فین تک بانکداری از جمله تکنولوژی‌های جدیدی است که سیستم بانکی و پرداخت هزینه‌ها را دستخوش تغییرات شگرف کرده است. با توجه به این که این تکنولوژی‌های جدید اکثراً بر اساس اینترنت و سیستم‌های الکترونیکی کار می‌کنند، فین تک نیز از این گروه فناوری است و توانسته است در بانکداری نیز به‌خوبی عمل کند.
شاید سال‌ها قبل اگر قصد یک عملیات بانکی ساده را داشتید باید ساعت‌ها در صف بانک می‌ماندید ولی امروزه بانک‌ها خلوت‌تر شده‌اند.
همچنین در گذشته مجبور بودید برای پرداخت یک قبض ساده به بانک مراجعه کنید و زمان زیادی را در این مکان‌ها هدر دهید؛ اما در حال حاضر فین تک و درگاه‌های پرداخت اینترنتی به‌راحتی و در عرض چند ثانیه قبوض خدماتی و بسیاری از عملیات‌های بانکی را انجام می‌دهند. این تکنولوژی‌ها همگی مدیون فین تک هستند.
فین تک بانکداری چیست؟
فین تک در صنعت بانکداری سال‌هاست که وارد شده است و روز به روز گسترش می‌یابد. هر گونه تکنولوژی‌های مالی که به کمک آن فعالیت‌هایی مانند نحوه تعامل مردم با کسب و کار، حسابداری دوگانه، پرداخت‌های اینترنتی، اختراع ارز دیجیتال و … انجام می‌شود شامل فعالیت‌های فین تک می‌شود.
به‌طور کلی می‌توان گفت فین تک بانکداری به تمام تکنولوژی‌هایی گفته می‌شود که دریافت، ذخیره و پرداخت پول به کمک آن انجام می‌گیرد. فین تک در بانکداری نه تنها خللی ایجاد نمی‌کند بلکه می‌تواند بسیار یاری گر باشد. البته یک سری فین تک‌های جدید نیز به وجود آمده‌اند که در سیستم بانکداری نگرانی‌هایی را به وجود آورده‌اند.
به عنوان مثال ارزهای دیجیتال که بدون هیچ گونه نظارتی از موسسه خاصی، کار خود را انجام می‌دهند یکی از مهم‌ترین فین تک‌هایی هستند که در کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی نسبت به آن وجود دارد و در بانکداری اسلامی کمی بیشتر باید به آن توجه داشت.
با این حال فین تک و بانکداری روز به روز بیشتر در هم آمیخته می‌شوند. البته باید دقت داشت که فین تک منحصر به بخش بانکداری رسمی نمی‌شود و ارزهای دیجیتال که جزو این حوزه هستند به‌صورت کاملاً مجزا کار می‌کنند. استفاده از این فین تک نیازی به باز کردن حساب در یک بانک ندارد یا حتی برای پرداخت‌های ارزی به سیستم بانکی هیچ نیازی نیست. از این رو بخش محدودی از فین تک در بانکداری هم‌پوشانی دارد.
برخی از مثال‌های فین تک در صنعت بانکداری
هر گونه تکنولوژی که این روزها بانک‌ها از آن استفاده می‌کنند و بر اساس اینترنت و دستگاه‌های الکترونیکی بنیان‌گذاری شده است، فین تک است. برخی از مثال‌های رایج فین تک در صنعت بانکداری شامل موارد زیر است.
- پرداخت اینترنتی وجوه و امکان خرید غیرحضوری
- استفاده از هر درگاه پرداخت داخلی برای خرید اینترنتی
- استفاده از پرداخت‌های ارزی مانند پی پال
- کسب و کارهایی که پرداخت اینترنتی انجام می‌دهند و خدمات خود را به‌صورت اینترنتی ارائه می‌دهند.
- همراه بانک‌هایی که برای هر بانک منحصر به فرد هستند و بر روی گوشی‌های هوشمند نصب می‌شوند.
- اپلیکیشن‌های خدمات بانکی مانند آپ
- و بسیاری موارد دیگر که روز به روز بر تعدد آن‌ها نیز افزوده می‌شود
مزایای استفاده از فین تک در صنعت بانکداری
همان‌طور که گفته شد فین تک از تکنولوژی‌های روز دنیا بهره می‌برد و این عامل سبب می‌شود تا بتواند به عنوان یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای فعالیت‌های زمان بر بانکی در سیستم بانکداری سنتی مورد استفاده قرار گیرد.
فین تک و بانکداری این روزها جزو جدا نشدنی از هم هستند. به عنوان مثال استفاده از همراه بانک که بر روی گوشی هوشمند اجرا می‌شود به کاربران این امکان را می‌دهد تا هر جایی که حضور داشته باشند بسیاری از خدمات بانکی را انجام دهند و نیازی به مراجعه به شعبه نداشته باشند.
همچنین خرید اینترنتی تا قبل از فین تک قابل اجرا نبود و درگاه‌های پرداخت اینترنتی عمر چندان زیادی ندارند. شاید کمتر کسی بتواند در دنیای امروز فین تک‌هایی از این قبیل را نادیده بگیرد. فین تک در بانکداری اسلامی نیز رویکرد خود را دارد. بانکداری اسلامی بر پایه خدمات بهتر در قبال هزینه کمتر پایه‌گذاری شده‌است که فین تک این امر را راحت‌تر کرده است.
از این رو فین تک تا حدودی بر بانکداری اسلامی نیز تأثیر مثبت می‌گذارد و آن را بهبود می‌بخشد. به خصوص زمانی که بحث خطاهای انسانی پیش می‌آید، فین تک با دقت بیشتری فعالیت‌های بانکی را انجام می‌دهد و احتمال خطا را به صفر می‌رساند.
مشکلات احتمالی که فین تک در صنعت بانکداری ایجاد می‌کند
در اصل این روزها به فین تک و بانکداری به عنوان دو رقیب نیز توجه می‌شود؛ زیرا استفاده از فین تک‌های جدید مانند ارزهای دیجیتال باعث شده تا افراد بیشتری به آن‌ها روی آورند و سرمایه خود را به جای نگهداری در بانک‌ها به‌صورت ارز دیجیتال ذخیره کنند. این روند ممکن است مشکلی را در بانکداری به وجود آورد و آن را با کمبود منابع مواجه کند.
علاوه بر این حتی برای پرداخت و دریافت این ارزها به سیستم بانکداری نیازی نیست و بدین صورت بخش عظیمی از سرمایه مردم به‌طور عملی کاملاً از بانک‌ها جدا می‌شود. فین تک بانکداری شاید بتواند این سیستم را ارتقا دهد اما فین تک ارز دیجیتال چندان مورد پسند بانکداری سنتی نیست.
اگر گرایش به این ارزها افزایش یابد. مشکلات زیادتر می‌شوند به گونه‌ای که ممکن است تعداد زیادی از مردم کاملاً سرمایه خود را از بانک‌ها بیرون بکشند و تمام فعالیت‌های اقتصادی خود را بر اساس ارزهای دیجیتال پایه‌گذاری کنند.
در بانکداری اسلامی پرداخت‌ها و دریافت‌های هنگفت بررسی می‌شود تا جلوی مسائلی مانند پول‌شویی از طریق سیستم‌های بانکی گرفته شود؛ اما فین تک‌های جدید مانند ارزهای دیجیتال کاملاً این مسائل را آزاد گذاشته‌اند و هیچ موسسه یا کشوری بر فعالیت آن‌ها نظارت ندارد. از این رو احتمال فعالیت‌های غیرقانونی و معاملات مشکوک در آن وجود دارد.
چه عاملی باعث جذب کاربران بیشتر و مقابله فین تک و بانکداری شده است
برخی از سیستم‌های جدید فین تک همان‌طور که گفته شد فین تک بانکداری را رد کرده‌اند و خود به یک بستر مستقل تبدیل شده‌اند. همچنین خدماتی ارائه می‌دهند تا بتوانند مشتریان بیشتری را به سمت خود جذب کنند.
- این سیستم‌ها روی یک محصول یا خدمات واحد متمرکز شده‌اند که با هزینه کمتر و یک تجربه کاربری استثنایی آن را به کاربران ارائه می‌دهند. به عنوان مثال برنامه‌های بین‌المللی انتقال پول مانند TransferWise یکی از آن‌هاست.
