در مجموع علی‌رغم نوسانات شدید نرخ ارز و همچنین شرایط نامطلوب مالی برای بیشتر اقشار مختلف مردم، اما ما توانستیم به هدف‌گذاری‌های مالی در سال جدید برسیم.
همچنین علی‌رغم تعطیلی بسیاری از استارتاپ‌ها در سال۹۷ ما با برنامه‌ریزی، کنترل هزینه و افزایش راندمان و سختکوشی کل تیم چی‌بپوشم، توانستیم شرایط نسبتا پایداری را برای مجموعه خود فراهم کنیم.
البته با کاهش میزان فروش در ۳ ماه ابتدای سال بودیم اما با برنامه‌ریزی و معرفی بسته‌های تبلیغاتی متنوع‌تری برای کسب‌وکارهای کوچک (small business) مانند مزون‌ها و طراحان لباس بستری را فراهم کردیم که در نهایت توانستیم از اواخر تیرماه میزان درآمد چی‌بپوشم را از سال گذشته نیز بهتر کنیم.
به نظر من تجربه و دانش مدیریت دو ابزاری است که هر مدیری خود و تیم‌اش را باید به آن مسلح کند. از دیدگاه من نداشتن تجربه و دانش در حوزه مدیریت مهم‌ترین دلیل کنار‌رفتن برخی از استارتاپ‌ها در سال۹۷ بوده است. البته در این بین نمی‌توان اهمیت بهره‌وری و کنترل هزینه‌ها را نفی کرد.
سعی کنید رشد کنید و زنده بمانید
بنابراین برای زنده‌ماندن و رشدکردن در سال ۹۸، باید با رعایت مواردی چون کوچک‌بودن تیم، چابکی در تصمیم‌گیری و استفاده از منابع انسانی با دانش علمی و عملی از روزهای سخت عبور کرد.
البته من در دوران رکورد اقتصادی راه‌اندازی کسب‌وکار جدیدی را توصیه نمی‌کنم، اما استارتاپ‌هایی که در گذشته پا به عرصه گذاشته‌اند، می‌توانند با انجام مواردی مانند کنترل بودجه، استفاده از نیروی انسانی توانمند و با دانش، پارتنرشیپ با سایر استارتاپ‌ها و ادغام اصطلاحا به حیات خود ادامه دهند تا کمترین آسیب را از شرایط پیش‌رو داشته باشند.
برای به دست‌آوردن منابع مالی هم به نظر من کاهش هزینه‌ها، مدیریت دقیق مالی قدم اول برای کسب‌وکارهایی است که در سال گذشته راه‌اندازی شده‌اند، اما ایجاد یک جریان نقدی مناسب و ثابت حتی در این دوران به موسسان کمک زیادی برای گذار از دوران رکود اقتصادی خواهد کرد.
بوت‌استرپ نیز می‌تواند فرایند جذب سرمایه را به تاخیر بیندازد اما در بلندمدت برای رشد بیشتر، هر کسبوکاری نیازمند داشتن سرمایه هوشمند خواهد بود.
درآمد ارزی به بقایتان کمک می‌کند
من بیشتر توصیه می‌کنم در سال ۹۸ به جای جذب نیروی جدید، با توانمندسازی نیروهای موجود در هر استارتاپی سعی در کنترل هزینه‌ها داشته باشیم تا مثل برخی از استارتاپ‌های معروف در سال گذشته به تعدیل نیرو نرسیم.
همچنین در سال ۹۸، ارائه خدمات فنی و مهندسی برای کشورهای خارجی و کسب درآمد ارزی می‌تواند یکی از مهم‌ترین کارهایی باشد که موسسان استارتاپ در سال آینده به آن توجه داشته باشند. این مسئله هم به بقای استارتاپ‌ها کمک می‌کند و با اشتغالزایی و به خدمت‌گرفتن نیروهای جوان به رشد بیشتر کشور کمک خواهد کرد.
مطمئنا در سال آینده نیز با رکود اقتصادی مواجه خواهیم بود، بنابراین افرادی که به راه‌اندازی کسبوکاری علاقه دارند، باید با دو دیدگاه به راه‌اندازی استارتاپ بپردازند؛ یکی اینکه می‌توانند با توجه به نیازهای اساسی و پایه‌ای مردم که حتی در دوران تحریم و رکورد اقتصادی حذف‌نشدنی است، استارتاپ راه‌اندازی کنند و دیگری توجه به بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای است.
