چشم‌انداز مثبتی وجود ندارد
گفتگو با محمدمهدی فریدوند، رئیس هیات‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر درباره بخشنامه جدید بیمه مرکزی
بخشنامه جدید بیمه مرکزی در کوتاه‌مدت و بلندمدت چه تاثیری بر کسب‌و‌کار خواهد گذاشت؟
به طور خاص بر زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه اینشورتک؟
برخورد نهادهای نظارتی و بازیگران سنتی با حضور استارتاپ‌ها همواره ۳مرحله را طی کرده است؛
در ابتدای مسیر انکار، در ادامه تهدید و در نهایت (از سر اجبار) به رسمیت شناخته می‌شوند.
با توجه به این نگاه (نادرست)، استارتاپ‌های صنعت بیمه برای بازیگران قدیمی تهدیدی موجودیتی محسوب می‌شوند؛ لذا در کوتاه‌مدت با تحت فشار قرار‌دادن نهادهای نظارتی به دنبال ایجاد محدودیت برای فعالیت آنها هستند که این تلاش‌ها منجر به کاهش سرعت رشد این استارتاپ‌ها در کوتاه‌مدت می‌شود.
استارتاپ‌های فعال در حوزه اینشورتک در ایران در حال حاضر در نازل‌ترین سطح فناوری یعنی لیستنیگ و مقایسه فعالیت دارند. زمانی که بیمه‌ها ابتدایی‌ترین سطح از نوآوری و فناوری را بر‌نمی‌تابند، طبیعی است که چشم‌انداز مثبتی برای رشد فناوری در کوتاه‌مدت و میان‌مدت متصور نشویم. انتظار نوآوران و سرمایه‌گذاران این است که شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی به استقبال استارتاپ‌ها حرکت کنند چرا‌که آنها می‌توانند به مدیریت ریسک بیمه‌ها با تجمیع و آنالیز داده‌های کلان در تمامی جهات کمک‌های موثری داشته باشند. با ادامه این رویکردها ورود ترندهای فناوری در حوزه اینشورتک در صنعت بیمه وجود نخواهد داشت. متاسفانه نه‌تنها چنین عزمی هم در خود این شرکت‌ها دیده نمی‌شود بلکه اساسا توانایی ایجاد و بهره‌مندی از این فناوری‌ها را نیز ندارند. اتفاقا بیمه‌ها باید به حمایت از استارتاپ‌ها بپردازند و مطمئن باشند منافع جمیع بازیگران هم از نظر مدیریت ریسک، هم بزرگ‌شدن اندازه کیک بیمه و هم به دلیل سهولت و تنوع‌بخشی در خدمات بیمه‌ای در این راستا قرار دارد. اما تا زمانی که قانونگذاری و تنظیم بازار در این سطح از نوآوری اینقدر کند پیش می‌رود.
- آیا کارآفرینان و سرمایه‌گذاران آنها امیدی برای حرکت در جهت ترندهای جهانی صنعت بیمه خواهند داشت؟
اما در صورت تغییر سیاست‌ها در بلندمدت، با توجه به تمایل مشتریان به سمت دریافت خدمات بهینه (از نظر زمان، هزینه و کیفیت)، استارتاپ‌های این صنعت از طرف بازیگران سنتی تملک نیز خواهند شد که این موضوع برای استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذارانشان و سایر بازیگران صنعت مفید خواهد بود؛ لذا با توجه به اثرگذاری غیر‌قابل بازگشت این کسبوکارها بر صنعت بیمه، تغییر قوانین و مقررات در نهایت باید صورت پذیرد.
- در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری در حوزه اینشورتک تا چه اندازه رشد کرده و پیش‌بینی می‌کنید تا چه اندازه‌ای رشد کند؟
در سال گذشته بر اساس آخرین گزارش دریافتی از اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، مجموع سرمایه‌گذاری تعهد‌شده و انجام‌شده در حدود ۷۵۰میلیارد تومان بوده که حوزه نوآوری‌های مالی و بیمه‌ای در حدود ۶درصد این سرمایه‌گذاری‌ها را به خود اختصاص داده است. رشد این صنعت تابعی مستقیم از جمعیت و درآمد سرانه افراد جامعه است. بر همین اساس، رشد جمعیت و افزایش سطح عمومی درآمدها، این بازار را برای استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند. کمااینکه علی‌رغم پیچیدگی‌های قوانین و مقررات فعلی هنوز استارتاپ‌های این حوزه از بازار مناسبی برخوردار هستند. پیش‌بینی من این است که اصلاح قوانین و مقررات در آینده نه‌چندان دور به نفع استارتاپ‌ها باشد و تمرکز استارتاپ در این صنعت از توزیع و فروش بیمه‌نامه فاصله بگیرد.
