زنجیره بلوک یا همان Blockchain به واژه پرکاربردی تبدیل شده که نقل مجلس تقریبا تمام برنامه‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و قانونگذاری‌ها شده است. زنجیره بلوک یا طبق مصوبه فرهنگستان که Block را در حوزه مخابرات بستک ترجمه کرده‌اند، زنجیره بستک، پایگاه داده توزیع‌شده و مبتنی بر اجماع است که به‌صورت مستمر فهرستی از رکوردها (رده‌ها) را که هرکدام به گزینه‌های قبلی فهرست ارجاع می‌دهند، حفظ می‌کند و به این ترتیب در مقابله با تضعیف یا بازنگری غیرمجاز تقویت می‌شود. زنجیره بلوک زیربخشی از فناوری های دفترکل توزیع‌شده است.
این کلمه با این معنی نسبتا سخت و پیچیده و شاید گنگی هم که دارد اما تقریبا کلمه مد و باب روز صنعت فناوری سال ۲۰۱۷ شد. البته این مد روز پایش به استارتاپ‌ها هم باز شده و حوزه‌ای شده که حالا دیگر اگر کسی بخواهد استارتاپی که دارد را به چشم دیگران کمی پیچیده‌تر از آنچه هست نشان دهد، با تمرکز بر دو بخش هوش مصنوعی و زنجیره بلوک می‌تواند نتایج شگفت‌انگیزی را مشاهده کند.
استارتاپ‌های حوزه مالی مبتنی بر زنجیره بلوک هم توانستند در نیمه اول سال ۲۰۱۷ حدود ۲۴۰میلیون دلار سرمایه جذب کنند؛ هرچند که دیگر قابلیت‌ها و کاربردهایی که این فناوری در دیگر بخش‌ها و صنایع دارد، تازه شناسایی شده‌اند.
اولین و معروف‌ترین استفاده از فناوری زنجیره بلوک در دفتر کل تراکنش‌های بیت‌کوین اتفاق افتاد که البته الهام‌بخش خلق دیگر ارزهای رمزنگاری‌شده نیز شد و پتانسیل موجود در این فناوری برای ایجاد تغییرات گسترده در دنیا نیز با ظهور و به‌ویژه معروف و پر‌استفاده‌شدن بیت‌کوین مورد صحبت و بررسی قرار گرفت. هرچند که ارز بیت‌کوین تنها مورد کاربرد فناوری زنجیره بلوک نیست و قراردادهای هوشمند، اوراق بهادار و ثبت و نگهداری سوابق هم از دیگر بخش‌هایی است که از این فناوری بهره‌مند می‌شود. سال گذشته یعنی سال ۲۰۱۷، سالی بود که زنجیره بلوک واقعا و به معنای واقعی کلمه مورد توجه مردم، صنعت، قانونگذارها و کاربران قرار گرفت. چند روزی نیست که وارد سال ۲۰۱۸ شده‌ایم و به احتمال بسیار زیاد این نوآوری به برهم‌زنندگی که در صنعت ایجاد کرده همچنان ادامه خواهد داد. در ادامه می‌خواهیم پنج بخش اصلی که تحت تأثیر این برهم‌زنندگی قرار خواهند گرفت را معرفی کنیم.
- استفاده بیشتر زنجیره بلوک خارج از فضای مالی
با اینکه کاربردهای زنجیره بلوک برای بخش مالی ملموس‌تر است اما این فناوری برای هر صنعت و سازمانی که در آن ثبت و نظارت بر تراکنش‌ها امری ضروری است، می‌تواند مفید و مثمرثمر باشد. در بخش مراقبت‌های بهداشتی، IDC Health Insights پیش‌بینی کرده که ۲۰ درصد سازمان‌ها تا سال ۲۰۲۰ عملیات زنجیره بلوک خواهند داشت و برای رسیدن به هدف، در سال ۲۰۱۸ حتما شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در این مسیر خواهیم بود.
در بخش به‌کارگیری و منابع انسانی هم رزومه‌های زنجیره بلوک توسعه پیدا کرده‌اند که می‌توانند فرایند انتخاب را با تأیید مدارک ارسال‌کنندگان و تجربه‌های مربوطه، ساده‌سازی کند.
