برخی از مدیران و فعالان بخش خصوصی معتقدند که اتاق‌ها کمی سنتی هستند و عمدتا بر صنایع قدیمی‌تر متمرکزند و استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع نوظهور در اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی جایگاهی ندارند. آیا چنین برداشتی صحیح است؟
این برداشت تا چندی پیش درست بوده است. عملا تا اتاق هفتم وقتی ترکیب هیات نمایندگان را بررسی می‌کنیم و صنایعی را که هر کدام از آن نمایندگان در آن به فعالیت مشغول بوده‌اند یا مثلا وقتی به کمیسیون‌ها و جلسات آنها و برنامه‌های سالیانه اتاق نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که خیلی اتاق‌ها جایگاهی برای صنایع نوظهور مثل فناوری اطلاعات و ارتباطات، اتوماسیون صنعتی، بیوتکنولوژی و ژنتیک، نانوتکنولوژی و مشابه آن قائل نبوده‌اند.
اما بر‌خلاف گذشته در اتاق هشتم هیات نمایندگان درک به‌مراتب بهتری از تغییر پارادایم در عرصه بین‌المللی و چرخش در صنایع دنیا داشته است و از این رو هم از تشکیل تشکل‌های جدید مرتبط با این فناوری‌های نوین استقبال کرده و هم در جلسات و همایش‌های متعددی به بررسی مسائل و مشکلات صنایع نوین و فضای استارتاپی کشور پرداخته است.
یکی از بارزترین نمونه‌هایش هم آن است که در دو دوره اخیر اهدای نشان امین‌الضرب که یکی از غیردولتی‌ترین و غیرسیاسی‌ترین جوایز و تقدیرنامه‌های کشور است، چندین نفر از موفق‌ترین مدیران استارتاپی کشور در کنار مدیران باسابقه صنایع دیگر انتخاب شدند.
این نشان به حسام آرمندهی کافه بازار، برادران محمدی دیجی‌کالا و محمد‌جواد شکوری‌مقدم آپارات تعلق گرفت و از ایشان هم‌تراز با صنعتگرانی با ۴۰ سال سابقه فعالیت تقدیر شد. در همین راستا در ترکیب پیشنهادی ائتلاف در انتخابات آتی نیز اهمیت زیادی به این فناوری‌ها و صنایع داده شده است، به‌گونه‌ای که نسبت تعداد فعالان حاضر در ائتلاف که از چنین صنایعی آمده‌اند به کل اعضای ائتلاف به‌مراتب از وزن این صنایع در کل اقتصاد کنونی کشور بیشتر است.
به عبارت دیگر، به دلیل رشد فزاینده این حوزه‌ها و اهمیت روزافزونی که این صنایع در آینده اقتصاد کشور دارند و چرخشی که در حوزه سرمایه‌گذاری از کسبوکارهای سنتی به سمت کسبوکارهای نوین دانش‌بنیان در حال انجام است، رهبران فکری ائتلاف به این جمع‌بندی رسیدند که باید هر‌چه زودتر و قوی‌تر خود را برای فردای صنعت کشور آماده کنند و این آمادگی امکان‌پذیر نیست مگر با حضور تعداد قابل ملاحظه‌ای از برگزیدگان صنایع نوین در جمع هیات نمایندگان.
مجید حسینی‌نژاد
بنیانگذار علی‌بابا
در حال حاضر در جمع ائتلاف برای فردا من مجید حسینی‌نژاد به عنوان موسس و عضو هیات مدیره مجموعه گردشگری علی‌بابا و همکارم علیرضا کلاهی صمدی عضو هیات مدیره شرکت سرآوا پارس و عضو هیات مدیره دیجی‌کالا حضور داریم.
هر دو ما به واسطه سالیان متمادی کار و سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپ‌ها شناخت کافی از اکوسیستم استارتاپی در کشور داریم و به مسائل و مشکلات این دسته از کسب‌و‌کارها به خوبی آگاهیم.
