هیچ انحصاری از طرف شرکت‌های حمل و نقل سنتی وجود ندارد
گفت‌وگو با غلامحسین دغاغله، مدیر‌کل حملونقل کالای سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای
این روزها، در روزهای آغازین دولت جدید، شاید بهترین زمان برای مرور اقدامات دولت و نهادهای اجرایی ایران باشد. در حقیقت، بررسی نحوه تعامل سازمان‌های دولتی با اکوسیستم استارتاپی، شفاف‌سازی نسبت به انتظارات هر دو‌طرف برای یکدیگر و وجود رابطه‌ای دو‌سویه و توأم با احترام، بهترین اتفاقی است که می‌تواند در عصر فناوری برای هر کشوری رخ بدهد. شرکت‌های حمل و نقل و حوزه راهداری، از حوزه‌هایی است که با وجود اهمیت فراوان، کمتر در کانون توجه عمومی قرار می‌گیرد و در نتیجه، کمتر بر شفافیت ساز‌و‌کارهای آن پافشاری می‌شود. در راستای بررسی مشکلات عدیده (و حتی می‌توان گفت روزمره) استارتاپ‌های حوزه حملونقل، در گفت‌وگویی با غلامحسین دغاغله، مدیر‌کل حملونقل کالای سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، به بررسی نگاه دولتی به استارتاپ‌های این حوزه پرداختیم.
سازمان راهداري چه نوع تعاملي با اكوسيستم استارتاپي داشته است؟
هرگونه همكاري و تعامل با استارتاپ‌هاي فعال در حوزه حملونقل که منجر به افزايش بهره‌وري و تسريع در چرخه حمل كالا مي‌شود، از اولويت‌هاي سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای بوده و از آن استقبال مي‌شود. در این راستا این سازمان از سال۹۶ پیشقدم بوده و ضوابط فعالیت بازارگاه‌های الکترونیکی بار را ابلاغ کرد.
در همكاري با استارتاپ‌هاي حوزه حمل و نقل به چه دستاوردهايي رسيده‌ايد؟
به منظور استفاده از ظرفيت‌هاي كشور در حوزه فناوري اطلاعات و هوشمندسازي فرآيند حمل كالا، دستورالعمل نحوه فعاليت و بهره‌برداري از شرکت‌های حمل و نقل بزرگ مقياس هوشمند كه مبتني بر شكل‌گيري شركت‌هاي حرفه‌اي حملونقل كالا با بهره‌گيري از توانمندي بازارگاه الكترونيكي حمل بار است، ابلاغ شده است. لازم به ذكر است تاکنون ۲۴ بازارگاه الکترونیکی بار و ۴ شرکت بزرگ‌مقیاس هوشمند مجوز فعالیت از این سازمان دریافت کرده و مشغول فعالیت هستند.
در حال حاضر چند درصد از بارنامه‌ها به صورت آنلاين در شرکت‌های حمل و نقل صادر مي‌شود؟
در حال حاضر تمامي بارنامه‌هاي صادره به صورت آنلاين و پس از دریافت کد رهگیری صادر می‌شود. مگر در موارد خاص از قبيل قطع برق، اينترنت و… که بسیار محدود بوده و شرکت‌های حمل و نقل موظفند بلافاصله ظرف همان روز نسبت به دریافت کد رهگیری اقدام كنند. البته نسخه فیزیکی بارنامه فعلا با توجه به اینکه هماهنگی با سایر دستگاه‌های ذیربط مراحل نهایی خود را طی می‌كند، به موازات نسخه الکترونیکی چاپ می‌شود. که به‌زودی حذف خواهد شد.
مطلب پیشنهادی: گفت‌وگوی شنبه با مدیرعامل شرکت حملونقل ستی و کارآفرین نمونه
طرح سامانه يكپارچه كالاي تهران تا چه اندازه به موفقيت‌هاي مورد نياز رسيده است؟
در حال حاضر بیش از ۶۰درصد از بارهای شرکت‌های مستقر در پایانه بار تهران در سامانه اعلام بار می‌شوند. از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
- کاهش ترافیک و تردد ناوگان با کاهش نیاز به حضور فیزیکی راننده و ناوگان به پایانه و مراجعه مستقیم به مبادی کالا.
- افزایش دسترسی مستقیم و بی‌واسطه شرکت‌ها و رانندگان به هم با هدف کاهش هزینه‌های باریابی و تخصیص ناوگان.
- کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی پایانه و کاهش مصرف سوخت با حذف تردد زائد ناوگان در تهران.
- افزایش رضایتمندی رانندگان بومی و غیربومی با کاهش معطلی و خواب در پایانه.
- اعلام بار عدالت‌محور با کاهش تدریجی بومی‌گرايی در اعلام بار و تخصیص ناوگان.
- استقبال صنایع بزرگ استان از سامانه به جهت ارتباط سیستماتیک با پایانه و شرکت‌های حمل و اطلاع برخط از اوضاع حمل محصولاتشان.
