امور مالی غیرمتمرکز یا دی‌فای (DeFi)، نحوه خرید و فروش رمزارزها را با تحول مواجه کرده است. یکی از بنیادی‌ترین روش‌های پروتکل‌های دی‌فای استفاده از مفهومی به نام بازارساز خودکار(Automated Market Maker) است. اگرچه ممکن است بسیاری از سرمایه‌گذاران با AMMها آشنا نباشند، اما آنها در تضمین نقدینگی در یک صرافی غیرمتمرکز نقش اساسی ایفا می‌کنند.
بازارساز چیست؟
پیش از پرداختن به موضوع AMM ابتدا باید با بازارساز عادی آشنا شویم. در یک بازار مالی سنتی مانند بازار سهام، بازارسازها شرکت‌های شخص ثالثی هستند که نقدینگی میان خریداران و فروشندگان را تأمین می‌کنند.
در طول تاریخ، صرافی‌های متمرکز مکانی برای اتصال خریداران و فروشندگان بوده‌اند. اما اگر نقدینگی کافی در بازار وجود نداشته باشد که پشتیبان سفارشات خرید و فروش باشد، ممکن است انحراف قیمت (Slippage) به وجود بیاید. در این حالت قیمت دارایی پیش از تکمیل قرارداد افزایش پیدا می‌کند.
به همین دلیل صرافی‌های متمرکز وابسته به مؤسسات مالی مانند بانک‌ها یا تجار و صندوق‌های سرمایه‌ای هستند تا نقدینگی اضافی ایجاد کنند. این بازارسازها سفارشات خرید و فروش چندگانه‌ای را ایجاد می‌کنند که طرف‌های معامله برای هر قراردادی آماده باشند.
نقدینگی چه اهمیتی دارد؟
یک رمزارز با نقدینگی بالا می‌تواند به‌سادگی به قیمت منصفانه بازار فروخته شود. در مقابل، یک دارایی با نقدینگی پایین نمی‌تواند بدون تلاش یا کاهش ارزش به فروش برسد. یعنی اگر نقدینگی کافی وجود نداشته باشد، نمی‌توانید به قیمتی که در نظر دارید، برسید. به همین دلیل بازارسازها در بازار مالی اهمیت زیادی دارند.
بازارساز خودکار چیست؟
بازارساز خودکار (AMM) یک سیستم است که به طور خودکار سفارشات خرید و فروش یک صرافی غیرمتمرکز را انجام می‌دهد. بر‌خلاف بازارسازهای عادی، بازارسازهای خودکار کار خود را با استفاده از برنامه‌های خودکار رایانه‌ای انجام می‌دهند که تحت عنوان «قراردادهای هوشمند» شناخته می‌شوند. این قراردادهای هوشمند به طور خودکار تراکنش‌های میان خریداران و فروشندگان را تسویه می‌کنند.
با استفاده از بازارسازهای خودکار، برای انجام معاملات نیازی به وجود یک شخص ثالث نیست. در عوض خریداران و فروشندگان می‌توانند به طور مستقیم با AMM و الگوریتم آن معامله کنند که قیمت رمزارز موردمعامله را تعیین می‌کند. این امر اهمیت زیادی برای بازار آلت‌کوین دارد. در این بازار توکن‌های آلت‌کوین مشخصی با نقدینگی پایین وجود دارند. با استفاده از یک AMM شما می‌توانید هر رمزارزی را که بخواهید بدون ارتباط مستقیم با یک فروشنده یا خریدار دیگر معامله کنید. در مقابل، صرافی‌های متمرکز رمزارز مانند Coinbase یا Binance از بازارساز خودکار استفاده نمی‌کنند.
با این حال، اگرچه بازارسازهای خودکار فرآیند تراکنش را خودکار می‌کنند، اما آنها همچنان برای عملکرد خود به وجود فراهم‌کنندگان نقدینگی یا ذخایر نقدینگی احتیاج دارند. ذخایر نقدینگی، صندوقی از رمزارزهاست که برای انجام معاملات آتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کسانی که در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند به عنوان فراهم‌کنندگان نقدینگی شناخته می‌شوند.
بازارسازهای خودکار یکی از بزرگ‌ترین نوآوری‌های دی‌فای هستند. بدون آنها صرافی‌های غیرمتمرکز وجود نداشتند و معامله‌گران رمزارز به صرافی‌های متمرکز و واسطه احتیاج پیدا می‌کردند. با این حال، بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارند.