برداشت خودکار (Direct Debit) چیست؟
برداشت خودکار که به آن دایرکت دبیت (Direct Debit) نیز گفته می‌شود، زیرساختی است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا برداشت‌های دوره‌ای خود را به‌راحتی انجام دهند. این زیرساخت، برای ساده‌سازی فرآیندهای پرداختی بوده و برای برداشت‌های پرتکرار یا دوره‌ای مانند حق اشتراک استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی یا پرداخت قبوض مناسب است.
همچنین، دایرکت دبیت ابزار مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوین آبونمان‌محور است؛ کسب‌وکارهایی که تعدادشان روز‌به‌روز در حال افزایش است و شناخته‌شده‌ترین آنها پخش‌‌کنندگان فیلم و ویدئو به صورت آنلاین هستند.
نحوه و مزایای استفاده از دایرکت دبیت چیست؟
نحوه استفاده از این ابزار به این صورت است که ابتدا کاربران اجازه برداشت از حساب خود را برای بهره‌مندی از خدمات مورد نظرشان به پذیرنده می‌دهند و دیگر نگران تاخیر در پرداخت‌های آینده خود نیستند. در این روش، پرداخت‌ها به طور خودکار انجام می‌پذیرد و هزینه خدمات در زمان مشخص‌شده از حساب کاربر کسر می‌شود.
نکته قابل توجه درباره سرویس دایرکت دبیت این است که دیگر نیازی به واردکردن اطلاعات کارت بانکی در پرداخت‌ها نیست، چون یک «API» جایگزین کارت بانکی می‌شود. این روش، با فراخوانی API، هماهنگی با بانک در خصوص برداشت از حساب مشتری و صدور تراكنش (مطابق با شرايط مورد توافق) اجرایی می‌شود.
در واقع، با استفاده از این سیستم، کاربر دیگر به درگاه پرداخت اینترنتی مراجعه نمی‌کند و در نتیجه، نیازی به واردکردن اطلاعات کارت بانکی خود ندارد.
لازم به ذکر است که بانک‌های زیادی در سراسر جهان از ابزار دایرکت دبیت برای برداشت بدهی‌های مربوط به تسهیلات بانکی استفاده می‌کنند. همچنین شرکت‌های بزرگی که پرداخت‌های تکراری دارند، از این روش برای ساده‌تر‌شدن فرآیندهای مالی خود بهره می‌گیرند.
برداشت مستقیم برای سلامت روان نیز مفید است، چرا‌که اضطراب انسان‌ها را در دنیای شلوغ و پر‌استرس امروز کاهش می‌دهد. هر کسی ممکن است پرداخت حق عضویت خود را فراموش کند، اما همین فراموشی استرس‌آور بوده و برای سلامتی ضرر دارد. با دایرکت دبیت، ریسک تاخیر در پرداخت کاهش می‌یابد و دیگر خبری از کاغذبازی نیست. کسب‌وکارهایی که سرویس برداشت خودکار را فعال کرده‌اند، نگرانی کمتری نسبت به از دست دادن مشتریان خود دارند. همچنین کاربرانی که از این سرویس برای کمک به امور عام‌المنفعه، حق اشتراک اینترنت یا دیگر خدمات استفاده می‌کنند، پرداخت‌هایی منظم و بی‌نیاز به یادآوری را تجربه می‌کنند.
وندار به عنوان شرکتی که به صورت اختصاصی در زمینه راه‌اندازی زیرساخت‌های مالی فعالیت می‌کند، راه‌اندازی سرویس «برداشت خودکار» را از تابستان سال ۱۳۹۹ آغاز کرده است. پس از طی‌شدن مراحل لازم برای ایجاد این بستر مالی، در تیر ماه ۱۴۰۰، سرویس برداشت خودکار وندار که آماده‌ی بهره‌برداری بود، برای اولین پذیرنده پیاده‌سازی شد.
عملکرد سرویس برداشت خودکار در پاییز ۱۴۰۰
اکنون پس از گذشت 6ماه از پیاده‌سازی این محصول برای اولین پذیرنده، شاهد افزایش تعداد پذیرندگان سرویس برداشت خودکار هستیم. در حال حاضر، ۲۵ کسب‌وکار به جمع پذیرندگان سرویس برداشت خودکار وندار اضافه شده‌اند که پیش‌بینی می‌شود تعداد آنها در سه‌ماهه بعدی رشد قابل‌توجهی داشته باشد.