- این سیستم‌ها مشتری مداری مشخص دارند. فین تک بدون میراث سنگین بانک‌های سنتی می‌تواند بر حل مشکلات کاربران متمرکز شد. یک مثال برنامه اسپانیایی Fintonic است که به مشتریان امکان می‌دهد حساب‌های بانکی خود را ساماندهی کرده و پس‌انداز خود را راحت‌تر مدیریت کنند.
- آن‌ها معمولاً برای دستیابی به مزیت رقابتی از نوعی فناوری پیشرفته استفاده می‌کنند. نمونه خوب Kabbage، کارت کوچک وام دهنده آمریکایی است که قادر به جمع‌آوری مقدار زیادی از داده‌ها با استفاده از هوش مصنوعی برای اعتبار در تنها ده دقیقه است.
- در سیستم‌های بانکداری سنتی حتی خدمات آن‌ها که با فین تک در ارتباط است، هزینه‌ها یا کارمزد به نسبت بالاتری نسبت به فین تک‌های مستقل از بانک دریافت می‌کنند. از این رو یک پرداخت بین‌المللی که در بانکداری سنتی ممکن است هزینه بالایی در بر داشته باشد با هزینه بسیار ناچیز انجام می‌گیرد.
- انتقال پول به کمک سیستم‌های بانکداری قدیمی در سطح بین‌المللی مستلزم زمان زیادی بود ولی در حال حاضر در عرض چند ثانیه انتقال ارز انجام می‌گیرد و نیازی به انجام فرآیندهای بانکی زمان بر و هزینه بر نیست.
با توجه به مزیت هایی که برای فین تک‌های جدید عنوان شد احتمالاً فین تک بانکداری هم نتواند با فین تک‌های مستقل از بانک رقابت کند و این مسئله برای بانکداری نگران کننده است و ممکن است مشتریان بانک‌های سنتی را به مرور کمتر و کمتر کند. در این صورت سیاست‌هایی که دولت‌ها در خلال بانکداری دنبال می‌کنند، به ثمر نمی‌نشیند.
جایگاه فین تک و بانکداری اسلامی
علاوه بر مبحث سیاست‌های دولتی و نظام اقتصادی که فین تک در آن‌ها تأثیر دارد، در کشورهای اسلامی باید این موضوع از فیلترهای دیگری نیز رد شود که به آن‌ها نظام بانکداری یا اقتصاد اسلامی می‌گویند. فین تک و بانکداری طیف وسیعی از خدمات را در برمیگیرد.
بدون شک فین تکی که در قالب بانکداری اسلامی و نظارت انجام شود مشکلی ایجاد نمی‌کند و فقط باعث می‌شود خدمات‌رسانی به مشتریان راحت‌تر و بهتر صورت گیرد. از این رو پذیرفته شده است و می‌تواند در افزایش کیفیت بانکداری نیز تأثیر به سزایی داشته باشد؛ اما مسئله مهم بخش‌هایی است که قانون‌گذاری در آن با مشکل مواجه است.
ارزهای دیجیتال احتمال ایجاد مشکل در نظام اقتصادی را دارند. این روزها استخراج قانونی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین در کشورهای اسلامی وجود دارد، البته شرایط و ضوابط خاصی دارد که باید مد نظر قرار گیرد. فین تک و بانکداری این روزها با هم درآمیخته‌اند و استفاده از این تکنولوژی روز به روز بیشتر می‌شود.
علاوه بر فین تک در بانکداری، فین تک‌هایی خارج از نظام بانکی نیز وجود دارند که هنوز تصمیم‌گیری قاطع در مورد آن‌ها وجود ندارد. به خصوص در بانکداری اسلامی که باید به امور مالی با دقت و حساسیت بیشتری پرداخته شود، استفاده از فین تک‌های جدید باید طبق قوانین و ضوابط انجام گیرد.
هر تکنولوژی یا فعالیتی که باعث شود بانکداری اسلامی و اقتصاد کشور دچار خلل شود در دولت‌های اسلامی ممنوع است. اما فین تک بانکداری طیف وسیعی از خدمات مناسب برای مشتریان را در برمیگیرد که مورد تأیید بانکداری اسلامی نیز هست.