هر دوی ما به واسطه کار کردن با گروه‌های مختلف استارتاپی و تجربه شکست‌ها و پیروزی‌های متعدد استارتاپ‌های مختلف در مراحل مختلف شکل‌گیری، تثبیت و رشد آنها تحلیل مناسبی از اکوسیستم استارتاپی کشور در اختیار داریم و موانع قانونی و حرفه‌ای سر راه کسبوکارهای ایده‌محور را به خوبی می‌شناسیم.
شاید کمتر کسانی را بتوان یافت که به اندازه افشین کلاهی مدیرعامل گروه ره‌نگار و رئیس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسبوکارهای نوین اتاق بازرگانی ایران و فرزین فردیس موسس و عضو هیات مدیره گروه پارس سامان، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دانش‌بنیان صنعتی کشور با بیش از ۱۵سال سابقه فعالیت مبتنی بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و اینترنت اشیا با موانع و مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان کشور در زمینه‌های مختلف فروش و تجاری‌سازی، سرمایه‌گذاری، حقوقی و قراردادی و در حالت کلی اکوسیستم کسبوکارهای دانش‌بنیان کشور آشنا باشند.
افشین کلاهی به واسطه مسئولیتش در مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان کشور در اتاق ایران با دغدغه‌ها و مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان کشور سر و کله می‌زند و به صورت مداوم با سیاستگذاران و ذینفعان دولتی این بخش برای بهبود فضای کسب‌و‌کار در این حوزه‌ها رایزنی می‌کند.
فرزین فردیس هم به واسطه تجربه سال‌های متمادی تدریس و مشاوره به شرکت‌های عرصه استارتاپی و دانش‌بنیان کشور به خوبی با دغدغه‌های مدیران و موسسان این‌چنین شرکت‌هایی آشناست.
شهاب جوانمردی
عضو هیات مدیره و مدیرعامل گروه فن‌آپ
شهاب جوانمردی، دیگر کارآفرین و مدیر توانمندی است که در ائتلاف برای فردا حضور دارد و به واسطه بیش از یک دهه مدیریتش در فناپ و رشد این شرکت از یک شرکت ۱۰ نفره به یک خانواده بزرگ بیش از ۳۵۰۰ نفره به خوبی می‌داند که چه فرصت‌های بزرگی در اقتصاد کشور در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارد.
شهاب جوانمردی به واسطه تجربیات متعددش در شکل‌دهی شرکت‌های جدید حول محور ایده‌های فناورانه و همچنین تجربه هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای تهران به‌درستی می‌تواند راه‌حل‌های فناورانه را برای تحول کسبوکارهای باسابقه بر بستر دیجیتالی تجویز و عملیاتی کند.
همراهی بخش خصوصی با دولت برای یافتن راهکارهای مناسب برای حل مشکلات اساسی کشور بر مبنای اولویت‌دهی از جمله دغدغه‌هایی است که وی در فضای صنفی دنبال می‌کند.
سید‌مجید صدری
سید‌مجید صدری یکی از مدیرانی است که در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور در مسئولیت‌ها و سمت‌های مختلفی کار کرده و تجربه اندوخته و چند‌سالی است که از آن سوی میز به این سوی میز آمده است.
ایشان که سال‌ها در نقش یکی از مدیران دولتی سیاستگذاری کرده است، امروز متولی احیای بزرگ‌ترین و زیربنایی‌ترین شرکت ارتباطی کشور است و با این کار زمینه را برای توسعه خدمات و تولید محصولات با ارزش افزوده فراوان در صنایع مختلف فراهم می‌کند.
مسلما در آینده اقتصاد کشور اگر می‌خواهیم به سمت اقتصاد دیجیتالی برویم، چاره‌ای نداریم مگر آنکه دسترسی همگانی به ابزارهای مختلف ارتباطی را تسهیل کنیم. با توجه به اینکه نقش و جایگاه شرکت مخابرات ایران در توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد شرایط تحقق اقتصاد دیجیتالی بسیار پر‌رنگ و تاثیرگذار است، حضور چنین مدیر با‌تجربه‌ای زمینه‌سازی برای هدفگذاری‌های اقتصاد دیجیتال امکان‌پذیر خواهد بود.
علیرضا کلاهی صمدی
عضو هیات مدیره شرکت سرآواپارس و عضو هیات مدیره دیجی‌کالا
با وجود سابقه کار و تجربه قابل قبول هر یک از اعضا چه لزومی وجود داشت که چنین ائتلافی شکل بگیرد؟ فکر می‌کنم ۴۰نفر در ائتلاف کنار هم گرد آمده‌اید؟
فکر می‌کنم جان سی ماکسول، استاد بزرگ رهبری و تغییر در دنیاست که در یکی از سخنرانی‌هایش اشاره می‌کند که اگر می‌خواهید راهی را سریع بروید، تنها حرکت کنید و اگر می‌خواهید که راهی دراز بروید، با جمع رهسپار شوید.
کاری که ما شروع کردیم، راهی بسیار سخت و طولانی است. کاری که نیازمند تغییر و اصلاح قوانین دست‌و‌پا‌گیر زیادی است که مانع عملکرد چابک کسب‌و‌کارها می‌شود اعم از کسبوکارهای نوپا و نوظهور یا کسبوکارهای سنتی.
مسیری است که در خلال آن مقاومت‌های بسیاری وجود دارد و برای رسیدن به چنین مقصدهایی اصولا باید جمعی رهسپار شد. در همین مدت آشنایی‌مان با خانواده بزرگ ائتلاف که به رهبری آقای دکتر خوانساری اداره می‌شود، اثرات مثبت و هم‌افزایی‌های این کنار همدیگر بودن را دیده‌ایم.
اولا که برخی از اعضای این ائتلاف تجارب به‌مراتب بیشتری از حضور در اتاق و تلاش برای دفاع از منافع شرکت‌های بخش خصوصی دارند و به‌مراتب بهتر می‌دانند که برای برطرف‌کردن موانع و اصلاح مدل حکمرانی دولت چه روش‌هایی موثرتر است و مذاکره با کدام دولتمردان و ذینفعان کمک بیشتری است و امکان به نتیجه رسیدن از آن مسیر بیشتر است.
از طرف دیگر برای خیلی از مسائل و مشکلات که محدود به یک صنف یا تشکل خاص نیست و عمده صنایع و کسبوکارهای کشور درگیر با آن هستند، یک صدای واحد قدرتمند از اتاق اگر شنیده شود، احتمال موفقیت و به نتیجه رساندن آن بیشتر است.
به همین دلیل هم هست که ما در ائتلاف اصرار داریم که با دادن رأی اعتماد به کل لیست ائتلاف فضا را برای حضور یک تیم قوی، متحد، همدل و با‌انگیزه که برای منافع بخش خصوصی یکصدا بجنگند، فراهم کنید.
فرزین فردیس
موسس و عضو هیات مدیره گروه پارس سامان
برنامه‌های شما در این ائتلاف برای بهبود اکوسیستم استارتاپی کشور چیست؟
در اولین گام بعد از شکل‌گیری اتاق و تعیین هیات رئیسه درخواست ایجاد یک کمیسیون ویژه برای کسبوکارهای نوپا و صنایع نوین را مطرح می‌کنیم. در حال حاضر ۸کمیسیون تخصصی مشورتی در اتاق تهران فعالند که هیچ‌کدام به صورت مستقیم و تمام وقت مسائل و دغدغه‌های اصلی اکوسیستم را دنبال نمی‌کنند.
البته نتیجه خروجی کار برخی از آنها غیرمستقیم روی فضای کسبوکارهای نوپا تاثیرگذار است و موجب تسهیل کار در این فرآیندها هم می‌شود، ولی ضرورت دارد برای تمرکز روی مشکلات اکوسیستم استارتاپی حتما کمیسیون تخصصی این حوزه تشکیل شود و با حضور همه دغدغه‌داران این حوزه مسائل و مشکلات اولویت‌بندی شده کسبوکارهای نوپا طرح و برای هر کدام برنامه اقدام اجرایی مصوب پیگیری شود.
ما بر این باوریم که با چند خط‌مشی اصلی و از چند کانال باید مسائل و مشکلات اکوسیستم پیگیری شود. در اولین اقدام باید ضمن آشنایی شرکت‌های این حوزه با کارکردها و مسئولیت‌ها و خدمات اتاق بازرگانی حضور هر‌چه بیشتر شرکت‌های استارتاپی را در اتاق چه به شکل عضویت یا هر شکل دیگر رقم زد.
اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی یک نهاد عضو‌محور است و بر پایه عضویت فعالان اقتصادی و نقش‌آفرینی آنها شکل گرفته است. اتاق خانه همه فعالان اقتصادی بخش خصوصی است و همه حق دارند از آن برای رساندن صدایشان و طرح مسائل و مشکلاتشان استفاده کنند.
وقتی تعداد اعضای یک صنف یا تشکل در اتاق بیشتر باشند، خواسته‌ها و مسائل آن صنف بیشتر شنیده و بازنشر می‌شود و در اولویت بالاتر رسیدگی و پیگیری قرار می‌گیرد. گام دوم کمک به شکل‌گیری گفتمان ملی در جهت سیاستگذاری صحیح برای استارتاپ‌هاست.
در حال حاضر برخی نهادهای حاکمیتی مثل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یا سازمان فناوری اطلاعات دغدغه این حوزه را دارند و به اقتصاد دانش‌بنیان و کسبوکارهای نوپا و صنایع نوین بها می‌دهند ولی ضرورت دارد این دغدغه در همه نهادهای حاکمیتی در سطح عالی آن ایجاد شود؛ از مجلس و قوه قضاییه گرفته تا وزارتخانه‌ها و سایر معاونت‌های ریاست جمهوری.
شناسایی مجموعه قوانین و سیاست‌هایی که نقص یا ایرادهای موجود در آنها مانع رشد و توسعه همه‌جانبه اکوسیستم شده است. شامل قوانین مرتبط با بحث انحصار یا قوانین مرتبط با فعالیت در فضای مجازی یا قوانین و آیین‌نامه‌هایی که در خصوص بحث فناوری‌های جدید (مثلا بلاکچین) و الزامات به‌کارگیری از آنها تدوین شده و به دلیل جدید‌بودن و تعجیلی که در تدوین آنها رخ داده است، نیازمند اصلاح هستند.
تدوین و ارائه قوانین و الزامات حاکمیتی مورد نیاز به عنوان توصیه به نهادهای قانونگذار و تصمیم‌ساز کشور. مسلما تغییرات و تحولات سریعی که در حوزه این فناوری‌های جدید صورت می‌گیرد، باعث می‌شود همواره فاصله بین ورود این فناوری‌ها و قوانین حاکمیتی آن حوزه وجود داشته باشد و کندی تصمیم‌سازی در دولت‌ها و حاکمیت هم مزید بر علت می‌شود و به تبع آن مشکلاتی برای استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان‌های کشور به وجود می‌آید.
از این‌رو کمیسیون تخصصی اتاق بایستی برای این حوزه‌ها به جمع‌بندی رسیده و پیشنهادهایی را به نهادهای سیاستگذار مرجع ارائه کند و در جلسات کارشناسی و مدیریتی برای این الزامات و قوانین بستر‌سازی کند. این مجموعه از فعالیت‌ها در کمیسیون تخصصی بایستی تا تبدیل‌شدن کمیسیون به یک نهاد مرجع تصمیم‌سازی در این حوزه مستمرا ادامه یابد.
در حال حاضر بخش مهمی از شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیان کشور در یک فضای گلخانه‌ای و حمایتی فعالیت می‌کنند و ضروری است تا هر‌چه سریع‌تر به بخش قدیمی‌تر و متقدم اقتصاد کشور وارد شوند.
