اعتماد ایجاد کنیم تا پول‌ها به سمت کسب‌وکارها بیایند
روح‌الله رحمانی، مدیر مرکز نوآوری دیجی‌کالا
در سال ۹۷ دیجی‌کالا چند تحول مهم داشت؛ یکی مربوط به بک اند دیجی‌کالا و لانچ‌کردن محصولی به نام سوپرنوا بود. این محصول موجب شد که دیجی‌کالا ظرفیت خدمات‌دهی به چندین میلیون نفر به صورت همزمان را داشته باشد.
در واقع دیجی‌کالا توانست آخرین تکنولوژی‌ها را در پشت صحنه‌اش پیاده‌سازی کند. همچنین حرکت جدیدی ایجاد کرد به نام دیجی‌کالانکست. روح‌الله رحمانی، مدیر مرکز نوآوری دیجی‌کالا می‌گوید در واقع دیجی‌کالانکست را ایجاد کردیم که بتواند آینده دیجی‌کالا را بسازیم.
دیجی‌کالا الان به عنوان یک شرکت برتر در حوزه تجارت الکترونیک شناخته شده اما با وجود دیجی‌کالانکست، می‌خواهیم طی سال‌های آینده دیجی‌کالا را به‌عنوان یکی از شرکت‌های برتر حوزه تکنولوژی کشور بشناسند. رحمانی در گفت‌وگو با «شنبه» از برنامه دیجی‌کالا برای سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های تکنولوژی‌محور گفته است و اینکه پیامدهای مثبت این سرمایه‌گذاری چیست؟
-
ضرورت راه‌اندازی پروژه دیجی‌کالانکست چه بوده است؟
در دیجی‌کالانکست یکی از کارها این است که روی ایجادکردن تکنولوژی‌های جدید تمرکز کنیم. دیجی‌کالا تاکنون مصرف‌کننده تکنولوژی بوده و از این به بعد می‌خواهد تولیدکننده تکنولوژی باشد. از طریق اینکه روی استارتاپ‌های مورد نظرمان سرمایه‌گذاری میکنیم.
مانند استارتاپ‌های حوزه هوش مصنوعی، رایانش ابری، داده‌های حجیم و حتی در حوزه‌های روباتیک. همچنین وارد حوزه‌های دیگری چون تجارت الکترونیک و حوزه کشاورزی کشور. مثلا اینکه چگونه آبیاری بهینه‌تری داشته باشیم یا کشت و محصول بهینه‌تری داشته باشیم.
-
در همایش یلدا از فعالان اکوسیستم دعوت کردید که ایده‌های‌شان را برای پروژه دیجی‌کالانکست به شما معرفی کنند؛ چقدر استقبال شد؟
استقبال خیلی زیادی شد. بیش از ۱۰۰ ایده به دست ما رسیده و آنها را بررسی کرده‌ایم و امیدواریم که در سال ۹۸، نخستین سرمایه‌گذاری‌هایمان روی این استارتاپ‌ها را شروع کنیم.
الان انتظارات از دیجی‌کالا این است که در بهینه‌کردن و راستی‌سازی قیمت‌ها کمک کند؛ مردم چقدر می‌توانند به اینکه کالایی را با قیمت واقعی و جنس اصل و باکیفیت از دیجی‌کالا بخرند، امیدوار باشند؟
-
در سال ۹۷، سه چالش اصلی داشتیم و تغییرات پایه‌ای و استراتژیک برای حل این چالش‌ها در پیش گرفتیم. یکی از چالش‌ها مربوط به قیمت‌ها بود. مثلا یک گلدان واقعا باید چه قیمتی داشته باشد و دیجی‌کالا باید چه قیمتی را اعلام کند؟
از حدود آبان‌ماه روی چند تکنولوژی کار کردیم که بتوانیم از ترکیب هوش مصنوعی و انسان، بفهمیم قیمت چقدر باید باشد؟ با این روش چند‌هزار قیمت را که واقعی نبود، با هشدار به فروشنده‌ها یا واقعی کردیم یا اگر فروشنده‌ها مشکل را حل نکردند، از مارکت‌پلیس دیجی‌کالا حذف شدند.
موضوع دیگر جنس‌های تقلبی است که در فضای آفلاین هم این اجناس وجود دارد. دیجی‌کالا وقتی خودش بفروشد، طبق قواعدش کار می‌کند؛ یعنی تضمین اصل‌بودن جنس و کیفیت را گارانتی می‌کند. اما وقتی فرشنده‌ها کالا را می‌فروشند، چون تعداد چندهزار‌تایی دارند، کنترل روی قیمت و کیفیت کالا سخت است.
ما روی تکنولوژی‌هایی کار کنیم که به صورت انبوه به این مشکل هم رسیدگی کردیم. سیستم‌هایی اضافه کرده‌ایم تا تقلب‌ها را متوجه شویم. هوش مصنوعی به ما کمک کرد که قیمت‌ها را با بازار مقایسه کنیم و کالاهای تقلبی را شناسایی کنیم. با این روش چند‌هزار محصول تقلبی از دیجی‌کالا حذف شد. ما این روش را ادامه می‌دهیم تا کاربران دیجی‌کالا اگر کالایی را با برچسب اصل می‌خرند، از خریدش مطمئن باشند.
-
الان رقیب شما هم از بازار بیرون رفته است. فکر می‌کنید چه دلایلی موجب این کناررفتن شده است؟
اول این نکته را بگویم که ما اصلا دوست نداریم که در بازار بدون رقیب باشیم، بلکه از رقیب قدرتمند استقبال هم میکنیم، چون وجود رقیب به نفع کلیت بازار هم هست. البته این بازار هنوز هم رقابتی است، چون بسیاری از فروش‌های آنلاین از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی انجام می‌شود.
