هیچ انحصاری از طرف شرکت‌های حمل و نقل سنتی وجود ندارد
گفت‌وگو با غلامحسین دغاغله، مدیر‌کل حملونقل کالای سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای
این روزها، در روزهای آغازین دولت جدید، شاید بهترین زمان برای مرور اقدامات دولت و نهادهای اجرایی ایران باشد. در حقیقت، بررسی نحوه تعامل سازمان‌های دولتی با اکوسیستم استارتاپی، شفاف‌سازی نسبت به انتظارات هر دو‌طرف برای یکدیگر و وجود رابطه‌ای دو‌سویه و توأم با احترام، بهترین اتفاقی است که می‌تواند در عصر فناوری برای هر کشوری رخ بدهد. شرکت‌های حمل و نقل و حوزه راهداری، از حوزه‌هایی است که با وجود اهمیت فراوان، کمتر در کانون توجه عمومی قرار می‌گیرد و در نتیجه، کمتر بر شفافیت ساز‌و‌کارهای آن پافشاری می‌شود. در راستای بررسی مشکلات عدیده (و حتی می‌توان گفت روزمره) استارتاپ‌های حوزه حملونقل، در گفت‌وگویی با غلامحسین دغاغله، مدیر‌کل حملونقل کالای سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، به بررسی نگاه دولتی به استارتاپ‌های این حوزه پرداختیم.
سازمان راهداری چه نوع تعاملی با اکوسیستم استارتاپی داشته است؟
هرگونه همکاری و تعامل با استارتاپ‌های فعال در حوزه حملونقل که منجر به افزایش بهره‌وری و تسریع در چرخه حمل کالا می‌شود، از اولویت‌های سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای بوده و از آن استقبال می‌شود. در این راستا این سازمان از سال۹۶ پیشقدم بوده و ضوابط فعالیت بازارگاه‌های الکترونیکی بار را ابلاغ کرد.
در همکاری با استارتاپ‌های حوزه حمل و نقل به چه دستاوردهایی رسیده‌اید؟
به منظور استفاده از ظرفیت‌های کشور در حوزه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی فرآیند حمل کالا، دستورالعمل نحوه فعالیت و بهره‌برداری از شرکت‌های حمل و نقل بزرگ مقیاس هوشمند که مبتنی بر شکل‌گیری شرکت‌های حرفه‌ای حملونقل کالا با بهره‌گیری از توانمندی بازارگاه الکترونیکی حمل بار است، ابلاغ شده است. لازم به ذکر است تاکنون ۲۴ بازارگاه الکترونیکی بار و ۴ شرکت بزرگ‌مقیاس هوشمند مجوز فعالیت از این سازمان دریافت کرده و مشغول فعالیت هستند.
در حال حاضر چند درصد از بارنامه‌ها به صورت آنلاین در شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود؟
در حال حاضر تمامی بارنامه‌های صادره به صورت آنلاین و پس از دریافت کد رهگیری صادر می‌شود. مگر در موارد خاص از قبیل قطع برق، اینترنت و… که بسیار محدود بوده و شرکت‌های حمل و نقل موظفند بلافاصله ظرف همان روز نسبت به دریافت کد رهگیری اقدام کنند. البته نسخه فیزیکی بارنامه فعلا با توجه به اینکه هماهنگی با سایر دستگاه‌های ذیربط مراحل نهایی خود را طی می‌کند، به موازات نسخه الکترونیکی چاپ می‌شود. که به‌زودی حذف خواهد شد.
مطلب پیشنهادی: گفت‌وگوی شنبه با مدیرعامل شرکت حملونقل ستی و کارآفرین نمونه
طرح سامانه یکپارچه کالای تهران تا چه اندازه به موفقیت‌های مورد نیاز رسیده است؟
در حال حاضر بیش از ۶۰درصد از بارهای شرکت‌های مستقر در پایانه بار تهران در سامانه اعلام بار می‌شوند. از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش ترافیک و تردد ناوگان با کاهش نیاز به حضور فیزیکی راننده و ناوگان به پایانه و مراجعه مستقیم به مبادی کالا.
- افزایش دسترسی مستقیم و بی‌واسطه شرکت‌ها و رانندگان به هم با هدف کاهش هزینه‌های باریابی و تخصیص ناوگان.
- کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی پایانه و کاهش مصرف سوخت با حذف تردد زائد ناوگان در تهران.
- افزایش رضایتمندی رانندگان بومی و غیربومی با کاهش معطلی و خواب در پایانه.
- اعلام بار عدالت‌محور با کاهش تدریجی بومی‌گرایی در اعلام بار و تخصیص ناوگان.
- استقبال صنایع بزرگ استان از سامانه به جهت ارتباط سیستماتیک با پایانه و شرکت‌های حمل و اطلاع برخط از اوضاع حمل محصولاتشان.