در همین حال، در زمینه تولید و صنعت، مؤسسه تحقیقات زنجیره بلوک که بنیانگذاران آن عبارتند از آی‌بی‌ام، پپسی‌کو و فدکس، می‌گوید که فناوری زنجیره بلوک را به چشم نسل دوم انقلاب دیجیتال، پس از توسعه اینترنت می‌بیند.
- رویارویی زنجیره بلوک با اینترنت اشیا
با اینکه چنین عنوانی شاید بیشتر شعارگونه به نظر برسد، اما تفکرات جدی در این زمینه وجود دارد که چطور هر دوی این فناوری ها، هم زنجیره بلوک و هم اینترنت اشیا، می‌توانند با همکاری و ادغام با یکدیگر فرایندهای کسب و کار و زندگی روزانه افراد را بهبود بخشد.
امنیت یکی از ویژگی‌های مهم است که طبیعت رمزنگاری‌شده زنجیره بلوک آن را به گزینه مناسبی برای حفظ و نگهداری از تعداد رو به رشد دستگاه‌های متصل در خانه و دفاتر تبدیل می‌کند. تحقیقات انجام‌شده پیش‌بینی می‌کند که قدرت محاسبه زنجیره بلوک برای استخراج بیت‌کوین مورد استفاده قرار می‌گیرد را می‌توان برای حفاظت از خانه‌های هوشمند در برابر نسل جدید سارقان سایبری به کار گرفت. یکی دیگر از استفاده‌های پیشنهادشده از زنجیره بلوک در زمینه خودکارسازی تراکنش‌های کوچک میان ماشین‌هاست.
- قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند یکی دیگر از امکاناتی است که زنجیره بلوک فراهم کرده است. قراردادهای هوشمند به این معنی است که قراردادها به طور اتوماتیک و زمانی که شرایط مورد نیاز انجام شود، اجرا شوند. زنجیره بلوک قراردادهای هوشمند را به خاطر ماهیت اجماعی که دارند، ممکن می‌سازد. یکبار که روی شرایط موجود موافقت شد، قرارداد انجام می‌شود.
شرکت بیمه AIG هم در حال آزمایش سیستم قرارداد هوشمند زنجیره بلوک است تا روی خط‌مشی‌های پیچیده بیمه که نیازمند همکاری‌های بین‌المللی است، بتواند نظارت داشته باشد.
- تأیید دولتی ارزهای رمزنگاری‌شده؟
دولت روسیه شاید جزو اولین دولت‌هایی بود که در زمینه ارزهای رمزنگاری شده، با اعلام «کریپتو روبل»، اقداماتی انجام داد و صدالبته که غیرقابل اجتناب است که دولت‌ها و سیاستمداران کم‌کم مزایا و موارد استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده بر مبنای زنجیره بلوک را در نظر نگیرند. از طرف دیگر، کشورهایی مانند چین هم کاملا خصمانه در مواجهه با این ارزهای رمزنگاری‌شده برخورد کردند و به صرافی‌ها امکان فعالیت در این زمینه را ندادند و به مردم هم درباره سرمایه‌گذاری روی ارزهای رمزنگاری‌شده هشدار دادند. با تمام این تفاسیر، با آشکار‌شدن پتانسیل‌های زنجیره بلوک در حوزه سرویس‌های مالی و عمومی، سال ۲۰۱۸ می‌تواند سالی باشد که در نهایت دولت‌ها بیشتر و بیشتر به سمت زنجیره بلوک رو می‌آورند.
- بسیاری از اقدامات زنجیره بلوک به شکست منتهی خواهد شد
بدون‌شک زنجیره بلوک پتانسیل انقلابی‌بودن در صنعت را دارد و مانند هر پدیده انقلابی هم خطراتی به همراه دارد. در مورد زنجیره بلوک می‌توان گفت که با عجله رفتن به سمت این فناوری بدون اینکه دقیقا بدانید چه می‌خواهید، صرفا یک کار عبث و پرهزینه خواهد بود. زنجیره بلوک هم مانند هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها جزو فناوری‌های تغییردهنده است که البته این تغییرات با یک روند تدریجی طی خواهد شد.