- آیا نبود قوانین مدون‌شده از سوی نهادهای قانونگذار، بر این اختلاف عقیده میان بیمه مرکزی و استارتاپ‌های بیمه تاثیری داشته؟ به چه صورت؟
استارتاپ‌های بیمه‌ای در ایران عمدتا در مرحله فروش و توزیع فعالیت دارند و عدم تمایل و نیاز بیمه مرکزی به تغییر قوانین و مقررات اجازه رشد و ورود کسبوکارها به سایر حوزه‌های این صنعت را فراهم نمی‌کند. لذا تصمیمات فعلی از سهم‌خواهی درآمدهای استارتاپ‌ها ناشی می‌شود و احتمالا با کسب درصدی از درآمد استارتاپ‌ها مشکل پیش‌رو حل شود. صنعت بیمه در کشور بیش از آنکه نیازمند قوانین مدون‌شده باشد، نیازمند مقررات‌زدایی است.
- به نظر شما حضور استارتاپ‌ها در حوزه بیمه، چه کمکی به این صنعت کرده و افزایش این حضور باعث چه تحولاتی خواهد شد؟
حضور استارتاپ‌ها امکان مقایسه قیمتی بین شرکت‌های بیمه‌ای را فراهم کرده‌اند و افزایش ضریب نفوذ خدمات بیمه‌ای، افزایش سرعت دریافت خدمات بیمه‌ای از جمله صدور آنی بیمه‌نامه و… از دیگر مزیت‌های حضور استارتاپ‌ها بوده است. به صورت کلی، حضور این استارتاپ‌ها بیشتر به نفع مشتریان و مصرف‌کنندگان نهایی بوده است. تحولات اصلی زمانی روی می‌دهد که مقررات امکان فراهم‌شدن شرکت‌ها در ارائه مدل‌های جذاب‌تر برای بیمه‌ها ایجاد شود.
- انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر با نامه سرگشاده‌ای که خطاب به بیمه مرکزی منتشر کرده، به دنبال چه هدفی است؟
انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر طی یک دهه فعالیت خود به عنوان اولین نهاد خصوصی، رسالت خود را همواره در حمایت از سرمایه‌گذاران و استارتاپ‌ها دانسته است. اکوسیستم ما چالش‌های بسیاری را پشت سر گذاشته و توانمندی خود را در هر زمینه به اثبات رسانیده است، پدیده تخریب نوآوری و یا تخریب تحول‌آفرین در هر برهه زمانی وجود داشته است، دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر دنیا از حرکت تحول‌آفرین استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور استقبال می‌کنند، اما متاسفانه در بسیاری از صنایع شاهد کارشکنی‌های مختلفی برای کسبوکارها هستیم. دامنه نفوذ استارتاپ‌ها در زندگی مردم بسیار گسترده شده، لذا امکان حذف آنها دیگر وجود ندارد.
آیا این بخشنامه در زمان مناسبی به استارتاپ‌ها اعلام شده تا بتوانند برای دریافت مجوز اقدام کنند؟ (با توجه به اینکه دریافت مجوزهای اینچنینی، فرایندی زمان‌بر است و در صورتی که استارتاپ‌ها نتوانند روزانه خدمات خود را ارائه بدهند، ضرر زیادی می‌کنند.)
درخواست ما از بیمه مرکزی بر همین اصل استوار بود. افزایش سرعت فرآیندهای دریافت مجوزها، ارائه فرصت و برخورد توأم با حسن‌نیت و همکاری تا زمان دریافت مجوزها و همچنین یادآوری این نکته که اتخاذ تصمیمات اینچنینی بدون در نظر گرفتن منافع تمامی بازیگران و صرفا در نظر گرفتن منافع بازیگران به زیان کل بازیگران بوده و منافع عمومی و مصرف‌کنندگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- راه‌حل برون‌رفت از این وضعیت از نظر شما چیست؟
برگزاری جلسه مشترک با حضور شرکت‌های بیمه‌ای، بیمه مرکزی و استارتاپ‌های این حوزه، بسیار مفید خواهد بود. همچنین حضور سایر بازیگران از جنس اکوسیستم کارآفرینی کشور از جمله انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر و انجمن فین‌تک ایران در این جلسات می‌تواند به نفع استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران آنها باشد.