تسهیل حرکت چنین شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیانی برای حضور در عرصه واقعی اقتصاد کشور از جمله برنامه‌های راهبردی ائتلاف است.
از سوی دیگر ایجاد گفتمان بین شرکت‌های نوپا و نوظهور و شرکت‌های متقدم برای تبادل دانش و تجربه نیز وظیفه‌ای است که این جمع برای آن برنامه‌ریزی کرده است تا از طریق ایجاد این گفتمان هم شرکت‌های نوپا زودتر با مشکلات مراحل بعد چرخه عمر خود آشنا شوند و هم شرکت‌های سنتی اقتصاد برای اصلاح شیوه‌های حکمرانی شرکتی خود از دانش و فناوری‌های روز بیشتر بهره‌مند شوند.
افشین کلاهی
مدیرعامل گروه ره‌نگار
توصیه‌تان برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی‌ها چیست؟
استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان باید به واقع بدانند که بخشی از بدنه بخش خصوصی و ساختار کسب‌و‌کاری کشورند و در مجموعه قوانین و مقررات کشور اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های وابسته به عنوان پارلمان بخش خصوصی و بازوی سیاستگذار و حاکمیت در وضع قوانین مرتبط ایفای نقش می‌کند.
همچنین تنظیم روابط درون‌بخشی و استفاده از هر‌‌گونه فرصت‌های کسب‌و‌کاری فرابخشی و فراملی با همکاری و راهبری اتاق‌ها صورت می‌پذیرد. فلذا چند نکته‌ای که به نظر می‌رسد در رشد و اعتلای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی کشور می‌تواند از این منظر مفید باشد، به شرح زیرند.
اول حضور و فعالیت جدی در تشکل‌های صنفی به منظور آشنایی بیشتر با حقوق و منافع خود و آشنا‌شدن با فعالیت‌های صنفی و تشکلی
دوم تلاش برای مطالبه‌گری قانونمندانه و حرفه‌ای خواسته‌های خود با پیشنهادهای کارشناسی. چون اساسا فعالیت تشکل‌ها و اتاق‌ها بر مبنای مطالبات مدون دریافتی از اعضای خود صورت می‌پذیرد و تا زمانی که مطالبه مستندی ارائه نشود، پاسخگویی نیز اتفاق نمی‌افتد.
سوم مشارکت فعال در انتخابات‌ها یا نظرسنجی‌ها و انتخاب نمایندگانی که برای منافع جمعی بخش خصوصی انگیزه و دانش کافی داشته و برای آن وقت خواهند گذاشت. این انتخاب‌ها تنها زمانی باعث پیشبرد خواسته‌های فعالان بخش خصوصی است که منتخبان از توان کافی برای تعامل با نهادهای حاکمیتی و دولتی و دفاع از منافع آنها داشته باشند.
در پایان این جمع از کلیه شرکت‌های دانش‌بنیان و کسبوکارهای نوین عضو اتاق تهران یا دارای کارت معتبر بازرگانی دعوت می‌کنیم در روز یازدهم اسفندماه فعالانه در حمایت از لیست کامل ائتلاف برای فردا مشارکت کرده و امکان تلاش گروهی و یکصدای خدمتگزاران خود را در ائتلاف برای فردا فراهم سازند.
گزیده رویکردها و برنامه‌های ائتلاف برای فردا برای دوره نهم اتاق بازرگانی
پایش مستمر آثار تحریم‌ها، گزارش آنها به مراجع حاکمیتی و مطالبه اصلاح و متناسب‌سازی تصمیم‌گیری‌های کلان کشور برای رهایی از تحریم‌ها
تقویت «کارویژه مقابله با اثرات تحریم» برای یافتن روش‌های کاهش اثرات تحریم بر بخش خصوصی
کمک به شکل‌گیری گفتمان ملی در جهت اداره درست کشور در حوزه اقتصادی و اصلاح سیاست‌هایی که منجر به تضعیف اقتصاد کشور شده است.
