سهم بزرگ کسبوکارهای اینترنت‌محور از آینده اقتصاد ایران
گفت‌وگوی «شنبه» با میلاد منشی‌پور به مناسبت دریافت نشان امین‌الضرب
طی ۳دوره اخیر مراسم اهدای نشان امین‌الضرب، بنیانگذاران کسبوکارهای اینترنت‌محور و استارتاپی نیز پابه‌پای کارآفرینان حوزه‌های سنتی یا همان کارآفرینان نسل اول، نشان و لوح دریافت کرده‌اند.
در سال‌های گذشته این نشان به بنیانگذاران کسب‌وکارهایی چون کافه‌بازار، دیجی‌کالا و آپارات اهدا شده بود. امسال و در چهارمین دوره این مراسم، میلاد منشی‌پور، هم‌بنیانگذار تپ‌سی این نشان را دریافت کرد. منشی‌پور معتقد است که براساس تجربه جهانی، سهم استارتاپ‌ها به‌ویژه کسبوکارهای حوزه خدمات آنلاین، از آینده اقتصاد ایران قابل‌توجه خواهد بود. در گفت‌وگویی که با او داشتیم، از اهمیت دریافت این نشان، دلایل و چرایی اعطای آن به تپ‌سی، نقش کسبوکارهای اینترنت‌محور در آینده اقتصاد ایران و… صحبت کرد که در ادامه می‌خوانید.
به‌عنوان فردی که از حوزه استارتاپی نشان امین‌الضرب را دریافت کردید، این نشان و دریافت آن چه پیامی برایتان دارد؟
اینکه تپ‌سی در همایش امسال و کسبوکارهای دیگری چون دیجی‌کالا، کافه‌بازار و آپارات در سال‌های گذشته چنین نشانی دریافت می‌کنند، حاوی این پیام است که کسبوکارهای آنلاین نقش و سهم مهمی در اقتصاد امروز ایران دارند؛ یعنی طی چهار پنج سال گذشته کسبوکارهای آنلاین با رشدی که داشته‌اند و ارزش‌هایی که خلق کرده‌اند، توجه کارآفرینان نسل اول و فعالان اقتصادی و بازرگانی را به خود جلب کرده‌اند.
بنابراین به نظر می‌رسد که ابعاد برخی کسبوکارهای آنلاین به مرحله‌ای رسیده که در عرصه اقتصادی کشور، نقش معناداری بازی بکنند. این مسئله جای خوشحالی دارد، چون نشان می‌دهد که اقتصاد یعنی عدد و رقم. بنابراین دیگر مهم نیست که کسب‌وکار اینترنتی باشد یا جنس کسب‌وکارهایی که در فضای فیزیکی فعال هستند؛ بلکه مهم این است که براساس منطق عدد و رقم، کسبوکارها توانسته باشند ارزش خلق کنند. به نظر من کسبوکارهای آنلاین به مقیاسی رسیده‌اند که از طرف سایر فعالان اقتصادی نیز شناخته شوند و در محور توجه قرار بگیرند. از این جهت که می‌توانند نقش‌آفرینی معنادار و غیرقابل انکاری در فضای اقتصادی کشور داشته باشند.
منظورتان از نقش معنادار چه است؟
کاری که کسبوکارهای آنلاین انجام می‌دهند، در سه جهت قابل بررسی است؛ یا سرویس و خدماتی عرضه می‌کنند که از نمونه‌های قدیمی خودشان که در فضای سنتی حضور دارند یا بهتر هستند و رفاه بیشتری را برای مصرف‌کننده و کاربر ایجاد می‌کنند یا ارزان‌تر هستند و قیمت را کاهش می‌دهند یا هر دوی این موارد. این مسئله باید به حجمی برسد که در اقصی نقاط کشور قابل حس باشد. جهت دوم مربوط به درآمدزایی و فروش و سایر معیارهای اقتصادی مشخصی است که باید در مقابل شرکت‌هایی که چندین دهه است در فضای اقتصادی ایران در حال کار هستند، از یک حدودی بالاتر و قابل حس و قابل بیان باشد.
جهت سومی که کسبوکارهای آنلاین دنبال می‌کنند، اشتغال‌زایی است. البته میزان اشتغال‌زایی هم اهمیت دارد و باید به اندازه‌ای باشد که مورد توجه قرار گیرد؛ یعنی برای طیف گسترده‌ای از مردم، زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم را فراهم کرده باشند. مثلا تپ‌سی در حال حاضر برای بیش از ۱۴۰۰ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد کرده است. همچنین بیش از یک میلیون نفر به صورت غیرمستقیم از طریق تپ‌سی صاحب شغل و درآمد شده‌اند. این سه جهتی که اشاره کردم، در ارتباط با تپ‌سی معنادار و کاملا قابل ارزیابی و اندازه‌گیری هستند.
