یونان و سیاست جذب جوانان باهوش فقیر
روزهای خوش در انتظار اکوسیستم استارتاپی یونان
بخش فناوری یونان کوچک است، اما به‌سرعت در حال رشد. سال ۲۰۱۷، شرکت‌های نرم‌افزاری و الکترونیکی یونان ۲۸۰۰۰ نفر را استخدام کردند یعنی کمتر از یک‌درصد نیروی کار کشور. با این حال، نرخ استخدام از سال ۲۰۱۳ بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته است.
طی ۵ سال اخیر، استارتاپ‌ها سه خروجی فناوری داشته‌اند که ارزش آنها بیش از ۲۰میلیون یورو است. در حالی که پیشتر از این دست خروجی‌ها وجود نداشت. فقط شش یا هفت شرکت فناوری داخلی وجود دارد که ارزش آنها بیش از ۱۰۰میلیون یورو است.
اما سال ۲۰۱۴ فقط دو شرکت در چنین وضعی به‌سر می‌بردند. افرادی که به اکوسیستم استارتاپی یونان بدبیناند، ادعا می‌کنند که رشد اخیر این کشور ناشی از عوامل گذراست و ساختارها به سود صنایع دانش‌بنیان تغییر نکرده است. این ادعا تا حدودی صحت دارد.
پس از سال ۲۰۱۹، دست طبقه متوسط و تحصیلکرده از مشاغل سنتی کوتاه شده و دلیل این مهم کاهش تقاضای داخلی و مخارج عمومی بود. افراد به جای اخذ مدرک پزشکی یا عمرانی به دنبال راه‌اندازی استارتاپ‌ها رفتند.
فارغ‌التحصیلان رشته ریاضیات مهارت‌های برنامه‌نویسی خود را تقویت کردند و در کسب‌وکارهای مختلف مشغول به کار شدند، به جای اینکه در پی تدریس و کار معلمی بروند. وقتی هزینه‌های نیروی کار کاهش یافت، عده‌ای به فکر راه‌اندازی مراکز توسعه و واحدهای پشتیبانی افتادند و رشد اقتصادیِ ناشی از گردشگری و ساخت‌وساز دوباره انگیزه‌ها را افزایش داد. در نتیجه، کشور از کارآفرینان فناوری و توسعه‌دهندگان اشباع شد. طرح‌های تأمین بودجه عمومی نیز در این زمینه یاری‌رسان بود.
سال ۲۰۱۲، دولت یونان ۵۰میلیون یورو در اختیار چهار صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر کوچک قرار داد و آنها ۷۳ میلیون یورو روی ۶۳ استارتاپ سرمایه‌گذاری کردند. در یونان، این صندوق‌های فناوری نهادهای جدیدی بودند.
بدون آنها، برخی از داستان‌های موفقیت استارتاپ‌ها نوشته نمی‌شد. سال ۲۰۱۷، ایکوی‌فاند، یک نهاد دولتی و صندوق سرمایه‌گذاری اروپایی اتحادیه اروپا بودجه لازم را در اختیار شش صندوق مشابه دیگر قرار دادند.
ابتدا قرار بود تا سال ۲۰۲۳ حدوداً ۲۱۰میلیون یورو روی ۱۵۰ شرکت سرمایه‌گذاری کنند. با این حال، هیچ اکوسیستم استارتاپی سالمی نمی‌تواند تا ابد روی بودجه دولتی حساب باز کند. آیا صنعت فناوری یونان سرمایه خصوصی کافی را برای رشد خود جذب خواهد کرد؟
برخی در این باره بدبیناند. اما افراد خوش‌بین معتقدند که ظرفیت رشد کسب‌وکارهای فناوری در یونان از سایر صنایع بیشتر است. بنابراین، رقابت استعدادها و سرمایه‌های بیشتری را وارد این حوزه می‌کند. هنوز اخذ مجوز برای کارخانجات و پارک‌های مختلف دشوار است، هرچند که برای دفاتر و آزمایشگاه‌ها آسان صادر می‌شود.
در کشوری که بوروکراسی سفت‌وسخت و مقررات غیرقابل‌پیش‌بینی دارد سرمایه‌گذاری روی کارخانجات و تجهیزات کمی خطرناک به نظر می‌رسد. افراد در صورت نامساعدشدن شرایط کسب‌وکار بدون هزینه هنگفت نقل مکان می‌کنند و به کار برای همان کارفرما ادامه می‌دهند.
بنیانگذاران می‌گویند که در یونان وفاداری کارمندان خیلی بیشتر از بازارهای پررونقی چون سیلیکون ولی یا لندن است. علاوه بر این، بازار محصولات و خدمات فناوری جهانی است و هزینه‌های حمل‌ونقل یا قوانین گمرکی محلی آن را محدود نمی‌کند.
استارت‌آپ‌های علوم‌محور نیز ایجاد شده‌اند. انتظار می‌رود که طی پنج سال آینده این استارت‌آپ در سطح جهانی به موفقیت دست یابد. منبع دیگر مجموعه افراد باهوش و سختکوشِ خانواده‌های فقیرند. آنها اغلب به خوبی آموزش داده می‌شوند. اما شغل خوبی پیدا نمی‌کنند
شرکت‌های کوچک در کشورشان با شرایط نامطلوبی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. هنوز نظام حمل‌ونقلی یونان دایر است و به دلایل مختلفی رشد کرده است، به دلیل حضور تیم‌های کوچک و ماهر و بازاری جهانی.
اما مشکل اینجاست که نمی‌توان رونق یک کسب‌وکار فناورانه را در یونان تضمین کرد. یک صنعت فناوری در حال شکوفایی باید بر پایه نقاط قوت محلی خود ایجاد شود، به ویژه کارآفرینان، مهندسان، دانشمندان، طراحان و فروشندگان. شرایط در این خصوص کمی پیچیده است.
توسعه‌دهندگان اولیه، طراحان و آماردهندگان بسیارند و خیلی از آنها با استعداد. اما از سوی دیگر یافتن افراد باتجربه در منطقه کار دشواری است. با این حال، در یونان یک منبع بالقوه بزرگ از سرمایه انسانی وجود دارد. از سال ۲۰۱۰ مهاجرت هزاران هزار یونانی آغاز شد و بسیاری از آنها وارد شرکت‌ها و دانشگاه‌ها شدند.
خیلی‌ها مایلند که به کشورشان بازگردند و رابطه‌ای حرفه‌ای با آن برقرار کنند. برخی از بهترین استارتاپ‌های دنیا نیز توسط یونانی‌ها راه‌اندازی شده است. هدف ایشان تأسیس تیم توسعه‌وتحقیق و واحدهای پشتیبانی خود در کشورشان است.
هزینه نیز عامل مهمی است. بنیانگذاران می‌گویند که وفاداری کارمندان در یونان از سایر مناطق بیشتر است. این استارتاپ‌ها می‌توانند مهندس‌های ارشد یا فروشندگان برتر را از خارجِ کشور جذب کنند.
دانشگاه‌ها و مؤسسات یونانی تحقیقات جهانی انجام می‌دهند.
اما تعداد کمی از آنها به ثبت اختراع و محصول مبادرت می‌کنند. برخی می‌خواهند این شرایط را تغییر دهند. روند جهانیِ نوآوریِ اختلال‌زا پا را از نرم‌افزار فراتر گذاشته و وارد مواد، علوم زیستی، کشاورزی، انرژی و روبات شده و فرصت‌هایی برای ورود محققان به کسب‌وکارها ایجاد کرده است. علاوه بر این، استارتاپ‌های علوم‌محور نیز ایجاد شده‌اند. انتظار می‌رود که طی پنج سال آینده این استارتاپ در سطح جهانی به موفقیت دست یابد.
منبع دیگر مجموعه افراد باهوش و سختکوشِ خانواده‌های فقیرند. آنها اغلب به خوبی آموزش داده می‌شوند. اما ممکن است به دلیل نداشتن روابط اجتماعی شغل خوبی پیدا نکنند. در یونان تعداد شرکت‌های خانوادگی بسیار زیاد است و استارتاپ‌های فناوری استثناء هستند.
بخش فناوری به افراد با تابعیت چندگانه نیاز دارد و شرکت‌های جهانی بدین منظور شرکت‌های محلی را خریداری می‌کنند. این نشان می‌دهد که یونان می‌تواند رابطی ارزشمند در نوآوری جهانی باشد. با توجه به تمام موارد فوق، یونان این بخت را دارد که در حوزه فناوری به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کند و باید نسبت به این امر خوش‌بین بود.