ادامه پیگیری‌های اتاق برای تصویب لوایح اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده، قانون امور گمرکی و قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز
ادامه پیگیری‌های اتاق جهت تدوین طرح یا لایحه اصلاح قانون تأمین اجتماعی
توسعه خدمات باشگاه بازرگانان با هدف کاهش هزینه اعضای اتاق و ارتقای کیفیت خدمات مورد نیاز ایشان
همکاری با زیست‌بوم کارآفرینی و استارتاپی کشور در جهت ریشه‌یابی مشکلات موجود و رفع موانع توسعه فضای کارآفرینی
تقویت تشکل‌های ثبت‌شده در اتاق تهران و پیگیری ثبت سایر تشکل‌های مورد درخواست اعضای اتاق
تقویت سازوکار اتاق در دفاع از حقوق اعضای اتاق در هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، تأمین اجتماعی و گمرکی
همکاری با سازمان‌های ذیربط شهر تهران برای کاهش آسیب‌ها و اختلالات مهم شهر تهران، مانند آلودگی هوا، ترافیک، آسیب‌های اجتماعی و امثالهم
پیگیری اصلاح نظام تأمین مالی کشور در جهت کاهش شکاف تأمین مالی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط
تلاش برای بهبود رتبه‌های ایران در گزارش‌های جهانی انجام کسب‌و‌کار، رقابت‌پذیری ملی و حقوق مالکیت فکری
پایش سالانه سهم بخش خصوصی در اقتصاد کشور و تلاش برای بازتعریف خصوصی‌سازی و افزایش سهم و نقش بخش خصوصی در اقتصاد ملی
مقابله با فساد فراگیر اداری و اقتصادی در کشور از طریق شناسایی مقررات و رویه‌های فسادزا، توانمندسازی اعضا در مواجهه با فساد و مطالبه مستمر افزایش شفافیت مالی و اقتصادی در دولت، نهادهای عمومی و بخش خصوصی و همچنین حمایت از آزادنگاران و پایشگران رسانه‌ای اقتصاد کشور
همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران با هدف همگرایی بخش خصوصی و جامعه مدنی و هم‌افزایی در حل مسائل شهری
تلاش برای تسریع عبور اقتصاد پایتخت از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانش‌محور و مبتنی بر سرمایه اجتماعی
تقویت ارتباط اتاق با همتایان خارجی از طریق حضور در سازمان‌های چند‌جانبه و رشد کنشگری بین‌المللی اتاق بازرگانی
تسهیل تشریفات ثبت و تغییرات شرکت‌ها در همکاری با سازمان ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری
ایجاد سازوکار دادخواهی گروهی (Class Action) برای مواقعی که صدور بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های مغایر با قانون موجب خسارت جمعی به فعالان اقتصادی می‌شود.
کمک به راه‌اندازی شعب تخصصی رسیدگی به دعاوی اقتصادی در دادگستری استان تهران
تلاش برای حل مشکلات صادرکنندگان و واردکنندگان ناشی از سیاست‌های ارزی و تجاری اخیر
تلاش برای حذف کارت بازرگانی و جایگزینی عضویت فراگیر فعالان اقتصادی در اتاق بازرگانی
تلاش در جهت کاهش مبالغ دریافتی (۳در هزار و ۴در هزار سود) از دارندگان کارت بازرگانی
تلاش برای پالایش فرهنگ اقتصادی از طریق آموزش و ترویج ارزش‌ها و اخلاق کسب‌و‌کار
ترویج مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی و کمک به شبکه‌سازی کسبوکارهای کوچک و متوسط در ابتکارات گروهی
توسعه مسئولیت اجتماع اتاق تهران با تقویت تجهیزات و امکانات بیمارستان بازرگانان
گسترش دوره‌های آموزشی اتاق با هدف تربیت و روزآمد‌سازی فعالان اقتصادی و کارکنان بنگاه‌های بخش خصوصی