در این طرح، برنامه بارپین به صورت انحصاری بخش آنلاین ترابری کالا را در اختیار دارد. این تصمیم به چه دلیلی گرفته شده؟ این کار باعث انحصارگرایی و عدم رقابتی‌شدن بازار حملونقل نمی‌شود؟
با توجه به اینکه مراجعات کامیون‌ها به پایانه بار تهران مشکلات زیادی برای محدوده نسیم‌شهر پیش آورده بود، این موضوع همواره مورد اعتراض مقامات محلی قرار می‌گرفت. لذا به منظور رفع مشکلات منطقه مذکور، سازمان تصمیم به تهیه یک نرم‌افزار در این خصوص گرفت که در این راستا ۳ شرکت نرم‌افزاری که دارای تجربه مشابه در سایر استان‌های کشور بودند، مورد بررسی قرار گرفت. و در نهایت از میان آنها شرکت مذکور مطابق آیین‌نامه اجرایی بند ه ماده ۲۹ قانون برگزاری مناقصات انتخاب شد. لازم به ذکر است نرم‌افزار و سامانه تهیه‌شده توسط آن شرکت پس از تکمیل بایستی تحویل این سازمان شود. ضمنا، شرکت‌ها و رانندگان در سطح کشور می‌توانند از سایر بازارگاه‌های دیگر استفاده کنند و لذا انحصاری در این خصوص وجود ندارد.
طبق گفته استارتاپ‌ها، از آنها خواسته‌شده برای دریافت مجوز و توانایی صدور بارنامه، درصدی (۳۰درصد) از سهام خود را به شرکت سنتی حملونقل منتقل کنند و در زمان صدور بارنامه نیز نامی از آن استارتاپ به میان نمی‌آید. آیا این مسئله صحت دارد؟
در راستای شفاف‌سازی و جلوگیری از جابه‌جایی خارج از شبکه حملونقل جاده‌ای کالا بر اساس ضوابط و مقررات جاری کشور، هرگونه عملیات حملونقل می‌بایست با طی فرآیندهای قانونی و تحت صحابت بارنامه انجام شود. از طرفی بر اساس قانون الزام شرکت‌ها و موسسات ترابری جاده‌ای به استفاده از صورت وضعیت مسافری و بارنامه، صدور بارنامه تنها می‌بایست از طریق شرکت‌های حمل و نقل کالا صورت پذیرد. از سوی دیگر در راستای حمایت از استارتاپ‌ها، شرکت‌های بزرگ‌مقیاس هوشمندی که راسا نسبت به راه‌اندازی بازارگاه اقدام نکرده‌اند، ملزم شده‌اند حداقل ۳۰ درصد سهام بازارگاه‌های الکترونیکی دارای مجوز را خریداری کنند. همچنین بارنامه‌های صادره از طریق بازارگاه اعلام شده بایستی انجام شود. لذا ادعای مغفول‌بودن نام بازارگاه صحیح نیست.
در سال‌های اخیر طرح‌های مختلفی برای شرکت‌های حمل و نقل مانند آنلاین‌شدن بارنامه، نرخ کرایه تن-کیلومتر و… اجرا شده که هیچ‌کدام عملکرد لازم را نداشته‌اند. در این خصوص توضیح می‌دهید؟
این موضوع مورد تایید نیست. چراکه در خصوص آنلاین‌شدن بارنامه در سال‌های اخیر، تعداد نسخ بارنامه از ۶ نسخه به ۲ نسخه کاهش پیدا کرده. که با توجه به وارداتی‌بودن مواد اولیه کاغذ این اوراق، صرفه‌جویی قابل‌توجهی به لحاظ اقتصادی در‌بر‌داشته است. از طرفی در حال حاضر بیش از ۲۰ سامانه (درون‌سازمانی و برون‌سازمانی) به سامانه بارنامه برخط متصل بوده و این موضوع بنا بر اعلام دستگاه‌های نظارتی، تاثیر بسزایی در کاهش زمان فرآیندها، کاهش دخالت نیروی انسانی و بوروکراسی اداری، رصد جابه‌جایی کالا از مبادی بارگیری تا مقاصد تخلیه و… داشته است.
همچنین در رابطه با مصوبه تعیین نرخ حمل بر اساس تن کیلومتر، با توجه به گزارش‌ها و بازدیدهای میدانی و مصاحبه با رانندگان، علی‌رغم تعدد مولفه‌های موثر در محاسبه نرخ حمل و پیچیدگی‌های به‌روزرسانی شاخص تن-کیلومتر، رضایت نسبی رانندگان فراهم شده است، لیکن با توجه به افزایش قیمت و کمبود اقلام مصرفی ناوگان از قبیل لاستیک و روغن و لوازم یدکی، رانندگان نگران جوابگو نبودن به‌روزرسانی‌های انجام‌شده در این خصوص هستند. که بایستی با در نظر گرفتن معیشت مردم و وضعیت اقتصادی کشور، دستگاه‌های متولی کلیه تمهیدات لازم را جهت رفع نگرانی رانندگان به کار بگیرند.