کاهش نرخ سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ بزرگ‌ترین تهدید
اگر روند سرمایه‌گذاری خطرپذیر مانند آن چیزی که در چین افت کرده است، تنها به مدت 2ماه در سطح جهان اتفاق بیفتد، تقریبا معادل 28 میلیارد دلار در سال2020 در روند سرمایه گذاری استارتاپ‌ها از دست می‌رود. ضمن اینکه کاهش روند سرمایه‌گذاری مرحله A وی‌سی‌ها، بخش بزرگی از این کسب‌وکارهای نوپا را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و حتی شاید در مواردی منجر به شکست آنها نیز بشود. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بازماندگان این بحران، به عنوان برندگان بزرگ پایان این دوره ظاهر خواهند شد. در ادامه گزارش هفته‌نامه شنبه را درباره تأثیر کرونا بر روند سرمایه‌گذاری روی اکوسیستم استارتاپی چین بخوانید.
جهان در برابر بحران کرونا
دنیای ما به طرز چشمگیری متزلزل است و هر روز شاهد تغییرات قابل توجهی در آن هستیم، طی ماه‌های اخیر نیز ویروس کرونا این موضوع را به‌خوبی به اثبات رسانده است. در این میان، جامعه استارتاپی جهان به‌شدت دستخوش این تغییرات شده و بسیاری از استارتاپ‌ها در سراسر جهان با چالش‌های عمده‌ای مواجه شده‌اند و خصوصا در فرایند جذب سرمایه به مشکل برخورد کرده‌اند. ممکن است در بین ما افرادی باشند که بحران سقوط سال1987 را به یاد بیاورند، یا علاوه بر بحران مالی سال2007، ترکیدن حباب دات‌کام را در سال2000 به خاطر داشته باشند. در آن دوران، نه‌تنها تأثیرات اجتماعی وحشتناکی رخ داد، بلکه بحران اقتصادی نیز گریبانگیر جامعه شد و تبعات ناخوشایند خود را بر جای گذاشت. در دوران کنونی نیز شیوع ویروس کرونا، علاوه بر اینکه به شیوع یک بیماری و مشکلات اجتماعی ناشی از آن دامن زده است، اقتصاد جوامع را تحت تأثیر قرار داده و در این میان، خصوصا اکوسیستم استارتاپی جهان، به عنوان یک اکوسیستم نوپا، تأثیرات منفی زیادی را از این پیامد دریافت کرده است.
از سوی دیگر، تجربه‌ای که استارتاپ‌های تازه‌تأسیس‌شده می‌توانند از روندی که نمونه‌های چینی طی کرده‌اند، اتخاذ کنند، بسیار باارزش است. همانطور که گفته شد دنیای ما دنیای متزلزلی است که در هر لحظه آن موج‌های جدید اقتصادی شکل می‌گیرند و بر این اساس، حفظ و انتشار تجربیات مجموعه‌هایی که چنین بحران‌هایی را از سر گذرانده‌اند، برای دیگران مفید خواهد بود. بر این اساس، تجربه اکوسیستم استارتاپی چین در مقابل بحران کرونا، می‌تواند برای جامعه استارتاپی جهان، نه‌تنها در حال حاضر، بلکه در آینده نیز مفید باشد. بر همین اساس، در ادامه با بررسی استارتاپ‌های چینی، روند تأثیرگذاری ویروس کرونا را روی یکی از اکوسیستم‌های شاخص استارتاپی جهان بررسی می‌کنیم.
کاهش 13.5 درصدی تولیدات صنعتی چین
یکی از پیامدهای قابل توجه کرونا در کشور چین، کاهش تولیدات صنعتی این کشور بوده است، به طوری که در ماه‌های ژانویه و فوریه سال جاری، میزان تولیدات صنعتی چین، 13.5 درصد کاهش یافته و خرده‌فروشی نیز نسبت به سال گذشته 20.5 درصد کاهش داشته است. در نظر داشته باشید که عموما سرمایه‌گذاران خطرپذیر، سرمایه خود را برای صنایع و کسب‌وکارهایی هزینه می‌کنند که پتانسیل متوسط و بلند‌مدت رشد و توسعه داشته باشند، به همین دلیل نیز یکی از رویکردهای مهمی که در روند استارتاپ‌های چینی با چالش‌های عمده مواجه شده، مسئله جذب سرمایه است.
کاهش 57 درصدی معاملات ویسی در چین
اکوسیستم استارتاپی جهان در بسیاری از مواقع به کمک سرمایه‌گذارها و وی‌سی‌ها رشد و توسعه پیدا می‌کند، اما در شرایط کنونی که بحران اقتصادی جهان را احاطه کرده است، طبیعی است که سرمایه‌گذاران و صندوق‌های خطرپذیر با احتیاط بیشتری به سمت سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارها روی بیاورند. بنابراین یکی از مهم‌ترین بخش‌های اکوسیستم استارتاپی چین که از تأثیرات کرونا در امان نبود، مسئله جذب سرمایه است و این مسئله زمانی برجسته‌تر می‌شود که آن را با سایر نقاط جهان مقایسه کنیم و متوجه یک کاهش 57درصدی بشویم. در نمودار زیر می‌توانید میزان سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های چینی را در فاصله دسامبر 2019 تا فوریه2020 در مقایسه با سایر نقاط جهان مشاهده کنید.