کسب‌وکارهایی که خدمات برداشت خودکار وندار را پیاده‌سازی کرده یا در مرحله آزمایش آن هستند، در حوزه‌های گوناگونی فعالیت می‌کنند. کسب‌وکارهای خدماتی، تولیدکنندگان محتوا، ارائه‌کنندگان سرویس‌های اشتراکی مانند پلتفرم‌های پخش ویدئوهای نمایش خانگی، پلتفرم‌های آموزشی، اپلیکیشن‌های ارائه‌کننده رژیم غذایی، کسب‌وکارهای وام‌دهی، کسب‌وکارهای تامین مالی جمعی، سرویس‌های سرمایه‌گذاری خرد و کلان، موسسات خیریه از مشتریان سرویس برداشت خودکار وندار هستند.
عمر این زیرساخت مالی در دنیا به ۵۷ سال می‌رسد. با این حال، گسترش فناوری‌های مالی در چند سال اخیر سبب رشد آن در سراسر جهان شده و ما با خدمات «برداشت خودکار» به‌روزی مواجه هستیم. هرچند عمر برداشت خودکار در جهان بیش از نیم قرن است، اما عمر این محصول در ایران به 5سال می‌رسد. برداشت خودکار، راهی برای تغییر مدل‌های کسب‌وکار بوده و باعث ایجاد مشاغل اشتراکی خواهد شد.
در 6ماه نخست بهره‌برداری از سرویس برداشت خودکار وندار، ۱۲بانک و یک کیف پول از آن پشتیبانی می‌کنند.
دارندگان حساب در بانک‌های ملت، سامان، آینده، پست‌بانک، مهر ایران، کشاورزی، اقتصاد نوین، ایران‌زمین، سرمایه، دی، انصار، سینا و مشترکان همراه کارت می‌توانند از خدمات برداشت خودکار وندار استفاده کنند.
علاوه بر بانک‌های ذکر‌شده، به‌زودی بانک‌های پارسیان، ملی، پاسارگاد، شهر، بلوبانک و بانکینو به جمع بانک‌های پشتیبانی‌کننده از سرویس برداشت خودکار می‌پیوندند. همچنین کیف پول‌های آپ، سکه و ۷۲۴ به‌زودی از خدمات برداشت خودکار پشتیبانی خواهند کرد.
در سه‌ماهه پاییز، تعداد مجوزهای صادر شده برداشت خودکار به ۵۰,۲۷۳ رسیده است. تعداد مجوزهای صادر‌شده در واقع تعداد افرادی است که اجازه دسترسی به حساب خود را برای استفاده از سرویس برداشت خودکار به پذیرنده دادهاند. این تعداد نسبت به سه‌ماهه تابستان رشد چشمگیری داشته است. همان‌طور که در گزارش تابستان برداشت خودکار وندار آمده است، بیش از ۳۰ هزار مجوز در آن زمان برای سرویس دایرکت دبیت ثبت شده بود. این گزارش را می‌توانید در بلاگ وندار مشاهده کنید.
گفتنی است تعداد تراکنش‌های این سرویس، در روزهای پایانی پاییز ۱۴۰۰ از مرز ۱۰۰هزار گذشته است. لازم به ذکر است که با شفاف‌سازی و ارائه توضیحات مناسب در خصوص سرویس برداشت خودکار، اعتماد کاربران به این سرویس افزایش یافته و به همین میزان، صعود تراکنش‌ها را شاهد خواهیم بود.