در اين طرح، برنامه بارپين به صورت انحصاري بخش آنلاين ترابري كالا را در اختيار دارد. اين تصميم به چه دليلي گرفته شده؟ اين كار باعث انحصارگرايي و عدم رقابتي‌شدن بازار حملونقل نمي‌شود؟
با توجه به اینکه مراجعات كاميون‌ها به پايانه بار تهران مشكلات زيادي براي محدوده نسيم‌شهر پيش آورده بود، این موضوع همواره مورد اعتراض مقامات محلي قرار می‌گرفت. لذا به منظور رفع مشكلات منطقه مذکور، سازمان تصميم به تهيه يك نرم‌افزار در اين خصوص گرفت که در اين راستا ۳ شركت نرم‌افزاري كه داراي تجربه مشابه در ساير استان‌هاي كشور بودند، مورد بررسي قرار گرفت. و در نهايت از میان آنها شركت مذکور مطابق آيین‌نامه اجرایی بند ه ماده ۲۹ قانون برگزاری مناقصات انتخاب شد. لازم به ذکر است نرم‌افزار و سامانه تهیه‌شده توسط آن شرکت پس از تکمیل بایستی تحویل این سازمان شود. ضمنا، شركت‌ها و رانندگان در سطح كشور مي‌توانند از ساير بازارگاه‌هاي ديگر استفاده كنند و لذا انحصاري در اين خصوص وجود ندارد.
طبق گفته استارتاپ‌ها، از آنها خواسته‌شده براي دريافت مجوز و توانايي صدور بارنامه، درصدي (۳۰درصد) از سهام خود را به شركت سنتي حملونقل منتقل كنند و در زمان صدور بارنامه نيز نامي از آن استارتاپ به ميان نمي‌آيد. آيا اين مسئله صحت دارد؟
در راستاي شفاف‌سازي و جلوگيري از جابه‌جايي خارج از شبكه حملونقل جاده‌اي كالا بر اساس ضوابط و مقررات جاري كشور، هرگونه عمليات حملونقل مي‌بايست با طي فرآيندهاي قانوني و تحت صحابت بارنامه انجام شود. از طرفي بر اساس قانون الزام شركت‌ها و موسسات ترابري جاده‌اي به استفاده از صورت وضعيت مسافري و بارنامه، صدور بارنامه تنها مي‌بايست از طريق شرکت‌های حمل و نقل کالا صورت پذيرد. از سوی دیگر در راستای حمایت از استارتاپ‌ها، شرکت‌های بزرگ‌مقیاس هوشمندی که راسا نسبت به راه‌اندازی بازارگاه اقدام نکرده‌اند، ملزم شده‌اند حداقل ۳۰ درصد سهام بازارگاه‌های الکترونیکی دارای مجوز را خریداری كنند. همچنین بارنامه‌های صادره از طریق بازارگاه اعلام شده بایستی انجام شود. لذا ادعای مغفول‌بودن نام بازارگاه صحیح نیست.
در سال‌هاي اخير طرح‌هاي مختلفي برای شرکت‌های حمل و نقل مانند آنلاين‌شدن بارنامه، نرخ كرايه تن-كيلومتر و… اجرا شده كه هيچ‌كدام عملكرد لازم را نداشته‌اند. در اين خصوص توضيح مي‌دهيد؟
این موضوع مورد تایید نیست. چراکه در خصوص آنلاین‌شدن بارنامه در سال‌های اخیر، تعداد نسخ بارنامه از ۶ نسخه به ۲ نسخه کاهش پیدا کرده. که با توجه به وارداتی‌بودن مواد اولیه کاغذ این اوراق، صرفه‌جویی قابل‌توجهی به لحاظ اقتصادی در‌بر‌داشته است. از طرفی در حال حاضر بیش از ۲۰ سامانه (درون‌سازمانی و برون‌سازمانی) به سامانه بارنامه برخط متصل بوده و این موضوع بنا بر اعلام دستگاه‌های نظارتی، تاثیر بسزایی در کاهش زمان فرآیندها، کاهش دخالت نیروی انسانی و بوروکراسی اداری، رصد جابه‌جایی کالا از مبادی بارگیری تا مقاصد تخلیه و… داشته است.
همچنین در رابطه با مصوبه تعیین نرخ حمل بر اساس تن کیلومتر، با توجه به گزارش‌ها و بازدیدهای میدانی و مصاحبه با رانندگان، علی‌رغم تعدد مولفه‌های موثر در محاسبه نرخ حمل و پیچیدگی‌های به‌روزرسانی شاخص تن-کیلومتر، رضایت نسبی رانندگان فراهم شده است، لیکن با توجه به افزایش قیمت و کمبود اقلام مصرفی ناوگان از قبیل لاستیک و روغن و لوازم یدکی، رانندگان نگران جوابگو نبودن به‌روزرسانی‌های انجام‌شده در این خصوص هستند. که بایستی با در نظر گرفتن معیشت مردم و وضعیت اقتصادی کشور، دستگاه‌های متولی کلیه تمهیدات لازم را جهت رفع نگرانی رانندگان به کار بگیرند.