تفاوت سنی مشهودی بین افرادی مانند شما و سایر کارآفرینانی که از دیگر حوزه‌های اقتصادی نشان دریافت کردند، به چشم می‌خورد. این امر نشان می‌دهد که نسل آینده کارآفرینان ایران قطعا افراد بیشتری را از حوزه آنلاین به خودش خواهد دید. حتی شاید عمده اقتصاد در دست همین جوانان باشد. ارزیابی خودتان به‌عنوان جوانی که در کنار موسپیدان عرضه تولید و اقتصاد، نشان امین‌الضرب را دریافت کردید، از این مسئله چه است؟
به نظر من کسبوکارهای نو و اینترنت‌محور، سهم بزرگی در آینده اقتصاد کشور دارند و این کسبوکارها، ارزشمندترین برندهای کشور خواهند شد. در ۲دهه گذشته، شرکت‌های اینترنت‌محور به ارزشمندترین شرکت‌های دنیا تبدیل شده‌اند و در سال۲۰۱۸، ۱۵شرکت برتر دنیا، از لحاظ ارزش برند، کسبوکارهای نوینی شامل اپل، گوگل، آمازون و مایکروسافت بوده‌اند.
ضمن اینکه راه گریز از تنگناهای اقتصادی موجود کشور، گذر از اقتصاد تولیدمحور به اقتصاد اینترنت‌محور است که باعث کارآفرینی و اشتغال‌زایی سریع و گسترده می‌شود. همان‌طور که تاکسی‌های آنلاین در کمتر از ۵ سال، ۳۶۰۰ اشتغال مستقیم و ۲میلیون اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند. علاوه بر این، با توجه به کمبود منابع، این اقتصاد اینترنت‌محور است که می‌تواند با منابع مالی بسیار کمتری نسبت به شرکت‌های تولیدی، کار خود را شروع کرده و ارزش خلق کند.
باید توجه کنیم که امروز، کشورهای بزرگ و قدرتمند، به علت اهمیت زیاد اقتصاد اینترنت‌محور در سطح ملی برای این حوزه برنامه‌ریزی می‌کنند و حتی کشوری مانند عربستان، ۴۵ میلیارد دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده است چون می‌دانند آینده متعلق به این شرکت‌هاست.
از سوی دیگر، توجه به این نکته ضروری است که نظر به ضریب نفوذ بالای اینترنت و تلفن همراه هوشمند در ایران، ما فرصت‌ها و مزیت رقابتی مهمی در این حوزه داریم که می‌تواند زمینه رشد سریع‌تر این بخش را در اقتصاد فراهم کند. همچنین ما در کشور، منابع انسانی توانمندی برای توسعه اقتصاد اینترنت‌محور داریم و آمارها نشان می‌دهد که ایران، رتبه اول سرانه فارغ‌التحصیلان در رشته‌های علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات را در دنیا دارد.
تجربه سایر کشورها هم نشان می‌دهد که سهم کسبوکارهای آنلاین و اینترنت‌محور و کسبوکارهای مبتنی بر تکنولوژی، در آینده اقتصاد بسیار زیاد خواهد بود. وقتی به ۱۵ شرکت و برند برتر جهان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بیش از نیمی از آنها شرکت‌هایی از جنس کسبوکارهای نوآوری و فناور و آنلاین هستند. بنابراین با مشاهده چنین آماری از برترین و ارزشمندترین برندهای جهان، قابل پیش‌بینی است که طی یک دهه آینده در ایران هم اتفاق مشابهی رخ بدهد و کسب‌وکارهایی از جنس کسبوکارهای اینترنت‌محور، جزو ارزشمندترین برندهای ایران باشند.
حتی در شرایطی که به نظر می‌رسد هر روز عرصه بر آنها تنگ می‌شود، باز هم می‌توان امیدوار بود که کسبوکارهای آنلاین طی سال‌های آینده بتوانند رشد قابل‌توجهی داشته باشند؟
وقتی شرایط اقتصادی خوب باشد، همه ارکان اقتصاد اعم از آنلاین و تکنولوژیک و غیرآنلاین رشد می‌کنند و آینده قابل توجهی خواهند داشت، اما اگر اقتصاد در وضعیت رکود باشد، همه ارکان آن آسیب می‌بینند. در نهایت موضوع این است که موقعیت کسبوکارهای آنلاین نسبت به کسبوکارهای سنتی چقدر تغییر می‌کند. به نظر می‌رسد که اوضاع به سمتی در حال حرکت است که اتفاقات مثبت بیشتری در سمت آنلاین‌ها رخ می‌دهد و بخش‌های بیشتری از اقتصاد آنلاین خواهد شد. به‌ویژه حوزه خدمات بیشتر به صورت آنلاین ارائه خواهد شد و از این مسئله گریزی نخواهد بود.