کسانی که سرویس «برداشت خودکار» را برای پرداخت حق اشتراک انتخاب می‌کنند، معمولا در روزهای آخر هفته تراکنش خود را نهایی می‌کنند. به همین خاطر، بیشترین زمان استفاده از سرویس برداشت خودکار، روزهای جمعه ساعت ۱۰ شب بوده است. کمترین زمان استفاده از این سرویس نیز ساعت ۶ صبح روز یکشنبه است. از آنجایی که بیشتر کسب‌وکارهای اشتراکی بهره‌مند از زیرساخت برداشت خودکار، فعالیت‌های مربوط به سرگرمی را انجام می‌دهند و محتواهای صوتی-تصویری ارائه می‌کنند، استفاده از خدمات برداشت خودکار در روزهای آخر هفته توجیه‌پذیر خواهد بود. با اضافه‌شدن کسب‌وکارهایی که در زمینه‌های دیگری فعالیت می‌کنند، پیش‌بینی می‌شود این آمار در سه‌ماهه زمستان تغییر کند.
در 3ماه گذشته، نرخ تبدیل کاربران سرویس برداشت خودکار، به ۵۹درصد رسیده است. این رقم، درصد تعداد کاربرانی که اجازه صدور مجوز برداشت را به وندار دادهاند، به تعداد کاربرانی است که روی دکمه برداشت خودکار کلیک کرده‌اند.
آینده برداشت خودکار
صنعت پرداخت آنلاین در چند سال اخیر رشد قابل‌توجهی داشته و تحلیلگران حوزه تجارت الکترونیک بر این باورند که در 5سال آینده، شاهد تحولات گسترده‌ای در این بخش خواهیم بود. این صنعت همواره به ارائه خدمات متنوعی می‌پردازد که هم‌مسیر با توسعه فناوری هستند. برداشت خودکار تنها یکی از سرویس‌های ارائه‌شده در صنعت پرداخت اینترنتی است. پیش‌بینی می‌شود سرویس برداشت خودکار تا 5سال آتی رشد چشمگیری داشته و تعداد تراکنش‌های ماهانه آن در بازار ایران به بیش از ۱۴۰ میلیون برسد.
وندار تخمین می‌زند که در سال ۱۴۰۵، تعداد بانک‌هایی که از برداشت خودکار پشتیبانی می‌کنند به ۳۰ برسد. همچنین تا آن زمان، ۱۰ کیف پول از این سرویس پشتیبانی خواهند کرد. گفتنی است طبق برنامه توسعه سرویس دایرکت دبیت، وندار تا 5سال آینده سرویس پرداخت با یک کلیک را نیز فراهم می‌کند.
گفتنی است، اکنون سهم بازار برداشت خودکار در شیوه‌های پرداخت آنلاین حدود ۰/۰۲ درصد است که تا 5سال آینده شاهد صعود آن خواهیم بود. براساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، سهم بازار برداشت خودکار در شیوه‌های پرداخت آنلاین تا سال ۱۴۰۵ به ۱۴ درصد برسد. وندار به عنوان یکی از ارائه‌کنندگان اصلی این سرویس، امیدوار است کسب‌وکارها و کاربران آنها، آگاهی بیشتری نسبت به این زیرساخت مالی کسب کنند تا فرآیندهای پرداختی، سادهتر و سریع‌تر انجام شوند.
برداشت مستقیم از آغاز تاکنون
دغدغه اصلی اکثر کسب‌وکارها، وجود سیستمی ساده و به‌دور از پیچیدگی در خصوص دریافت مطالبات است. مطالبات معوق و تاخیر در پرداخت‌ها، علاوه بر اتلاف وقت و انرژی، آسیب‌هایی جدی برای کسب‌وکارها به همراه خواهد داشت. کسب‌وکارهای اشتراکی که اساس کار آنها دریافت حق اشتراک است، بیش از دیگر کسب‌وکارها با مشکل تاخیر در پرداخت‌ها مواجه می‌شوند. از طرفی، کاربرانی که از سرویس‌های اشتراکی استفاده می‌کنند، نگرانی‌های خاص خود را دارند.
یکی از نگرانی‌های مهم افرادی که از سرویس‌های اشتراکی استفاده می‌کنند، پایان مهلت استفاده از ابزار مورد نظرشان است. ملموس‌ترین مثالی که می‌توان در این مورد نوشت، عدم پرداخت قبض برق به دلیل فراموشی و به دنبال آن، خاموشی خانه است. در صورتی که اگر قبض برق با استفاده از سرویس دایرکت دبیت پرداخت می‌‌شد، افراد دیگر نگران خاموشی خانه خود نبودند.