پس تجارت الکترونیک از طریق‌های غیررسمی گسترش یافته و دیجی‌کالا بدون رقیب نیست.
از طرفی ما نمی‌دانیم دقیقا بامیلو به چه دلیل از بازار کنار رفته است. البته دلایل متعددی می‌توان بیان کرد؛ شاید در تامین کالا دچار مشکل شدند، شاید در نقدینگی مسئله داشته‌اند و… اما باید بگویم که بامیلو هیچگاه رقیب دیجی‌کالا نبوده است. رقیب دیجی‌کالا حوزه سنتی است.
درست است که دیجی‌کالا حرف‌هایی برای گفتن در حوزه تجارت الکترونیک دارد. اما کلیت تجارت الکترونیک بین یک تا ۲درصد از کل تجارت کشور است. بنابراین رقیب اصلی دیجی‌کالا حوزه سنتی است و ما باید بتوانیم بخش‌های بیشتری از حوزه‌های آفلاین را به سمت آنلاین‌شدن سوق بدهیم.
-
با توجه به تجربه‌ای که از کار در خارج از کشور دارید، می‌خواهم بگویی که برای عبور از بحران‌هایی که الان اقتصاد ایران به آن دچار است و اکوسیستم را هم متاثر کرده، چه باید کرد؟
وقتی ما از اصطلاح اکوسیستم حرف می‌زنیم، از چند رکن صحبت میکنیم؛ سرمایه‌گذاران، نخبه‌های زن و مرد و نیازها. اگر نیاز وجود دارد، بازار هم وجود دارد. اگر نیازی وجود نداشته باشد، سرمایه و نخبه به کار نمی‌آید. در شرایط فعلی ایران، نیاز فراوان است.
-
در چه حوزه‌هایی بیشترین نیازها احساس می‌شود؟
ما الان در ابتدای موج سوم استارتاپ‌ها در ایران هستیم. موج اول به نوعی کپی‌پیست‌کردن استارتاپ‌های خارجی بود، موج دوم، موج ما می‌توانیم بود. مثلا آنلاین‌کردن حوزه‌های سنتی، اما هیچ‌کدام از موج‌های اول و دوم، تکنولوژی ایجاد نمی‌کردند بلکه از بهترین تکنولوژی‌های موجود در سطح جهان استفاده می‌کردند و هیچگاه مبدع تکنولوژی نبودند و به این گونه نبود که در ایران تکنولوژی‌ای تولید شود که کسب‌وکارها در سایر کشورها به آن نیازی داشته باشند.
اما موج سوم، موج راه‌اندازی استارتاپ‌هایی است که مبتنی بر تکنولوژی هستند. الان ما استارتاپ‌ها را تشویق میکنیم که به سمتی بروند که حتما در محصول‌شان هوش مصنوعی و رایانش ابری استفاده شده باشد.
-
راه‌اندازی استارتاپ‌های تکنولوژی‌محور چه پیامدهای مثبتی برای کلیت اقتصاد ایران دارد؟
این مسئله موجب می‌شود که ایران از این خلأ اقتصادی که در آن گرفتار شده، بیرون بیاید و به سمت صادرات حرکت کند. ما به استارتاپ‌ها می‌گوییم باید محصولی تولید کنند که نه‌تنها در ایران که در سطح جهان از آن استفاده شود. الان این فرصت عظیم در ایران وجود دارد برای اینکه سیستم‌های کارآمدتری ارائه شود.
مثلا برای مصرف بهینه‌تر آب و کود در کشاورزی ایران که الان در این حوزه به شدت دچار مصرف نادرست هستیم. در کنار آن حمل‌و‌نقل ضعیف هم موجب می‌شود که مقدار زیادی از محصولات کشاورزی دچار پوسیدگی شود. همه این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا محصولات کشاورزی بسیار گران به دست مصرف‌کننده برسد.
اگر این روندها بهینه شود، قیمت‌ها هم کاهش می‌یابد. ما می‌خواهیم از طریق سیستم‌های هوش مصنوعی این روندها را بهبود ببخشیم. در سال ۹۷ بذر چنین استارتاپ‌هایی را کاشته‌ایم و در سال ۹۸، محصول را برداشت میکنیم. همچنین برنامه‌هایی هم برای حمایت از پروژه‌های دانشگاهی داریم.
می‌خواهیم بین دیجی‌کالا و دانشگاه‌ها پلی بزنیم و نیازهای‌مان را بگوییم تا پروژه‌های دانشجویی به سمت رفع این نیازها برود. این امر هم کار دانشجو را ارزشمند می‌کند و هم دیجی‌کالا را صاحب تکنولوژی‌های روز می‌کند.
الان اکوسیستم برخلاف آنچه به نظر می‌آید، پول دارد اما شرکت‌هایی که پول‌ها را در اختیار دارند، ترسیده‌اند و پول‌ها را نگه داشته‌اند. ما باید اعتماد ایجاد کنیم تا پول‌ها به سمت کسب‌وکارها بیایند. اعتماد به این صورت ایجاد می‌شود که نتیجه‌دادن استارتاپ‌های تکنولوژی‌محور را ببینند. بعد از آن همگی به این سمت سرازیر می‌شوند و سرمایه‌گذاری‌ها آغاز می‌شود.
این مورد که دیجی کالا توانست به چندین میلیون نفر همزمان خدمات ارائه بدهد ربطی به سوپرنوا ندارد،در واقع ربطی به تکنولوژی های php هم ندارد،قطعا تکنولوژی های دیگر هم چنین ظرفیتی را دارند،میشه گفت افرادی که را برای توسعه سیستم انتخاب کرده اند به دنبال تغییر سیستم و راهکار جدید با تخصص های خود بوده اند نه چیز دیگری.