نشان امین‌الضرب را در حضور تعداد زیادی از سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی دریافت کردید. بخش اعظم سرمایه این افراد تاکنون در حوزه‌های سنتی چرخیده و کمتر شاهد حضور این سرمایه به صورت گسترده در حوزه آنلاین بوده‌ایم. به نظرتان دریافت این نشان در حضور آنها، چقدر می‌تواند این باور را در آنها ایجاد کند که حوزه استارتاپی و کسبوکارهای آنلاین و فناور، حوزه مناسبی برای سرمایه‌گذاری است و تشویق بشوند که سرمایه‌های خود را به این بخش هم بیاورند؟ چون الان راه‌های ورود سرمایه خارجی بسته است. فعالان استارتاپی از نبود سرمایه در رنج هستند. در صورتی که سرمایه‌های انباشت‌شده زیادی در ایران داریم که بخش‌هایی از آنها می‌تواند به اکوسیستم استارتاپی بیاید اما این اتفاق به صورت فراگیر رخ نداده است.
ما امیدواریم که این اتفاق بیفتد. ما امیدواریم که اعتماد و امید به این حوزه در صاحبان سرمایه ایجاد شود. باز هم تاکید می‌کنم که برای اینکه روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، می‌توانیم به تجربه دیگر کشورها توجه کنیم. الان بسیاری از افراد معتقدند که آینده نامعلوم است و نمی‌دانیم چه می‌شود و بنابراین سرمایه‌گذاری را متوقف کرده‌اند. اما تجربه دیگر کشورها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی کسبوکارهای آنلاین، مشخصه بارز آینده فضای اقتصاد است. سرمایه‌گذاران سایر کشور در بحران‌های اقتصادی هم سعی کرده‌اند که فرصت سرمایه‌گذاری روی حوزه آنلاین را از دست ندهند.
من خیلی امیدوارم که سرمایه‌گذاران، حتی بخش کوچکی از سرمایه خود را به حوزه استارتاپی بیاورند، چون تنها راه اینکه اعتمادشان جلب شود، این است که به این حوزه بیایند، سرمایه‌گذاری کنند و تجربه به دست بیاورند تا در مراحل بعدی با شناخت ویژگی‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه، با اعتماد و اطمینان بیشتری، پول‌های بزرگ‌تری را در این بخش سرمایه‌گذاری کنند. البته من انتظار ندارم که در شرایط کنونی، بازیگران بزرگ عرصه اقتصاد سنتی، بخش هنگفتی از سرمایه‌شان را به یکباره به حوزه آنلاین بیاورند، بلکه شیوه منطقی این است که تعدادی از آنها بخش‌های کوچکی از سرمایه خود را جمع کرده و به اکوسیستم استارتاپی تزریق کنند.
من مطمئن هستم که حتی اگر از جهت امتحان‌کردن این حوزه، سرمایه‌گذاری اندکی داشته باشند، در مراحل بعدی، اعتمادشان بیشتر جلب می‌شود، چون تا زمانی که از بیرون به این بخش نگاه کنند، مسائل و ظرفیت‌هایش را نخواهند شناخت. در نهایت اینکه من نمایندگان اقتصاد خصوصی کشور را به مشارکت در توسعه اقتصاد اینترنت‌محور دعوت می‌کنم، چون ورود بازیگران اینترنتی به اقتصاد کشور، می‌تواند منجر به سهولت دسترسی به مشتریان و گسترش بازار کسبوکارهای دیگر شود. همان‌طور که فروشگاه‌های آنلاین، مشتریان جدیدی برای شبکه تامین‌کنندگان کالا و خدمات مختلف فراهم کردند و این دو را به هم پیوند دادند.
وقتی این نشان را دریافت کردید، چه معنایی برایتان داشت و چه وظایف دیگری برایتان تعریف شد یا به تعبیر دیگر، احساس کردید که از این به بعد چه کارهای دیگری باید انجام بدهید.
باید تاکید کنم که من این نشان را به نمایندگی از تیم تپ‌سی دریافت کردم. در واقع این نشان تنها متعلق به من نیست بلکه به همه کسانی تعلق دارد که در سه‌سال‌و‌نیم گذشته در ساخت و توسعه تپ‌سی کنار من بوده‌اند؛ از هم بنیانگذاران تپ‌سی یعنی هومن دمیرچی و حمید مهینی تا تمام مدیران و همکارانم که جزو خلاق‌ترین، کارآمدترین و حرفه‌ای‌ترین‌های کشور هستند. دریافت این نشان برای تیم تپ‌سی، انرژی زیادی به همراه داشته است و در شرایط فعلی، این امید و انرژی برای همه تیم ما، پیش‌برنده خواهد بود. بنابراین کلیت تیم ما احساس‌شان این خواهد بود که از این به بعد باید هر روز بهتر از روزهای قبل باشیم، چون به ما اعتماد شده و این اعتماد برای ما خوشایند و امیدآفرین است.