نقش چین در اکوسیستم استارتاپی آسیا
نکته مهم‌تری که در ارتباط با اکوسیستم استارتاپی چین وجود دارد، تأثیر آن بر سایر نقاط آسیاست. اگر اهمیت سرمایه‌گذاری چین را در اکوسیستم آسیا در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که سایر کشورهای آسیایی نیز از کاهش روند سرمایه‌گذاری خطرپذیر در چین در امان نبوده و تأثیرات منفی آن را دریافت خواهند کرد.
چین و به دنبال آن آسیا، بیشترین کاهش را در میزان سرمایه‌گذاری روی اکوسیستم استارتاپی داشتند. اگر به نمودار این بخش توجه کنید، متوجه خواهید شد که کمترین کاهش در روند سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در اروپا دیده می‌شود، به دنبال آن آمریکا قرار داشته و در نهایت آسیا در رتبه آخر قرار دارد؛ یعنی بیشترین کاهش را داشته است. در میان کشورهای آسیایی نیز چین بیشترین کاهش را در روند سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد. در واقع سرمایه‌گذاری در اکوسیستم استارتاپی چین و آسیا، از زمان شیوع کووید-19 به طور گسترده و چشمگیری کاهش داشته است. این رویکرد را نیز می‌توانید در نمودار زیر مشاهده کنید.
بررسی تأثیر شیوع ویروس کرونا در کشور چین این نکته را ثابت می‌کند که حتی اگر قطره‌ای از آنچه در چین اتفاق افتاد، در سطح جهان رخ دهد، تقریبا معادل 28میلیارد دلار در حوزه سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در سال 2020 از دست می‌رود. بر این اساس، استارتاپ‌ها قادر به جذب سرمایه در دورهای جدید نیز نخواهند بود و اکوسیستم استارتاپی جهان صدمات جدی خواهد دید. البته تعیین اینکه کدام یک از کسب‌وکارهای فعال در اکوسیستم استارتاپی جهان در این دوران از بین خواهند رفت، کار بسیار دشواری است، اما قدر مسلم این است که استارتاپ‌های زیادی آسیب خواهند دید، زیرا عموما استارتاپ‌ها در دوره‌های 3 تا 6 ماهه یا 12 تا 18 ماهه نیاز به جمع‌آوری بودجه دارند و در این میان، وقفه‌ای که در روند معاملات ویسی رخ داده است، نمی‌تواند پاسخگوی این نیاز باشد. ضمن اینکه عوامل دیگری مانند کاهش قدرت خرید مشتریان یا کم‌شدن تأمین‌کنندگان و… نیز در تضعیف اکوسیستم‌های استارتاپی جهان تأثیرگذار خواهد بود.
اکوسیستم استارتاپی باید چه کند؟
با این سناریوی ترسناکی که از اکوسیستم استارتاپی چین، آسیا و به دنبال آن جهان ارائه دادیم، ممکن است این ترس در ما ایجاد شود که کار کردن در چنین شرایطی راه به جایی نخواهد برد و همه محکوم به شکست هستیم؛ در اینجا باید توجه داشته باشیم که این مورد، اولین بحران اقتصادی جهان نبوده و طبعا آخرین آنها نیز نخواهد بود. چیزی که در اینجا اهمیت دارد، در کنار هم قرار‌گرفتن و خصوصا توجه دولت‌ها و رهبران جهان به اکوسیستم استارتاپی است.
این واقعیت را بپذیریم که در دنیای امروز، استارتاپ‌ها به موتور شماره یک اشتغال‌زایی در اقتصادهای مدرن تبدیل شده‌اند و بنابراین حمایت از این اکوسیستم می‌تواند در رشد و توسعه اقتصاد کشورها تأثیر زیادی داشته باشد.از سوی دیگر با اینکه ممکن است میزان نرخ شکست استارتاپ‌ها در شرایط بحرانی کنونی افزایش پیدا کند، اما این نکته را نیز باید در نظر بگیریم که چنین بحرانی می‌تواند یک چشم‌انداز رقابتی را در اکوسیستم به وجود آورده و فرصتی را برای افراد باهوش و برجسته جهان به وجود بیاورد تا بتوانند در مقابل این طوفان زنده بمانند. طبیعتا استارتاپ‌هایی که از پس این بحران بر‌آمده و زنده بیرون می‌آیند، برندگان قطعی اکوسیستم استارتاپی جهان محسوب می‌شوند.
