در سال ۹۷ شاهد چندین مسئله بودیم که اکوسیستم استارتاپی ایران با آن درگیر بود؛ تداوم حملات بازار سنتی، انفعال مسئولان در برابر تصمیات آسیب‌زا (حمایت توییتری و تریبونی کافی نبود)، همچنین عدم همبستگی اکوسیستم در برابر حملات و نقصان قانونی.
افول تب‌وتاب پوشالی‌ها و رشد و پیشرفت بی‌سروصدای بازیگران هوشمند و پرتلاش از دیگر اتفاقات سالی بود که گذشت. همچنین تغییر رفتار سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر، بر اساس شرایط اقتصادی و سیاسی، خلاصه سال ۹۷ بود.
در سال ۹۷ سختی‌ها زیاد بود
سختی‌ها: افزایش مهارگسیخته هزینه‌های زیرساختی و دفتری، آشفتگی و بلاتکلیفی نیروی انسانی در برابر شرایط ناپایدار اقتصادی، رشد مهاجرت نیروهای زبده
فرصت‌ها: زمان مناسب برای توسعه راهکارها و قابلیت‌های جدید در دوره به اغما‌رفتن بسیاری رقبا و سرگرم‌شدن بازار به چالش‌های اقتصادی، یافتن نقاط امید و نیازهای جدید جامعه
برای بقا: سیاست انقباضی در هزینه‌ها به همراه تمرکز بر فعالیت‌های پربازده و منطبق با شرایط خاص بازار و جامعه.
این سوال مطرح است که مهم‌ترین دلایل کناررفتن بعضی از استارتاپ‌ها در سال ۹۷، ناشی از سختی‌های این سال بود یا عدم مجهزبودن به دانش مدیریت کسب‌وکار در زمان بحران. به نظر من خروج استارتاپ‌ها از اکوسیستم دو جنبه داشت؛ یکی دلایل مرسوم مانند ایده‌پردازی ناپخته، ضعف‌های فنی و مدیریت ناکارآمد و… که مختص به سال خاصی نیست و همچنین خروج به دلیل شرایط خاص سال ۹۷ که عمدتا ناشی از عدم پایش مستمر شرایط اقتصادی و اجتماعی و ضعف در مدیریت کسب‌وکار در زمان بحران بوده‌است.
در سال ۹۸ هم با آنها مواجه باشیم، باید به سمت تیم‌سازی موفق، افسوس‌نخوردن بابت هدر‌دادن سرمایه مالی و زمانی و کمک به برآوردن نیازهای واقعی جامعه حرکت کنیم
سال ۹۸ در راه است. می‌گویند سالی به‌مراتب سخت‌تر از سال ۹۷ خواهد بود، اما چه راهکارهایی برای ماندگاری در بازار وجود دارد؟ من فکر می‌کنم که چابکی و انعطاف در تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی واقع‌بینانه، متمرکز و باور به شرایط بحرانی، لازمه بقا در این سال خواهد بود. ضمن اینکه رویکرد حفظ بقا باید در مدیریت هزینه‌ها و استفاده بهینه‌تر از منابع دیده شود.
سال۹۸، سال سنجش عیار کسب‌وکارهاست
در شرایط خاص سال۹۸ امید‌دادن به صنایع زیرساختی و کسب‌وکارهای بزرگ کمی غیرواقع‌بینانه است، ولی استارتاپ‌ها فرصت خوبی دارند تا عیار خود را بسنجند، عمق درک خود را از شرایط خاص کشور، نیازهای جامعه و اقتصاد ارزیابی کنند و بهینه کار‌کردن، مدیریت دقیق منابع و اولویت‌بندی منابع را برای تبدیل تهدید به فرصت به‌کار ببندند.
سال ۹۸، احتمالا سال سخت دستیابی به سرمایه هم خواهد بود؛ چه راه‌هایی برای رسیدن به سرمایه مورد نیاز وجود دارد؟ آیا روش بوت‌استرپ، روشی موفق برای سال ۹۸ خواهد بود؟ پاسخ من به چنین سوالی این است که اختلاف ۴۰ درصدی بین نرخ تورم کالا و خدمات در سال ۹۷ یکی از سرنخ‌های تصمیم‌سازی استارتاپ‌ها برای جذب سرمایه در سال ۹۸ است.بوت‌استرپ به همراه مصرف قطره‌ای منابع، گزینه بهتری نسبت به جذب سرمایه بیرونی است.
در سال ۹۸، پولی بابت بریز و بپاش‌های دفتری نداریم
یکی از مسائل هر کسب‌وکاری، نیروی انسانی آن است که بسیار مهم است. ذکر این نکته ضروری است که در سال ۹۸ فرصتی برای انتخاب افراد پرمدعا و توخالی نداریم، پولی بابت بریز و بپاش‌های دفتری نداریم، بهترین‌های دانشگاه از نظر تلاش و هوشمندی، دفاتر اشتراکی، پارک‌های فناوری، خاستگاه موفق‌های ۹۸ خواهند بود.
بهینه‌ترین‌ها در این سال برنده‌اند، اما مسئله مهم این است که همیشه در بحران‌ها شاه‌کلیدهایی نهفته است، خود را درگیر موضوعات نیازمند به سرمایه‌گذاری دولتی یا زیرساختی نکنیم، بقا، اولین اولویت است و فرصتی برای خیالبافی نیست و باید نیازهای مغفول و ساده جامعه را دنبال کنیم.
در سال ۹۸، راه‌اندازی استارتاپ متوقف نمی‌شود، اما نکته مهم‌تر این است که سال ۹۸ برای استارتاپ‌هایی که چابکی در ایده‌پردازی، تیم‌سازی بهینه، مدیریت صحیح هزینه‌ها و بررسی مداوم وضعیت بازار را انجام دهند، قابل گذار خواهد بود و سال شکوفایی ایده‌های نزدیک به نیازهای واقعی جامعه است و از سوی دیگر سال افول یا نابودی بلندپروازی‌ها، ایده‌ها و تیم‌های ناکارآمد است. فضای ملتهب اقتصادی پر از تصمیمات خلق‌الساعه خواهد بود، به دنبال ایده‌هایی برویم که از این فضا دور و به مشتری نزدیک‌تر است.
با وجود همه شرایط سخت سال ۹۷ که شاید در سال ۹۸ هم با آنها مواجه باشیم، باید به سمت تیم‌سازی موفق، افسوس‌نخوردن بابت هدر‌دادن سرمایه مالی و زمانی و کمک به برآوردن نیازهای واقعی جامعه حرکت کنیم. همچنین رشد افراد تیم و تصمیم‌سازی‌های خردمندانه گوشه‌هایی از تصویر هریک از استارتاپ‌های درخور تحسین در ۲۹ اسفند ۹۸ خواهد بود.
