ‌ها با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی همکاری کرده‌اند، 47درصد با شرکت‌ها و صنایع مختلف این کشور همکاری دارند. و 39درصد شرکای خود را با شرکت‌های مستقر جست‌وجو کرده‌اند. استارتاپ‌ها یک بازیگر کلیدی در تحریک نوآوری در شرکت‌های مستقر نیز هستند. 49درصد از شرکت‌های بزرگ در حال حاضر به طور فعال با استارتاپ‌ها همکاری می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌های ICT توسط شرکت‌های بزرگ در سال‌2022 عمدتا ‌روی سیستم‌های امنیت اطلاعات، هوش تجاری، داده‌های بزرگ و سیستم‌های تجزیه و تحلیل متمرکز خواهد شد. 39درصد از استارتاپ‌های بزرگ تصمیم گرفته‌اند که یک بخش نوآوری یا یک نقش اختصاصی را تشکیل دهند.

ایتالیا مکانی ایده‌آل برای استارتاپ‌های مبتنی بر ارائه خدمات در حوزه‌های غذایی، سلامت، انرژی و محیط‌ زیست است؛ به‌طوری‌که 302 استارتاپ در Foodtech، 147 استارتاپ در Health و 112 استارتاپ در انرژی و محیط زیست این کشور فعالیت می‌کنند.  

ایتالیا در سال‌2021، افزایش قابل‌توجهی در سرمایه‌گذاری خطرپذیر داشته و این سرمایه‌گذاری به بالاترین رقم طی سال‌های اخیر رسیده؛ یعنی به حدود 1.4میلیارد دلار که بیش از دو‌برابر سال قبل بود ولی باز هم این سرمایه کمتر از 10درصد پول نقدی است که فرانسه یا آلمان در استارتاپ‌های خود سرمایه‌گذاری می‌کنند ولی ایتالیا در سال‌2022 هم 1میلیارد دلار روی سیستم استارتاپی خود سرمایه‌گذاری کرده است.

تاکنون و در ‌سال جاری میلادی، ایتالیا بیش از 14هزار استارتاپ نوآورانه داشته و از این تعداد 75درصد به ارائه خدمات آنلاین می‌پردازند. اما تعداد بسیار کمی از آنها از مرحله اول توسعه عبور می‌کنند. طی این گزارش به دلایل عقب‌ماندن ایتالیا از قافله کسب‌وکارهای استارتاپی در اروپا اشاره کردیم.