حرفهای مهدی نایبی نشان می‌دهد که کمربندش را برای سال ۹۸ حسابی سفت بسته و آماده پرواز است. به صراحت از دلیل شکست دیگران می‌گوید و به مشکلات الوپیک و کلیت اکوسیستم در سال ۹۷ هم اشاره‌های زیادی دارد.
مهدی همچنین می‌گوید: «در سالی که گذشت سرمایه‌گذارهای خارجی زیادی از آمدن به ایران منصرف شدند. سرویس‌هایی چون گوگل‌مپ و مشاوره‌های خارجی زیادی از دسترس ایرانی‌ها دور شد و کسب‌وکاری مانند الوپیک هم که کسب‌وکاری B2B است، از این سختی‌ها آسیب دیده است چون مشتریان قدرت مالی‌شان به شدت کاهش یافت.»
اما او و تیمش راه‌حل‌هایی برای ادامه حیات پیدا کرده و تلاش کرده‌اند که سال ۹۷ را تمام کرده و با روحیه و تلاشی دیگر به سال جدید بروند. در این گفت‌وگو از اتفاقات اکوسیستم، دلیل تعطیلی بعضی از کسب‌وکارها، الوپیک در سالی که گذشت و برنامه‌هایش برای سال جدید گفته است.
سال ۹۷ تقریبا تمام شده و سال دیگری برای اکوسیستم ایران آغاز می‌شود. سختی‌های این سال برای الوپیک چه بود؟
شاید جواب‌های من در این زمینه تا حدی تکراری باشند، ولی اگر بخواهم یک خلاصه از وضعیت الوپیک را در سال ۹۷ بگویم، این است که سال خیلی سختی را پشت سر گذاشتیم؛ سالی که با تحریم شروع شد، بازگشت تحریم‌ها را داشتیم و نرخ ارز بالا رفت و… . طبیعتا در چنین شرایطی کار برای ما سخت‌تر شد، سرویس‌هایی که از خارج استفاده می‌کردیم، متوقف شدند و مسائلی از این دست برای ما پیش آمد.
همچنین آپ‌استورهایی که باید به صورت آنلاین از آنها استفاده می‌کردیم، از دسترس خارج شدند؛ ضمن اینکه افرادی از خارج از کشور که به عنوان مشاور با ما کار می‌کردند، از ما جدا شدند که چنین اتفاقی طبیعی بود، طبیعتا کسی که شاید بتواند ماهانه ۳هزار دلار دریافتی داشته باشد، به دنبال همکاری‌های دیگری می‌رود.
از سویی بازگشت تحریم‌ها نیز تأثیر بدی روی محیط سرمایه‌گذاری گذاشت، سرمایه‌گذاری‌های خارجی در اکوسیستم استارتاپی ایران تقریبا متوقف شدند، شاید همه نرفتند، ولی بیش از ۹۹درصد سرمایه‌گذارها و افرادی که حداقل قصد سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپی ایران را داشتند، بازگشتند.
نهایتا نیز برای بیزینس الوپیک شرایط سخت‌تر شد. ما یک بیزینس B2B هستیم، بنابراین کسی که نتواند جنسش را بفروشد، چه فروشگاه باشد، چه مغازه یا سایت اینترنتی، دیگر ارسالی ندارد و بنابراین مستقیما روی حجم بیزینس الوپیک تأثیر دارد، البته نمی‌توانم بگویم که رشدی نداشتیم، ولی رشد ما مقداری کم‌تر شده است.
-
در حال حاضر این مسائل کسب‌وکار شما را متأثر کرده است که البته مسائل کمی هم نیستند! ولی من می‌خواهم بدانم، شما به‌عنوان کسی که در رأس یک کسب‌وکار قرار دارید، چگونه انرژی را در تیمت برای ادامه کسب‌وکار نگاه داشتید و شیوه‌های مدیریتی‌ات چطور بوده است؟
به‌هرحال ما در مواجهه با این مسائل با چند مشکل و طبعا چند راهکار مواجه بودیم، یکی در استفاده از سرویس‌ها و برنامه‌های خارجی، دیگری کاربرد نقشه‌ها، دیگری عدم دسترسی به نیروهای خارجی. در زمینه برنامه‌ها و سرویس‌های خارجی ما دو راه داشتیم؛ یا باید یک برنامه را از آغاز تهیه می‌کردیم یا از نمونه‌های داخلی استفاده می‌کردیم.
