چه کسی فکرش را می‌کرد ایده به اشتراک‌گذاری عکس برندی میلیارد دلاری بسازد؟
حتی هنوز هم باورش چندان آسان نیست که یک اپلیکیشن موبایلی بتواند زندگی بنیان‌گذارش را یک‌شبه زیرورو کند و در کمتر از دو سال برندی بر سر زبان کاربران آیفون باشد. برندی که زمانی توانست با کارمند به بیش از میلیون کاربر دست یابد. بی‌شک استارتاپ‌های موفق در دنیای تکنولوژی کم نیستند و افرادی که توانسته‌اند ایده‌هایشان را تبدیل به شرکت‌هایی غول‌پیکر و میلیارد دلاری کنند بسیارند. اما شاید سرعت محبوبیت و تب فراگیر هیچ کدام از آن‌ها به پای این استارتاپ شش‌ساله نرسد. استارتاپ یا به عبارت بهتر برندی که در زمان و مکان مساعد شروع به کار کرد با حال و روز مخاطبش بهتر از هرکسی آشنا بود و چیزی نگذشت که گوشه‌ای از حافظه موبایل‌های هوشمند را به خود اختصاص داد. تمام این گزاره‌ها شرح حال «اینستاگرام» است. اپلیکیشنی که این روزها بزرگ‌ترین بهانه برای استفاده از دوربین‌های موبایل و به اشتراک‌گذاری روایت‌های تصویری زندگی کاربرانش شده است. برندی که هرچند به ظاهر از سال آغاز به کار کرده است پیش‌تر با نام‌های دیگری پایش را به دنیای استارتاپ‌ها باز کرده بود.
دو ذهن و یک ایده
دو بنیان‌گذاری که اینستاگرام حیاتش را مدیون ذهن آن‌هاست کوین سیستروم و مایک کرینگر هستند. کسانی که هردو پیش‌تر از تولد اینستاگرام سابقه راه‌اندازی استارتاپ‌هایی با محوریت به اشتراک‌گذاری عکس را داشته‌اند و همین نشان می‌دهد ایده این اپلیکیشن از مدت‌ها قبل در ذهن آن‌ها پرورش یافته بود. مایک در دوران دانشجویی برای یکی از کلاس‌های درسی‌اش برنامه‌ای را طراحی کرده بود به نام «برایم کمی آفتاب بفرست». پروژه‌ای که محوریت آن ثبت عکس از زوایای نور و آفتاب و فرستادن آن برای کسانی بود که در مناطق سرد و با روزهای کوتاه زندگی می‌کنند.
کوین هم سابقه کار در گوگل را داشت. اوایل سال زمانی که اپلیکیشن Foursquare میان جوانان آمریکایی باب شده بود برنامه‌ای به نام Burbn طراحی کرد که مبتنی بر به اشتراک‌گذاری مکان‌های جذابی بود که کاربران به آن‌ها سر زده بودند. بعد از مدتی Burbn تنها محلی برای به اشتراک‌گذاری عکس‌های کاربران از رستوران‌ها و کافه‌ها شده بود و متن نوشتاری چندانی در آن به چشم نمی‌خورد. تلاقی این دو جوان که ایده‌های مشابهی در سرشان جرقه خورده بود اینستاگرام را در اکتبر همان سال به دنیا آورد. اپلیکیشنی که در کمتر از ساعت از لانچ شدنش هزار نفر کاربر را به خود جذب کرد.
اینستاگرام فرزندخوانده فیس‌بوک
سرعت تاخت‌وتاز اینستاگرام در دنیای استارتاپ‌ها مثال‌زدنی است چراکه همزمان با روی کار آمدنش آیفون هم به بازار آمد و این همزمانی کاربرانش را در طول سه ماه به یک میلیون نفر رساند. دو ماه بعدتر اینستاگرام میلیون کاربر داشت. در همان دوران جاستین بیبر خواننده پاپ آمریکایی هم به خانواده کاربرانش پیوست و وقتی تقاضایش مبنی بر تشکر بنیان‌گذاران اینستاگرام از حضور او با مخالفت مواجه شد برای همیشه اکانت اینستاگرامش را غیرفعال کرد. هرچند مایک و کوین بعدها نشان دادند که نیازی به طرفداری یک خواننده پاپ ندارند و ملاقات با میشل اوباما و دیوید کامرون در رزومه آن‌ها درخشان‌تر از این‌ها بود. اینستاگرام که ساعت صبح در آپارتمان کوین در سانفرانسیسکو متولد شده بود تا دو سال بعد از تولدش تنها در اختیار کاربران سیستم عامل آی‌اواس بود و در حالی که میلیون کاربر داشت نسخه اندروید آن بیرون آمد. سرعت اضافه شدن کاربران به این برنامه در سال از فیس‌بوک پیشی گرفته بود. شاید همین امر باعث شد فیس‌بوک ترجیح دهد این رقیب تازه‌وارد را به فرزندی بپذیرد و سهام آن را به قیمت یک میلیارد دلار بخرد و تا سال ارزش این برند را به میلیارد دلار برساند.
رنگ ناآشنای زرد و بنفش
کاربران اینستاگرام تا یازدهم می این اپلیکیشن را با لوگوی قهوه‌ای‌رنگ و کلاسیکی می‌شناختند که یادآور دوربین‌های آنالوگ و نوستالژی عکس‌های چاپ‌شده در آلبوم بود. لوگوی اینستاگرام آنچنان می‌نمود که گویی عمرش به سال‌ها پیش از شکل‌گیری اینترنت بازمی‌گردد و همان دوربینی است که به گردن آویزان می‌کردیم. تغییر آیکون این برند آن هم بعد از شش سال نشان داد که اینستاگرام قصد ندارد در قالب عکس‌های وینتیج و فیلترهای خسته و کلاسیکی که باب طبع بسیاری از ما بود باقی بماند. اینستاگرام سال عرصه‌ای است برای خودنمایی سلبریتی‌ها و برندهای جهانی و شاید مهم‌تر از همه این‌ها جدی‌ترین شبکه اجتماعی نوجوان‌ها باشد. نوجوانانی که بیش از لوگوی چرمی کلاسیک آیکونی جذاب را می‌پسندند. ایان اسپالتر طراح ارشد اینستاگرام بعد از آپدیت آیکون جدید نوشت: «به نظرم آیکون و طراحی قبلی اینستاگرام کمی به سمت… خب دیگر جوابگوی احساسات اجتماع کاربرانش نبود.» و به نظر می‌رسد این گزاره در جنگ با هشتگ وینتج صادر شده که روزگاری ورد زبان کاربران این اپ بود. شاید هنوز قضاوت درباره طراحی جدید این برند و پیامدهایش عجولانه به نظر برسد اما آنچه مسلم است تغییر رویه اینستاگرام و پریدن یکباره آن از دنیای نوستالژیک آنالوگ به جهان دیجیتال کاربران باحال است.