برداشت خودکار، زیرساختی مالی برای ساده‌تر‌شدن فرآیندهای مالی و سرعت بخشیدن به کارهای روزمره افراد است. برای استفاده از « Direct Debit »، افراد دسترسی حساب بانکی خود را به کسب‌وکاری می‌دهند که قرار است از آن سرویس بگیرند. پس از آن، با پایان مهلت استفاده، سرویس به صورت خودکار تمدید شده و هزینه آن از حساب کاربر کسر می‌شود.
دایرکت دبیت، در دهه ۱۹۶۰ توسط فردی به نام الستر هنتن (Alastair Hanton) مطرح شد. ایده اولیه آن با هدف حذف چک بانکی از خرده‌فروشان شکل گرفت. الستر هنتن در آن سال‌ها برای شرکت یونی‌لور (Unilever) کار می‌کرد. این شرکت، مالک شرکت‌های متعددی است که تولیدکننده مواد غذایی، قهوه، بستنی و محصولات مراقبت از پوست هستند. در دهه ۱۹۶۰، این شرکت برای دریافت پول خود، از خرده‌فروشان چک بانکی می‌گرفت. نقد‌کردن چک بانکی، فرایندی زمان‌بر و پرهزینه بود. الستر هنتن، برای بهبود فرایندهای مالی شرکت یونی‌لور، روش Direct Debit را پیشنهاد کرد. ابتدا مدیران شرکت یونی‌لور با طرح پیشنهادی این بانکدار انگلیسی مخالفت کردند چون عملی‌شدن این ایده را غیرممکن می‌دانستند.
الستر هنتن معتقد بود که می‌توان سیستم انتقال خودکار بدهی را راه‌اندازی کرد و از این طریق، بدهی‌های مشتریان را از حساب آنها برداشت. هرچند ایده هنتن ساده به نظر می‌رسید، اما چالش بزرگی برای نظام بانکی انگلستان به حساب می‌آمد. با اینکه در نهایت مدیران «یونی‌لور» با ایده « Direct Debit » موافقت کردند، بانک‌های انگلستان مخالفت شدیدی نسبت به این روش داشتند. 6سال پس از ارائه طرح دایرکت دبیت، بانک‌های انگلستان با این طرح موافقت کردند. در سال ۱۹۷۰، مسیر رشد خدمات دایرکت دبیت هموار شد و بانک‌های انگلیس « Direct Debit » را در سطح عمومی گسترش دادند.
دایرکت دبیت تا پیش از شروع هزاره سوم، یکی از گران‌ترین خدمات بانکی در انگلستان بود. این روش، فقط از طریق بانک‌هایی قابل اجرا بود که اوراق قرضه ۱۰۰ هزار پوند به بالا داشتند. تایید حساب‌ها نیز معمولا بیشتر از ۶ ماه طول می‌کشید. این روش در ابتدای سال ۲۰۰۰ با تاسیس شرکت‌هایی مانند GoCardless، بهبود یافت.
اگرچه ایده دایرکت دبیت به نام «الستر هنتن» ثبت شده، اما آلمان‌ها زودتر در این زمینه دست به کار شده بودند. در دهه ۱۹۵۰، آلمان‌ها سیستمی را راه‌اندازی کرده بودند که شباهت زیادی به پرداخت مستقیم داشت، ولی به اندازه سیستم انگلیسی کاربردی نبود. سیستمی که «الستر هنتن» در انگلستان راه‌اندازی کرد، مدرن و سادهتر بود.
عملکرد خوب مدل انگلیسی برداشت خودکار سبب شد این مدل در سراسر جهان پیاده‌سازی شود. با پیشرفت تکنولوژی این روش با رشد زیادی همراه بود و تعداد شرکت‌های ارائه‌کننده این زیرساخت افزایش یافت. در حال حاضر، بسیاری از کسب‌وکارها برای دریافت حق اشتراک، تسهیلات و دیگر پرداخت‌های پرتکرار خود از شیوه پرداخت خودکار استفاده می‌کنند. Direct Debit، کاربران دیگر نیازی به واردکردن اطلاعات کارت بانکی خود ندارند و به‌سادگی از خدمات مورد نظرشان استفاده خواهند کرد.