مثلا وقتی از یک برنامه یا سرویس خارجی برای ارسال اس‌ام‌اس یا ایمیل استفاده کنید، چنین سیستم‌هایی هم کیفیت بالاتری دارند و هم هزینه کمتری را شامل می‌شوند، ما نیز یا باید برگردیم به خودمان و از صفر چنین چیزی را اختراع کرده یا باز از سیستم‌های داخلی استفاده کنیم.
شاید یک مثال واضح‌تر در مورد الوپیک موضوع نقشه باشد، ما دیگر نمی‌توانیم گوگل‌مپ را به آن صورتی که قبلا استفاده می‌کردیم، به کار ببریم، بنابراین باید به راه‌حل‌های داخلی روی بیاوریم که تفاوت‌هایی با سرویس‌های خارجی دارند. در حقیقت دو گزینه پیش روی ماست، یا خودمان باید از صفر ایجاد کنیم و یا از نمونه‌های داخلی استفاده کنیم.
درباره ایجاد یک برنامه جدید، باید بگویم که اگرچه چنین کاری از دست ما ساخته است، اما اصلا هدف استارتاپ الوپیک برنامه‌نویسی یا ایجاد‌کردن یک برنامه اس‌‌ام‌اسی نیست! مثلا در رابطه با ارتباطات داخلی شرکت، الوپیک می‌توانست از یک سرویس خارجی استفاده کند، ولی مجبور شدیم آن را توسعه بدهیم.
در نهایت نیز چنین روندی هزینه را بالا برده و تمرکز را پایین می‌آورد؛ از طرف دیگر نیروی شرکت نیز به جای اینکه روی موضوع و هدف الوپیک متمرکز شود، روی کارهای جانبی که مشخصا ربطی به آن هدف ندارند، تمرکز می‌کند.
در رابطه با دسترسی نداشتن به نیروهای باتجربه و خارجی نیز اگرچه این کمبود احساس می‌شود، اما الوپیک توانسته بود در همان مقطع زمانی قبل، یک انتقال دانش را در سیستم خود رقم بزند و تخصص نیروهای داخلی خود را بالا ببرد.
ضمن اینکه با آزمون و خطا نیز کارمان را جلو بردیم. خوشبختانه تا وقوع چنین مشکلاتی، شرکت آنقدر جلو رفته بود که در شرایطی که غیرقابل ادامه باشد، بتواند زنده بماند. در مورد سرمایه‌گذاری و محدودیت‌هایی که با آن روبه‌رو بودیم نیز سعی کردیم با یک الگوی تازه زندگی کنیم.
ما فکر نمی‌کنیم که بتوانیم روی سرمایه‌گذارهایی که واقعا ارزش الوپیک را می‌فهمند، حساب کنیم؛ بنابراین هزینه‌ها را پایین آوردیم و مثل خیلی از شرکت‌های دیگر مجبور شدیم سیاست استخدام را تنظیم کنیم.
-
الان تیم‌تان چند نفره است؟
حدود ۲۰۰ نفر.
-
با همه این شرایط، چیزی به آغاز سال ۹۸ نمانده است، چه نقطه‌های امیدبخشی در سال۹۸ می‌بینید؟ اصلا چیز امیدبخشی در سال ۹۸ در اکوسیستم وجود دارد؟
بله! اتفاقی که حتما قرار است بیفتد و شاید شروع آن را هم حس کرده باشید، این است که اولا شرکت‌هایی که مدیریت‌شان هیچ توجیه اقتصادی نداشته باشد، از بین خواهند رفت! مانند بامیلو، شرکتی که فایده‌ای نداشت و در واقع هر ماه معادل یک میلیون یورو را برای نگه‌داشتن شرکتی که قطعا در حوزه ایکامرس شکست خورده بود، می‌سوزاند، بنابراین منطقی بود که شرکت را ببندند و در بیزینس‌لاین‌های دیگری که داشتند، تمرکز کنند.
همچنین خیلی از شرکت‌های ضعیف دیگری که حتی به بلوغ خود نرسیدند و از بین رفتند نیز نمونه‌های دیگری از این دست شرکت‌ها هستند.موضوع دوم اینکه، نیروهایی که تاکنون فکر می‌کردند بهتر است خودشان استارتاپ راه‌اندازی کنند، می‌بینند که اگر در شرکت‌های بزرگ‌تری جذب شوند، می‌توانند در آنجا پیشرفت کنند و بنابراین این نیروها می‌توانند خیلی مفیدتر مورد استفاده قرار بگیرند.
موضوع سوم نیز این است که به نظر من مارکت اکوسیستم شاهد ادغام و خرید و جذب و… خواهد بود، به این معنا که شرکت‌های کوچک‌تری که نمی‌توانند به‌تنهایی ادامه دهند، لزوما شاید از بین نروند و جذب شرکت‌های دیگر شوند. به نظرم سال ۹۸، سال ام‌ان‌ای ایران خواهد بود و اتفاقات ام‌ان‌ای خیلی زیادی خواهیم داشت که از طرفی شاید خیلی جالب و خوب باشند، یعنی به جای اینکه ۸شرکت یک کار را انجام دهند، ۲شرکت بمانند، یا به جای اینکه رقیب‌ها، پشت سر هم کمپین و بیلبورد تبلیغاتی داشته باشند، یک شرکت کار خود را به‌درستی در زمینه تبلیغات انجام دهد.
در واقع اکوسیستم استارتاپی ایران، هم از نظر تعداد استارتاپ‌ها و هم از نظر نیروهایی که وارد این حوزه می‌شدند، باید یک فیلتر اساسی می‌شد. آدم‌هایی که ربط زیادی به این اکوسیستم نداشتند، استارتاپ راه‌اندازی کرده بودند، افرادی که نه تجربه آن را داشتند، نه فرهنگ آن را و نه انگیزه کافی داشتند که بتوانند این شرکت‌ها را در دراز‌مدت مدیریت کنند.
مثلا فردی در ساختمان‌سازی تجربه داشت و می‌خواست یک تاکسی آنلاین بزند، درحالی که هیچ ارتباطی با هم نداشتند! می‌توان گفت در چنین شرایطی، حداقل افرادی باقی می‌مانند که واقعا تجربه استارتاپی دارند و در نتیجه کیفیت از حد متوسط به بالا می‌رود و اگرچه تعداد کم می‌شود، ولی کیفیت بالاتر خواهد رفت.
-
فکر می‌کنی سال ۹۸ برای الوپیک سال رو به رشدی خواهد بود؟
بله قطعا! ما امسال را به عنوان یک سال تنظیم می‌دانیم، اگر بخواهم یک کلمه استفاده کنم، باید بگویم تنظیم! ما امسال خودمان را تنظیم کردیم، تعدادی از نیروها را جابه‌جا کردیم، کسب‌وکارمان را خیلی بهتر فراگرفتیم و روی زیرساخت‌مان کار کردیم؛ شاید این نکته برای کاربران زیاد مشخص نباشد، ولی ما در پشت پرده روی برنامه‌ها، اپلیکیشن‌ها، کدها و سرورهای‌مان تمرکز زیادی داشتیم.
-
و این زیرساختی که آماده کردید، رشد شما را در سال ۹۸ رقم خواهد زد؟
به‌هرحال الوپیک از یک سیستم جابه‌جایی بسته و موتور، تبدیل می‌شود به پلتفرمی که شما هرچه را بخواهید، می‌توانید از طریق آن سفارش دهید، چه موتور باشد، چه تاکسی باشد، چه غذا باشد یا چه بخواهید از فروشگاه‌ها خرید کنید و… همچنین شروع بیزینس‌های تازه‌تر و همکاری با شرکت‌های خیلی بزرگ نیز از برنامه‌های پیش‌روی ماست که قطعا می‌توانند رشد ما را برگردانند. رشدی که این بار یک رشد سالم است و شاید مهم‌ترین موضوع این است که الوپیک در حال حاضر یک شرکت سودده است، یعنی ما شرکت زیان‌دهی نیستیم.
گفتگوی سال گذشته هفته‌نامه “شنبه” با مهدی نایبی را از اینجا بخوانید:
